Een profiel van de Verenigde Staten
Al 150 jaar spelen de Verenigde Staten een sleutelrol op het internationale toneel door zijn dominantie als grootste economische machtsblok. Het gevoerde beleid van de VS heeft zo zijn weerslag op rest van de wereld, Nederland niet uitgezonderd. Dit hoofdstuk geeft een algemeen beeld van de VS en haar positie in de wereld. Hierbij worden onderwerpen als de economie, handel, investeringen, innovatie en duurzaamheidsprestaties behandeld op zowel landelijk als statelijk niveau. Deze achtergrondinformatie biedt een basis voor verdere discussies over actuele economische trends en internationale relaties met Nederland in de hierop volgende hoofdstukken.
1.1Inleiding
Wie over internationalisering en de mondiale economie schrijft, kan simpelweg niet om de Verenigde Staten heen. Daarvoor is het land te belangrijk en te invloedrijk. Het land domineert – mede vanwege de sterke koerswijzigingen onder leiding van de opnieuw verkozen president Donald J. Trump – al geruime tijd de voorpagina’s van de internationale media. Hoewel de internationale aandacht voor de VS momenteel enorm is, is die aandacht eigenlijk niets nieuws.
In februari 1941 voorspelde de Amerikaanse tijdschriftmagnaat Henry Luce in LIFE Magazine het begin van een ‘American Century’. Het was een voorspelling die later niet alleen beroemd zou worden, maar ook uitkwam. Er brak na de Tweede Wereldoorlog een periode aan waarin de Verenigde Staten op economisch, politiek, technologisch en cultureel gebied zeer dominant waren. Na de val van de Sovjet-Unie in 1991 bleven de VS als enige supermacht over en werden ze een mondiale hegemoon – een land met ongekende macht en invloed. En dat zijn de VS tot de dag van vandaag nog.
In tegenstelling tot Henry Luce en anderen wagen wij ons niet aan voorspellingen over de positie van de Verenigde Staten in de nabije of verre toekomst. We focussen ons in dit hoofdstuk op het hier en nu. Aan de hand van diverse indicatoren schetsen we in dit hoofdstuk een zo recent mogelijk beeld van de Amerikaanse economie, dat als achtergrondinformatie dient voor de andere hoofdstukken in deze editie van de Internationaliseringsmonitor. Er is met name aandacht voor de Amerikaanse prestaties op het vlak van de economie, internationale handel, investeringen, innovatie, digitalisering en duurzaamheid. Om deze cijfers in perspectief te plaatsen, vergelijken we de Amerikaanse cijfers met de Nederlandse en leggen we deze cijfers ook langs de mondiale meetlat. We staan in het hoofdstuk stil bij een selectie van indicatoren. In de bijlage – paragraaf 1.8 – zijn meer indicatoren opgenomen voor elk thema.
Daar waar relevant en mogelijk zoomen we in op de regionale verschillen binnen de VS. De VS bestaan uit 50 staten, één federaal district en enkele overzeese gebieden. Achter de landelijke indicatoren gaat – zoals we zullen zien – vaak een grote regionale diversiteit schuil; een diversiteit die zo groot is als het Amerikaanse landschap zelf. In figuur 1.1.1 zijn de 50 Amerikaanse staten weergegeven, plus het District of Columbia – beter bekend als Washington DC. In dit hoofdstuk laten we de overzeese gebieden van de VS, zoals Puerto Rico en de Amerikaanse Maagdeneilanden, buiten beschouwing.
Leeswijzer
Dit eerste hoofdstuk is als volgt opgebouwd. In paragraaf 1.2 kijken we naar de economische prestaties van de VS. In paragraaf 1.3 staat de rol van de VS in de mondiale goederen- en dienstenhandel centraal. In paragraaf 1.4 kijken we vervolgens naar Amerikaanse investeringen in het buitenland en buitenlandse investeringen in de VS. In paragraaf 1.5 onderzoeken we hoe de VS presteren op het vlak van innovatie en digitalisering. In paragraaf 1.6 hebben we aandacht voor duurzaamheid in de VS. Paragraaf 1.7, ten slotte, vat het hoofdstuk samen. In de paragraaf 1.8 zijn als bijlage meer indicatoren opgenomen voor elk thema.
1.2De Amerikaanse economie in perspectief
Tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2024 was er voor de stemmers geen onderwerp belangrijker dan de staat van de Amerikaanse economie (Brenan, 2024; Igielnik, 2024). We starten daarom onze schets van de VS met een blik op de Amerikaanse economie. Wat karakteriseert de Amerikaanse economie, welke regionale verschillen zien we, en hoe verhoudt de Amerikaanse economie zich tot andere economieën wereldwijd?
| Jaar | Verenigde Staten | Ranking Verenigde Staten | Nederland | Ranking Nederland | |
|---|---|---|---|---|---|
| Geografie | |||||
| Oppervlakte (km2)2) | 2022 | 9 831 510 | 3 | 41 540 | 132 |
| Populatie & Samenleving | |||||
| Aantal inwoners (in mln)3) | 2023 | 334,9 | 3 | 17,9 | 71 |
| Aantal inwoners per km2)4) | 2022 | 36 | 165 | 433 | 23 |
| Bevolkingsgroei, t.o.v. eerder jaar (%)5) | 2023 | 0,49 | 144 | 0,99 | 111 |
| Economie | |||||
| Bbp (mld US dollar)6) | 2023 | 27 721 | 1 | 1 155 | 17 |
| Bbp per hoofd (dzd US dollar)7) | 2023 | 82,7 | 7 | 64,8 | 11 |
| Economische groei (% bbp)8) | 2023 | 2,9 | 96 | 0,1 | 168 |
| Arbeidsproductiviteit per uur9) | 2024 | 80,36 | 15 | 89,48 | 8 |
| Werkloosheid (% van de totale beroepsbevolking)10) | 2023 | 3,638 | 171 | 3,537 | 175 |
| World Competitiveness Ranking11) | 2024 | 83,5 | 12 | 86,9 | 9 |
Bron: 2–5) Wereldbank (2025a-d), 6–8) IMF (2024a-c), 9) ILO (2024a), 10) Wereldbank (2025e), 11) IMD (2024)
1)Voor meer sociale en economische indicatoren zie de bijlage.
VS al bijna 150 jaar de grootste economie ter wereld
In de decennia na de Amerikaanse Burgeroorlog (1861–1865) beleefden de VS een tweede industriële revolutie. Het was een periode met enorme maatschappelijke, economische en technologische veranderingen, die het land van een verzameling regionale agrarische gemeenschappen transformeerde in een stedelijke en industriële grootmacht. De periode ging gepaard met recessies, grote ongelijkheid en corruptie. Maar tegelijkertijd stegen lonen, welvaart, kapitaal en het bruto binnenlands product (bbp) sneller dan ooit tevoren (Niiler, 2019; Probasco, 2024). Dat leidde ertoe dat in 1878 de VS het Verenigd Koninkrijk inhaalden als grootste economie van de wereld. En die eerste plek hebben ze sindsdien niet meer afgestaan (Bolt et al., 2018).
De VS dragen voor meer dan een kwart bij aan het wereldwijde bbp
Ook in 2023 waren de VS verreweg de grootste economie op aarde. In 2023 bedroeg de waarde van alle geproduceerde goederen en diensten in de VS 27 721 miljard US dollar. Dat is een stijging van het bruto bbp van 6,6 procent ten opzichte van 2022, niet gecorrigeerd voor prijsveranderingen. Verantwoordelijk voor ruim een kwart van het mondiale bbp, staan de VS op eenzame hoogte wat betreft de omvang van de economie in 2023. China volgt op gepaste afstand op de tweede plek met een bbp van 17 758 miljard US dollar: een verschil van 10 000 miljard US dollar. De mondiale nummer 3, Duitsland, volgt op ruime afstand met een bbp van 4 527 miljard US dollar. Oftewel, de Amerikaanse economie is volgens deze maat ruim 6 keer zo groot als de Duitse economie. Figuur 1.2.2 toont de omvang van de tien grootste economieën wereldwijd. Nederland staat in deze ranking op de 17e plek met een bbp van 1 155 miljard US dollar. Daarmee is de economie van Nederland 24 keer kleiner dan de Amerikaanse.
| Land | BBP in miljard US dollar (miljard US dollar) |
|---|---|
| 1 Verendigde Staten | 27721 |
| 2 Volksrepubliek China | 17758 |
| 3 Duitsland | 4527 |
| 4 Japan | 4220 |
| 5 India | 3568 |
| 6 Verenigd Koninkrijk | 3382 |
| 7 Frankrijk | 3053 |
| 8 Italié | 2302 |
| 9 Brazilië | 2174 |
| 10 Canada | 2142 |
| Rest van de wereld | 34839 |
| Bron: IMF (2024a) | |
Californië, Texas en New York vormen de grootste economieën
Zouden we de Amerikaanse staten als aparte landen rekenen dan zou Californië in 2023 op de vierde plek staan in de lijst van ’s werelds grootste economieën met een omvang van de economie van 3 870 miljard US dollar. Behalve de eerder genoemde top 3 – en exclusief de VS – zou Californië alleen nog voorrang moeten geven aan Japan. Maar grote economieën als India, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk zijn minder groot dan deze staat afzonderlijk. Texas en New York – de tweede en derde grootste Amerikaanse staten met een bbp van respectievelijk 2 584 en 2 172 miljard US dollar – zijn qua omvang vergelijkbaar met de nationale bbp’s van respectievelijk Italië en Brazilië. De omvang van de Nederlandse economie is vergelijkbaar met die van de Amerikaanse staat Illinois: de vijfde Amerikaanse staat in termen van het bbp. Figuur 1.2.3 laat zien dat de verschillen binnen de VS groot zijn.
‘Average Joe’ produceert meer dan de gemiddelde Nederlander
Het verschil in aantal inwoners verklaart grotendeels de verschillen in bbp tussen de Amerikaanse staten. In Californië wonen nu eenmaal veel meer mensen dan in bijvoorbeeld Wyoming. Het mag dan ook geen verrassing zijn dat de economie van Californië dan ook vele malen groter is dan die van Wyoming. Datzelfde geldt ook voor de VS ten opzichte van Nederland. Maar ook wanneer we kijken naar het bbp per hoofd van de bevolking dan produceert de gemiddelde Amerikaan beduidend meer economische waarde dan een gemiddelde Nederlander: respectievelijk 82,7 duizend US dollar en 64,8 duizend US dollar (IMF, 2024b). Eerder merkten we op dat Nederland qua omvang van de economie vergelijkbaar is met die van Illionois, maar in die staat wonen wel beduidend minder mensen dan in ons land: namelijk 12,7 miljoen mensen (U.S. Census Bureau, 2025a).
Het bbp per hoofd van de bevolking is een nuttige maatstaf, maar kent ook beperkingen. Zo houdt het geen rekening met prijsverschillen tussen landen. Met één US dollar koop je in India bijvoorbeeld meer dan in de VS. Wanneer we corrigeren voor koopkracht – oftewel kijken naar wat mensen daadwerkelijk kunnen kopen met hun geld – dan is het verschil tussen de gemiddelde Amerikaan en Nederlander minder groot, met een economische output van respectievelijk 74 578 US dollar en 71 447 US dollar in 2023 (Wereldbank, 2025o). Daarin speelt mee dat de gemiddelde Amerikaan meer uren werkt dan de gemiddelde Nederlander. Per uur is de gemiddelde Nederlander namelijk productiever (ILO, 2024a).
Bbp per capita op statenniveau geeft vertekend beeld, persoonlijk inkomen betere indicator
Het ligt wellicht voor de hand om ook het bbp per hoofd van de bevolking te tonen voor de Amerikaanse staten afzonderlijk. Toch is het misleidend om op het niveau van de Amerikaanse staten het bbp per hoofd van de bevolking te meten. Het bbp meet immers de productie binnen een bepaald gebied, ongeacht waar de werkzame personen wonen. Aangezien de bevolking gemeten wordt op basis van het woonadres, kan het bbp per capita misleidend zijn in gebieden met veel forenzen van andere staten of door de aanwezigheid van kapitaal van niet-inwoners. Agglomeraties zoals die van New York, Chicago, Washington DC of Kansas City, liggen dichtbij één of meerdere staatsgrenzen en trekken ook relatief veel forenzen aan van buiten hun eigen staat, wat een vertekend beeld zou geven. Op het niveau van landen speelt dat ook, maar veel minder. Daarom maakt het Amerikaanse statistiekbureau BEA hierover geen cijfers. Het persoonlijk inkomen per hoofd van de bevolking is een betere maatstaf om inzicht te krijgen in de economische situatie op het niveau van de Amerikaanse staten, zie figuur 1.2.4. Deze maatstaf gebruikt het woonadres als uitgangspunt; het deelt het totale persoonlijke inkomen van een staat door het aantal inwoners, ongeacht waar het werk verricht wordt.
De stedelijke corridor Boston-New York heeft het meest te besteden, het zuiden het minst
Eerder hebben we gezien dat Californië de grootste economie van de VS is. Uit figuur 1.2.4 blijkt dat Californië een welvarende staat is, maar gemeten naar het inkomen per hoofd van de bevolking niet het welvarendst. In 2023 had Massachusetts van alle staten het hoogste persoonlijke inkomen per hoofd van de bevolking, met bijna 91 duizend US dollar, gevolgd door Connecticut en New York.
In Massachusetts fungeert Boston als het academische hart van de VS. De agglomeratie van Boston vormt een wereldwijd centrum voor technologie, biotechnologie, en onderwijs, met invloedrijke universiteiten zoals het Massachusetts Institute of Technology (MIT) en Harvard. New York profiteert onder meer van haar rol als wereldhoofdstad van financiën, met Wall Street en hoofdkantoren van veel multinationals. Ingeklemd tussen deze twee economische zwaargewichten ligt Connecticut, een relatief kleine staat die zowel profiteert van de aanwezigheid van de prestigieuze Yale University als goedbetaalde sectoren zoals de financiële en verzekeringssector.
Inwoners van de zuidelijke staten hebben doorgaans juist minder te besteden. Van de tien staten met het laagste persoonlijk inkomen per hoofd van de bevolking liggen er acht in het zuiden.noot1 Dat komt vooral omdat deze zuidelijke staten meer afhankelijk zijn van sectoren met lagere lonen zoals de landbouw en de vleesverwerking. Mississippi had het laagste persoonlijke inkomen per capita, met nog geen 50 duizend US dollar: een groot verschil met de rijkste staten.
Hoewel het geen staat is, had het District of Columbia – oftewel Washington DC – het allerhoogste persoonlijk inkomen per hoofd van de bevolking: bijna 107 duizend US dollar. Het federale district – en tevens hoofdstad van het land – is de zetel van de Amerikaanse regering en president, van vele ambassades, en verschillende internationale organisaties zoals het IMF en de Wereldbank.
