Goederenhandel, ‑vervoer en kenmerken van exporteurs

Auteurs: Jacqueline van Beuningen, Sarah Creemers, Bas Kerckhoffs, Manon Weusten

Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de goederenhandel tussen Nederland en België. Welke producten spelen een belangrijke rol in de Nederlandse handel met België? Wat is het belang van de handel met België in vergelijking met andere handelspartners? Hoeveel bedrijven in Nederland exporteren goederen naar België? In welke bedrijfstakken zijn deze bedrijven actief en hoe groot zijn ze? Hoe worden de goederen vervoerd? Hoe belangrijk is Nederland voor de Belgische goederenhandel? Dit hoofdstuk geeft antwoord op deze en andere vragen door de goederenhandel en het goederenvervoer tussen/van Nederland en België te analyseren.

2.1Inleiding

België en Nederland werken al jarenlang nauw samen, onder meer binnen de Benelux. Op 5 september 2024 wordt de 80^e verjaardag van de douanesamenwerking gevierd. Daarnaast is België in 2024 voorzitter van de Benelux Unie. Het land neemt hiermee het jaarlijks roterende voorzitterschap over van Nederland. Tijdens zijn voorzitterschap kiest België er resoluut voor om de interactie tussen de Benelux-landen en de EU te versterken (FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, 2024).

Door de relatief kleine omvang van de binnenlandse economie en de beperkte grondstoffen waarover België beschikt, is het land genoodzaakt handel te drijven met de rest van de wereld. België heeft dan ook één van de hoogste openheidsgraden – de omvang van de uit- en invoer van goederen en diensten in verhouding tot het bbp – ter wereld (Cheliout & Walravens, 2019). België en Nederland zijn belangrijke handelspartners van elkaar en investeren in elkaars economieën. De Nederlandse handel en investeringen in België zijn goed voor ruim 320 duizend banen in België. Andersom creëert België ruim 250 duizend banen in Nederland (VNO-NCW, 2023).

Op 21 en 22 juni 2023 gingen ruim 180 Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen mee op handelsmissie naar België, waarbij klimaattechnologie het centrale thema vormde (VNO-NCW, 2023). De handelsrelatie tussen de twee buurlanden wordt jaar na jaar hechter. In vijf jaar tijd is bijvoorbeeld het aantal Belgische bedrijven in Nederland met 34 procent gestegen en is de bijdrage van Belgische bedrijven aan de Nederlandse economie bijna verdubbeld tot 4,6 miljard euro (Verstappen & de Raet, 2023). België is voor veel Nederlandse ondernemers een aantrekkelijke markt dicht bij huis (MKB-Nederland, 2022). Op basis van CBS-cijfers zien we dat voor bijna 16 procent van de beginnende goederenexporteurs in 2020, België de eerste bestemming was. Van deze 2,1 duizend beginnende exporteurs behoorde 91 procent tot het zelfstandig mkb zonder buitenlandse dochters. België was daarmee de populairste bestemming voor de beginnende exporteurs.

Leeswijzer

Dit hoofdstuk behandelt de Nederlandse goederenhandel met België, het goederenvervoer van en tussen beide landen, en de kenmerken van bedrijven in Nederland die goederen naar België exporteren. In paragraaf 2.2 wordt de Nederlandse goederenexport naar België in meer detail besproken. Hoe is de Nederlandse export naar België samengesteld? Hoe belangrijk is België voor de Nederlandse goederenexport? Details over de Nederlandse goederenimport uit België staan in paragraaf 2.3. De kenmerken van de bedrijven met goederenexport naar België worden uitgelicht in paragraaf 2.4. Paragraaf 2.5 focust op het goederenvervoer van Nederland en België, en ook tussen beide landen. In paragraaf 2.6 en 2.7 draaien we de rollen om en kijken we vanuit Belgisch perspectief. Welke partners zijn belangrijk voor de Belgische goederenexport en -import? Welke goederen spelen een voorname rol in het Belgische export- en importpakket? Zien we verschillen tussen Vlaanderen, Wallonië en Brussel qua handelsgedrag? Paragraaf 2.8 concludeert en vat het hoofdstuk samen.

2.2Hoe belangrijk is België voor de Nederlandse goederenexport?

Nederlandse goederenexport naar België op hoofdlijnen

Het aandeel van België in de Nederlandse export van goederen ligt al jaren rond de 13 procent. Ook aan het begin van de eeuwwisseling werd er voor eenzelfde percentage uitgevoerd naar België. Het valt verder op dat rondom de jaren van de wereldwijde financiële crisis (2008), de uitvoer van goederen naar België relatief hoger lag: rond de 14,5 procent. In absolute waarde is de export naar België flink gestegen. Werd er in het jaar 2000 nog voor 28,1 miljard euro geëxporteerd, in 2022 liep dit op tot 87,9 miljard euro (zie Waarde handel in figuur 2.2.1).

