Stalking door ex-partner
Bijna zes op de tien personen van 16 jaar of ouder geven aan dat zij in het verleden een (andere) relatie hebben gehad; ruim vier op de tien zeggen geen eerdere relatie te hebben gehad, met name jongeren en ouderen. Sommige personen die een relatie hadden krijgen te maken met stalking door hun ex-partner, dat wil zeggen dat zij herhaaldelijk en opzettelijk door hem of haar worden lastiggevallen. Deze structurele vorm van intimidatie staat in dit hoofdstuk centraal. Stalking kan ook plaatsvinden door andere personen. Dit is in dit onderzoek niet meegenomen. Er wordt dus geen volledig beeld geschetst van de prevalentie van stalking in Nederland.
5.1Slachtofferschap stalking door ex-partner
In 2020 gaf 6 procent van de 16‑plussers met een ex-partner aan in de afgelopen vijf jaar door hem of haar gestalkt te zijn en 2 procent was hier in de afgelopen 12 maanden slachtoffer van (omgerekend ongeveer 190 duizend personen).noot1 Het stalken vindt vaak plaats in de vorm van het regelmatig ontvangen van berichtjes en mailtjes (1,5 procent) en telefoontjes (1,3 procent) van de ex-partner.
| In afgelopen 12 maanden | |
|---|---|
| Stalking ex-partner totaal | 2,4 |
| waarbij de ex-partner ongewenst: | . |
| Regelmatig berichten of e-mails stuurde | 1,5 |
| Regelmatig belde | 1,3 |
| Alles volgde of in de gaten hield | 0,6 |
| Regelmatig wachtte bij woning, school of werk | 0,3 |
| Regelmatig kaartjes, bloemen of cadeautjes stuurde | 0,3 |
| Auto of huis is binnengegaan (of poging) | 0,2 |
| Bespioneerde met technologie | 0,1 |
| Vreemde of beangstigende voorwerpen achterliet | 0,1 |
| Bron: CBS, WODC | |
| 1) Meerdere antwoorden mogelijk. | |
Slachtoffers stalking door ex-partner naar kenmerken
Van degenen bij wie ooit een relatie is geëindigd verschilt het slachtofferschap van stalken naar leeftijd: hoe ouder, des te kleiner het percentage slachtoffers van stalking door een ex-partner. Zo kreeg 6 procent van de 16- tot 18‑jarigen hier in de afgelopen 12 maanden mee te maken tegen 0,4 procent van de 65‑plussers. Daarnaast worden vrouwen iets vaker gestalkt dan mannen. Stalking treft dan ook vooral jonge vrouwen. Hetero vrouwen en hetero mannen zijn minder vaak slachtoffer van stalking dan personen met een andere seksuele oriëntatie.
| In afgelopen 12 maanden | ||
|---|---|---|
| Totaal, | 2,4 | |
| Geslacht | Vrouwen, Geslacht | 2,8 |
| Geslacht | Mannen, Geslacht | 1,9 |
| Leeftijd | 16 tot 18 jaar, Leeftijd | 6,3 |
| Leeftijd | 18 tot 24 jaar, Leeftijd | 4,8 |
| Leeftijd | 24 tot 45 jaar, Leeftijd | 3,1 |
| Leeftijd | 45 tot 65 jaar, Leeftijd | 2,0 |
| Leeftijd | 65 jaar of ouder, Leeftijd | 0,4 |
| Seksuele orientatie | Homo's, Seksuele orientatie | 4,9 |
| Seksuele orientatie | Lesbiennes, Seksuele orientatie | 3,3 |
| Seksuele orientatie | Biseksuele mannen, Seksuele orientatie | 4,2 |
| Seksuele orientatie | Biseksuele vrouwen, Seksuele orientatie | 5,3 |
| Seksuele orientatie | Hetero mannen, Seksuele orientatie | 1,7 |
| Seksuele orientatie | Hetero vrouwen, Seksuele orientatie | 2,5 |
| Bron: CBS, WODC | ||
Vooral alleenstaande ouders hebben last van een ex-partner: 8 procent geeft aan in de afgelopen 12 maanden te zijn gestalkt (zie tabel 1b in bijlage A). Personen met een nieuwe partner hebben hier duidelijk het minste last van: van hen kreeg ongeveer 1 procent met stalking door een ex-partner te maken. Na controle voor persoonskenmerken blijken personen met een partner en kinderen het minst vaak slachtoffer te zijn van stalking door een ex-partner.