De vastgoedsector draagt het meeste bij aan Amerikaanse bbp, de dienstensector dominant in het noordoosten en langs de westkust
De hoogte van het persoonlijk inkomen is gerelateerd aan de dominante sectoren in de verschillende Amerikaanse staten. In 2023 was de verhuur en handel in onroerend goed verantwoordelijk voor 13,7 procent van het bbp. Daarmee draagt de vastgoedsector van alle sectoren het meeste bij aan de Amerikaanse economie. Daarna volgen de industrie met 10,2 procent en de professionele, wetenschappelijke en technische dienstverlening – oftewel de zakelijke dienstverlening – met 9,3 procent. Ook de niet-federale overheid, evenals de gezondheids- en welzijnszorg, spelen een belangrijke rol in de Amerikaanse economie.
In figuur 1.2.5 zoomen we in op de belangrijkste sectoren van elke Amerikaanse staat, in termen van bijdrage aan het bbp. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat in de figuur de vastgoedsector buiten beschouwing is gelaten. Hoewel deze sector in bijna de helft van de staten de grootste bijdrage levert aan het bbp, weerspiegelt het niet de unieke economische identiteit van die staten. Om diezelfde reden is ook de overheid buiten beschouwing gelaten.
Afgezien van de vastgoedsector en overheid, levert de industrie de grootste bijdrage aan de economie in 24 staten, waarmee het een stevige pijler onder de Amerikaanse economie vormt. Ook de dienstensector speelt een belangrijke rol. Informatiediensten zijn belangrijk aan de westkust; bedrijven actief in gegevensverwerking, hosting en overige informatiediensten zijn in Californië dominant, terwijl dat in Washington geldt voor uitgeverijen. In het noordoosten van de VS ligt de focus meer op zakelijke dienstverlening. Denk daarbij aan verzekeraars, adviesbureaus, juridische diensten en ICT-diensten.
Daarnaast zien we dat in sommige staten ook hele andere sectoren boven komen drijven. Zo zijn Hawaii en Nevada – met Las Vegas als zelfbenoemde ‘Entertainment Capital of the World’ – sterk gericht op de horeca. En in enkele meer rurale staten is de delfstofwinning het grootst in termen van het bbp, terwijl die sector landelijk gezien relatief klein is. Het betreft dan vaak activiteiten gerelateerd aan olie- en gaswinning.
1.3De Amerikaanse handel in perspectief
De internationale handel van de Verenigde Staten speelt een cruciale rol in de wereldeconomie. Als een van de grootste exporteurs ter wereld leveren de VS een breed scala aan goederen en diensten aan internationale markten, variërend van hightech producten en voertuigen tot landbouwproducten en financiële diensten. Ondanks dat minder dan 5 procent van de wereldbevolking Amerikaans is, genereert en verdient de Amerikaan meer dan een kwart van het totale wereldinkomen (IMF, 2024a). Met zo’n hoog besteedbaar inkomen per hoofd van de bevolking zijn de VS ook een grote importeur van zowel diensten als goederen, zie tabel 1.3.1. De handelsbalans van de VS slaat twee kanten op. In de goederenhandel hebben de VS het grootste tekort, terwijl ze in de dienstenhandel het grootste overschot hebben. Daarnaast hebben de VS algemeen een divers handelsportfolio (het drijft handel in veel markten) als we naar de Hirschmann-Herfindahl index kijken en presteren daar lichtelijk beter in dan Nederland. Ook valt op te merken dat de VS beter markten penetreren, ofwel ze weten producten beter af te zetten op meer markten waar relatief minder vraag voor is.
| Jaar | Verenigde Staten | Ranking Verenigde Staten | Nederland | Ranking Nederland | |
|---|---|---|---|---|---|
| Handel in goederen | |||||
| Import van goederen (mld US dollar)1) | 2023 | 3 168 | 1 | 664 | 8 |
| Export van goederen (mld US dollar)1) | 2023 | 2 019 | 2 | 742 | 4 |
| Handelsbalans goederen (mld US dollar)1) | 2023 | –1 150 | 145 | 78 | 8 |
| Handel in diensten | |||||
| Import van diensten (mld US dollar)2) | 2023 | 937 | 1 | 287 | 7 |
| Export van diensten (mld US dollar)2) | 2023 | 1 169 | 1 | 277 | 7 |
| Handelsbalans diensten (mld US dollar)2) | 2023 | 232 | 1 | –10 | 178 |
| Handel algemeen | |||||
| Openness to Trade (% bbp)3) | 2023 | 25 | 155 | 166 | 14 |
| Hirschmann-Herfindahl index4) | 2022 | 0,053 | 19 | 0,079 | 46 |
| Export market penetration5) | 2022 | 45,55 | 2 | 28,67 | 9 |
Bron: 1) VN Comtrade (2025), 2) WTO-OESO (2025), 3) Wereldbank (2025f), 4–5) WITS (2025a-b)
VS grootste importeur van goederen en tweede exporteur
Voor een lange tijd waren de VS de grootste goederenexporteur wereldwijd. Door de hoge welvaartspositie van de VS werd het maken van producten te duur in eigen land. Hierdoor zijn de VS over de jaren de productie van goederen gaan verplaatsen naar landen waar productiekosten lager liggen. Deze beweging viel samen met de opkomst van China, die door haar productiecapaciteit al snel de ‘fabriek van de wereld’ werd. Mede hierdoor is China in 2007 van plek gewisseld met de VS en is sindsdien de grootste goederenexporteur wereldwijd, zie figuur 1.3.2.
| jaar | China | VS | Duitsland | Nederland | Japan |
|---|---|---|---|---|---|
| 1993 | 3,2 | 16,4 | 13,4 | 4,6 | 12,7 |
| 1994 | 3,2 | 13,6 | 11,4 | 3,9 | 10,5 |
| 1995 | 3,2 | 12,4 | 11,2 | 3,8 | 9,5 |
| 1996 | 3,0 | 12,5 | 10,5 | 3,5 | 8,2 |
| 1997 | 3,5 | 13,2 | 9,8 | 3,5 | 8,1 |
| 1998 | 3,5 | 12,9 | 10,3 | 3,2 | 7,4 |
| 1999 | 3,6 | 12,7 | 9,9 | 3,1 | 7,6 |
| 2000 | 4,0 | 12,4 | 8,7 | 3,4 | 7,6 |
| 2001 | 4,4 | 12,0 | 9,4 | 3,6 | 6,6 |
| 2002 | 5,1 | 10,9 | 9,7 | 3,4 | 6,5 |
| 2003 | 5,9 | 9,7 | 10,0 | 3,5 | 6,3 |
| 2004 | 6,6 | 9,0 | 10,1 | 3,5 | 6,3 |
| 2005 | 7,5 | 8,8 | 9,6 | 3,4 | 5,8 |
| 2006 | 8,1 | 8,7 | 9,4 | 3,4 | 5,4 |
| 2007 | 9,0 | 8,5 | 9,8 | 3,5 | 5,2 |
| 2008 | 9,1 | 8,3 | 9,3 | 3,5 | 5,0 |
| 2009 | 9,8 | 8,6 | 9,2 | 3,5 | 4,7 |
| 2010 | 10,6 | 8,6 | 8,5 | 3,3 | 5,2 |
| 2011 | 10,6 | 8,3 | 8,3 | 3,2 | 4,6 |
| 2012 | 11,5 | 8,7 | 7,9 | 3,1 | 4,5 |
| 2013 | 11,9 | 8,5 | 7,8 | 3,1 | 3,9 |
| 2014 | 12,7 | 8,8 | 8,1 | 3,1 | 3,7 |
| 2015 | 14,1 | 9,3 | 8,2 | 2,9 | 3,9 |
| 2016 | 13,4 | 9,2 | 8,5 | 3,0 | 4,1 |
| 2017 | 13,1 | 9,0 | 8,3 | 3,1 | 4,0 |
| 2018 | 13,1 | 8,8 | 8,2 | 3,1 | 3,9 |
| 2019 | 13,5 | 8,9 | 8,1 | 3,1 | 3,8 |
| 2020 | 15,1 | 8,3 | 8,1 | 3,2 | 3,7 |
| 2021 | 15,3 | 8,1 | 7,5 | 3,2 | 3,5 |
| 2022 | 15,3 | 8,8 | 7,2 | 3,3 | 3,2 |
| 2023 | 15,2 | 9,1 | 7,7 | 3,3 | 3,2 |
| Bron: VN Comtrade (2025) | |||||
In 2023 bedroeg het aandeel van China in de wereldwijde export van goederen 15,3 procent; voor de VS was dat 9,1 procent (VN Comtrade, 2025). Dit houdt in dat deze twee landen samen goed zijn voor bijna een kwart van de exportwaarde. Nederland was in 2023 de vierde grootste exporteur van goederen met een aandeel van 3,3 procent. Waar China in 2023 veruit de grootste goederenexporteur was, moest het dertig jaar ervoor genoegen nemen met een achtste plek.
Het beeld bij de goederenimport verschilt met de export. De VS zijn al jaren de grootste goederenimporteur wereldwijd. Zo waren de VS in 2023 verantwoordelijk voor 14,4 procent van de wereldwijde goederenimport, ofwel 3 168 miljard US dollar. China is mede door haar groeiende economie al jaren bezig aan een opmars in termen van goederenimport en stond in 2023 op de tweede plaats. In 2023 liet de Chinese importwaarde echter voor het eerst in zeven jaar een krimp zien en ook de export was onderhevig aan krimp (VN Comtrade, 2025).
De haven van Los Angeles grootste knooppunt voor Amerikaanse handel in goederen
De VS zijn wereldwijd een grote goederenhandelaar. Deze goederen kunnen via weg, spoor, zee of lucht het land binnenkomen of uitgaan. Voor internationale handel van de VS zijn – buiten de verbindingen met Canada en Mexico over land – de luchthavens en zeehavens van cruciaal belang. In figuur 1.3.3 zien we dat de zeehaven van Los Angeles, beter bekend als ‘America’s Port’, voor de grootste waarde aan goederen verhandeld van alle zee- en luchthavens: 291,8 miljard US dollar (U.S. Census Bureau, 2025b en 2025c). De handel die deze zeehaven passeert, is goed voor 8,3 procent van de handel over alle zee- en luchthavens in de VS. De handel door de haven van Los Angeles bestaat dan met name uit import van goederen. Deze zeehaven dient als een toegangspunt voor goederen uit Azië.
Het O’Hare vliegveld in Chicago verwerkt de grootste waarde van de Amerikaanse handel via de lucht, zie figuur 1.3.3. Het is belangrijk voor de goederenhandel vanwege de centrale ligging, goede ontsluiting door goede infrastructuur en achterland met veel inwoners (Caughey, 2024). Ook via deze luchthaven wordt fors meer geïmporteerd dan geëxporteerd.
Kijken we naar havens met de grootste exportwaarde, dan bestaat de top 3 uit de zeehaven van Houston in Texas, luchthaven JFK in New York en zeehaven Corpus Cristi in Texas. Deze twee havens aan de Golf van Mexico, in Texas, verschepen voornamelijk veel tonnage aan aardolie en aardgas vanuit Texas en het achterland met Oklahoma en New Mexico naar handelspartners van de VS. Texas vertegenwoordigde in 2023 ruim drie kwart van de olie- en gasexport van de VS. Daarnaast waren olie en gas in 2023 goed voor 31 procent van de totale exportwaarde die vanuit Texas werd verscheept. De export van olie en gas uit het naburige Louisiana vertegenwoordigde in 2023 18 procent van het totaal van de VS, zodat deze twee staten verantwoordelijk waren voor 94 procent van alle Amerikaanse olie- en gasexport (U.S. Census Bureau, 2025d).
Buurlanden Mexico en Canada voornaamste bestemmingen voor Amerikaanse export
De twee voornaamste exportpartners van de VS zijn buurlanden Canada en Mexico, zie tabel 1.3.4. Met een exportwaarde van 354 miljard US dollar is Canada de belangrijkste bestemming voor goederen uit de VS; Mexico volgt met 323 miljard US dollar. Dit betekent dat een derde van de Amerikaanse exportwaarde naar de twee buren gaat. China heeft met 7,3 procent een beduidend lager aandeel in de export van de VS. Nederland, Duitsland, het VK en Frankrijk zijn ook terug te vinden in de top 10 exportbestemmingen van de VS, wat de voorname handelsrelatie tussen de VS en Europa onderschrijft. Verder zijn Japan, Zuid-Korea en Brazilië – alle drie grote economieën – terug te vinden als voorname exportbestemmingen.
| Aandeel | Waarde | |
|---|---|---|
| Land | % | mld US dollar |
| Export1) | ||
| 1 Canada | 17,6 | 354 |
| 2 Mexico | 16,0 | 323 |
| 3 China | 7,3 | 148 |
| 4 Nederland | 4,0 | 81 |
| 5 Duitsland | 3,8 | 77 |
| Import2) | ||
| 1 Mexico | 15,4 | 475 |
| 2 China | 13,9 | 427 |
| 3 Canada | 13,6 | 419 |
| 4 Duitsland | 5,2 | 159 |
| 5 Japan | 4,8 | 147 |
| 19 Nederland | 1,3 | 39 |
Bron: 1) U.S. Census Bureau (2025d), 2) U.S. Census Bureau (2025e)
De import laat een iets ander beeld zien. Met Mexico als voornaamste leverancier van goederen, gevolgd door China en Canada, zien we dezelfde top 3 als bij de export maar dan in een andere volgorde. Daarnaast zien we bij de tien voornaamste herkomstlanden een hogere vertegenwoordiging van Aziatische landen dan bij de export. Naast China, Japan en Zuid-Korea behoren ook Vietnam, Taiwan en India nu tot de tien belangrijkste importpartners.
VS heeft grootste handelstekort ter wereld
Buurlanden Canada en Mexico zijn zowel bij de export als de import voorname handelspartners van de VS. De VS hebben met deze buurlanden al sinds 1994 een handelsovereenkomst onder de naam North American Free Trade Agreement (NAFTA), in 2020 gereviseerd naar US-Mexico-Canada Agreement (USMCA). Mede om de internationale handel te stimuleren hebben de VS ook met verschillende andere landen handelsovereenkomsten gesloten. Echter is het voortbestaan van dit verdrag onzeker met de tweede termijn van Donald Trump (Contreras et al., 2025). Sinds zijn herverkiezing heeft de ‘Tariff man’ herhaaldelijk aangekondigd, en inmiddels uitgevoerd, dat hij heffingen wil opleggen aan geïmporteerde goederen, onder andere op de import uit haar buurlanden. Als reden hiervoor noemt hij onder andere de negatieve handelsbalans met de buurlanden. Met Mexico heeft de VS een handelstekort van meer dan 150 miljard US dollar voor wat betreft goederen, zie figuur 1.3.5. Het tekort met Canada is met 64 miljard US dollar wat kleiner. Wereldwijd komt er voor 1 150 miljard US dollar meer aan goederen de VS in dan dat uitgevoerd wordt.