Naast de reguliere export, die uit wederuitvoer en uitvoer van Nederlandse makelij bestaat, vindt er ook doorvoer van goederen plaats. Doorgevoerde goederen (oftewel quasi-doorvoer) worden, na aankomst in Nederland, vrijwel direct weer uitgevoerd zonder dat er een bewerking aan het product is gedaan. In 2000 werd er voor 3,1 miljard euro aan goederen doorgevoerd naar België. In 2022 liep de quasi-doorvoer op tot 19,6 miljard euro (zie Waarde quasi-doorvoer in figuur 2.2.1). Nederland is een belangrijk doorvoerland door haar strategische ligging, met onder andere de haven van Rotterdam en de luchthaven Schiphol. België heeft met haar vergelijkbare geografische ligging ook een belangrijke rol als doorvoerland.

De export van goederen naar België heeft een relatief gemiddeld exportpakket als het wordt vergeleken met de Nederlandse export als geheel. Met 44,7 procent is er iets meer wederuitvoer van goederen ten opzichte van de verdeling naar andere landen in de wereld (39,6 procent). Daarentegen wordt er met 18,7 procent iets minder doorgevoerd naar België in vergelijking met de quasi-doorvoer naar andere landen (20,5 procent).

Toon tabel2.2.1 Nederlandse uitvoer van goederen naar België (mld euro)Verberg tabel2.2.1 Nederlandse uitvoer van goederen naar België (mld euro)

2.2.1 Nederlandse uitvoer van goederen naar België (mld euro)

Jaar	Waarde handel	Waarde quasi-doorvoer
1999	23,1	2,3
2000	28,2	3,1
2001	28,1	1,5
2002	28,5	3,7
2003	28,5	4,1
2004	30,3	4,3
2005	35,8	6,7
2006	40,8	8,2
2007	42,9	9,8
2008	48,3	11,2
2009	37,7	7,3
2010	45,7	10,0
2011	53,8	11,9
2012	55,2	12,9
2013	52,7	10,9
2014	52,6	11,2
2015	46,8	10,3
2016	45,8	9,8
2017	51,2	11,6
2018	54,9	13,1
2019	56,3	12,9
2020	51,4	9,6
2021	66,9	13,4
2022*	87,9	19,6

In de eerste drie kwartalen van 2023 bedroeg de totale Nederlandse goederenexport naar België 73,7 miljard euro. Hiervan was 27,0 miljard euro uitvoer van Nederlandse makelij en 33,0 miljard euro wederuitvoer. Daarnaast werd er nog voor 13,7 miljard euro aan goederen doorgevoerd. In het vervolg van deze paragraaf hebben alle waarden betrekking op handel zonder quasi-doorvoer, tenzij expliciet anders vermeld.

Al geruime tijd is België de op een na grootste handelspartner voor de goederenexport van Nederland. Nederland exporteerde in de eerste drie kwartalen van 2023 voor 60,0 miljard euro aan goederen naar België. Dit was goed voor 11,9 procent van de totale goederenexport, zie figuur 2.2.2. In 2022 exporteerde Nederland in dezelfde periode voor 65,2 miljard euro naar België. Daarmee had België in de eerste negen maanden van 2022 een aandeel van 12,5 procent in de totale Nederlandse goederenexport. Alleen Duitsland ontving in de eerste drie kwartalen van 2023, met een aandeel van 23,5 procent, meer Nederlandse goederen dan België. Op de derde plek stond Frankrijk met 8,3 procent. Mede door de gedaalde prijzen van energieproducten zijn de absolute waarden in 2023 over het algemeen lager dan in 2022.

Toon tabel2.2.2 Aandelen belangrijkste partners voor Nederlandse goederenexport (%)Verberg tabel2.2.2 Aandelen belangrijkste partners voor Nederlandse goederenexport (%)

2.2.2 Aandelen belangrijkste partners voor Nederlandse goederenexport (%)

Exportpartner	2023 Q1-Q3*	2019 Q1-Q3	2015 Q1-Q3
Duitsland	23,5	22,3	23,5
België	11,9	11,6	11,8
Frankrijk	8,3	7,9	8,0
Verenigd Koninkrijk	6,3	8,3	9,0
Verenigde Staten	5,0	5,4	4,3
Italië	4,2	3,9	4,1
Spanje	3,3	3,0	2,9
Polen	2,9	2,3	2,3
China	2,6	2,4	2,0
Zweden	2,3	1,9	1,8

