Inkomen van huishoudens

In dit hoofdstuk staat het inkomen van huishoudens centraal. De samenstelling van het inkomen alsmede de herverdeling van het inkomen via premies, belastingen en uitkeringen komen aan bod. Het besteedbare inkomen is het netto inkomen van het huishouden voor het doen van uitgaven voor goederen en diensten. Hoe is dit inkomen tussen huishoudens verdeeld, wat was de ontwikkeling in het huidige millennium? En hoe zit het met de regionale inkomensverdeling?

2.1Samenstelling huishoudensinkomen

Uitkeringen vormen ruim een vijfde van het bruto-inkomen

Het bruto-inkomen van huishoudens bedroeg in 2018 gemiddeld 68 500 euro. Ruim driekwart van dit bedrag wordt gevormd door loon, inkomen uit eigen onderneming en vermogens­inkomsten (het primaire inkomen). De resterende 22 procent bestaat bijna geheel uit uitkeringen (inclusief pensioen).

2.1.1Samenstelling van het inkomen van huishoudens, 2018*

	Aantal huishoudens		Gemiddeld bedrag	Totaal bedrag	Aandeel van bruto-inkomen
	x 1 000	%	1 000 euro	mln euro	%
1 Inkomen als werknemer	4 996	64,4	66,6	332 866	62,7
2 Inkomen als zelfstandige	1 547	19,9	37,1	57 415	10,8
3 Inkomen uit vermogen	7 755	100,0	2,9	22 165	4,2
4 Primair inkomen (1+2+3)	7 755	100,0	53,2	412 445	77,7
5 Uitkering inkomensverzekering	3 757	48,4	26,4	99 309	18,7
6 Uitkering sociale voorziening	2 729	35,2	5,6	15 192	2,9
7 Ontvangen gebonden overdracht	1 380	17,8	2,6	3 585	0,7
8 Overdracht ontvangen van huishouden	50	0,6	10,9	542	0,1
9 Bruto-inkomen (4+5+6+7+8)	7 755	100,0	68,5	531 073	100,0
10 Overdracht betaald aan huishouden	71	0,9	9,2	648	0,1
11 Premie inkomensverzekering	7 299	94,1	11,8	86 291	16,2
12 Premie ziektekostenverzekering	7 755	100,0	6,9	53 805	10,1
13 Belasting op inkomen	7 209	93,0	8,9	64 203	12,1
14 Besteedbaar inkomen (9–10–11–12–13)	7 755	100,0	42,1	326 127	61,4

De samenstelling van het bruto-inkomen verschilt sterk tussen diverse bevolkingsgroepen, zoals inkomensgroepen. Huishoudens uit de laagste decielgroepen van het bruto-inkomen zijn in sterkere mate afhankelijk van een uitkering inkomensverzekering of sociale voorziening, terwijl het inkomen van de hogere inkomensgroepen grotendeels uit primair inkomen bestaat.

Toon tabel2.1.2 Samenstelling van bruto-inkomen per 10%-groep¹⁾, 2018* (%)Verberg tabel2.1.2 Samenstelling van bruto-inkomen per 10%-groep¹⁾, 2018* (%)

2.1.2 Samenstelling van bruto-inkomen per 10%-groep¹⁾, 2018* (%)

	Primair inkomen	Uitkering inkomensverzekeringen	Uitkering sociale voorzieningen	Ontvangen gebonden overdrachten en overige inkomensoverdrachten
Totaal (68 500 euro)	77,7	18,7	2,9	0,8
	.	.	.	.
1e (12 300 euro)	25,0	36,9	28,8	9,2
2e (22 300 euro)	21,0	53,1	17,9	8,0
3e (29 300 euro)	34,5	51,9	10,0	3,6
4e (37 500 euro)	47,7	46,2	4,7	1,4
5e (47 500 euro)	60,6	36,0	2,9	0,6
6e (59 500 euro)	71,0	26,6	2,1	0,3
7e (73 600 euro)	80,3	17,8	1,7	0,2
8e (90 700 euro)	86,7	11,9	1,3	0,1
9e (115 100 euro)	90,7	8,2	1,0	0,1
10e (197 000 euro)	92,9	6,5	0,6	0,1
1)Tussen haakjes staat het gemiddeld brutojaarinkomen per inkomensgroep.

Drie kwart bruto-inkomen ouderen komt uit pensioen

De samenstelling van het inkomen varieert met de levensfase. Jongeren zijn voor hun levensonderhoud deels aangewezen op sociale voorzieningen, waaronder de bijstands­uitkering en (in afnemende mate) de studiefinanciering. De sociale voorzieningen worden uit de algemene middelen betaald. In september 2015 werd het sociale leenstelsel ingevoerd en bleef alleen de aanvullende studiefinanciering voor kinderen van ouders met een smalle beurs nog als een sociale voorziening overeind. Sindsdien daalt het aandeel van de sociale voor­zieningen in het bruto-inkomen van jongeren tot 25 jaar, zie Statline.