Trump’s blik is niet enkel op zijn buurlanden gericht, maar ook op China. Met dit land ontketende hij tijdens zijn eerste termijn in 2018 al een handelsoorlog die de multilaterale handelsverstandshouding heeft doen opschudden. Met de Chinezen hadden de VS in 2023 een handelstekort van 280 miljard US dollar, het grootste tekort van alle exportpartners. Dit betekent dat tegenover iedere US dollar aan export naar China 2,9 US dollar aan import uit China staat. Daarnaast blijft de EU ook niet gespaard en maakt de EU, buiten de staal en aluminium importheffingen, zich zorgen over verdere maatregelen vanuit de VS (Rushe, 2025). De VS hebben met Nederland in absolute termen echter het grootste goederenhandelsoverschot van al hun partners, namelijk 42,8 miljard US dollar. Echter is ruim een kwart van de Nederlandse goederenimport uit de VS direct bestemd voor het buitenland via wederuitvoer, zie figuur 4.4.2 in hoofdstuk 4. Het eigenlijke overschot zal, mede door de wederuitvoer, lager liggen dan hier geschetst.
| Partner | Balans |
|---|---|
| Canada | -64,263 |
| Mexico | -152,473 |
| China | -279,107 |
| Nederland | 42,783 |
| Duitsland | -82,574 |
| Japan | -71,555 |
| VK | 10,098 |
| Zuid-Korea | -51,098 |
| Brazilië | 5,572 |
| Frankrijk | -13,7461 |
| Bron: U.S. Census (2025d, 2025e) | |
Minerale brandstoffen goed voor 16 procent van de Amerikaanse export
Tabel 1.3.6 toont dat in 2023 minerale brandstoffen met 16,1 procent van de exportwaarde het belangrijkste exportproduct was. De export van deze goederen is de afgelopen jaren bovendien steeds belangrijker geworden; in 2019 was het aandeel nog 5 procentpunt lager. Sinds 2021 zijn de VS de grootste exporteur van deze goederen wereldwijd (VN Comtrade, 2025). Verder exporteren de VS veel goederen in de categorieën machines en elektrische machines. In deze twee categorieën zijn de VS wereldwijd een belangrijke exporteur, maar China exporteert respectievelijk 2 en 4 keer meer qua waarde dan de VS (VN Comtrade, 2025). Waar de minerale brandstoffen voornamelijk vanuit Texas en Louisiana, deel van de ‘Sun Belt’, en in mindere mate uit Californië worden geëxporteerd, komen de machines en elektrische machines bestemd voor de wereldmarkt voornamelijk uit Texas en Californië.
| Goederensoort | Aandeel | 1e exporteur | 2e exporteur | 3e exporteur |
|---|---|---|---|---|
| Minerale brandstoffen | 16,1% | Texas | Louisiana | Californië |
| Machines, mechanische apparaten en onderdelen | 11,6% | Texas | Californië | Illinois |
| Elektrische machines, apparaten en onderdelen | 10,0% | Texas | Californië | Florida |
| Automobielen, tractors, rijwielen | 7,6% | Michigan | Texas | Alabama |
| Luchtvaart en ruimtevaart | 6,2% | Washington | Kentucky | Texas |
Bron:U.S. Census Bureau (2025f)
Het exportmandje en importmandje van de VS komen deels overeen met elkaar, zie tabel 1.3.7. Zo vinden we elektrische machines, machines, personenwagens en tractors, en minerale brandstoffen terug in beide mandjes. Dit zien we vaak terug, omdat goederen dan worden geïmporteerd, bewerkt en weer geëxporteerd (Aerts et al., 2023). De volgorde en de aandelen die de verschillende goederen innemen verschilt wel tussen de in- en uitvoer.
De top 5 wordt aangevuld met farmaceutische producten. In deze goederenklasse importeren de VS voor de hoogste waarde van alle landen in de wereld (VN Comtrade, 2025). Deze import bestaat voornamelijk uit de import van generieke pillen uit China en India, die mede door offshoring belangrijke herkomstplekken zijn geworden voor de VS (Duman, 2024; Graham, 2023).
| Goederensoort | Aandeel | 1e importeur | 2e importeur | 3e importeur |
|---|---|---|---|---|
| Elektrische machines, apparaten en onderdelen | 14,8% | Californië | Texas | Illinois |
| Machines, mechanische appaaten. en onderdelen | 14,6% | Californië | Texas | Illinois |
| Automobielen, tractors, rijwielen | 12,2% | Michigan | Texas | Californië |
| Minerale brandstoffen | 8,2% | Illinois | Texas | Californië |
| Farmaceutische producten | 5,7% | Kentucky | Pennsylvania | Tennessee |
Bron:U.S. Census Bureau (2025g)
Staten handelen voornamelijk met nabij gelegen landen
De kaart in figuur 1.3.8 laat zien dat in 2023 voor het merendeel van de Amerikaanse staten Canada de belangrijkste exportbestemming is, een paar staten sturen de meeste goederen naar Mexico en een enkele staat heeft een ander land als voornaamste bestemming voor haar goederen. Opvallend is dat ook op statelijk niveau afstand een determinant lijkt te zijn voor de exportbestemming, zoals tussen landen ook waargenomen wordt (Disdier & Head, 2008). Staten dichtbij Mexico gelegen hebben vaak ook Mexico als voornaamste partner. Alaska en Washington hebben China als belangrijkste afzetmarkt en Hawaii exporteert de hoogste waarde aan producten naar Japan. Er zijn ook uitzonderingen: Utah deelt de meeste export met het VK. Deze stroom wordt grotendeels gedreven door goud, een product dat al jaren centraal staat in de export van Utah (Downen, 2024).
Texas exporteert de hoogste waarde aan goederen van alle Amerikaanse staten. Met een aandeel van 22,1 procent exporteert Texas meer dan 2 keer zoveel als tweede exporteur Californië, dat een aandeel van 8,9 procent heeft. De export van Texas bestaat voornamelijk uit minerale brandstoffen. Californië levert met name elektrische machines, machines en optische meetinstrumenten. Deze twee staten hebben beide Mexico als voornaamste bestemming. Derde exporteur New York heeft noorderbuur Canada als belangrijkste bestemming. Het exportmandje van New York wordt voor een belangrijk deel gevuld door parels, edelstenen en edelmetalen, en kunstvoorwerpen.
Bij de importpartners zien we in figuur 1.3.9 een meer divers beeld dan bij de export voor het jaar 2023. Alsnog is de invloed van geografische afstand terug te zien. Zo importeren Alaska en Hawaii voornamelijk uit Zuid-Korea, de zuidelijke staten uit Mexico en het leeuwendeel van de noordelijke staten uit Canada. Ook worden de voornaamste handelspartners niet gedomineerd door enkele landen bij de import, dit is bij de export wel het geval.
Met 14,6 procent van de importwaarde was Californië in 2023 de grootste importeur van de VS. De staat gelegen aan de westkust van de VS is tevens de grootste staat in termen van aantal inwoners en omvang van de economie, zoals we in paragraaf 1.2 al hebben gezien. De import bestaat uit onder meer uit elektrische machines, industriële machines en personenauto’s. China is de belangrijkste leverancier van de goederen voor de markt van de ‘Golden State’. Meer dan de helft van de goederen bestemd voor Californië – 55 procent – betreedt via containers de zeehaven van Los Angeles. Californië importeert 2,5 keer meer dan dat het exporteert. Texas is de tweede importeur van goederen in de VS met een aandeel van 12,4 procent. De ‘Lone Star State’ importeert de meeste goederen uit het land waar het in 1836 onafhankelijk van werd: Mexico. Minerale brandstoffen, machines en personenauto’s zijn de voornaamste importproducten van Texas. De staat met veel raffinaderijen en grote havens, in Houston en Corpus Cristi, verwerkt de minerale brandstoffen voor export en energievoorziening in de VS (U.S. Energy Information Administration, 2024). Opvallend is dat Indiana Ierland als belangrijkste importpartner heeft. Dit hangt samen met de vestiging van farmaceutische bedrijven en industrie voor medische apparatuur in deze staat. De import uit Ierland bestaat dan ook voornamelijk uit farmaceutische producten en organische chemicaliën.
Dienstenhandel door de VS
Tot nu toe hebben we ons vooral gefocust op de goederenhandel. Hoewel diensten misschien minder zichtbaar zijn dan goederen, spelen ze een cruciale rol in de wereldeconomie. Sinds de jaren 90 van de vorige eeuw is de dienstensector de belangrijkste bron van economische groei geweest (WTO & Wereldbank, 2023). De snelle vooruitgang in informatietechnologie heeft het niveau én het bereik van diensten die over nationale grenzen heen verhandelbaar zijn, vergroot. Hierdoor zijn diensten een prioriteit geworden in het Amerikaanse handelsbeleid (CRS, 2020). Diensten maken een aanzienlijk deel uit van de Amerikaanse handelsstromen en van de wereldwijde handel in het algemeen (CRS, 2020). Diensten fungeren niet alleen als eindproducten, maar faciliteren ook de rest van de economie. Transportdiensten vervoeren bijvoorbeeld tussenproducten via wereldwijde toeleveringsketens en eindproducten naar consumenten, telecommunicatiediensten openen e-commercekanalen, en financiële diensten verstrekken krediet voor de productie en consumptie van goederen of de teelt van gewassen (CRS, 2020).
De dienstensector is heel belangrijk voor de VS; de sector was in 2022 goed voor ruim 80 procent van het bbp en zo’n 77 procent van de werkgelegenheid (ITC, 2024). Ter vergelijking, in Nederland is het aandeel van diensten in het bbp in datzelfde jaar circa 69 procent en het aandeel in de werkgelegenheid 84 procent. In China is dat respectievelijk 53 en 45 procent (Wereldbank, 2025g en 2025h).
VS koploper in wereldwijde dienstenhandel
Figuur 1.3.10 laat zien dat de Verenigde Staten in 2023 verantwoordelijk waren voor 15,3 procent van de wereldexport van diensten voor wat betreft waarde. Daarmee waren de VS de grootste dienstenexporteur ter wereld. De VS stonden in de periode 2005–2022 ook op kop. In rangorde was Nederland in 2023 de zevende exporteur wereldwijd voor wat betreft diensten.
De VS zijn ook de grootste importeur van diensten ter wereld: 12,3 procent van alle geïmporteerde diensten wereldwijd. Duitsland en het VK zijn andere belangrijke inkopers van buitenlandse diensten. Samen zijn deze drie landen de bestemming van bijna een kwart van alle internationale diensten wereldwijd. Het aandeel van Nederland in de wereldwijde dienstenimport was 3,8 procent in 2023. Daarmee nam Nederland wereldwijd de zevende plek in wat betreft de omvang van de dienstenimport.
| jaar | VS | VK | Duitsland | Ierland | Frankrijk | China | Nederland |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 | 15,0 | 8,9 | 6,5 | 2,2 | 5,3 | 3,2 | 4,0 |
| 2006 | 14,7 | 8,9 | 6,4 | 2,2 | 5,2 | 3,3 | 3,9 |
| 2007 | 14,5 | 8,8 | 6,4 | 2,3 | 5,1 | 3,5 | 3,9 |
| 2008 | 14,2 | 8,1 | 6,4 | 2,2 | 5,1 | 3,6 | 3,9 |
| 2009 | 14,9 | 7,8 | 6,5 | 2,3 | 5,1 | 3,5 | 4,1 |
| 2010 | 15,2 | 7,7 | 6,1 | 2,2 | 4,8 | 3,9 | 3,8 |
| 2011 | 15,2 | 7,7 | 6,0 | 2,3 | 4,9 | 3,9 | 3,8 |
| 2012 | 15,7 | 7,6 | 5,9 | 2,2 | 4,7 | 3,9 | 3,7 |
| 2013 | 15,6 | 7,6 | 6,0 | 2,3 | 4,8 | 3,8 | 3,8 |
| 2014 | 15,6 | 7,6 | 6,1 | 2,4 | 4,8 | 3,8 | 3,9 |
| 2015 | 16,4 | 7,7 | 5,9 | 2,6 | 4,6 | 4,0 | 4,0 |
| 2016 | 16,4 | 7,4 | 6,0 | 2,8 | 4,5 | 3,9 | 3,8 |
| 2017 | 16,1 | 7,2 | 6,0 | 3,1 | 4,5 | 3,8 | 4,0 |
| 2018 | 15,3 | 7,2 | 6,0 | 3,4 | 4,5 | 4,0 | 4,1 |
| 2019 | 15,3 | 7,0 | 5,9 | 3,6 | 4,2 | 3,9 | 4,1 |
| 2020 | 16,3 | 7,7 | 6,3 | 4,7 | 4,1 | 4,4 | 3,9 |
| 2021 | 15,8 | 7,5 | 6,4 | 4,8 | 4,3 | 4,9 | 3,7 |
| 2022 | 15,7 | 7,0 | 6,0 | 4,4 | 4,3 | 4,8 | 3,6 |
| 2023 | 15,3 | 7,2 | 5,8 | 4,5 | 4,2 | 4,1 | 3,6 |
| Bron: WTO-OESO (2025) | |||||||
VS heeft overschot op dienstenhandelsbalans
In 2023 exporteerden bedrijven in de VS voor 1 027 miljard US dollar aan diensten. Omgekeerd bedroeg de importwaarde van diensten door de VS 748 miljard US dollar. Het Amerikaanse handelsoverschot kwam daarmee uit op 278 miljard US dollar. Dat is bijna 10 procent hoger dan tien jaar eerder. De Verenigde Staten exporteren al jaren een hogere waarde aan diensten dan ze in totaal importeren; er is een structureel overschot op de dienstenhandelsbalans, zie figuur 1.3.11. Grote overschotten zijn terug te vinden bij de zakelijke diensten, de financiële diensten en bij de vergoedingen voor het gebruik van intellectueel eigendom. De VS hadden in 2023 een handelstekort voor wat betreft transportdiensten en verzekeringsdiensten (BEA, 2024d).
| Jaar | Balans |
|---|---|
| 2005 | 66,3 |
| 2006 | 73,8 |
| 2007 | 110,2 |
| 2008 | 120,1 |
| 2009 | 114,9 |
| 2010 | 145,6 |
| 2011 | 186,5 |
| 2012 | 215,2 |
| 2013 | 253,7 |
| 2014 | 266,0 |
| 2015 | 271,1 |
| 2016 | 270,3 |
| 2017 | 282,4 |
| 2018 | 300,2 |
| 2019 | 297,9 |
| 2020 | 259,2 |
| 2021 | 235,1 |
| 2022 | 235,2 |
| 2023 | 278,4 |
| Bron: BEA (2024d) | |
Zakelijke diensten en reisverkeer belangrijkste diensten voor de VS
In figuur 1.3.12 wordt de samenstelling van de Amerikaanse dienstenhandel weergegeven. In 2023 waren zakelijke diensten de belangrijkste dienstensoort voor de Amerikaanse export van diensten. Dat zijn met name diensten op het vlak van professioneel en managementadvies, zoals juridische dienstverlening en management consulting. Van alle door de VS geëxporteerde diensten betrof bijna een kwart zakelijke diensten, gevolgd door reisverkeer – met een aandeel van 18,4 procent – en financiële diensten – met een aandeel van 17,1 procent. Tien jaar eerder – in 2013 – was reisverkeer nog de belangrijkste exportdienst. Ook vervoersdiensten werden minder belangrijk in het exportpakket, terwijl zakelijke diensten en financiële diensten een groter aandeel hadden in 2023 dan in 2013.