Nederlandse goederenexport naar België in detail

Als alle goederen in figuur 2.2.3 worden opgedeeld in zeven categorieën, valt op dat de exportwaarde van minerale brandstoffen in de eerste drie kwartalen van 2023 flink is gestegen ten opzichte van de jaren daarvoor. Werd er in de eerste drie kwartalen van 2015 nog voor 9,7 miljard euro aan minerale brandstoffen naar België geëxporteerd, in de eerste drie kwartalen van 2023 liep dit op tot 17,7 miljard euro. 2022 was een nog uitzonderlijker jaar. Door onder andere het uitbreken van de oorlog in Oekraïne en verstoringen in productieketens steeg de exportwaarde van minerale brandstoffen naar België tot 21,0 miljard euro. Chemische producten waren in de eerste drie kwartalen van 2022 nog de op een na belangrijkste exportcategorie met 13,1 miljard euro. In dezelfde periode in 2023 werd dit overgenomen door fabricaten. Voorbeelden van fabricaten zijn houtwerken, stoomgeneratoren en medische instrumenten.

Toon tabel2.2.3 Nederlandse goederenexport naar België per productcategorie (mld euro)Verberg tabel2.2.3 Nederlandse goederenexport naar België per productcategorie (mld euro)

2.2.3 Nederlandse goederenexport naar België per productcategorie (mld euro)

Productcategorie	2023 Q1-Q3*	2019 Q1-Q3	2015 Q1-Q3
Minerale brandstoffen	17,7	10,7	9,7
Fabricaten	10,8	7,9	6,7
Chemische producten	10,4	7,5	6,5
Voeding en dranken	8,8	5,9	4,6
Machines en apparaten	6,7	5,9	4,3
Grondstoffen en natuurproducten	3,2	2,3	2,4
Vervoermaterieel	2,3	1,7	1,1

Figuur 2.2.4 geeft de tien belangrijkste goederen naar waarde in het Nederlandse exportpakket voor België weer. Geraffineerde producten van aardolie werden met 7,1 miljard euro het meest geëxporteerd in de eerste drie kwartalen van 2023. Maar liefst 14,2 procent van alle Nederlandse uitvoer van geraffineerde aardolieproducten ging richting België. Bij ruwe aardolie ging zelfs meer dan de helft van de totale Nederlandse export naar België: 52,7 procent. Het valt op dat de tien in waarde belangrijkste goederen samen goed zijn voor 41,0 procent van de totale goederenexport naar België. In de eerste drie kwartalen van 2015 had de waarde van deze tien goederen nog een aandeel van 36,6 procent. Dit geeft aan dat, naar waarde gemeten, de minerale brandstoffen flink zijn toegenomen. Hoewel geëxporteerd aardgas in België verbruikt kan worden, is het ook mogelijk dat België de goederen op haar beurt weer doorvoert naar andere landen (CBS, 2022). Het CBS heeft geen informatie over eventuele vervolgstromen.

Toon tabel2.2.4 Nederlandse goederenexport naar België per product, 2023 eerste tot en met derde* kwartaal (mln euro)Verberg tabel2.2.4 Nederlandse goederenexport naar België per product, 2023 eerste tot en met derde* kwartaal (mln euro)

2.2.4 Nederlandse goederenexport naar België per product, 2023 eerste tot en met derde* kwartaal (mln euro)

Product	2023 Q1-Q3*
Geraffineerde aardolieproducten	7127,9
Ruwe aardolie	6382,6
Andere chemische producten	2155,6
Aardgas	1999,3
Koolwaterstoffen	1456,1
Residuen van aardoliën	1365,8
Toestellen voor telecommunicatie	1279,2
Veevoeder	1174,3
Groenten en wortels, vers, gekoeld of bevroren	868,4
Gefabriceerde artikelen	797,1

Ruwe aardolie belangrijkste doorvoerproduct

Bij de quasi-doorvoer geldt ook dat energieproducten in waarde belangrijke goederen zijn, zie figuur 2.2.5. Ruwe aardolie was met 7,3 miljard euro in de eerste drie kwartalen van 2023 het belangrijkste quasi-doorvoergoed richting België, gevolgd door auto’s (1,4 miljard euro) en telefoons (0,6 miljard euro). Hierbij valt op te merken dat de totale waarde van doorgevoerde ruwe aardolie in de eerste drie kwartalen van 2022 (8,0 miljard euro) wederom hoger was dan in dezelfde periode van 2023, en dat de doorvoerwaarde aan telefoons vrijwel gelijk bleef.