In de leeftijd van 25 tot 45 jaar wordt het inkomen hoofdzakelijk uit arbeid betrokken, terwijl 45- tot 65‑jarigen al wat vaker een beroep doen op een uitkering inkomensverzekering. Zo komt een tiende deel van hun bruto-inkomen uit een werkloosheids- of arbeids­ongeschiktheidsuitkering. Huishoudens met een 65‑plusser als hoofdkostwinner halen bijna drie kwart van hun bruto-inkomen uit een (pensioen)uitkering en profiteren daarmee het meest van de herverdeling.

In 2018 werd gemiddeld 39 procent van het bruto-inkomen afgedragen in de vorm van premies en belastingen. Hierdoor resteerde een besteedbaar inkomen van gemiddeld 42 duizend euro. De premies inkomensverzekering drukken het sterkst op huishoudens met een hoofdkost­winner tussen 25 en 65 jaar, een vijfde deel van hun bruto-inkomen gaat hieraan op. Huishoudens met 65‑plussers betalen nauwelijks nog premies voor inkomensverzekeringen: hiervoor hebben zij hun bijdrage al in hun actieve beroepsleven geleverd.

2.1.3Samenstelling van het inkomen, 2018*

	Totaal	Leeftijd hoofdkostwinner
		tot 25	25 tot 45	45 tot 65	65+
	bruto-inkomen = 100
1 Inkomen als werknemer	63	80	80	70	8
2 Inkomen als zelfstandige	11	5	12	13	4
3 Inkomen uit vermogen	4	1	0	4	12
4 Primair inkomen (1+2+3)	78	86	92	87	24
5 Uitkering inkomensverzekering	19	2	3	10	74
6 Uitkering sociale voorziening	3	10	4	3	1
7 Ontvangen gebonden overdracht	1	2	1	0	1
8 Overdracht ontvangen van huishouden	0	0	0	0	0
9 Bruto-inkomen (4+5+6+7+8)	100	100	100	100	100
10 Overdracht betaald aan huishouden	0	0	0	0	0
11 Premie inkomensverzekering	16	17	20	19	2
12 Premie ziektekostenverzekering	10	11	10	10	12
13 Belasting op inkomen	12	4	11	14	11
14 Besteedbaar inkomen (9–10–11–12–13)	61	67	59	58	76
	1 000 euro
Gemiddeld besteedbaar inkomen	42,1	14,9	42,8	51,1	33,3
Gemiddeld gestandaardiseerd inkomen	29,5	13,0	29,1	33,7	27,0
	x 1 000
Aantal huishoudens	7 755	3 640	2 354	2 935	2 103

Ruim 2,1 miljoen huishoudens met AOW

In 2018 ontvingen ruim 2,1 miljoen huishoudens AOW. Van deze AOW-huishoudens ontvingen er bijna 2,0 miljoen ook aanvullend pensioen, zoals ouderdoms- of partnerpensioen. De AOW-uitkering bedroeg gemiddeld 36 procent van het bruto inkomen, ongeveer net zo veel als het aanvullend pensioen (35 procent).

Toon tabel2.1.4 Samenstelling bruto inkomen van AOW-huishoudens¹⁾, 2018* (% van bruto inkomen)Verberg tabel2.1.4 Samenstelling bruto inkomen van AOW-huishoudens¹⁾, 2018* (% van bruto inkomen)

2.1.4 Samenstelling bruto inkomen van AOW-huishoudens¹⁾, 2018* (% van bruto inkomen)

	AOW	Aanvullend pensioen	Inkomen uit vermogen	Inkomen als werknemer of zelfstandige	Overig aanvullend inkomen
Totaal (3 830 euro)	35,6	34,5	11,4	15,5	3,0
Alleenstaande vrouw (2 370 euro)	50,4	33,0	11,6	1,2	3,7
Alleenstaande man (2 820 euro)	41,6	39,4	12,8	4,4	1,8
Paar, beiden AOW'er (4 230 euro)	39,9	41,2	13,5	4,7	0,8
Paar, een partner AOW'er (5 380 euro)	19,7	33,5	10,6	30,5	5,6
1) Tussen haakjes is het gemiddeld bruto maandinkomen vermeld.

AOW belangrijkste pensioenpijler van alleenstaande vrouwen

Voor alleenstaande AOW-gerechtigde vrouwen vormde de AOW-uitkering de belangrijkste inkomenscomponent. Gemiddeld was de AOW goed voor de helft van hun bruto-inkomen, aanmerkelijk meer dan het aanvullend pensioen (33 procent). Bij alleenstaande mannen was de verhouding tussen beide inkomensposten evenwichtiger: de AOW voorzag in 42 procent en het aanvullend pensioen in 39 procent van het bruto-inkomen. Alleenstaande mannen ontvangen gemiddeld meer aanvullend pensioen dan alleenstaande vrouwen.