Ook bij de Amerikaanse import van diensten spelen reisverkeer en zakelijke diensten een grote rol. Samen zijn beide dienstensoorten goed voor 40,6 procent van de totale Amerikaanse dienstenimport in 2023. Het gaat bij reisverkeer om de gemaakte kosten door inwoners van de VS in het buitenland. Vervoersdiensten – voornamelijk luchtvervoer – staan met een aandeel van 19,1 procent op de derde plaats. Tien jaar eerder was dit nog de grootste importcategorie. Financiële diensten vielen in 2013 nog buiten de top 5; toen stond telecommunicatie-, computerdiensten op de vijfde plaats. Het belang van verzekeringsdiensten nam af van 11,4 procent in 2013 naar 8,6 procent in 2023.
| Stroom | Reisverkeer | Zakelijke diensten | Vervoersdiensten | Verzekeringsdiensten | Financiële diensten | Gebruik van intellectueel eigendom | Overig |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Export | 18,4 | 24,7 | 9,5 | 2,4 | 17,1 | 13,1 | 14,8 |
| Import | 21,2 | 19,4 | 19,1 | 8,6 | 8,4 | 6,4 | 16,9 |
| Bron: BEA (2024d) | |||||||
VK belangrijkste bestemming voor Amerikaanse diensten
Als we in tabel 1.3.13 kijken naar de Amerikaanse exportpartners, zien we dat het VK in 2023 de belangrijkste bestemming was voor diensten uit de VS. Van alle door de VS geëxporteerde diensten ging 8,6 procent naar het VK. Hiermee laat het VK Canada en Ierland achter zich. Nederland stond in 2023 op plek 11. Tien jaar eerder stond Nederland nog drie plaatsen lager. Het exportpakket naar het VK bestond in 2023 voor een kwart uit financiële diensten. Ook zakelijke diensten maakten een relatief groot deel uit. Vergoedingen voor het gebruik van intellectueel eigendom zijn met een aandeel van 37,0 procent het grootst in de export naar Nederland, gevolgd door zakelijke diensten.
Het VK was niet alleen de belangrijkste bestemming van diensten voor de VS, maar ook het voornaamste herkomstland voor diensteninvoer in 2023; 11,5 procent van de Amerikaanse dienstenimport kwam in 2023 uit het VK. Het importpakket uit het VK bestond in 2023 voor 23,2 procent uit zakelijke diensten. Ook financiële diensten waren relatief gezien belangrijk. Nederland speelt, met een aandeel van 2,1 procent, een bescheiden rol als leverancier van diensten voor de VS. Dit gaat dan met name om zakelijke diensten en vervoersdiensten. Duitsland staat op plaats 3 en is het eerste EU-land in de lijst. De Verenigde Staten importeerden in 2023 voornamelijk vervoersdiensten, zakelijke diensten en vergoedingen voor het gebruik van intellectueel eigendom uit Duitsland.
| Land | 2023 | 2013 | Belangrijkste dienst in 2023 |
|---|---|---|---|
| Export | |||
| 1 VK | 8,8% | 8,6% | Financiële diensten |
| 2 Canada | 8,4% | 9,4% | Zakelijke diensten |
| 3 Ierland | 8,2% | 4,6% | Zakelijke diensten |
| 4 Zwitserland | 4,8% | 3,9% | Zakelijke diensten |
| 5 VK Eilanden, Caribisch gebied | 4,8% | 5,4% | Financiële diensten |
| 11 Nederland | 3,5% | 2,3% | Gebruik van intellectueel eigendom |
| Import | |||
| 1 VK | 11,5% | 10,7% | Zakelijke diensten |
| 2 Canada | 7,3% | 6,8% | Telecommunicatie-, computerdiensten |
| 3 Duitsland | 6,1% | 7,3% | Vervoersdiensten |
| 4 Mexico | 6,0% | 4,1% | Reisverkeer |
| 5 Japan | 5,1% | 6,7% | Vervoersdiensten |
| 12 Nederland | 2,1% | 2,1% | Zakelijke diensten |
Bron:BEA (2024e)
1.4De Amerikaanse investeringen in perspectief
Voor veel bedrijven is het importeren of exporteren van goederen of diensten de meest voor de hand liggende manier om de eerste stappen over de grens te zetten. Voor sommige bedrijven is dit niet genoeg. Zij kiezen voor meer complexe internationaliseringstrategieën, zoals het investeren in een buitenlandse fabriek, verkoopfiliaal of distributiecentrum. De auto-industrie is een voorbeeld van een sector waar investeren in het buitenland een bekende strategie is. Dat gebeurt ook in de VS. Zo heeft het Japanse Toyota veel geld geïnvesteerd in productiefaciliteiten in de VS (Boudette, 2022), terwijl grote autofabrikanten als General Motors, Ford en Chrysler al lange tijd fabrieken in Mexico hebben (Jongsma, 2024). In deze paragraaf onderzoeken we hoe de VS het doen op het vlak van investeringen in wereldwijd perspectief.
Een investering betekent niet altijd dat het bedrijf dat een investering doet ook het volledige zeggenschap heeft over een buitenlands bedrijf. Dat is het vaak wel wanneer het een compleet nieuw bedrijf is: een zogenaamd greenfield investering. Bij een brownfield investering betreft het een (gedeeltelijke) overname van een reeds bestaand bedrijf. Directe investeringen zijn transacties met een permanent karakter waarbij de investeerder een belang heeft van minimaal 10 procent in de (dochter)onderneming. Dat maakt directe investeringen een duidelijke graadmeter voor internationale verwevenheid (DNB, 2024).
| Verenigde Staten | Ranking Verenigde Staten | Nederland | Ranking Nederland | |
|---|---|---|---|---|
| mld US dollar | mld US dollar | |||
| Inkomende directe buitenlandse investeringspositie | 5 394 | 1 | 3 703 | 2 |
| Uitgaande directe buitenlandse investeringspositie | 6 676 | 1 | 4 667 | 2 |
Bron:IMF (2025)
Investeren in het buitenland is niet voor iedereen weggelegd
Met directe investeringen in het buitenland krijgen bedrijven een blijvend en substantieel belang in bedrijfsactiviteiten in het buitenland. Dit biedt verschillende voordelen. Zo krijgen de bedrijven toegang tot nieuwe kennis en markten, wat hun omzetpotentieel vergroot. Ook kunnen ze er kosten mee besparen, bijvoorbeeld vanwege lagere arbeids- of grondstofkosten in het andere land, of door kortere logistieke ketens. Investeren in meerdere landen kan bovendien helpen om risico’s te spreiden, zodat een bedrijf minder kwetsbaar is voor verstoringen in productieketens. Maar investeren in het buitenland is niet voor iedereen weggelegd. Het is een aanzienlijk kostbaar en complex proces.
Wereldwijd de meeste investeringen in de VS
Geen ander land ter wereld is zo populair om in te investeren als de VS. In 2023 bedroeg de inkomende investeringspositie 5 394 miljard US dollar.noot2 Dit is de totale waarde van alle directe investeringen die buitenlandse bedrijven in de VS aanhouden. Na de VS volgen Nederland en China als grootste ontvangers van buitenlandse directe investeringen, zie figuur 1.4.2. Behalve de grote afzetmarkt bieden de VS buitenlandse bedrijven stabiele en aantrekkelijke omstandigheden om nieuwe activiteiten op te zetten of bestaande bedrijven te financieren. Buitenlandse bedrijven investeren graag in de VS vanwege de gekwalificeerde beroepsbevolking, de innovatiecultuur en het sterke ondernemersklimaat. Andere voordelen zijn onder meer de goede bescherming van intellectueel eigendom en efficiënte kapitaalmarkten (Asadurian et al., 2024).
De Amerikanen investeren zelf ook veel in het buitenland. In 2023 bedroeg de totale uitgaande investeringspositie 6 676 miljard US dollar. Daarmee is de totale waarde van alle directe investeringen die Amerikanen in het buitenland aanhouden dus groter dan omgekeerd. Dat geldt ook voor Nederland en Luxemburg, die de mondiale top 3 completeren, voor China. Bij de inkomende investeringspositie staat het VK wereldwijd op de vijfde plek, bij de uitgaande investeringspositie staat Duitsland op de vijfde plek.
| land | Inkomend | Uitgaand |
|---|---|---|
| Verenigde Staten | 5394 | 6676 |
| Nederland | 3703 | 4667 |
| China | 3650 | 2955 |
| Luxemburg | 2864 | 3882 |
| Bron: IMF (2025) | ||
Amerikanen maken graag gebruik van holdings in het buitenland
Dat deze indirecte wijze van investeren populair is, wordt ondersteund door figuur 1.4.3. De figuur laat zien in welke mate de verschillende Amerikaanse sectoren investeren in het buitenland en in welke buitenlandse sectoren de Amerikaanse bedrijven investeren. Wat meteen opvalt is dat bijna de helft van de uitgaande investeringen van de VS uitstaan bij buitenlandse holdings. Holdings – oftewel houdstermaatschappijen – hebben zelf geen operationele activiteiten, maar beheren en controleren een groep dochterondernemingen (BEA, 2006). Door meerdere bedrijven te beheren kunnen risico’s worden verspreid. Daarnaast kunnen holdings een juridisch en fiscaal voordeel opleveren. Ze zijn vaak niet fysiek in een land gevestigd en hun (eventuele) activiteit bestaat voornamelijk uit financiële dienstverlening binnen de eigen ondernemingsgroep (Berkenbos et al., 2022). Na holdings zijn de investeringen het grootst bij industriële dochterbedrijven in het buitenland, met 15 procent van de totale uitgaande investeringspositie. Bedrijven in de financiële en verzekeringssector volgen met 13,6 procent.
Amerikaanse industrie investeert het meest in het buitenland, verdiensten stijgen
Het is vooral de Amerikaanse industrie die investeert in het buitenland, zo toont figuur 1.4.3. De helft van de directe buitenlandse investeringen kwam op conto van de Amerikaanse industrie. Met name de chemische industrie heeft veel investeringen uitstaan in het buitenland. Ook Amerikaanse financiële instellingen en verzekeringen investeren relatief veel in het buitenland.
Amerikaanse multinationals verdienden in 2023 in totaal 577,2 miljard US dollar aan hun buitenlandse investeringen, een stijging van 2,3 procent ten opzichte van 2022. De gerepatrieerde winsten (dividenden) daalden echter met 61,1 miljard US dollar tot 285,3 miljard US dollar: een daling van 17,6 procent (BEA, 2024f).
Amerikaanse buitenlandse investeringen geconcentreerd in select aantal landen
Hoewel Amerikaanse multinationals in vrijwel elk land investeren, was meer dan de helft van de totale Amerikaanse directe buitenlandse investeringspositie aan het einde van 2023 geconcentreerd in vijf landen. Figuur 1.4.4 laat zien dat de grootste Amerikaanse investeringspositie zich bevond in het Verenigd Koninkrijk, gevolgd door Nederland en Luxemburg. Ierland – een ander land dat bekend staat als doorstroomland (Kas, 2024) – en buurland Canada maakten de top vijf compleet.
| Verenigd Koninkrijk | 1057592 | |
|---|---|---|
| Nederland | 980403 | |
| Luxemburg | 532465 | |
| Ierland | 491246 | |
| Canada | 451555 | |
| Singapore | 424214 | |
| Caribisch VK | 398939 | |
| Zwitserland | 238228 | |
| Bermuda | 219608 | |
| Australië | 193340 | |
| Overig | 1688888 | |
| Bron: BEA (2024f) | ||
Nederland de grootste investeerder in de VS, maar alleen op papier
Omgekeerd was aan het eind van 2023 de helft van de totale buitenlandse directe investeringspositie in de Verenigde Staten afkomstig uit vier landen. Nederland was de grootste investeerder – zo toont figuur 1.4.5 – met een positie van 717,5 miljard US dollar, gevolgd door Japan, Canada en het Verenigd Koninkrijk.
Echter, wanneer we kijken naar het land met het uiteindelijke belanghebbende eigendom (Ultimate Beneficial Owner, UBO) – de entiteit bovenaan de wereldwijde eigendomsketen – dan is Japan met 783,3 miljard US dollar de grootste investeerder in de VS in 2023. Canada volgde met 749,6 miljard US dollar. Duitsland steeg één positie en haalde het VK in als derde grootste investeerder. Nederland en Luxemburg staan in deze ranking een stuk lager. Nederland staat met 235,5 miljard US dollar op een achtste plek, en Luxemburg met 44,1 miljard US dollar zelfs op een negentiende plek. Dit wijst erop dat een groot deel van de investeringen uit deze landen uiteindelijk eigendom is van investeerders in andere landen.
| land | Land van herkomst | Land van uiteindelijk belanghebbend eigendom |
|---|---|---|
| Nederland | 717,467 | 235,507 |
| Japan | 688,054 | 783,261 |
| Canada | 671,671 | 749,607 |
| Verenigd Koninkrijk | 630,551 | 635,63 |
| Duitsland | 472,851 | 657,842 |
| Zwitserland | 351,539 | 261,770 |
| Ierland | 322,614 | 350,926 |
| Luxemburg | 246,908 | 44,147 |
| Frankrijk | 243,470 | 370,490 |
| Australië | 110,908 | 116,820 |
| Overig | 938,062 | 1188,095 |
| Bron: BEA (2024f) | ||
Amerikaanse maakindustrie populair bij buitenlandse investeerders, winsten dalen
In 2023 waren de buitenlandse directe investeringen in de VS vooral geconcentreerd in de Amerikaanse maakindustrie. De maakindustrie vertegenwoordigde 41,2 procent van de totale investeringspositie. Daarnaast waren er aanzienlijke investeringen in de financiële en verzekeringssector (10,6 procent) en de groothandel (10,0 procent).