Toon tabel2.2.5 Nederlandse quasi-doorvoer exportgoederen naar België per product, 2023 eerste tot en met derde* kwartaal ( mln euro)Verberg tabel2.2.5 Nederlandse quasi-doorvoer exportgoederen naar België per product, 2023 eerste tot en met derde* kwartaal ( mln euro)

2.2.5 Nederlandse quasi-doorvoer exportgoederen naar België per product, 2023 eerste tot en met derde* kwartaal ( mln euro)

Product	2023 Q1-Q3*
Ruwe aardolie	7280,2
Automobielen voor personenvervoer	1397,2
Toestellen voor telecommunicatie	681,4
Medicinale en farmaceutische producten	529,2
Automatische gegevens verwerkende machines	489,9
Andere ertsen van non-ferrometalen	257,4
Elektronenbuizen, transistors e.d. halfgeleiderelementen	231,2
Koper en koperlegeringen	225,7
Steenkool (m.u.v. geagglomereerde steenkool)	171,4
Aluminium en aluminiumlegeringen	169,2

2.3Hoe belangrijk is België voor de Nederlandse goederenimport?

Nederlandse goederenimport uit België op hoofdlijnen

Het aandeel van België in de Nederlandse goederenimport heeft sinds de eeuwwisseling rond de 9 procent geschommeld. Net zoals bij de export is ook bij de invoer van goederen uit België een flinke absolute stijging te zien: van 19,7 miljard euro in het jaar 2000 naar 67,7 miljard euro in 2022.

De invoerwaarde bestaat uit een handelswaarde en een quasi-doorvoerwaarde, zoals te zien in figuur 2.3.1. Goederen die door Nederland uit België worden geïmporteerd om vervolgens weer zonder substantiële bewerking verder geëxporteerd te worden (oftewel quasi-doorvoer), omvatten slechts een klein deel. De quasi-doorvoer is goed voor 2,4 procent van de totale invoerwaarde uit België. Tussen 2007 en 2021 lag de absolute waarde hiervan tussen de 675 miljoen euro en 1,1 miljard euro. In het vervolg van deze paragraaf hebben alle waarden betrekking op handel zonder quasi-doorvoer, tenzij expliciet anders vermeld.

Toon tabel2.3.1 Nederlandse invoer van goederen uit België (mld euro)Verberg tabel2.3.1 Nederlandse invoer van goederen uit België (mld euro)

2.3.1 Nederlandse invoer van goederen uit België (mld euro)

Jaar	Waarde handel	Waarde quasi-doorvoer
1999	17,4	0,2
2000	19,8	0,2
2001	19,9	0,3
2002	22,3	0,5
2003	23,2	0,5
2004	24,5	0,5
2005	26,6	0,6
2006	29,7	0,6
2007	31,7	0,9
2008	33,4	0,9
2009	27,0	0,7
2010	31,4	0,8
2011	35,8	0,9
2012	37,1	1,0
2013	36,9	0,9
2014	36,4	0,9
2015	37,3	1,0
2016	36,8	1,1
2017	41,6	1,3
2018	43,5	1,0
2019	44,7	1,0
2020	40,9	0,9
2021	51,4	1,0
2022*	67,7	1,7

België de op twee na grootste handelspartner voor Nederland bij import van goederen

Voor de import van goederen is België, net als bij de export, al sinds jaar en dag belangrijk voor Nederland. België nam in de eerste drie kwartalen van 2023 de derde belangrijkste positie in als goederenimporteur voor Nederland, zie figuur 2.3.2. In de eerste drie kwartalen van 2023 importeerde Nederland voor 47,5 miljard euro goederen uit België. Dit was goed voor 10,2 procent van de totale Nederlandse goederenimport. Er werd voor maar liefst 78,6 miljard euro geïmporteerd vanuit Duitsland. Net als bij de export, was Duitsland de grootste partner voor import door Nederland. Twee opvallende landen van herkomst zijn de Verenigde Staten en Rusland. Het aandeel van Rusland betrof in de eerste drie kwartalen van 2022 nog 3,8 procent. In 2023 viel dit aandeel terug tot 0,9 procent. Voor de Verenigde Staten zien we een stijging van 8,3 procent in de eerste drie kwartalen van 2022 tot 10,5 procent in dezelfde periode van 2023. Het voornemen van de Europese Unie om minder afhankelijk te zijn van Russisch gas en de transitie naar vloeibaar aardgas (LNG), onder andere afkomstig uit de Verenigde Staten, speelt mogelijk een rol in deze omslag (Brands, 2022).