Ook bij AOW-gerechtigde paren was de verhouding tussen AOW en aanvullend pensioen evenwichtig, het aandeel van de AOW-uitkering in het gezamenlijke bruto-inkomen kwam uit op gemiddeld 40 procent en het aandeel van het aanvullend pensioen op gemiddeld 41 procent. Wel was het bijbehorende, gemiddelde inkomen bijna 2 keer zo hoog als bij alleenstaande mannen. Bij paren bestaande uit een AOW’er met een jongere partner voorzag het inkomen als werknemer of zelfstandige in een groter deel van het bruto inkomen dan de AOW zelf: gemiddeld 31 tegen 20 procent.

1 op de 20 heeft kale AOW met een beetje extra

Alleenstaande AOW’ers ontvingen in 2018 gemiddeld 1 190 euro bruto AOW per maand. Partners, beiden met AOW, ontvingen samen 1 690 euro AOW. De aanvullende inkomsten verschilden sterk. Zo waren er 110 duizend huishoudens (5 procent) die bovenop hun AOW geen of hooguit 250 euro bruto per maand aan aanvullende inkomsten hadden. Dit betrof vooral alleenstaande AOW’ers, alleenstaande vrouwen overigens iets vaker dan alleenstaande mannen (10 tegen 9 procent). Bijna 218 duizend huishoudens (10 procent) moesten het maandelijks stellen met 250 tot 500 euro bovenop de AOW. Ook dit zijn relatief vaak alleenstaanden. Onder alleenstaande AOW-gerechtigde vrouwen was het aandeel met maandelijks 250 tot 500 euro extra groter dan onder alleenstaande AOW-gerechtigde mannen (20 tegen 13 procent). Aan de andere kant ontving 63 procent van de AOW-huishoudens (vooral paren) maandelijks aanvullende inkomsten van 1 000 euro bruto of meer. Bij meer dan 6 op de 10 van deze AOW-huishoudens ging het zelfs om 2 duizend euro bruto of meer, dus om een aanvullend bedrag ruimschoots boven de AOW zelf.

Toon tabel2.1.5 Hoogte aanvullend inkomen van AOW-huishoudens, 2018* (% huishoudens)Verberg tabel2.1.5 Hoogte aanvullend inkomen van AOW-huishoudens, 2018* (% huishoudens)

2.1.5 Hoogte aanvullend inkomen van AOW-huishoudens, 2018* (% huishoudens)

	Tot 250 euro per maand	250 tot 500 euro per maand	500 tot 1 000 euro per maand	1 000 tot 2 000 euro per maand	2 000 euro en meer per maand
Alleenstaande vrouw	10,3	20,3	31,3	22,6	15,5
Alleenstaande man	9,1	13,4	25,8	26,4	25,3
Paar, beiden AOW'er	1,7	4,9	19,4	29,6	44,4
Paar, een partner AOW'er	0,7	1,8	7,1	16,9	73,5

2.2Inkomen van huishoudens, 2000–2018

Hoger inkomen door meer arbeidsparticipatie van vrouwen

Het gestandaardiseerde inkomen van een huishouden in Nederland bedroeg in 2018 gemiddeld 29 500 euro. Hiermee had een doorsnee-huishouden bijna 21 procent meer te besteden dan in 2000, toen het gestandaardiseerde inkomen (in prijzen van 2018) 24 300 euro bedroeg. Deels is de stijging toe te schrijven aan de methodebreuk van 2011 die een aanzienlijke opwaartse bijstelling van het inkomen bewerkstelligde (Bos en Lok, 2019). Los van de revisie kan de toename mede worden toegeschreven aan de toegenomen arbeids­participatie van vrouwen, niet alleen in personen maar vooral ook in uren. Hierdoor verminderde het aantal eenverdieners en steeg het aantal anderhalf- en tweeverdieners. Tegelijkertijd waren er ontwikkelingen die het gemiddeld inkomen juist omlaag drukken. Zo had het groeiende aandeel alleenstaanden en gepensioneerden in de bevolking een negatief effect op het gemiddeld inkomen, doordat deze groepen relatief vaak een wat lager inkomen hebben.