Buitenlandse multinationals behaalden in 2023 een inkomen van 268,6 miljard US dollar op hun cumulatieve investeringen in de VS, een daling van 7,0 procent ten opzichte van 2022.
Californië en Texas het meest in trek bij buitenlandse investeerders, Delaware presteert ook opvallend goed
Californië en Texas trekken van alle Amerikaanse staten de meeste nieuwe buitenlandse investeringen aan. In 2022 waren ze samen goed voor ongeveer 30 procent van het totaal (Asadurian et al., 2024). Behalve het feit dat het de grootste Amerikaanse staten zijn in termen van bbp, zijn er nog andere redenen waarom deze staten aantrekkelijk zijn voor buitenlandse investeerders. Zo is Californië de thuisbasis van Silicon Valley en veel techbedrijven, wat aantrekkelijk is voor investeerders in geavanceerde technologie. Daarnaast biedt ‘the Golden State’ toegang tot durfkapitaal en een grote arbeidsmarkt voor technologische beroepen. Texas onderscheidt zich juist door zijn infrastructuur, met meerdere havens – zoals reeds bleek uit figuur 1.3.3 –, een uitgebreid wegennet en een sterk ontwikkeld spoorwegnet voor goederenvervoer. De nabijheid van Mexico speelt ook een rol; bedrijven profiteren van bestaande handelsrelaties, lagere kosten in Mexico en de mogelijkheid voor Mexicaanse ondernemingen om vanuit Texas de Noord-Amerikaanse markt te bedienen. Bovendien heft Texas geen winstbelasting op bedrijven, maar gebruikt het in plaats daarvan een belasting op bruto-inkomsten (Asadurian et al., 2024).
Delaware verdient een speciale vermelding. Afgezet tegen de eigen economie trekt de op één na kleinste staat van de VS de meeste buitenlandse greenfield investeringen aan. Delaware heeft de reputatie hét zakenparadijs van de VS te zijn (Stripe, 2023). Eind 2023 stonden er een recordaantal van meer dan 2 miljoen bedrijven ingeschreven in de staat, bijna twee voor elke inwoner. Meer dan twee derde van de bedrijven op de Fortune-lijst van Amerika’s grootste ondernemingen is in ‘The First State’ geregistreerd en de staat trekt dus ook veel buitenlandse investeerders aan. Delaware is populair bij bedrijven dankzij de flexibele ondernemingswet, een gespecialiseerde rechtbank voor handelszaken en gunstige belastingvoordelen (Barklie, 2023; Delaware Division of Corporations, 2024). In Wilmington, de grootste stad van de staat, domineren kantoortorens als ‘gezichtloze bedrijfsvestigingen’, zo schreef The Economist (2024) weinig vleiend. Maar het legt Delaware geen windeieren. Bedrijfsbelastingen en -heffingen leverden de staat in 2022 ongeveer 2 miljard US dollar op, een groot deel van de jaarlijkse begroting (The Economist, 2024).
1.5De Amerikaanse innovatie en digitalisering in perspectief
Investeringen vormen niet alleen de motor van economische groei, maar ook een cruciale stimulans voor innovatie en digitalisering. Innovatie en een sterke digitale economie zijn belangrijk om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken en onze toekomstige welvaart te waarborgen. Met nieuwe of verbeterde producten en diensten versterken bedrijven hun marktpositie, maar ook slimmer werken en processen efficiënter organiseren kunnen het verschil maken (CBS, 2017). Hieraan gerelateerd bieden de digitale transitie en snelle ontwikkelingen in digitale technologieën ongekende kansen voor landen (CBS, 2023). In deze paragraaf onderzoeken we hoe de VS ervoor staan wat betreft innovatie en digitalisering. Hoe goed doet het land het wereldwijd, en in verhouding tot Nederland?
| Jaar | Verenigde Staten | Ranking Verenigde Staten | Nederland | Ranking Nederland | |
|---|---|---|---|---|---|
| Innovatie | |||||
| Global Innovation Index2) | 2024 | 62,4 | 3 | 58,8 | 8 |
| Uitgaven aan R&D (% bbp)3) | 2021 | 3,5 | 3 | 2,3 | 15 |
| Werkgelegenheid R&D (onderzoekers/mln inwoners)4) | 2020 | 4 452 | 18 | 5 866 | 7 |
| Onderwijsniveau (PISA-score, gemiddeld)5) | 2022 | 489 | 18 | 480 | 25 |
| Ontvangsten voor gebruik intellectueel eigendom (mld US dollar)6) | 2023 | 47,5 | 2 | 44,4 | 3 |
| Digitalisering | |||||
| World Digital Competitiveness7) | 2024 | 91,31 | 4 | 87,03 | 8 |
| ICT-investeringen (% bbp)8) | 2021 | 3,71 | 6 | 3,66 | 7 |
| Internetgebruik (% inwoners)9) | 2023 | 93 | 34 | 97 | 17 |
Bron: 2) WIPO (2024), 3) Wereldbank (2024), 4) UNESCO (2025), 5) Factsmap (2025), 6) Wereldbank (2025i), 7) IMD (2024), 8) OESO (2025), 9) Wereldbank (2025j)
1)Voor meer Innovatie- en digitaliseringsindicatoren zie de bijlage.
VS behoort tot de drie meest innovatieve economieën van de wereld
Elk jaar rangschikt de Global Innovation Index (GII) – ontwikkeld door de Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom (WIPO) – economieën wereldwijd op basis van hun innovatieve capaciteit en output. De index gebruikt hiervoor meer dan 80 indicatoren: van investeringen in R&D tot onderwijsuitgaven en het aantal patentaanvragen, en van hightech producten tot internationaal bekende producten en speelfilms (WIPO, 2024).
In de 2024‑editie van de GII prijkt Zwitserland – net als de voorgaande jaren – bovenaan de lijst van meest innovatieve economieën. Zweden, de VS, Singapore en het VK completeren de top 5, zo laat figuur 1.5.2 zien. Nederland is terug te vinden op de achtste plek, drie plekken lager dan in 2020. China, op plek 11, blijft de enige middeninkomen-economie in de top 30.
De VS staan de afgelopen jaren consequent in de top 3 van meest innovatieve economieën. Ze weten investeringen in innovatie effectief om te zetten naar innovatie output. De VS beschikken over meerdere internationaal hoog aangeschreven universiteiten, de grootste bedrijven van het land geven veel uit aan R&D, hetgeen zich ook uitte in hoge ontvangsten voor intellectueel eigendom. De laagste score ontvingen de VS voor hun milieumanagementsysteem (WIPO, 2024).
| Zwitserland | Zweden | Verenigde Staten | Verenigd Koninkrijk | Nederland | Denemarken | Singapore | Finland | Duitsland | Zuid- Korea | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2020 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 8 | 7 | 9 | 10 |
| 2021 | 1 | 2 | 3 | 4 | 6 | 9 | 8 | 7 | 10 | 5 |
| 2022 | 1 | 3 | 2 | 4 | 5 | 10 | 7 | 9 | 8 | 6 |
| 2023 | 1 | 2 | 3 | 4 | 7 | 9 | 5 | 6 | 8 | 10 |
| 2024 | 1 | 2 | 3 | 5 | 8 | 10 | 4 | 7 | 9 | 6 |
| Bron: WIPO (2024) | ||||||||||
Na decennia halen de VS Japan in met R&D-uitgaven
Innovatie en research en development (R&D) worden vaak in één adem genoemd, maar zijn niet hetzelfde. R&D ligt vaak ten grondslag aan innovatie. R&D draait om het ontdekken en testen van nieuwe ideeën, terwijl innovatie gaat over de commerciële toepassing ervan. Een prototype ontwikkelen en testen valt onder R&D. Maar zodra dat prototype de markt op gaat, spreken we van innovatie (CBS, 2017). Uitgaven aan R&D is daarom wel een belangrijke indicator hoe innovatief een land is.
Figuur 1.5.3 laat de ontwikkeling zien van de uitgaven aan R&D, als percentage van het bbp, van enkele grote wereldeconomieën, plus Nederland. Ook het EU-aandeel en het mondiale aandeel zijn weergegeven als referentiekader. Opvallend is dat China, maar ook Nederland en de EU minder aan R&D uitgeven dan het wereldwijde aandeel. Het VK en met name Japan en de VS spenderen juist relatief flink meer aan R&D, waarbij de VS Japan recentelijk voorbij zijn gestreefd op dit vlak.
| China | Europese Unie | India | Japan | Nederland | Verenigd Koninkrijk | Verenigde Staten | Wereld | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1996 | 0,56 | 1,7 | 0,64 | 2,64 | 1,84 | 1,58 | 2,45 | 1,97 |
| 1997 | 0,64 | 1,73 | 0,69 | 2,72 | 1,84 | 1,54 | 2,48 | 1,97 |
| 1998 | 0,65 | 1,7 | 0,7 | 2,83 | 1,74 | 1,55 | 2,5 | 1,97 |
| 1999 | 0,75 | 1,79 | 0,72 | 2,85 | 1,82 | 1,62 | 2,54 | 2,05 |
| 2000 | 0,89 | 1,76 | 0,76 | 2,86 | 1,79 | 1,61 | 2,62 | 2,05 |
| 2001 | 0,94 | 1,82 | 0,74 | 2,92 | 1,8 | 1,6 | 2,64 | 2,06 |
| 2002 | 1,06 | 1,79 | 0,73 | 2,97 | 1,75 | 1,61 | 2,55 | 2,03 |
| 2003 | 1,12 | 1,83 | 0,72 | 2,99 | 1,78 | 1,58 | 2,55 | 2,02 |
| 2004 | 1,21 | 1,8 | 0,76 | 2,98 | 1,79 | 1,53 | 2,49 | 1,97 |
| 2005 | 1,31 | 1,78 | 0,82 | 3,13 | 1,77 | 1,55 | 2,5 | 1,95 |
| 2006 | 1,37 | 1,8 | 0,8 | 3,23 | 1,74 | 1,58 | 2,55 | 1,96 |
| 2007 | 1,37 | 1,8 | 0,81 | 3,29 | 1,67 | 1,62 | 2,62 | 1,93 |
| 2008 | 1,45 | 1,88 | 0,86 | 3,29 | 1,62 | 1,61 | 2,74 | 1,98 |
| 2009 | 1,66 | 1,97 | 0,83 | 3,2 | 1,67 | 1,67 | 2,79 | 2,02 |
| 2010 | 1,71 | 1,97 | 0,79 | 3,1 | 1,7 | 1,64 | 2,71 | 2,01 |
| 2011 | 1,78 | 2,02 | 0,76 | 3,21 | 1,88 | 1,65 | 2,74 | 1,99 |
| 2012 | 1,91 | 2,08 | 0,74 | 3,17 | 1,92 | 1,58 | 2,67 | 2,02 |
| 2013 | 2 | 2,1 | 0,71 | 3,28 | 2,16 | 1,62 | 2,7 | 1,98 |
| 2014 | 2,02 | 2,12 | 0,7 | 3,37 | 2,17 | 2,26 | 2,71 | 2,09 |
| 2015 | 2,06 | 2,12 | 0,69 | 3,24 | 2,15 | 2,28 | 2,77 | 2,12 |
| 2016 | 2,1 | 2,12 | 0,67 | 3,11 | 2,15 | 2,32 | 2,84 | 2,16 |
| 2017 | 2,12 | 2,15 | 0,67 | 3,17 | 2,18 | 2,33 | 2,88 | 2,15 |
| 2018 | 2,14 | 2,19 | 0,66 | 3,22 | 2,14 | 2,71 | 2,99 | 2,23 |
| 2019 | 2,24 | 2,22 | 0,66 | 3,22 | 2,18 | 2,67 | 3,15 | 2,29 |
| 2020 | 2,41 | 2,3 | 0,65 | 3,26 | 2,32 | 2,94 | 3,42 | 2,48 |
| 2021 | 2,43 | 2,26 | . | 3,28 | 2,27 | 2,9 | 3,48 | 2,58 |
| Bron: Wereldbank (2024) | ||||||||
Met een aandeel van 5,8 procent van het bbp gaf Israël in 2021 verhoudingsgewijs het meest uit aan R&D van alle landen wereldwijd. Meer recente internationale data zijn niet beschikbaar. Zuid-Korea volgt op de tweede plek met een aandeel van 4,9 procent. De VS vervolledigen de top 3. Zweden staat op een verdienstelijke vierde plek, net voor België. Nederland staat op de vijftiende plek in deze ranglijst.
Meeste R&D aan de oost- en westkust, maar New Mexico spant de kroon
Er worden in de VS dus relatief veel uitgaven aan R&D gedaan. Het Amerikaanse statistiekbureau BEA maakt – net als de Wereldbank – ook cijfers over R&D. Zij hanteren wel een andere methode.noot3 Uit de experimentele cijfers van BEA (2024g) blijkt dat R&D in 2021 goed is voor 2,3 procent van het Amerikaanse bbp. Figuur 1.5.4 laat zien dat de bijdrage van R&D aan het bbp sterk verschilt per staat: van 0,3 procent in Louisiana en Wyoming tot 6,3 procent in New Mexico, waar grote nationale laboratoria zoals Los Alamos en Sandia gevestigd zijn.
R&D is in de VS sterk geconcentreerd in een paar staten. De tien staten met de meeste R&D-uitgaven zijn samen goed voor 70 procent van de totale Amerikaanse R&D. Alleen al Californië neemt bijna een derde voor zijn rekening. Andere belangrijke staten in absolute termen zijn Washington, Massachusetts, Texas en New York. Afgezet tegen hun bbp scoren New York en Texas echter onder het landelijke gemiddelde.
Volgens BEA (2024g) was in 2021 de waarde van uitgaven aan R&D in de totale Amerikaanse economie vergelijkbaar met die van ziekenhuizen en de horeca, die respectievelijk 2,4 en 2,2 procent bijdroegen. Het bedrijfsleven speelde een sleutelrol en genereerde 85 procent van de totale Amerikaanse R&D-waarde. Binnen het bedrijfsleven waren bedrijven in de professionele en technische dienstverlening de grootste bijdragers met 40 procent, gevolgd door bedrijven in de informatietechnologie met 15 procent, de chemische industrie met 12 procent en de productie van computers en elektronica met 11 procent.