Toon tabel2.3.2 Belangrijkste partners voor Nederlandse goederenimport (%)Verberg tabel2.3.2 Belangrijkste partners voor Nederlandse goederenimport (%)

2.3.2 Belangrijkste partners voor Nederlandse goederenimport (%)

Importpartner	2023 Q1-Q3*	2019 Q1-Q3	2015 Q1-Q3
Duitsland	16,9	17,5	17,9
Verenigde Staten	10,5	7,8	7,5
België	10,2	10,3	10,5
China	8,5	8,6	8,1
Verenigd Koninkrijk	5,2	5,8	5,8
Frankrijk	3,6	3,8	4,5
Noorwegen	3,4	2,8	3,5
Italië	2,4	2,7	2,4
Polen	2,2	2,1	2,0
Rusland	0,9	4,1	4,4

Chemische producten het populairst in Nederlandse import uit België

De fors gestegen prijzen, voornamelijk bij de minerale brandstoffen, zorgen voor flink toegenomen geïmporteerde waarden. De import van chemische producten door Nederland uit België laat in figuur 2.3.3 bijna een verdubbeling zien tussen de eerste drie kwartalen van 2015 en 2023. Met 11,0 miljard euro was het bovendien in de eerste drie kwartalen van 2023 in waarde de belangrijkste ingevoerde productcategorie. Producten in deze categorie zijn onder andere geneesmiddelen, kunststoffen en meststoffen. Grondstoffen en natuurproducten lieten over de periode 2015 Q1‑Q3 tot 2023 Q1‑Q3 de minst grote stijging zien, al betrof het hier nog steeds een stijging van 48,0 procent tot 2,4 miljard euro in de eerste drie kwartalen van 2023. De stijging bij de uitvoer van grondstoffen en natuurproducten over dezelfde periode was met 34,5 procent aanzienlijk minder.

Toon tabel2.3.3 Nederlandse goederenimport uit België per productcategorie (mld euro)Verberg tabel2.3.3 Nederlandse goederenimport uit België per productcategorie (mld euro)

2.3.3 Nederlandse goederenimport uit België per productcategorie (mld euro)

Productcategorie	2023 Q1-Q3*	2019 Q1-Q3	2015 Q1-Q3
Chemische producten	11,0	6,2	5,5
Fabricaten	9,5	7,7	6,4
Minerale brandstoffen	9,4	4,8	4,7
Voeding en dranken	7,0	5,0	4,3
Machines en apparaten	4,1	3,3	2,7
Vervoermaterieel	4,0	3,7	2,5
Grondstoffen en natuurproducten	2,4	2,1	1,6

België belangrijkste leverancier voor geneesmiddelen…

Figuur 2.3.4 toont de in waarde belangrijkste producten die Nederland in de eerste drie kwartalen van 2023 importeerde uit België. Het totaal van deze tien goederen is in deze periode goed voor 38,4 procent van de totale importwaarde uit België. Bij de export waren de tien belangrijkste goederen goed voor 41,0 procent van de export naar België. Dit toont aan dat het importpakket uit België gedifferentieerder is dan het exportpakket. Van de totale Nederlandse import kwam meer dan 20 procent van de geraffineerde aardolieproducten uit België. Voor geneesmiddelen was België het belangrijkste land van herkomst voor Nederland (29,2 procent), gevolgd door Duitsland (23,6 procent) en de Verenigde Staten (9,4 procent).

Toon tabel2.3.4 Nederlandse goederenimport uit België per product, 2023 eerste tot en met derde* kwartaal (mln euro)Verberg tabel2.3.4 Nederlandse goederenimport uit België per product, 2023 eerste tot en met derde* kwartaal (mln euro)

2.3.4 Nederlandse goederenimport uit België per product, 2023 eerste tot en met derde* kwartaal (mln euro)

Omschrijving	2023 Q1-Q3*
Geraffineerde aardolieproducten	5684,8
Geneesmiddelen	3366,6
Automobielen voor personenvervoer	1756,1
Aardgas	1653,4
Delen en onderdelen voor automobielen en tractors	1429,3
Andere chemische producten	1262,8
Residuen van aardoliën	965,8
Medicinale en farmaceutische producten	809,5
Graanpreparaten	729,5
Koolwaterstoffen	586,3

…en ook van chocolade en bier

Een van de bekendste Belgische producten is chocolade. Daarnaast staat België ook bekend om zijn bieren, zoals de trappistenbieren. Gefocust op ‘chocolade en bereidingen met cacao’ valt inderdaad te zien dat voor Nederland het belangrijkste land van herkomst België is. In de eerste negen maanden van 2023 bedroeg de waarde 459 miljoen euro. Nederland importeerde hiermee 38,3 procent van al zijn chocolade uit België. Op geruime afstand volgen Duitsland en het Verenigd Koninkrijk met respectievelijk 22,5 procent en 9,4 procent. Bij de Nederlandse import van ‘alcoholhoudende dranken’ geldt er een minder groot overwicht van België. Toch zijn de zuiderburen ook hier de belangrijkste leverancier. Met 453 miljoen euro zijn ze goed voor 19,3 procent van alle Nederlandse import van alcoholhoudende dranken. Wederom is hier Duitsland met 16,4 procent goed voor de tweede plek, gevolgd door Frankrijk (16,1 procent).

