Waar komt psychische vermoeidheid het meest voor?

Onder werknemers kwamen psychische vermoeidheidsklachtennoot1 door het werk (burn-outklachten) in 2019 het vaakst voor bij werknemers met een pedagogisch beroep, zoals docenten en onderwijzers, en bij mensen met een beroep op het gebied van zorg en welzijn. Zowel in 2018 als in 2019 meldde 17 procent van alle werknemers psychische vermoeidheidsklachten. In 2015 was dat nog 15 procent. Dat blijkt uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA), die CBS en TNO samen uitvoeren.

In deze enquête beantwoorden werknemers vragen over de omstandigheden waaronder ze werken. Zo wordt gevraagd naar psychische vermoeidheidsklachten die verband houden met het werk. Die kunnen zich bijvoorbeeld voordoen als een gevoel van leegte aan het einde van de werkdag, of vermoeidheid bij de confrontatie met het werk.

Bijna een kwart van de werknemers in pedagogische beroepen (24 procent) gaf in 2019 aan zich minimaal een paar keer per maand psychisch vermoeid te voelen. Bij werknemers in zorg- en welzijnsberoepen ging het om 20 procent. In agrarische beroepen hadden werknemers het minst last van psychische vermoeidheid door het werk (13 procent).

Meer vermoeidheidsklachten bij hoge werkdruk en weinig zelfstandigheid

Uit de enquêtecijfers blijkt dat geestelijke vermoeidheid door het werk vaker voorkomt bij werknemers die in de regel een hoge werkdruk ervaren. Dat wil zeggen dat ze regelmatig erg snel, heel veel of extra hard moeten werken.

Daarbij blijkt het verschil te maken hoeveel autonomie werknemers hebben, dat wil zeggen of ze veel of weinig te zeggen hebben over de manier waarop ze werken. Werknemers die een hoge werkdruk ervaren maar zelf (mee) kunnen beslissen over de uitvoering, de volgorde en het tempo waarin ze hun taak moeten doen, en over verlof en werktijden, melden minder vaak psychische vermoeidheidsklachten dan werknemers die dat niet kunnen (in 2019 respectievelijk 22 procent en 37 procent). Werknemers met veel autonomie en een lage werkdruk hebben het minst vaak last van psychische vermoeidheidsklachten (in 2019 was dat 8 procent).

Toon tabelWerknemers met psychische vermoeidheidsklachten, 2019 (% enkele keren per maand of vaker)Verberg tabelWerknemers met psychische vermoeidheidsklachten, 2019 (% enkele keren per maand of vaker)

Werknemers met psychische vermoeidheidsklachten, 2019 (% enkele keren per maand of vaker)

	% enkele keren per maand of vaker
Weinig autonomie	.
Hoge werkdruk	37
Lage werkdruk	12
Veel autonomie	.
Hoge werkdruk	22
Lage werkdruk	8
Bron: CBS, TNO

Weinig autonomie en hoge werkdruk in pedagogische beroepen

Dat autonomie, werkdruk en geestelijke vermoeidheidsklachten met elkaar samenhangen, blijkt als beroepen worden vergeleken. Managers ervoeren in 2019 de hoogste werkdruk, maar hadden ook de meeste autonomie. Het percentage werknemers met psychische vermoeidheidsklachten was bij managers een van de laagste. Ook werknemers in de transport- en logistiekberoepen kennen naar verhouding weinig psychische vermoeidheidsklachten. Zij hebben juist weinig autonomie, maar ervaren geen hoge werkdruk. In de pedagogische en de zorg- en welzijnsberoepen komen zowel een hoge werkdruk als een geringe mate van autonomie veel voor.

De dienstverlenende beroepen vormen een uitzondering, met zowel een hoge werkdruk als weinig autonomie. Toch meldden relatief weinig werknemers in 2019 psychische vermoeidheidsklachten. Hier speelt mee dat in deze beroepen, onder andere in de horeca, relatief veel jongeren werken.

Toon tabelAutonomie, werkdruk en psychische vermoeidheidsklachten werknemers, 2019 (% )Verberg tabelAutonomie, werkdruk en psychische vermoeidheidsklachten werknemers, 2019 (% )

Autonomie, werkdruk en psychische vermoeidheidsklachten werknemers, 2019 (% )

	Weinig autonomie	Hoge werkdruk	Enkele keren per maand of vaker psychische vermoeidheidsklachten
Alle beroepen	43	38	17
Pedagogische beroepen	64	46	24
Zorg en welzijn beroepen	58	44	20
Creatieve en taalkundige beroepen	29	40	18
Openbaar bestuur, veiligheid en juridische beroepen	39	35	17
ICT-beroepen	17	31	17
Technische beroepen	38	32	17
Bedrijfseconomische en administratieve beroepen	28	36	16
Commerciële beroepen	44	35	15
Dienstverlenende beroepen	59	40	15
Transport en logistiek beroepen	69	29	14
Managers	11	55	14
Agrarische beroepen	50	30	13
Bron: CBS, TNO

De vragen

1. Hoe komt het CBS aan de cijfers?
2. Hoe wordt de Nederlandse bodem gebruikt?
3. Hoe snel groeit de bevolking?
4. Hoe gaat het met de verschillende diersoorten?
5. Waar maken we ons zorgen over?
6. Waar emigreren we heen?
7. Wie gebruikt het vaakst sociale media?
8. Hoe eenzaam voelen we ons?
9. Op welke dagen trouwen we het liefst? En hoe zit dat met partnerschaps­registraties?
10. Hoeveel jongeren tot 18 jaar ontvangen er hulp?
11. Hoe zit het met cybercrime?
12. In welke richting studeren jongeren af?
13. Welk geloof hangen we aan?
14. Hoe vaak overnachten we buitenshuis?
15. Welk percentage van Nederlanders koopt online? En wat...
16. Wie mogen er stemmen?
17. Wat voeren jongeren online uit?
18. Hoeveel volwassenen roken of hebben gerookt?
19. Waar zijn de inwoners van Caribisch Nederland geboren?
20. Hoe wonen kinderen in Caribisch Nederland?
21. Hoeveel Caribische Nederlanders hebben internet?
22. Hoeveel mensen werken (nooit) thuis?
23. Hoeveel miljonairs wonen er in Nederland?
24. Hoe ging het met onze koopkracht?
25. Waar komt psychische vermoeidheid het meest voor?
26. Welk percentage van de werknemers is lid van een vakbond?
27. Hoeveel passagiers vlogen vanuit en naar Nederland?
28. Hoeveel stikstof produceert de veehouderij?
29. Hoeveel woningen telt Nederland?
30. Hoe ver rijden we gemiddeld met onze stekkerauto?
31. Wat importeren we uit China?
32. Wat is duurder geworden en wat goedkoper?
33. Hoeveel diepvriespatat produceren we?
34. Hoeveel bedrijven telt Nederland?
35. Hoeveel energie halen we uit biomassa?
36. Hoeveel recyclen we?
37. Welke bloembollen telen we het meest?
38. Welke impact heeft het coronavirus?