Drie van de tien meest innovatieve hubs ter wereld in de VS
Volgens de makers van de Global Innovation Index (WIPO, 2024) zijn drie van de tien meest innovatieve hubs ter wereld gelegen in de VS. De regio San Jose – met Silicon Valley – staat op deze lijst op de zesde plek, mede vanwege de vele ICT-innovaties. Boston en het aangrenzende Cambridge staan mede vanwege de farmaceutische industrie op een achtste plek. Op de tiende plek vinden we San Diego terug, mede vanwege de kennis op het vlak van digitale communicatie. De regio’s New York en Los Angeles staan ook hoog op de lijst, met respectievelijk een elfde en zestiende plek. De meest innovatieve regio’s wereldwijd liggen volgens de GII in Azië: Tokyo – Yokohama, Shenzhen – Hongkong – Guangzhou, en Beijing vormen de top 3. Hoewel sommigen het niet als één cluster (willen) zien, prijkt Amsterdam-Rotterdam op plek 26 van deze prestigieuze ranking, als hoogstgeplaatste Nederlandse regio (WIPO, 2024).
De VS niet langer de digitale koploper in de wereld
Een belangrijk aspect van de innovatieve kracht van de VS is de sterke positie op het gebied van digitalisering. De ontwikkeling en toepassing van digitale technologieën spelen een cruciale rol in zowel de economische groei als de wereldwijde concurrentiepositie van landen.
De IMD World Digital Competitiveness Ranking (WDCR) van 2024 beoordeelt hoe 67 economieën digitale technologieën benutten om economische verandering te stimuleren in het bedrijfsleven, de overheid en de samenleving. De ranking biedt inzichten in de sterke en zwakke punten van economieën op het gebied van kennis, technologie en toekomstgerichte digitale transformatie. Overheden en bedrijven gebruiken de ranking om strategieën te ontwikkelen die hun concurrentiepositie in de digitale economie versterken (IMD, 2024).
De VS zakken dit jaar drie posities en staan nu op de vierde plaats in de WDCR-ranglijst. Daarmee zijn de VS dus niet langer koploper in deze ranglijst. Ondanks een verbetering van de ‘technology-factor’noot4 presteerden de VS minder goed bij de twee andere hoofdfactoren die de WDCR-ranglijst meeneemt. Bij de ‘knowledge-factor’ daalde het land twee plaatsen naar een vierde plaats. Bij de ‘future readiness-factor’ zakten de VS zes plaatsen naar een achtste plaats. Deze verschuivingen verklaren deels de algehele daling in de digitale ranglijst.
Ondanks de daling op de ranglijst presteerden de VS over het geheel genomen evenwichtig: bij zes van de negen subfactoren staan ze in de top 10, en bij de overige drie in de top 20. De VS scoren met name goed in computerwetenschappelijk onderwijs, het aantal verleende hightech-patenten en AI-wetgeving. Ook is er ruim toegang tot financiering voor technologische ontwikkeling, ondersteund door de sterke positie van durfkapitaal. Tegelijkertijd kent het land enkele zwakke punten. De houding ten opzichte van globalisering verslechterde, en daarnaast scoren de VS relatief laag op de onderdelen immigratiewetten en privacybescherming via wetgeving.
Nederland laat in de meest recente WDCR-ranglijst de grootste daling zien binnen de top 10 en zakt zes plaatsen naar de achtste positie. Dit komt door lichte dalingen in alle drie de hoofdindicatoren: technology (achtste), knowledge (negende) en future readiness (zevende).
Deze neerwaartse trend is ook zichtbaar in de subfactoren; bij acht van de negen subfactoren ging Nederland achteruit.
VS op zesde plek op OESO-ranglijst voor ICT-investeringen
Nederland houdt wel gelijke tred met de VS wanneer het gaat over investeringen in de informatie- en communicatietechnologieën (ICT). Dit is een essentiële voorwaarde voor bedrijven om digitale technologieën te gebruiken. Figuur 1.5.5 laat de top 10 OESO-landen zien die – in relatie tot hun bbp – het meest investeren in de ICT en geeft daarmee inzicht in de verspreiding van ICT binnen de economie. De VS staan in deze lijst op een zesde plaats, Nederland één plek lager. Let wel, van sommige OESO-landen was geen data beschikbaar in 2021.
| 1.5.5 ICT-investeringen als percentage van het bbp, 2021 | |
|---|---|
| Zweden | 5,25 |
| Zwitserland | 5,09 |
| Tsjechië | 4,90 |
| Frankrijk | 4,33 |
| Oostenrijk | 4,09 |
| Verenigde Staten | 3,71 |
| Nederland | 3,66 |
| Israël | 3,45 |
| Japan | 3,30 |
| Litouwen | 3,17 |
| Bron: OESO (2025) | |
1.6De Amerikaanse duurzaamheid in perspectief
Tot nu toe hebben we ons voornamelijk gericht op verschillende aspecten van de Amerikaanse economie, en deze in internationaal perspectief geplaatst. In deze paragraaf hebben we ook aandacht voor duurzaamheid. De relatie tussen de economie en duurzaamheid is een actueel, maar ook een complex thema.
Milieu en economie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Economische groei kan ten koste gaan van het milieu door bijvoorbeeld uitputting van grondstoffen of vervuiling van lucht en water. We onttrekken olie, gas, vis en hout aan de natuur, terwijl productie en consumptie extra milieudruk veroorzaken. Aan de andere kant kunnen milieumaatregelen nadelig zijn voor de economie, zoals ook blijkt bij de stikstofcrisis in Nederland. Milieu en economie zijn echter niet altijd elkaars keerzijde van dezelfde medaille. Denk maar aan de productie en gebruik van zonnepanelen of elektrische auto’s. Uiteraard zorgt de productie van deze producten ook tot een milieudruk, maar biedt het naast kansen voor bedrijven en werkgelegenheid ook mogelijkheden voor een duurzamere wereld (CBS, 2025).
In deze paragraaf zoomen we in op drie indices die internationaal gebruikt worden bij het meten van de duurzaamheidsprestaties van landen: de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties, de Environmental Performance Index (EPI) van Yale University en Columbia University en de Climate Change Performance Index (CCPI) van Germanwatch. Hoewel ze verschillende accenten leggen, vullen ze elkaar aan en bieden ze samen een beeld van hoe landen presteren op het gebied van milieu en duurzaamheid.
| Jaar | Verenigde Staten | Ranking Verenigde Staten | Nederland | Ranking Nederland | |
|---|---|---|---|---|---|
| Sustainable Development Goals Index2) | 2024 | 74,4 | 46 | 79,2 | 24 |
| Environmental Performance Index3) | 2024 | 57,2 | 35 | 66,9 | 13 |
| Climate Change Performance Index4) | 2024 | 40,58 | 57 | 69,60 | 5 |
Bron: 2) VN (2024); Sachs et al. (2024), 3) Block et al. (2024), 4) Burck et al. (2024)
1)Voor meer duurzaamheid indicatoren zie de bijlage.
VS in achterhoede Westerse wereld met behalen SDG’s
De Sustainable Development Goals (SDG’s) zijn 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (VN). In september 2015 committeerden regeringsleiders van 193 landen, waaronder Nederland, zich aan deze agenda, die loopt tot 2030. De SDG’s vormen een breed kader met 17 doelen – met 169 onderliggende targets – die landen helpen om sociale, economische en ecologische duurzaamheid te bevorderen. Ze gaan niet alleen over milieu, maar ook over bijvoorbeeld armoedebestrijding, onderwijs en gelijkheid. Overheden wereldwijd gebruiken de SDG’s als richtlijn voor beleid en rapporteren over hun voortgang.
Maar wie het liefst een opbeurend verhaal leest, kan The Sustainable Development Goals Report 2024 van de VN (2024) het best overslaan. De auteurs concluderen dat gemiddeld slechts 16 procent van de SDG-doelen op schema ligt om in 2030 wereldwijd te worden gehaald. De overige 84 procent boekt weinig vooruitgang of gaat zelfs achteruit.
Op de lijst waarop 167 landen worden gerangschikt aan de hand van de mate van het behalen van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen, staan de Verenigde Staten in 2024 op plaats 46 (Sachs et al., 2024). Dat is 7 plekken lager dan een jaar eerder (Sachs et al., 2023). De Scandinavische landen blijven vooroplopen, de BRICS-landen boeken aanzienlijke vooruitgang, terwijl arme en kwetsbare landen ver achterblijven. Nederland stond in 2024 op plaats 24. Ons land moest 22 andere Europese landen voorrang verlenen, plus Japan.
De Verenigde Staten staan dus lager. Van alle landen in Noord-Amerika en Europa staan alleen Bosnië en Herzegovina, Noord-Macedonië en Montenegro lager op de ranglijst. De VS scoren laag op het vlak van ongelijkheid (SDG 10), het beschermen, herstellen en bevorderen van ecosystemen op het land (SDG 15) en het tonen van internationaal partnerschap om de doelstellingen te bereiken (SDG 17). Wat opvalt bij deze laatste SDG, is dat de VS van alle landen de laagste score krijgen voor VN-samenwerking.
Daartegenover staat dat de VS hoog scoren op het gebied van armoedebestrijding (SDG 1) en het bouwen van een veerkrachtige infrastructuur, het bevorderen van inclusieve en duurzame industrialisatie en het stimuleren van innovatie (SDG 9). Hoge scores op deze aspecten sluiten aan bij het beeld dat we eerder hebben geschetst in dit hoofdstuk.
Geen ander Westers land scoort lager op de EPI-ranking dan de VS
Waar de SDG’s breed zijn, richt de Environmental Performance Index (EPI) zich specifiek op milieuprestaties. Deze index meet factoren als luchtkwaliteit, biodiversiteit en klimaatverandering en beoordeelt 180 landen op hun milieuprestaties aan de hand van 58 indicatoren, verdeeld over 11 categorieën. Nederland is in de lijst van 2024 terug te vinden op een gedeelde 13e plek op deze lijst, samen met Malta. Daarmee bevindt Nederland zich in de Westerse middenmoot.noot5
Met een 35e plaats in de wereldwijde EPI-rangschikking presteren de Verenigde Staten slechter dan alle andere westerse landen. De onderzoekers stellen dat een vermindering van 6,4 procent van de broeikasgasuitstoot in het afgelopen decennium veel te weinig is voor de grootste economie ter wereld, én historisch gezien de grootste vervuiler. Van de drie grootste uitstoters zijn de VS de enige die hun piekemissies al hebben bereikt, maar per inwoner stoot het land nog altijd 80 procent meer uit dan China en ruim 6 keer zoveel als India (Block et al., 2024).
Wel maken de makers van de EPI de nuancering dat de klimaatindicatoren van de EPI 2024 gebaseerd zijn op gegevens tot 2022 en dus nog geen rekening houden met de effecten van de Inflation Reduction Act – met grote investeringen in groene energie – en andere klimaatmaatregelen van de regering-Biden. Zo trad het land onder president Biden opnieuw toe tot het Akkoord van Parijs (Block et al., 2024). Dit akkoord heeft als doel om de opwarming van de aarde te beteugelen. Een besluit dat de huidige president Trump na zijn inauguratie direct weer terugdraaide. Door zich terug te trekken, scharen de VS zich bij Iran, Libië en Jemen als een van de vier landen die geen deel uitmaken van het akkoord (Bearak, 2025). Daarnaast probeert de huidige Amerikaanse regering de Inflation Reduction Act van 2022 terug te draaien (Friedman et al., 2025).
CCPI is somber gesteld over Amerikaanse milieubeleid en -ambities
De Climate Change Performance Index (CCPI) zoomt verder in op de inspanningen van landen om klimaatverandering tegen te gaan. De CCPI is een onafhankelijk monitoringsinstrument en vergelijkt de voortgang van het milieubeleid van individuele landen. De CCPI evalueert 63 landen en de EU, samen goed voor meer dan 90 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. De index kijkt onder meer naar uitstootreductie, hernieuwbare energie en klimaatbeleid.
De Verenigde Staten scoren zeer laag op de CCPI en staan in de meest recente ranking op de 57e plaats. De onderzoekers zijn kritisch op de inspanningen die het land levert om klimaatverandering tegen te gaan. Het land krijgt een zeer lage beoordeling voor broeikasgasuitstoot, energieverbruik en hernieuwbare energie, en een gemiddelde score voor klimaatbeleid (Burck et al., 2024).
Onder de regering van Joe Biden committeerden de VS zich aan een emissiereductie van 50–52 procent tegen 2030 en klimaatneutraliteit tegen 2050. Sinds de Inflation Reduction Act is de capaciteit van wind- en zonne-energie sterk toegenomen. Internationaal heeft de Inflation Reduction Act als voorbeeld gediend, onder meer voor EU-beleid. In het rapport wordt echter opgemerkt dat er geen federaal plan ligt om fossiele brandstoffen uit te faseren of ander streng emissiebeleid uit te voeren, omdat hiervoor geen meerderheid is in het Amerikaanse Congres. Wel hebben sommige staten en steden eigen klimaatmaatregelen ingevoerd, zoals CO₂-belastingen. Door de herverkiezing van Donald Trump als 47e president van de VS, verwachtten de onderzoekers bij het verschijnen van de publicatie dat het Amerikaanse klimaatbeleid de komende jaren zal verslechteren (Burck et al., 2024). Sterker nog, de Amerikaanse koersverandering naar ‘drill, baby drill’ zorgt er ook voor dat andere landen zich openlijk afvragen in hoeverre ze zich nog willen committeren aan de in hun ogen strenge milieuafspraken (Singh Khadka, 2025).
Geen enkel land scoorde in 2024 hoog genoeg in alle categorieën om een zeer hoge algemene beoordeling te krijgen in de CCPI, waardoor de makers besloten om de top 3 plaatsen leeg te laten. Nederland ontving de op één na hoogst mogelijke score, en mag zich een high-performer noemen op het vlak van milieubeleid. Op een vijfde plek hoeft Nederland alleen Denemarken voor zich te dulden. Ons land scoort hoog op hernieuwbare energie en broeikasgasuitstoot en gemiddeld op klimaatbeleid, maar het hoge energieverbruik resulteert in een lage score voor energiegebruik (Burck et al., 2024).
1.7Samenvatting en conclusie
De Verenigde Staten van Amerika spelen al 150 jaar een cruciale rol op het internationale toneel als de grootste economische macht. Het gevoerde beleid van de VS heeft dan ook een aanzienlijke weerslag op de rest van de wereld, inclusief Nederland. Dit hoofdstuk schetst een algemeen beeld van de VS en haar positie in de wereld, met de focus op economie, handel, investeringen, innovatie en duurzaamheid.