Handelsoverschot met België

Nederland exporteert al vele jaren meer goederen naar België dan dat het importeert. In de eerste drie kwartalen van 2023 bedroeg het handelsoverschot 11,2 miljard euro op de handel én quasi-doorvoer samen. In de eerste drie kwartalen van 2015 betrof dit overschot nog 6,9 miljard euro. Verreweg het grootste deel van het handelsoverschot in 2023 viel toe te schrijven aan minerale brandstoffen (62,7 procent), gevolgd door machines en apparaten (16,8 procent) en fabricaten (8,6 procent). Het overschot op minerale brandstoffen was procentueel gezien ook hoger dan in 2022 Q1‑Q3 en 2021 Q1‑Q3. Bij het vervoermaterieel, waar onder andere auto’s, aanhangwagens en containers onder vallen, werd er in de eerste negen maanden van 2023 net meer geïmporteerd dan geëxporteerd: daar was sprake van een handelstekort.

2.4Welke bedrijven in Nederland exporteren goederen naar België?

Bedrijven met goederenexport naar België staan centraal in deze paragraaf. Zij vormen een groot gedeelte van de totale populatie goederenexporteurs in Nederland: 57 procent van alle goederenexporteurs exporteerde in 2022 naar België.noot1 De kenmerken van bedrijven met export naar België worden vergeleken met die van bedrijven met goederenexport naar Duitsland en/of Frankrijk, omdat dit ook twee belangrijke handelspartners zijn voor Nederland, en tevens twee buurlanden van België. We beschouwen in deze paragraaf enkel de totale business economy. Dat betekent dat de landbouw, bosbouw en visserij niet worden meegeteld, evenmin als de financiële instellingen, openbaar bestuur, onderwijs, gezondheidszorg, cultuur, sport en recreatie, levensbeschouwelijke en politieke organisaties, wellness en uitvaartbranche, huishoudens en extraterritoriale organisaties en lichamen.

Relatief gezien veel exporteurs naar België, maar met kleine exportwaarde

Nederland telde in 2022 iets meer dan 61 duizend bedrijven met goederenexport naar België, zie tabel 2.4.1.noot2 Daarmee lag het aantal exporteurs naar België hoger dan het aantal exporteurs naar Duitsland en Frankrijk. De doorsnee goederenexporteur met bestemming België had in 2022 een exportwaarde van 17,3 duizend euro. Dat betekent dat als alle goederenexporteurs naar België gerangschikt worden naar exportwaarde in 2022, het middelste bedrijf een exportwaarde van 17,3 duizend euro heeft. Daarmee heeft de doorsnee exporteur met bestemming België een lagere waarde dan die met bestemming Duitsland of Frankrijk. Dit geeft aan dat de populatie goederenexporteurs naar België voor een groot deel uit kleine exporteurs bestaat in termen van hun jaarlijkse exportwaarde. Nederlandse mkb-bedrijven zetten vaak hun eerste internationale stappen in België (Ministerie van Buitenlandse Zaken, 2023; MKB-Nederland, 2022). Het ligt vlakbij en in grote delen van het land wordt ook Nederlands gesproken. Exporteren naar België vereist geen douaneformaliteiten, maar de verschillende taalgebieden, met hun eigen overheid en cultuur, kunnen het lastig maken. Voor Frankrijk zien we ruim 25 duizend exporteurs met een mediane exportwaarde van net geen 23 duizend euro.

	Exporteurs	Mediane exportwaarde
Land	aantal	euro
België	61 232	17 260
Duitsland	50 288	25 928
Frankrijk	25 406	22 795

Uit tabel 2.4.1 was al af te leiden dat Nederland relatief gezien veel exporteurs met België als bestemming telt, maar dat de doorsnee exporteur een relatief kleine exportwaarde heeft. Die conclusie wordt ook bevestigd in figuur 2.4.2. Het overgrote deel, 85 procent, van de exporteurs naar België zijn zelfstandig mkb’ers zonder buitenlandse dochters. Dat komt overeen met bijna 52 duizend bedrijven in 2022. De exporteurs kunnen ook geclassificeerd worden op basis van de vraag of ze een Nederlandse of een buitenlandse multinational zijn, of juist geen multinational. Voor exporteurs met bestemming België is te zien dat het grootste aandeel niet-multinational (85 procent) is, 9 procent een buitenlandse multinational en 6 procent een Nederlandse multinational.

De verhoudingen naar grootteklasse en multinationalstatus zijn gelijkaardig voor de goederenexporteurs naar Duitsland. Voor exporteurs met bestemming Frankrijk is de groep grootbedrijf groter: 20 procent van de goederenexporteurs naar Frankrijk behoort tot het grootbedrijf. Logischerwijs ligt het percentage multinationals hier dan ook hoger: 27 procent.