2.2.1Besteedbaar en gestandaardiseerd inkomen van huishoudens

	Aantal huis­houdens	Gemiddelde omvang van huishouden	Besteedbaar inkomen		Gestandaardiseerd inkomen		Consumenten­prijsindex
			in lopende prijzen	in prijzen van 2018	in lopende prijzen	in prijzen van 2018
	x 1 000	personen	1 000 euro				2018 = 100
2000	6 791	2,3	25,3	35,0	17,5	24,3	72,2
2001	6 862	2,3	27,5	36,5	19,1	25,3	75,5
2002	6 919	2,3	28,3	36,3	19,7	25,3	78,0
2003	6 948	2,3	28,3	35,6	19,8	24,8	79,7
2004	6 990	2,3	29,0	36,0	20,2	25,1	80,6
2005	7 063	2,3	29,4	35,9	20,6	25,1	82,0
2006	7 109	2,3	30,6	36,9	21,4	25,8	82,9
2007	7 166	2,2	32,6	38,7	22,8	27,0	84,3
2008	7 242	2,2	33,1	38,3	23,2	26,8	86,4
2009	7 303	2,2	33,3	38,1	23,3	26,7	87,4
2010	7 337	2,2	33,2	37,5	23,3	26,3	88,5
20111)	7 416	2,2	33,3	36,8	23,3	25,8	90,6
20111)	7 348	2,2	36,6	40,4	25,6	28,3	90,6
2012	7 412	2,2	36,8	39,6	25,8	27,8	92,8
2013	7 468	2,2	37,0	38,9	25,9	27,3	95,1
2014	7 496	2,2	39,0	40,6	27,3	28,4	96,1
2015	7 569	2,2	38,6	39,9	27,1	28,1	96,7
2016	7 623	2,2	40,2	41,4	28,2	29,1	97,0
2017	7 695	2,2	41,6	42,3	29,2	29,7	98,3
2018*	7 755	2,2	42,1	42,1	29,5	29,5	100,0

¹⁾De Inkomensstatistiek is in 2011 herzien waardoor er een breuk is ontstaan tussen de reeksen.

Gemiddeld inkomen na crisis weer in de lift

De stijgende trend in het gemiddelde inkomen van huishoudens is in de periode 2000–2014 twee keer onderbroken door een (conjuncturele) inzinking. Rond 2004 was sprake van een verhoudingsgewijs kleine achteruitgang als gevolg van de teruggelopen bedrijvigheid. Een relatief hoog inkomensniveau werd bereikt in 2007, toen de economie floreerde. In de navolgende economische crisis nam het gemiddelde inkomen flink af. Met het aantrekken van de economie in 2014 ging ook het gemiddelde inkomen weer omhoog. In de jaren 2007 en 2014 kregen de inkomens nog een extra duw omhoog vanwege een incidentele, fiscale maatregel die het voor directeur-grootaandeelhouders aantrekkelijk maakte zich in dat jaar veel dividend uit te keren. In 2017 speelde iets vergelijkbaars. In dat jaar lag er een extra hoge belastingkorting in het verschiet bij de afkoop van het pensioen in eigen beheer. Van deze gunstige regeling hebben relatief veel directeur-grootaandeelhouders gebruik gemaakt, waardoor het gemiddelde inkomen in dat jaar hoger uitkwam dan in het navolgende jaar 2018.

Toon tabel2.2.2 Gemiddeld inkomen van huishoudens¹⁾ (1 000 euro (in prijzen van 2018))Verberg tabel2.2.2 Gemiddeld inkomen van huishoudens¹⁾ (1 000 euro (in prijzen van 2018))

2.2.2 Gemiddeld inkomen van huishoudens¹⁾ (1 000 euro (in prijzen van 2018))

Jaar	Besteedbaar inkomen	Besteedbaar inkomen, reeks 2011-2018	Gestandaardiseerd inkomen	Gestandaardiseerd inkomen, reeks 2011-2018
2000	35	.	24,3	.
2001	36,5	.	25,3	.
2002	36,3	.	25,3	.
2003	35,6	.	24,8	.
2004	36	.	25,1	.
2005	35,9	.	25,1	.
2006	36,9	.	25,8	.
2007	38,7	.	27	.
2008	38,3	.	26,8	.
2009	38,1	.	26,7	.
2010	37,5	.	26,3	.
2011	36,8	40,4	25,8	28,3
2012	.	39,6	.	27,8
2013	.	38,9	.	27,3
2014	.	40,6	.	28,4
2015	.	39,9	.	28,1
2016	.	41,4	.	29,1
2017	.	42,3	.	29,7
2018*	.	42,1	.	29,5
1)De Inkomensstatistiek is in 2011 herzien waardoor er een breuk is ontstaan.

2.3Verdeling huishoudensinkomen

Inkomens scheef verdeeld

In 2018 hadden huishoudens in Nederland gemiddeld 42,1 duizend euro te besteden. Het gestandaardiseerde inkomen kwam uit op gemiddeld 29,5 duizend euro. De inkomens zijn niet gelijk verdeeld. Het mediane oftewel middelste inkomen was met 26,5 duizend euro lager dan het gemiddelde. De hoogste piek in de inkomensverdeling betrof 7,5 procent van de bijna 7,8 miljoen huishoudens. Zij hadden een inkomen tussen 18 en 20 duizend euro, bij ruim de helft van hen ging het vooral een pensioeninkomen. Bij de huishoudens met vooral een uitkering lag de piek met een inkomen tussen de 14 en 16 duizend euro lager. Het betreft huishoudens die in 2018 in hoofdzaak van een bijstandsuitkering moesten rondkomen. Bijna een derde van alle huishoudens met een uitkering viel in dit inkomensbereik. Bij een half procent van alle huishoudens (42 duizend) was er sprake van een negatief inkomen. Dit betrof veelal huishoudens van zelfstandigen die verlies hadden geleden. Aan de andere kant van de inkomensverdeling staan de huishoudens met de hoogste inkomens. Bijna 600 duizend huishoudens (7,4 procent) hadden een gestandaardiseerd inkomen van meer dan 50 duizend euro. Van hen beschikten er 55 duizend over meer dan een ton.