De Amerikaanse economie is sinds 1878 de grootste ter wereld. In 2023 waren de VS met 27 721 miljard US dollar verantwoordelijk voor meer dan een kwart van het mondiale bbp. Dit doet het land met ruim 334 miljoen inwoners verdeeld over 50 staten, plus het federale district Washington DC en de overzeese gebieden. Tussen deze staten bestaan aanzienlijke regionale verschillen; staten als Californië, Texas en New York hebben economieën die vergelijkbaar zijn met die van grote landen. Landelijk was in 2023 de vastgoedsector de grootste bijdrager aan dit bbp, op statelijk niveau leverde de industrie in 24 staten de grootste bijdrage aan de economie en domineerde de dienstensector in de noordoostelijke staten en aan de westkust. Als we corrigeren voor koopkracht zien we dat de economische output van een Amerikaan 74 578 dollar was en die van de gemiddelde Nederlander 71 447 dollar in 2023.
Ook voor de internationale handel zijn de VS een belangrijke speler. Hoewel China sinds 2007 de VS overtreft als de grootste goederenexporteur, zijn de VS nog steeds de grootste goederenimporteur ter wereld. Het gros van deze import, 43 procent, komt uit Mexico, China en Canada. Deze drie landen zijn ook de drie voornaamste exportpartners voor goederen. Kijken we naar de handelsbalans van de VS dan hebben de VS in 2023 met 1 150 miljard US dollar het grootste tekort wereldwijd wat betreft goederen. Daarentegen rapporteert het land een overschot in de dienstenhandel, waarin de VS mondiaal de grootste speler zijn, van 232 miljard US dollar. Texas en Californië zijn samen bijna goed voor een derde van de goederenexport. In de goederenimport zijn beide staten ook de belangrijkste importeurs en is het gezamenlijk aandeel 27 procent. Minerale brandstoffen zijn het belangrijkste goederenexport product van de VS en de zakelijke diensten en het reisverkeer de voornaamste dienstenexport in 2023. Voor de import zijn de elektrische machines het voornaamste goederen product en reisverkeer de grootste dienstensoort.
Buiten de handel zijn de VS ook een populaire bestemming voor buitenlandse directe investeringen. Zo was zowel de inkomende als de uitgaande investeringspositie van de VS de grootste ter wereld in 2023. Nummer twee in uitgaande en inkomende investeringen is Nederland en tevens is ons land de grootste investeerder in de VS. Echter is de uiteindelijke belanghebbende eigenaar van deze investeringen vaak in het buitenland gevestigd. Amerikaanse bedrijven investeren ook aanzienlijk in het buitenland, vaak via buitenlandse holdings. De Amerikaanse maakindustrie is een aantrekkelijke sector voor buitenlandse investeerders en vertegenwoordigde 41,2 procent van de totale investeringen in 2023. Californië en Texas trekken de meeste nieuwe buitenlandse investeringen aan, terwijl de relatief kleine staat Delaware opvalt door het aantrekken van de meeste greenfield investeringen afgezet tegen haar economie.
De concurrerende positie in de wereld hebben de VS onder andere te danken aan het innovatieve klimaat in het land. De VS behoren namelijk tot de drie meest innovatieve economieën wereldwijd volgens de Global Innovation Index. De VS zijn nummer drie in uitgaven aan R&D als percentage van het bbp en ontvangen het tweede hoogste bedrag voor intellectueel eigendom. Met de innovatiehubs in San Jose – Silicon Valley –, Boston/Cambridge, en San Diego bezetten de VS drie van de tien plekken voor meest innovatieve hubs ter wereld. Op het vlak van digitalisering hebben de VS hun positie als koploper afgestaan volgens de World Digital Competitiveness Ranking, maar staan wel nog op een vierde plaats.
De Amerikaanse prestaties op het vlak van duurzaamheid zijn zwak vergeleken met andere westerse economieën op verscheidene indexen. Met een 46e plek op de SDG index, een 35e plaats op de Environmental performance index, en een 57e plek op de Climate Change performance index is er nog ruimte voor verbetering. De VS, met een voortrekkersrol in de wereld op vele vlakken, ontvangen kritiek op hun geringe inspanningen om klimaatverandering tegen te gaan.
Concluderend kan gesteld worden dat de Verenigde Staten een cruciale speler zijn in de wereldeconomie, met een aanzienlijk aandeel in het mondiale bbp. Ondanks uitdagingen op het gebied van milieuprestaties en een verschuiving in digitale dominantie, behouden de VS tot op heden een sterke positie in internationale handel, investeringen en innovatie. De toekomst zal leren wat het groeiende protectionisme en nationalisme gaat veranderen aan de internationale positie van de VS.
Benieuwd naar meer kernindicatoren over bovenstaande thema’s? In de bijlage – in tabel 1.8.1 – staan alle kernindicatoren uit dit hoofdstuk op een rij, aangevuld met andere indicatoren.
1.8Bijlage
| Indicator | Jaar | Verenigde Staten | Ranking Verenigde Staten | Nederland | Ranking Nederland | Bron | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Geografie | |||||||
| Oppervlakte (km2) | 2022 | 9 831 510 | 3 | 41 540 | 132 | Wereldbank (2025a) | |
| Populatie & Samenleving | |||||||
| Aantal inwoners (in mln) | 2023 | 334,9 | 3 | 17,9 | 71 | Wereldbank (2025b) | |
| Aantal inwoners per km2 | 2022 | 36 | 165 | 433 | 23 | Wereldbank (2025c) | |
| Bevolkingsgroei, t.o.v. eerder jaar (%) | 2023 | 0,49 | 144 | 0,99 | 111 | Wereldbank (2025d) | |
| Mediane leeftijd | 2022; 2024 | 38,9 | 69 | 42,2 | 44 | CIA World Factbook (2025) | |
| Levensverwachting, bij geboorte | 2022 | 77,4 | 64 | 81,7 | 26 | Wereldbank (2025k) | |
| Global Gender Gap Index | 2023 | 0,748 | 43 | 0,777 | 28 | WEF (2023) | |
| Human Development Index | 2022 | 0,927 | 20 | 0,946 | 10 | UNDP (2025) | |
| World Happiness Report | 2022–2024 | 6,724 | 24 | 7,306 | 5 | WHR (2025) | |
| Democratie-index | 2023 | 7,85 | 29 | 9,00 | 9 | EIU (2024) | |
| Persvrijheid | 2024 | 66,59 | 55 | 87,73 | 4 | RSF (2024) | |
| Social Progress Index | 2024 | 81,65 | 31 | 88,82 | 8 | SPI (2025) | |
| Economie | |||||||
| Bbp (mld US dollar) | 2023 | 27 721 | 1 | 1 155 | 17 | IMF (2024a) | |
| Bbp, per hoofd (dzd US dollar) | 2023 | 82,7 | 7 | 64,8 | 11 | IMF (2024b) | |
| Economische groei (% bbp) | 2023 | 2,9 | 96 | 0,1 | 168 | IMF (2024c) | |
| Arbeidsproductiviteit per uur | 2024 | 80,36 | 15 | 89,48 | 8 | ILO (2024a) | |
| Werklast (gemiddeld aantal daadwerkelijk gewerkte uren per week per werknemer) | 2024 | 36 | 123 | 27 | 182 | ILO (2024b) | |
| Werkloosheid (% van de totale beroepsbevolking) | 2023 | 3,638 | 171 | 3,537 | 175 | Wereldbank (2025e) | |
| Wereldwijde concurrentie index | 2024 | 83,5 | 12 | 86,9 | 9 | IMD (2025) | |
| Logistieke prestatie-index | 2023 | 4 | 18 | 4 | 5 | Wereldbank (2025l) | |
| Kwaliteit infrastructuur | 2023 | 0,9885 | 3 | 0,9134 | 19 | Mesopartner & Analyticar (2023) | |
| Handel | |||||||
| Import van goederen (mld US dollar) | 2023 | 3 168 | 1 | 664 | 8 | VN Comtrade (2025) | |
| Export van goederen (mld US dollar) | 2023 | 2 019 | 2 | 742 | 4 | VN Comtrade (2025) | |
| Handelsbalans goederen (mld US dollar) | 2023 | –1 150 | 145 | 78 | 8 | VN Comtrade (2025) | |
| Import van diensten (mld US dollar) | 2023 | 937 | 1 | 287 | 7 | WTO-OESO (2025) | |
| Export van diensten (mld US dollar) | 2023 | 1 169 | 1 | 277 | 7 | WTO-OESO (2025) | |
| Handelsbalans diensten (mld US dollar) | 2023 | 232 | 1 | –10 | 178 | WTO-OESO (2025) | |
| Openness to Trade (% bbp) | 2023 | 25 | 155 | 166 | 14 | Wereldbank (2025f) | |
| Hirschmann-Herfindahl index | 2022 | 0,053 | 19 | 0,079 | 46 | WITS (2025a) | |
| Export market penetration | 2022 | 45,55 | 2 | 28,67 | 9 | WITS (2025b) | |
| Investeringen | |||||||
| Inkomende directe buitenlandse investeringspositie (mld US dollar) | 2023 | 5 394 | 1 | 3 703 | 2 | IMF (2025) | |
| Uitgaande directe buitenlandse investeringspositie (mld US dollar) | 2023 | 6 676 | 1 | 4 667 | 2 | IMF (2025) | |
| Innovatie | |||||||
| Global Innovation Index | 2024 | 62,4 | 3 | 58,8 | 8 | WIPO (2024) | |
| Global Talent Competitiveness Index | 2023 | 76,60 | 3 | 74,76 | 5 | INSEAD (2023) | |
| Onderwijsniveau (PISA-score, gemiddeld) | 2022 | 489 | 18 | 480 | 25 | Factsmap (2025) | |
| PISA in mathmatics | 2022 | 465 | 34 | 493 | 10 | OESO (2023) | |
| PISA in science | 2022 | 499 | 16 | 488 | 25 | OESO (2023) | |
| PISA in reading | 2022 | 504 | 9 | 459 | 35 | OESO (2023) | |
| Uitgaven aan R&D (% bbp) | 2021 | 3,5 | 3 | 2,3 | 15 | Wereldbank (2024) | |
| Werkgelegenheid R&D (onderzoekers/mln inwoners) | 2020 | 4 452 | 18 | 5 866 | 7 | UNESCO | |
| Ontvangsten voor gebruik intellectueel eigendom (mld US dollar) | 2023 | 47,5 | 2 | 44,4 | 3 | Wereldbank (2025i) | |
| Hightech export (mld US dollar) | 2023 | 208,5 | 4 | 111 | 8 | Wereldbank (2025m) | |
| Digitalisering | |||||||
| World Digital Competitiveness | 2024 | 91,31 | 4 | 87,03 | 8 | IMD (2024) | |
| ICT-investeringen (% bbp) | 2021 | 3,71 | 6 | 3,66 | 7 | OESO (2025) | |
| Internetgebruik (% inwoners) | 2023 | 93 | 34 | 97 | 17 | Wereldbank (2025j) | |
| Milieu | |||||||
| Sustainable Development Goals Index | 2024 | 74,4 | 46 | 79,2 | 24 | VN (2024); Sachs et al. (2024) | |
| Environmental Performance Index | 2024 | 57,2 | 35 | 66,9 | 13 | Block et al. (2024) | |
| Climate Change Performance Index | 2024 | 40,58 | 57 | 69,60 | 5 | Burck et al. (2024) | |
| CO2‑uitstoot, totaal (Mton CO2 = 1 mld kg CO2) | 2023 | 4 682,02 | 2 | 122,87 | 39 | Crippa et al. (2024) | |
| CO2‑uitstoot, per hoofd (ton CO2/cap) | 2023 | 13,83 | 16 | 7,09 | 39 | Crippa et al. (2024) | |
| Broeikasgasuitstoot (Mton CO2eq) | 2023 | 5 960,8 | 2 | 150,75 | 43 | Crippa et al. (2024) | |
| Broeikasgasuitstoot, per hoofd (ton CO2/cap) | 2023 | 17,61 | 16 | 8,70 | 43 | Crippa et al. (2024) |
1.9Literatuur
Literatuur
Asadurian, A., Derrick, A., & McMahon, A. (2024). Foreign direct investment in the United States. United States Department of Commerce.
Barklie, G. (2023, 19 september). Which are the best-performing US states when it comes to attracting foreign investment? Investment Monitor. Geraadpleegd op 11 februari 2025.
BEA (2006, 17 november). What is a holding company? Bureau of Economic Analysis.
BEA (2024a). SAGDP2N Gross domestic product (GDP) by state. [Dataset]. Bureau of Economic Analysis. Geraadpleegd op 14 februari 2025.
BEA (2024b). SASUMMARY State annual summary statistics: personal income, GDP, consumer spending, price indexes, and employment. [Dataset]. Bureau of Economic Analysis. Geraadpleegd op 14 februari 2025.
BEA (2024c). SAGDP9N Real GDP by state. [Dataset]. Bureau of Economic Analysis. Geraadpleegd op 14 maart 2025.
BEA (2024d). U.S. Trade in Services, by Type of Service. [Dataset]. Bureau of Economic Analysis. Geraadpleegd op 14 maart 2025.
BEA (2024e). U.S. Trade in Services, by Type of Service and by Country or Affiliation. [Dataset]. Bureau of Economic Analysis. Geraadpleegd op 14 maart 2025.
BEA (2024f). Direct Investment by Country and Industry, 2023. Bureau of Economic Analysis. Geraadpleegd op 11 februari 2025.
BEA (2024g, 9 mei). Experimental R&D Value Added Statistics for the U.S. and States Now Available. Bureau of Economic Analysis. Geraadpleegd op 11 februari 2025.
Bearak, M. (2025, 20 januari). Trump Orders a U.S. Exit From the World’s Main Climate Pact. The New York Times. Geraadpleegd op 25 februari 2025.
Berkenbos, A., Creemers, S., Jaarsma, M., Rud, I., & Stienstra A. M. (2022). Buitenlandse investeringen en multinationals. In D. Herbers & M. Jaarsma (Reds.), Nederland Handelsland 2022: Export, import en investeringen. Centraal Bureau voor de Statistiek.
Block, S., Emerson, J., Esty, D., de Sherbinin, A., & Wendling, Z. (2024). 2024 Environmental Performance Index. Yale Center for Environmental Law & Policy.
Bolt, J., Inklaar, R., de Jong, H., & van Zanden, J. L. (2018). Rebasing ‘Maddison’: new income comparisons and the shape of long-run economic development. [Dataset]. Maddison Project Working paper 10.
Boudette, N. (2022, 31 augustus). Toyota adds $2.5 billion to its investment in a North Carolina battery plant. The New York Times. Geraadpleegd op 20 januari 2025.
Boutorat, A., & Van den Berg, M. (2017). Directe buitenlandse investeringen en handel – een schets. Centraal Bureau voor de Statistiek.