Toon tabel2.4.2 Exporteurs in Nederland naar bestemming en grootte, 2022* (x 1 000)Verberg tabel2.4.2 Exporteurs in Nederland naar bestemming en grootte, 2022* (x 1 000)

2.4.2 Exporteurs in Nederland naar bestemming en grootte, 2022* (x 1 000)

Type bedrijf	België	Duitsland	Frankrijk
Grootbedrijf	6,83	6,798	5,122
Zelfstandig mkb met buitenlandse dochters	2,657	2,724	1,931
Zelfstandig mkb zonder buitenlandse dochters	51,745	40,766	18,353

Merendeel van exporteurs naar België bestaat al 10 jaar of langer

De goederenexporteurs kunnen ook onderscheiden worden naar leeftijd. Zo’n 62 procent van de bedrijven die exporteren naar België bestaat 10 jaar of langer, 18 procent bestaat tussen de 5 en 10 jaar en nog eens 20 procent bestaat minder dan 5 jaar. Deze aandelen zijn vergelijkbaar voor bedrijven die goederen exporteren naar Duitsland en/of Frankrijk.

53 op de 100 bedrijven met export naar België zijn actief in de bedrijfstak handel

Figuur 2.4.3 toont de bedrijfstakken waarin de exporteurs naar België actief zijn. Meer dan de helft van deze exporteurs was in 2022 actief in de handel. Hierbij moet voornamelijk gedacht worden aan de groothandel en handelsbemiddeling. De industrie en de specialistische zakelijke diensten volgen op ruime afstand, met een aandeel van respectievelijk 18 en 12 procent. Meer concreet zijn de industriële exporteurs met bestemming België voornamelijk actief in de metaalproductenindustrie, de machine-industrie, reparatie en installatie van machines, en de voedingsmiddelenindustrie. Bij specialistische zakelijke diensten moet gedacht worden aan holdings- en managementadviesbureaus, architecten- en ingenieursbureaus, fotografie en vertaalbureaus of reclamewezen en marktonderzoek. De top 3 bedrijfstakken komt, met vergelijkbare aandelen, ook zo terug voor de bedrijven die goederen exporteren naar Duitsland en/of Frankrijk.

Toon tabel2.4.3 Exporteurs in Nederland naar België per bedrijfstak, 2022* (x 1 000)Verberg tabel2.4.3 Exporteurs in Nederland naar België per bedrijfstak, 2022* (x 1 000)

2.4.3 Exporteurs in Nederland naar België per bedrijfstak, 2022* (x 1 000)

Bedrijfstak	Aantal exporteurs
Handel	32,329
Industrie	11,145
Specialistische zakelijke diensten	7,204
Informatie en communicatie	3,557
Bouwnijverheid	2,429
Verhuur en overige zakelijke diensten	1,812
Vervoer en opslag	1,564
Overig	1,192

In grensgebieden relatief gezien meer vestigingen met export naar België

Bedrijven met vestigingen in gebieden dichtbij de grens met België blijken relatief vaker naar België te exporteren, vergeleken met bedrijven die meer in het noorden van Nederland zijn gevestigd. Er moet dan gedacht worden aan Noord-Brabant, Zeeland en Zeeuws-Vlaanderen. Het economisch potentieel van de grensstreek is groot. Dit zien we terug in figuur 2.4.4, waarin voor elk COROP-gebied het aantal vestigingen van bedrijven met goederenexport naar België in een bepaalde regio wordt afgezet tegen het totaal aantal vestigingen van goederenexporteurs in diezelfde regio. Ook bedrijven met export naar Duitsland hebben veelal vestigingen aan de grens tussen Duitsland en Nederland (zie ook Creemers et al., 2020). De vestigingen van bedrijven met export naar Frankrijk zijn meer verdeeld over Nederland.

Toon tabel2.4.4 Aandeel vestigingen van goederenexporteurs België in totaal aantal vestigingen goederenexporteurs per regio, 2022*Verberg tabel2.4.4 Aandeel vestigingen van goederenexporteurs België in totaal aantal vestigingen goederenexporteurs per regio, 2022*