De verdeling van huishoudens die hun besteedbaar inkomen vooral uit loon en winst betrekken was platter en evenwichtiger dan de verdeling op basis van alle inkomenscomponenten. De grootste groep van de 5 miljoen huishoudens met vooral inkomen uit werk wordt gevormd door 6,8 procent huishoudens met een inkomen van 28 tot 30 duizend euro. Ruim 1 op de 5 werkende huishoudens had een inkomen tussen de 26 en 32 duizend euro.

Toon tabel2.3.1 Huishoudens naar hoogte van het gestandaardiseerd inkomen¹⁾, 2018* (Aantal huishoudens (x 1000))Verberg tabel2.3.1 Huishoudens naar hoogte van het gestandaardiseerd inkomen¹⁾, 2018* (Aantal huishoudens (x 1000))

2.3.1 Huishoudens naar hoogte van het gestandaardiseerd inkomen¹⁾, 2018* (Aantal huishoudens (x 1000))

Gestandaardiseerd inkomen (x 1000 euro)	Totaal	Vooral loon- en winstinkomen	Vooral pensioeninkomen	Vooral uitkeringsinkomen
0	0	0	0	0
2	48	34	4	9
4	59	36	5	15
6	61	38	5	13
8	69	44	7	15
10	76	46	10	18
12	119	52	17	48
14	255	71	43	139
16	454	107	96	250
18	464	149	214	99
20	574	225	297	50
22	543	272	236	34
24	499	287	186	25
26	496	312	163	19
28	487	330	141	15
30	458	330	115	11
32	432	320	101	9
34	395	299	88	7
36	346	272	68	5
38	298	241	52	3
40	252	209	40	2
42	212	178	32	2
44	177	150	25	1
46	147	125	20	1
48	121	104	16	1
50	99	85	13	1
52	82	71	10	0
54	67	58	9	0
56	55	48	7	0
58	46	40	6	0
60	38	33	5	0
62	32	28	4	0
64	27	23	3	0
66	23	20	3	0
68	20	17	3	0
70	17	15	2	0
72	15	13	2	0
74	13	11	2	0
76	11	10	1	0
78	10	8	1	0
80	9	7	1	0
82	8	7	1	0
84	7	6	1	0
86	6	5	1	0
88	6	5	1	0
90	5	4	1	0
92	5	4	1	0
94	4	3	1	0
96	4	3	0	0
98	3	3	0	0
100	3	3	0	0
1)Aantal huishoudens per inkomensklasse met een breedte van 2000 euro

2.4Inkomen naar kenmerken van huishoudens

Inkomen aan het eind carrière het hoogst

Huishoudens met een hoofdkostwinner tot 25 jaar hadden met gemiddeld 13 duizend euro in 2018 het laagste gestandaardiseerd inkomen. Deze kostwinners staan nog aan het begin van hun loopbaan. Met het oplopen van de leeftijd is het inkomen steeds hoger. Het hoogste inkomenspeil – 33,9 duizend euro – wordt bereikt bij huishoudens met een hoofdkostwinner in de leeftijd van 55 tot 65 jaar. Doorgaans hebben zij in de loop van hun carrière een steeds hoger inkomen opgebouwd en blijven veelal dat hoge inkomen vasthouden totdat men stopt met werken.

Laagste inkomen bij alleenstaanden met jonge kinderen

De verbijzondering naar huishoudenssamenstelling (zie Statline) laat voor alleenstaande ouders met louter minderjarige kinderen het laagst inkomen zien: gemiddeld 21,2 duizend euro. Deze huishoudens zijn aangewezen op het inkomen van maar één persoon, meestal de moeder. Relatief vaak betreft het dan een bijstandsuitkering. De hoogste inkomens worden aangetroffen bij paren tot AOW-leeftijd zonder thuiswonende kinderen (37,7 duizend euro) of paren met ten minste één inwonend meerderjarig kind (37,8 duizend euro). Het gaat dikwijls om 50- tot 65‑jarigen van wie de kinderen al het huis uit zijn of van wie de kinderen eigen inkomen hebben en daarmee bijdragen aan het gezamenlijke gezinsinkomen. Bij jonge paren zonder kinderen zijn het veelal tweeverdieners, oftewel partners met elk inkomen uit betaald werk, die vaak beide voltijds werken. Het gestandaardiseerd inkomen van tweeverdieners kwam in 2018 met 38,5 duizend euro logischerwijs hoger uit dan dat van een- en nulverdieners (respectievelijk 27,8 duizend en 22,5 duizend euro).