Brenan, M. (2024, 9 oktober). Economy Most Important Issue to 2024 Presidential Vote. Gallup, Inc. Geraadpleegd op 14 maart 2025.
Burck, J., Uhlich, T., Bals, C., Höhne, N., Nascimento, L., Wong, J., Beaucamp, L., Weinreich, L., & Ruf, L. (2024). 2025 CCPI Climate Change Performance Index. Results. Germanwatch, NewClimate Institute & Climate Action Network.
Caughey, A.J. (2024, 26 September). Five features that define Chicago’s role in global trade. The Chicago Council on Global Affairs. Geraadpleegd op 14 maart 2025.
CBS (2017). Internationaliseringsmonitor 2017, derde kwartaal: Innovatie. Centraal Bureau voor de Statistiek.
CBS (2023). Internationaliseringsmonitor 2023, derde editie: Digitalisering. Centraal Bureau voor de Statistiek.
CBS (2025). Hoe zijn milieu en economie verbonden? Centraal Bureau voor de Statistiek.
CIA World Factbook (2025). Country Comparisons – Median age. [Dataset]. Geraadpleegd op 14 januari 2025.
Contreras, J., Hufbauer, G.C., Schott, J.J., & Zhang, Y. (2025, 30 Januari). The future of USMCA. PIIE.
Crippa, M., Guizzardi, D., Pagani, F., Banja, M., Muntean, M., Schaaf, E., Monforti-Ferrario, F., Becker, W., Quadrelli, R., Risquez Martin, A., Taghavi-Moharamli, P., Köykkä, J., Grassi, G., Rossi, S., Melo, J., Oom, D., Branco, A., San-Miguel, J., Manca, G., Pisoni, E., Vignati, E., & Pekar, F. (2024). GHG emissions of all world countries. [Dataset]. Europese Commissie, JRC138862. Geraadpleegd op 23 februari 2025.
CRS (2020, 22 januari). U.S. Trade in Services: Trends and Policy Issues. Congressional Research Service. Geraadpleegd op 14 maart 2025.
Delaware Division of Corporations (2024). Annual Report Statistics. Geraadpleegd op 11 februari 2025.
Disdier, A. C., & Head, K. (2008). The puzzling persistence of the distance effect on bilateral trade. The Review of Economics and statistics, 90(1), 37–48.
DNB (2022, 28 juni). Fors minder doorstroom via Nederland naar belastingparadijzen. De Nederlandsche Bank. Geraadpleegd op 28 januari 2025.
DNB (2024, 24 december). Netto import goederenhandel met VS krimpt. De Nederlandsche Bank. Geraadpleegd op 17 februari 2025.
Downen, J. (2024). Utah International Trade, 2023. The University of Utah: Kem C. Gardner Policy Institute.
Duman, E. (2024, 6 november). Global manufacturing capacity for active pharmaceutical ingredients remains concentrated. Quality Matters. Geraadpleegd op 27 maart 2025.
EIA (2024, 18 juli). Texas State Energy Profile. U.S. Energy Information Administration. Geraadpleegd op 17 januari 2025.
EIU (2024). Democracy Index 2023 – Age of conflict. Economist Intelligence.
Factsmap (2025). PISA 2022 Worldwide Ranking – Average Score of Mathematics, Science and Reading. Geraadpleegd op 17 januari 2025.
Friedman, L., Plumer, B., & Stevens, H. (2025, 11 februari). Trump Is Freezing Money for Clean Energy. Red States Have the Most to Lose. The New York Times. Geraadpleegd op 11 maart 2025.
Graham, N. (2023, 20 april). The US is relying more on China for pharmaceuticals – and vice versa. Econographics. Geraadpleegd op 27 maart 2025.
Igielnik, R. (2024, 30 oktober). Polls Show Trump’s Edge Shrinking on Voters’ Top Issue: The Economy. The New York Times. Geraadpleegd op 14 maart 2025.
ILO (2024a). Output per hour worked (GDP constant 2021 international $ at PPP). [Dataset]. International Labour Organization. Geraadpleegd op 20 maart 2025.
ILO (2024b). Mean weekly hours actually worked per employed person by seks. [Dataset]. International Labour Organization. Geraadpleegd op 20 maart 2025.
IMD (2024). IMD World Digital Competitiveness Ranking 2024. The digital divide: risks and opportunities. Institute for Management Development.
IMD (2025). World Competitiveness Ranking. [Dataset]. International Institute for Management Development. Geraadpleegd op 20 maart 2025.
IMF (2024a). World Economic Outlook database: NGDPD (nominal GDP). [Dataset]. Internationaal Monetair Fonds. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
IMF (2024b). World Economic Outlook database: GDP per capita, current prices. [Dataset]. Internationaal Monetair Fonds. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
IMF (2024c). Real GDP growth. [Dataset]. Internationaal Monetair Fonds. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
IMF (2025). Coordinated Direct Investment Survey (CDIS). Internationaal Monetair Fonds.
INSEAD (2023). The Global Talent Competiveness Index. [Dataset]. Geraadpleegd op 20 maart 2023.
ITC (2024). Recent Trends in U.S. Services Trade: 2024 Annual Report. US International Trade Commission. Publication Number 5512, Investigation Number 332–601.
Jaarsma, M., Loog, B., & Hoekema, L. (2020). Bilaterale investeringen, multinationals, oprichtingen en overnames. In S. Creemers, M. Jaarsma, & A. Lammertsma (Reds.), Internationaliseringsmonitor 2020, eerste editie: Duitsland. Centraal Bureau voor de Statistiek.
Jansen, D. W., & Ghosh Sinha, S. (2024, 8 maart). Texas: The Exporting Powerhouse. Texas A&M University. Geraadpleegd op 17 januari 2025.
Jongsma, M. (2024, 28 november). Bom onder vrijhandel met Canada en Mexico is volgende stap in Trumps missie. Het Financieele Dagblad. Geraadpleegd op 20 januari 2025.
Kas, A. (2024, 27 september). Het luxeprobleem van Ierland: Apple en Pfizer vestigen zich er, maar veel Ieren profiteren niet mee. NRC. Geraadpleegd op 12 maart 2024.
Lejour, A., Möhlmann, J., & van ’t Riet, M. (2019). Doorsluisland NL doorgelicht. CPB Policy Brief.
Mesopartner & Analyticar (2023). Global Quality Infrastructure Index. [Dataset]. Geraadpleegd op 20 maart 2025.
Niiler, E. (2019). How the Second Industrial Revolution Changed Americans’ Lives. History. Bijgewerkt op 25 juli 2023. Geraadpleegd op 9 december 2024.
OESO (2023). PISA 2022 Results (Volume I) – The State of Learning and Equity in Education. Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. Geraadpleegd op 18 maart 2025.
OESO (2025). ICT investment as a share of GDP. [Dataset]. OECD Going Digital Toolkit. Geraadpleegd op 18 maart 2025.
Probasco, J. (2024, 19 juni). The Gilded Age Explained: An Era of Wealth and Inequality. Investopedia. Geraadpleegd op 9 december 2024.
Roberts, K. (2024, 30 juni). 6 Airports, 5 Seaports Hardest Hit By Trump-Biden Tariffs On Chinese Imports. Forbes.
RSF (2024). World Press Freedom Index. [Dataset]. Reporters Without Borders. Geraadpleegd op 17 maart 2025.
Rushe, D. (2025, 25 februari). Trump vows to slap 25% tariffs on EU and claims bloc was ‘formed to screw US’. The Guardian. Geraadpleegd op 9 februari 2024.
Sachs, J., Lafortune, G., Fuller, G., & Drumm, E. (2023). Implementing the SDG Stimulus. Sustainable Development Report 2023. Sustainable Development Network.
Sachs, J., Lafortune, G., & Fuller, G. (2024). The SDGs and the UN Summit of the Future. Sustainable Development Report 2024. Sustainable Development Network.
Singh Khadka, N. (2025, 17 februari). How Trump’s ‘drill, baby, drill’ pledge is affecting other countries. British Broadcasting Corporation. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
SPI (2025). AlTi Global Social Progress Index. Social Progress Imperative. Geraadpleegd op 17 maart 2025.
Stripe (2023, 6 november). Incorporating in Delaware explained: Why it’s such a popular option for businesses. Geraadpleegd op 18 maart 2025.
The Economist (2024, 14 maart). Elon Musk is not alone in having Delaware in his sights. Geraadpleegd op 12 maart 2025.
UNESCO (2025). Researchers per million inhabitants (FTE). [Database]. UNESCO Institute for Statistics. Geraadpleegd op 12 maart 2025.
UNDP (2025). Human Development Index (HDI). United Nations Development Programme.
U.S. Census Bureau (2025a). U.S. and World Population clock. Department of Commerce. Geraadpleegd op 8 januari 2025.
U.S. Census Bureau (2025b). HS Port-level Data: Exports. [Dataset]. Geraadpleegd op 1 april 2025.
U.S. Census Bureau (2025c). HS Port-level Data: Imports. [Dataset]. Geraadpleegd op 1 april 2025.
U.S. Census Bureau (2025d). State Export Data (Origin of Movement). [Dataset]. Geraadpleegd op 6 januari 2025.
U.S. Census Bureau (2025e).State Import Data (State of Destination). [Dataset]. Geraadpleegd op 9 januari 2025.
U.S. Census Bureau (2025f). Harmonized System (HS) District-level Data: Exports. [Dataset]. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
U.S. Census Bureau (2025g). Harmonized System (HS) District-level Data: Imports. [Dataset]. Geraadpleegd op 9 januari 2025.
U.S. Energy Information Administration. (2024). Texas: State Profile and Energy Estimates. Geraadpleegd op 2 april 2025.
Van den Berg, M., Cremers, D., & Jaarsma, M. (2018). Exportstrategieën in het kort. In M. Jaarsma & S. Vos (Reds.), Internationaliseringsmonitor 2018, derde kwartaal: Exportstrategieën. Centraal Bureau voor de Statistiek.
VN (2024). The Sustainable Development Goals Report 2024. Verenigde Naties.
VN Comtrade. (2025). Trade Data. [Dataset]. Verenigde Naties. Geraadpleegd op 14 maart 2025.
WEF (2023). Global Gender Gap Report 2023. World Economic Forum.
Wereldbank (2024). Research and development expenditure (% of GDP) [Dataset]. UNESCO Institute for Statistics. Geraadpleegd op 17 april 2025.
Wereldbank (2025a). Surface area (sq. km). [Dataset]. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
Wereldbank (2025b). Population, total. [Dataset]. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
Wereldbank (2025c). Population density (people per sq. km of land area). [Dataset]. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
Wereldbank (2025d). Population growth (annual %). [Dataset]. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
Wereldbank (2025e). Unemployment, total (% of total labor force) (modeled ILO estimate). [Dataset]. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
Wereldbank (2025f). Trade (% of GDP). [Dataset]. Geraadpleegd op 20 maart 2025.
Wereldbank (2025g). World Development Indicators: Services, value added (% of GDP). [Dataset]. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
Wereldbank (2025h). World Development Indicators: Employment in services (% of total employment (modeled ILO estimate). [Dataset]. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
Wereldbank (2025i). Charges for the use of intellectual property, payments (BoP, current US$). [Dataset]. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
Wereldbank (2025j). Individuals using the Internet (% of population). [Dataset]. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
Wereldbank (2025k). Life expectancy at birth, total (years). [Dataset]. Geraadpleegd op 7 januari 2025.
Wereldbank (2025l). Logistics Performance Index. [Dataset]. Geraadpleegd op 20 maart 2025.
Wereldbank (2025m). High-technology exports (current US$). [Dataset]. Geraadpleegd op 20 maart 2025.
Wereldbank (2025o). GDP per capita, PPP (constant 2021 international $). [Dataset]. International Comparison Program, World Bank. Geraadpleegd op 11 februari 2025.
Weusten, M., Stientsta A. M., & Berkenbos, A. (2024). Buitenlandse investeringen en multinationals. In S. Creemers, M. Houben-van Herten, & R. Voncken (Reds.), Nederland Handelsland 2024: export, import & investeringen. Centraal Bureau voor de Statistiek.
WHR (2025). The World Happiness Report Dashboard. World Happiness Report.
WIPO (2024). Global Innovation Index 2024. Unlocking the Promise of Social Entrepreneurship. World International Property Organization.
WITS (2025a). HH Market concentration index By Country. [Dataset]. World Integrated Trade Solution. Geraadpleegd op 20 maart 2025.
WITS (2025b). Index Of Export Market Penetration By Country. [Dataset]. World Integrated Trade Solution. Geraadpleegd op 20 maart 2025.
WTO-OESO. (2025). WTO-OECD Balanced Trade in Services dataset. [Dataset]. World Trade Organisation.
WTO & Wereldbank (2023). Trade in services for development: fostering sustainable growth and economic diversification. Geraadpleegd op 27 maart 2025.
Noten
Dit betreffen staten die het Amerikaanse statistiekbureau BEA classificeert bij de regio ‘South’. Het tevens zuidelijk gelegen New Mexico hoort daar niet bij; BEA rekent deze staat tot het westen.
De waardes in deze paragraaf zijn op basis van de historische kosten. Dat wil zeggen dat dit betrekking heeft op de oorspronkelijke waarde van de investering en niet op de huidige marktconforme waarde van de investering.
De cijfers van BEA meten het aandeel van het bbp dat voortkomt uit economische activiteiten die verband houden met R&D. Dit cijfer sluit de waarde van intermediaire inputs – zoals materialen, energie en diensten – uit om dubbeltelling te voorkomen. Deze inputs worden namelijk al als output in andere sectoren meegenomen bij de berekening van het bpp. De Wereldbank daarentegen rapporteert de verhouding tussen R&D-uitgaven (inclusief intermediaire inputs) en het bbp. Dit is een maatstaf voor R&D-intensiteit, die vooral nuttig is voor internationale vergelijkingen, omdat de toegevoegde waarde van R&D niet breed beschikbaar is.
De technology-factor’ beoordeelt in hoeverre de regelgeving, het financiële investeringsklimaat en de technologische infrastructuur van een land de digitale vooruitgang ondersteunen. De ‘knowledge-factor’ richt zich op de ontwikkeling en kwaliteit van menselijk kapitaal, onderwijs en onderzoeksresultaten. De ‘future readiness-factor’ beoordeelt hoe goed een economie is voorbereid op digitale veranderingen. De nadruk ligt op het aanpassingsvermogen van de samenleving, de wendbaarheid van bedrijven bij het omarmen van nieuwe technologieën en de integratie van IT in verschillende sectoren.
De regio-indeling bij EPI wijkt af van die wat gebruikt wordt bij de VN over SDG’s. In tegenstelling tot bij de SDG’s zijn bij EPI Oost-Europa en de voormalige Sovjetstaten aparte regio’s.