Voorwoord

CBS en TNO werken al meer dan tien jaar samen bij het monitoren van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. De voorliggende publicatie Dynamiek op de Nederlandse arbeidsmarkt: de focus op zekerheid is de vijfde editie in de reeks publicaties die we over dit onderwerp gezamenlijk uitbrengen. In dit deel worden de oorzaken en gevolgen van diverse vormen van (on)zekerheid op de arbeidsmarkt in kaart gebracht.

Een groot deel van de beroepsbevolking hecht veel waarde aan zekerheid. Het gaat dan niet alleen om objectieve werk- en inkomenszekerheid die het voor mensen mogelijk maakt om te kunnen voorzien in hun levensonderhoud. Ook een gevoel van zekerheid blijkt van belang voor persoonlijke ontwikkeling, sociale contacten en ervaren waardering als mens. De mate van ervaren zekerheid is eveneens van invloed op het nemen van levensbeslissingen zoals het kopen van een huis of het vormen van een gezin. Kortom, zekerheid is een belangrijk maatschappelijk thema met verschillende facetten en effecten.

De analyses in deze publicatie laten zien dat de baan- en werkzekerheid de laatste jaren is toegenomen. Het aantal werkenden dat werkloos wordt is aanzienlijk gedaald. Er zijn in vergelijking met voorgaande jaren minder mensen vanuit werk naar een WW-uitkering gestroomd. Het aantal werklozen en inactieven dat (weer) aan het werk is gegaan blijft op een hoog niveau. Daarnaast is het aantal mensen dat van werkgever en/of beroep is gewisseld het hoogst in tien jaar. Ten slotte is er voor het eerst in lange tijd een toename van het aandeel werkenden dat aangeeft een vaste arbeidsrelatie te hebben.

Deze positieve ontwikkelingen laten onverlet dat veel werkenden zich onzeker voelen over hun werk en inkomen, met name zzp’ers en degenen met een flexibele baan. Wat zijn nu oorzaken van deze onzekerheid en wat draagt bij aan het verkrijgen van meer zekerheid? Dit zijn vragen waar de auteurs van de diverse hoofdstukken in deze publicatie op ingaan. Zo blijkt een slechte gezondheid vaak gepaard te gaan met weinig werkzekerheid. Mensen die een slechte gezondheid hebben stromen vaker uit naar een situatie van werkloosheid of inactiviteit en hebben een kleinere kans om aan het werk te gaan.

Flexibele werknemers die ontwikkelmogelijkheden krijgen op het werk, hebben meer zekere beroepsloopbanen. Als zij een cursus hebben gevolgd of informeel hebben geleerd, blijven zij vaker bij dezelfde werkgever werkzaam. Zij stromen minder vaak uit naar een situatie zonder werk en hebben minder vaak baanwisselingen die worden afgewisseld met perioden zonder werk.

Ook multi-jobbing lijkt een manier om meer werkzekerheid te verkrijgen. Werkenden met meerdere banen hebben namelijk meer werkzekerheid dan werkenden met één baan. Maar hun inkomenszekerheid blijkt geringer. Hun inkomen ligt vaker onder de armoedegrens dan dat van werknemers met één baan.

Dit zijn enkele voorbeelden van hoofdstukken die een specifiek aspect van zekerheid op de arbeidsmarkt belichten. Naast bijdragen van medewerkers van het CBS en TNO staan in het boek ook bijdragen van onderzoekers van AIAS (Universiteit van Amsterdam), het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), ROA (Universiteit Maastricht), SEO Economisch Onderzoek, Start Foundation, Tilburg University en de WRR.

Deze vijfde editie van Dynamiek op de Nederlandse Arbeidsmarkt biedt zo een overzicht van de arbeidsmarkttransities van de Nederlandse bevolking en een grondige analyse van de (on)zekerheid op de arbeidsmarkt onder verschillende groepen werkenden. Wij hopen en verwachten dat het boek voorziet in de informatiebehoefte van beleidsmakers en onderzoekers op dit terrein.

CBS, Directeur-Generaal

Dr. T.B.P.M. Tjin-A-Tsoi

TNO, Voorzitter Raad van Bestuur

Drs. P. de Krom

Den Haag/Heerlen/Bonaire, februari 2020