Minste inkomen voor niet-westerse huishoudens

Het gemiddelde inkomen van huishoudens met een niet-westerse migratieachtergrond lag met 22,3 duizend euro substantieel lager dan dat van huishoudens met een Nederlandse achtergrond (30,7 duizend euro). Ook huishoudens met een westerse migratieachtergrond kwamen met 28,4 duizend euro hoger uit dan niet-westerse huishoudens, maar bleven wel onder het gemiddelde van Nederlandse huishoudens.

Inkomen ondernemershuishoudens het hoogst

Gemiddeld hadden huishoudens met voornamelijk inkomen uit een eigen onderneming met bijna 41 duizend euro meer inkomen dan werknemershuishoudens en uitkeringsontvangers (Statline). De groep zelfstandigenhuishoudens met vooral inkomen als directeur-grootaandeelhouder van een vennootschap, had verreweg het hoogste gestandaardiseerd inkomen (gemiddeld 56,2 duizend euro). Bij de zelfstandigen zijn de onderlinge inkomensverschillen het grootst. Zelfstandigen kunnen immers zowel flinke winsten boeken als verlies lijden. Daardoor zijn deze huishoudens niet alleen oververtegenwoordigd in de hoogste inkomensregionen, maar ook in de groep met een laag of negatief inkomen (Statline). Bijna 1 op de 10 huishoudens had in 2018 voornamelijk inkomen als zelfstandige, ruim de helft van alle huishoudens betrok het inkomen hoofdzakelijk uit loondienst. Gemiddeld kwamen de werknemershuishoudens uit op een inkomen van 31,7 duizend euro. Daarnaast moest ruim een derde van de huishoudens grotendeels rondkomen van een uitkering. In bijna driekwart van de gevallen betrof het huishoudens met voornamelijk inkomen uit pensioen.

2.4.1Inkomen naar huishoudenskenmerken, 2018*

	Aantal huishoudens	Gemiddeld gestandaardiseerd besteedbaar inkomen
	x 1 000	1 000 euro
Totaal	7 755	29,5
Leeftijd hoofdkostwinner
Tot 25 jaar	364	13
25 tot 35 jaar	1 152	27,5
35 tot 45 jaar	1 202	30,6
45 tot 55 jaar	1 539	33,6
55 tot 65 jaar	1 395	33,9
65 tot 75 jaar	1 161	29,1
75 jaar of ouder	942	24,5
(Migratie)achtergrond hoofdkostwinner
Nederlands	6 044	30,7
Westers	832	28,4
Niet-westers	879	22,3
Aantal verdieners in huishouden
Geen	2 441	22,5
Een	2 839	27,8
Twee	2 475	38,5
Voornaamste inkomensbron
Inkomen als werknemer	4 113	31,7
Inkomen als zelfstandige	712	40,7
Inkomen directeur-grootaandeelhouder	164	56,2
Uitkering of pensioen	2 931	23,7

2.5Regionale inkomensverdeling

Rijkste gemeenten vooral in het westen van het land

De tien gemeenten met het hoogste gemiddelde huishoudensinkomen bevinden zich vrijwel allemaal in het westen van het land. De hoogste plek is voorbehouden aan Bloemendaal in Noord-Holland met in 2018 een gemiddeld gestandaardiseerd inkomen van 51,7 duizend euro. Dat is 75 procent hoger als het landelijk gemiddelde (29,5 duizend euro). Op nummer twee stond Blaricum met een inkomen van 50,7 duizend euro, gevolgd door Wassenaar (49,4 duizend euro) en Laren (47,4 duizend euro). Hekkensluiter in de top-10 was Baarn waar het gemiddelde krap 37,4 duizend euro bedroeg. Het Brabantse Waalre, gelegen onder de rook van Eindhoven, is de enige rijke gemeente die niet in het westen van het land is gesitueerd. Met gemiddeld 37,4 duizend euro kwam Waalre op de negende plek. De top-10 van de gemeenten met het laagste inkomen wordt gedomineerd door studentensteden: Wageningen, Groningen, Enschede, Delft, Nijmegen, en Maastricht.

Toon tabel2.5.1 Gestandaardiseerd besteedbaar inkomen per gemeente, 2018*Verberg tabel2.5.1 Gestandaardiseerd besteedbaar inkomen per gemeente, 2018*