Verder geven personen in huishoudens met een lage welvaart iets vaker aan slachtoffer te zijn geweest dan personen in huishoudens met een hoge welvaart. Dit verschil valt echter weg als er rekening mee wordt gehouden dat personen in huishoudens met een lage welvaart naar verhouding jonger zijn en minder vaak een partner hebben.
Aantal vormen van stalking door ex-partner
Ongeveer de helft van de slachtoffers van stalking werd in de afgelopen 12 maanden op één manier lastiggevallen door hun ex-partner; de andere helft werd op meerdere manieren gestalkt. Vaak gaat het dan om twee of drie verschillende vormen (39 procent). Tien procent was slachtoffer van meer dan drie vormen.
| In afgelopen 12 maanden | |
|---|---|
| 1 vorm | 51,0 |
| 2 - 3 vormen | 38,6 |
| 4 - 5 vormen | 8,2 |
| 6 - 8 vormen | 2,2 |
| Bron: CBS, WODC | |
5.2Stalker: man of vrouw?
In de meeste gevallen was de ex-partner die stalkte een man: 63 procent van de personen die hier in de afgelopen 12 maanden mee te maken hebben gehad gaf dit aan. Bij 36 procent ging het om een vrouw en bij 0,2 procent om een man en een vrouw; 1 procent wilde of kon niet zeggen wat het geslacht van de stalker was.
5.3Gevolgen stalking door ex-partner
Voor de meeste slachtoffers (56 procent) heeft het stalken door de ex-partner gevolgen gehad (zie tabel 4 in bijlage A). Vaak gaat het dan om psychische problemen (38 procent) of om relatieproblemen (22 procent). 38 procent geeft aan dat het stalken hen geen problemen heeft opgeleverd. Zes procent heeft geen antwoord gegeven.
| 2019 | |
|---|---|
| Heeft gevolgen gehad | 55,7 |
| . | |
| Psychische problemen | 38,0 |
| Relatieproblemen | 22,2 |
| Problemen met (een deel van) mijn familie | 8,2 |
| Lichamelijk problemen | 7,8 |
| Seksuele problemen | 7,0 |
| Kon (een tijdje) niet meer werken | 6,7 |
| Andere problemen met werk en/of opleiding | 6,6 |
| Andere problemen | 10,7 |
| Bron: CBS, WODC | |
| 1) Bij het noemen van problemen waren meerdere antwoorden mogelijk. | |
5.4Praten over stalking door ex-partner
Over het stalkgedrag van een ex-partner wordt vaak met anderen gesproken; 90 procent van de slachtoffers heeft hun ervaringen gedeeld (zie tabel 5 in bijlage A). Negen procent heeft hierover met niemand gesproken en één procent wil of kan dit niet zeggen.
Een vriend of vriendin wordt met 58 procent het vaakst opgezocht om te praten over het stalkgedrag van een ex-partner. Binnen de familie wordt hierover vaker gesproken met andere gezins- of familieleden (44 procent) dan met de partner (29 procent). Dertig procent heeft contact gezocht met een hulpverlener zoals een (huis)arts, psycholoog of maatschappelijk werker. Medewerkers van Veilig Thuis worden met ruim 3 procent minder vaak benaderd. Verder heeft 10 procent van de slachtoffers hierover met de politie gepraat. Van alle slachtoffers zegt 6 procent aangifte te hebben gedaan.
| 2019 | |
|---|---|
| Met iemand gepraat | 89,9 |
| . | |
| Vriend/vriendin | 58,3 |
| Ander gezins- of familielid | 44,2 |
| Hulpverlener (bijvoorbeeld (huis)arts, psycholoog) | 30,0 |
| Partner | 28,6 |
| Politie | 10,2 |
| Medewerker van Veilig Thuis | 3,5 |
| Iemand anders | 11,0 |
| Bron: CBS, WODC | |
| 1) Bij het noemen van personen met wie gepraat is waren meerdere antwoorden mogelijk. | |
Noten
Indien een respondent de vraag over slachtofferschap bij een item niet heeft ingevuld wordt verondersteld dat hij/zij dit item niet heeft meegemaakt. Deze veronderstelling zal niet altijd juist zijn omdat sommige slachtoffers om hun moverende redenen die vragen niet hebben willen of kunnen beantwoorden. Wanneer degenen die de vragen niet beantwoord hebben als slachtoffer worden meegeteld, zou het slachtofferpercentage voor stalking in de afgelopen 5 jaar 8 procent bedragen, en het slachtofferpercentage in de afgelopen 12 maanden 4 procent. Zie ook de Onderzoeksverantwoording (in paragraaf 4 het aandachtspunt Ontbrekende waarden).