2.5.1 Gestandaardiseerd besteedbaar inkomen per gemeente, 2018*

Gemeente	Gemiddeld gestandaardiseerd inkomen
Aa en Hunze	31,1
Aalsmeer	35,3
Aalten	28,6
Achtkarspelen	26,1
Alblasserdam	29,4
Albrandswaard	35,2
Alkmaar	29,1
Almelo	26,3
Almere	29,4
Alphen aan den Rijn	31,4
Alphen-Chaam	33
Altena	31,1
Ameland	.
Amersfoort	31,5
Amstelveen	33,5
Amsterdam	29,4
Apeldoorn	29,7
Appingedam	25,5
Arnhem	26,1
Assen	27,7
Asten	30,3
Baarle-Nassau	31,2
Baarn	37,4
Barendrecht	34,3
Barneveld	31,1
Beek (L.)	30,4
Beekdaelen	30,3
Beemster	34,9
Beesel	28,5
Berg en Dal	29,6
Bergeijk	32,7
Bergen (L.)	28,9
Bergen (NH.)	37,3
Bergen op Zoom	29
Berkelland	29,3
Bernheze	31,9
Best	32,9
Beuningen	31,3
Beverwijk	28,7
De Bilt	36,2
Bladel	31,4
Blaricum	50,7
Bloemendaal	51,7
Bodegraven-Reeuwijk	34,7
Boekel	31,3
Borger-Odoorn	28,5
Borne	30,5
Borsele	30,6
Boxmeer	30,7
Boxtel	30,3
Breda	29,6
Brielle	33,8
Bronckhorst	32,8
Brummen	30,7
Brunssum	26,3
Bunnik	35,2
Bunschoten	31,9
Buren	33
Capelle aan den IJssel	29,1
Castricum	35,5
Coevorden	28,7
Cranendonck	31,3
Cuijk	29,3
Culemborg	30,9
Dalfsen	31,2
Dantumadiel	26,5
Delft	24,3
Delfzijl	26,4
Deurne	30,1
Deventer	27,8
Diemen	28,1
Dinkelland	32,1
Doesburg	27,4
Doetinchem	28,6
Dongen	30,5
Dordrecht	28,5
Drechterland	31,7
Drimmelen	31,9
Dronten	29,1
Druten	30,4
Duiven	30,7
Echt-Susteren	29,7
Edam-Volendam	34,2
Ede	30,1
Eemnes	34,2
Eersel	34,9
Eijsden-Margraten	32,8
Eindhoven	27,5
Elburg	29,2
Emmen	26,5
Enkhuizen	29,6
Enschede	24,2
Epe	30,5
Ermelo	31,7
Etten-Leur	30,2
De Fryske Marren	29,3
Geertruidenberg	30,1
Geldrop-Mierlo	30,6
Gemert-Bakel	29,7
Gennep	29,3
Gilze en Rijen	30,2
Goeree-Overflakkee	30,8
Goes	29,8
Goirle	31,7
Gooise Meren	39,5
Gorinchem	29,2
Gouda	29,3
Grave	29,9
's-Gravenhage	28,4
Groningen	23,4
Gulpen-Wittem	30,1
Haaksbergen	29,7
Haaren	35,4
Haarlem	30,9
Haarlemmermeer	33,1
Halderberge	30
Hardenberg	28,7
Harderwijk	29,5
Hardinxveld-Giessendam	30,6
Harlingen	26,2
Hattem	32,5
Heemskerk	30,7
Heemstede	41,1
Heerde	30,8
Heerenveen	28,7
Heerhugowaard	29,8
Heerlen	25,1
Heeze-Leende	34,5
Heiloo	34,5
Den Helder	27
Hellendoorn	29,5
Hellevoetsluis	31
Helmond	28
Hendrik-Ido-Ambacht	32,5
Hengelo (O.)	27,5
's-Hertogenbosch	30,4
Heumen	33,3
Heusden	31,6
Hillegom	31,3
Hilvarenbeek	32,9
Hilversum	32,4
Hoeksche Waard	32,9
Hof van Twente	31
Het Hogeland	27,3
Hollands Kroon	29,7
Hoogeveen	27,1
Hoorn	29,2
Horst aan de Maas	30,4
Houten	34,6
Huizen	33,1
Hulst	29,5
IJsselstein	32,8
Kaag en Braassem	33,5
Kampen	27,9
Kapelle	31,1
Katwijk	30,6
Kerkrade	25,2
Koggenland	32,1
Krimpen aan den IJssel	31
Krimpenerwaard	31,5
Laarbeek	31
Landerd	32,2
Landgraaf	27,4
Landsmeer	35,6
Langedijk	32,1
Lansingerland	36
Laren (NH.)	47,4
Leeuwarden	25,5
Leiden	26,7
Leiderdorp	32,6
Leidschendam-Voorburg	33
Lelystad	27,7
Leudal	30,9
Leusden	34,4
Lingewaard	30,7
Lisse	31,7
Lochem	32,7
Loon op Zand	30,7
Lopik	32,5
Loppersum	28
Losser	29,2
Maasdriel	31,7
Maasgouw	31,1
Maassluis	29,2
Maastricht	25,1
Medemblik	30,4
Meerssen	31,8
Meierijstad	31,5
Meppel	28,5
Middelburg (Z.)	28,5
Midden-Delfland	36,1
Midden-Drenthe	29,4
Midden-Groningen	26,8
Mill en Sint Hubert	30,4
Moerdijk	30,8
Molenlanden	33
Montferland	28,9
Montfoort	34,2
Mook en Middelaar	34
Neder-Betuwe	29,3
Nederweert	30,3
Nieuwegein	29,7
Nieuwkoop	34,6
Nijkerk	32,4
Nijmegen	24,7
Nissewaard	29,2
Noardeast-Fryslân	26,7
Noord-Beveland	29,5
Noordenveld	30,2
Noordoostpolder	28,7
Noordwijk	34
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	35
Nunspeet	30,4
Oegstgeest	39,5
Oirschot	33,5
Oisterwijk	34,9
Oldambt	25,5
Oldebroek	28,5
Oldenzaal	29
Olst-Wijhe	30,2
Ommen	30,2
Oost Gelre	30,7
Oosterhout	30,5
Ooststellingwerf	27,5
Oostzaan	33,8
Opmeer	30,9
Opsterland	29,2
Oss	29,8
Oude IJsselstreek	28,1
Ouder-Amstel	36,7
Oudewater	33,7
Overbetuwe	31,4
Papendrecht	30,6
Peel en Maas	30,3
Pekela	24,9
Pijnacker-Nootdorp	35,1
Purmerend	29,2
Putten	31,9
Raalte	29,8
Reimerswaal	28,7
Renkum	32,5
Renswoude	.
Reusel-De Mierden	31,9
Rheden	28,9
Rhenen	31,4
Ridderkerk	29,4
Rijssen-Holten	30,4
Rijswijk (ZH.)	30
Roerdalen	29,7
Roermond	27,6
De Ronde Venen	36,2
Roosendaal	28,7
Rotterdam	26,2
Rozendaal	.
Rucphen	29,3
Schagen	30,7
Scherpenzeel	31
Schiedam	27
Schiermonnikoog	.
Schouwen-Duiveland	30,9
Simpelveld	28,6
Sint Anthonis	31,7
Sint-Michielsgestel	33,9
Sittard-Geleen	27,9
Sliedrecht	29,1
Sluis	28,9
Smallingerland	27,3
Soest	33,3
Someren	30,6
Son en Breugel	35,3
Stadskanaal	25,7
Staphorst	30,4
Stede Broec	29,1
Steenbergen	28,2
Steenwijkerland	28,1
Stein (L.)	29,3
Stichtse Vecht	34,9
Súdwest-Fryslân	28,3
Terneuzen	28,6
Terschelling	.
Texel	29,7
Teylingen	35,1
Tholen	28,7
Tiel	28,3
Tilburg	26,1
Tubbergen	31,4
Twenterand	28
Tynaarlo	32,9
Tytsjerksteradiel	28,7
Uden	30,3
Uitgeest	33,3
Uithoorn	32,3
Urk	29,2
Utrecht	28,1
Utrechtse Heuvelrug	35,3
Vaals	26,2
Valkenburg aan de Geul	29,6
Valkenswaard	30
Veendam	26,3
Veenendaal	29,1
Veere	33,1
Veldhoven	32,5
Velsen	30,3
Venlo	27,1
Venray	29,9
Vijfheerenlanden	30,8
Vlaardingen	27,6
Vlieland	.
Vlissingen	26,3
Voerendaal	31,9
Voorschoten	35,5
Voorst	31,9
Vught	37,1
Waadhoeke	27,4
Waalre	37,4
Waalwijk	29,1
Waddinxveen	31,2
Wageningen	23,2
Wassenaar	49,4
Waterland	35
Weert	29,6
Weesp	31,8
West Betuwe	33
West Maas en Waal	30,8
Westerkwartier	29,3
Westerveld	30,7
Westervoort	28,4
Westerwolde	26,8
Westland	31,6
Weststellingwerf	27,3
Westvoorne	38,1
Wierden	32
Wijchen	31
Wijdemeren	37,2
Wijk bij Duurstede	33
Winterswijk	28,6
Woensdrecht	29,9
Woerden	33,5
De Wolden	31,3
Wormerland	31,8
Woudenberg	32,3
Zaanstad	28,4
Zaltbommel	31,2
Zandvoort	31,5
Zeewolde	30,7
Zeist	34
Zevenaar	28,3
Zoetermeer	30,1
Zoeterwoude	34,1
Zuidplas	33,3
Zundert	30,9
Zutphen	27,5
Zwartewaterland	30
Zwijndrecht	29,4
Zwolle	28,4

2.5.2Top-10 gemeenten met hoogste en laagste gemiddelde gestandaardiseerd huishoudensinkomen, 2018*

Hoogste inkomen			Laagste inkomen
	1 000 euro			1 000 euro
Bloemendaal	51,7		Wageningen	23,2
Blaricum	50,7		Groningen	23,4
Wassenaar	49,4		Enschede	24,2
Laren (NH.)	47,4		Delft	24,3
Heemstede	41,1		Nijmegen	24,7
Oegstgeest	39,5		Pekela	24,9
Gooise Meren	39,5		Heerlen	25,1
Westvoorne	38,1		Maastricht	25,1
Waalre	37,4		Kerkrade	25,2
Baarn	37,4		Appingedam	25,5

2.6Literatuur

Open literatuurlijst