2.4.4 Aandeel vestigingen van goederenexporteurs België in totaal aantal vestigingen goederenexporteurs per regio, 2022*

Naam gebied	Aandeel in totaal aantal vestigingen exporteurs per regio
Achterhoek	54,9
Agglomeratie 's-Gravenhage	52,7
Agglomeratie Haarlem	55,2
Agglomeratie Leiden en Bollenstreek	53,5
Alkmaar en omgeving	60,3
Arnhem/Nijmegen	58,5
Delft en Westland	56,5
Delfzijl en omgeving	49,6
Flevoland	62,4
Groot-Amsterdam	48,7
Groot-Rijnmond	59,6
Het Gooi en Vechtstreek	55,9
IJmond	58,3
Kop van Noord-Holland	58,1
Midden-Limburg	69,2
Midden-Noord-Brabant	72,5
Noord-Drenthe	58,0
Noord-Friesland	54,1
Noord-Limburg	58,5
Noord-Overijssel	61,6
Noordoost-Noord-Brabant	66,9
Oost-Groningen	49,8
Oost-Zuid-Holland	61,8
Overig Groningen	52,6
Overig Zeeland	72,3
Twente	50,4
Utrecht	62,3
Veluwe	62,6
West-Noord-Brabant	72,6
Zaanstreek	61,9
Zeeuwsch-Vlaanderen	82,6
Zuid-Limburg	67,8
Zuidoost-Drenthe	50,8
Zuidoost-Friesland	62,2
Zuidoost-Noord-Brabant	71,5
Zuidoost-Zuid-Holland	64,8
Zuidwest-Drenthe	60,4
Zuidwest-Friesland	55,9
Zuidwest-Gelderland	69,4
Zuidwest-Overijssel	62,5

2.5Goederenvervoer tussen België en Nederland

Voorgaande paragrafen gaan over de internationale goederenhandel waarbij de waarde van goederen centraal staat. Deze paragraaf gaat over het vervoer van goederen waarbij de focus ligt op het vervoerd gewicht (in tonnen), soms in combinatie met de afgelegde afstand (in tonkilometers), of het aantal vervoersbewegingen (ritten).

Het totale internationale transport vanuit Nederland naar andere landen, oftewel afvoer, was in 2022 441 miljoen ton. Dit is het transport via weg, spoor, water of lucht, zonder het buisleidingvervoer. In 2021 was het aandeel buisleidingvervoer 7 procent van het totaal. Circa 86,1 miljoen ton, ofwel een vijfde van de door Nederland internationaal getransporteerde goederen, ging naar België. Omgekeerd kwam in 2022 595 miljoen ton van andere landen naar Nederland, oftewel aanvoer, waarvan 62,0 miljoen ton uit België. Het binnenlands vervoer in Nederland was in 2022 met 0,8 miljard ton iets minder omvangrijk ten opzichte van het bilaterale vervoer van in totaal 1 miljard ton (aan- plus afvoer van en naar andere landen). Het Belgische transport was in 2022 in totaal 0,6 miljard ton, waarbij gegevens over buitenlandse vrachtwagens ontbreken. In Nederland namen buitenlandse vrachtwagens 6 procent van het totale vervoerde gewicht voor hun rekening. Als verondersteld wordt dat dit aandeel hetzelfde is voor België, dan zou het totale – binnenlandse en bilaterale – vervoer uitkomen op afgerond 0,7 miljard ton. Nederland heeft dus met in totaal 1,8 miljard ton ruim 2,5 keer zoveel goederenvervoer als België.

In Nederland meeste vervoer over water, in België over land

In 2021 werd voor Nederland het meeste goederenvervoer met een zeeschip gedaan (70 procent), op Belgisch grondgebied werd vooral de vrachtwagen gebruikt (47 procent).noot3 De zeevaart volgde bij onze zuiderburen met 39 procent van het vervoer. Het gaat zowel om aan- en afvoer van internationaal transport als binnenlands vervoer. De percentages zijn gebaseerd op de afgelegde tonkilometers, een combinatie van vervoerd gewicht en afgelegde afstand, en zijn te vinden in figuur 2.5.1. Naast het relatief hoge aandeel goederenvervoer over de weg, was ook het vervoer per spoor voor België hoger dan voor Nederland; dit gold in mindere mate ook voor de luchtvaart. Buisleidingvervoer is niet meegenomen in deze percentages.

Hoewel bijna de helft van het Belgisch vervoer door vrachtwagens gebeurt, heeft Nederland in absolute zin meer vervoerd gewicht. Het vervoerd gewicht per vrachtwagen in Nederland is bijna 2,5 keer zo groot als in België. Het Nederlandse goederenvervoer in de zeevaart en de binnenvaart is ruim twee keer zo groot als het Belgische.

Toon tabel2.5.1 Vervoer in tonkilometers naar vervoerwijze¹⁾ in Nederland en België, 2021 (%)Verberg tabel2.5.1 Vervoer in tonkilometers naar vervoerwijze¹⁾ in Nederland en België, 2021 (%)

2.5.1 Vervoer in tonkilometers naar vervoerwijze¹⁾ in Nederland en België, 2021 (%)

Land	Zeevaart	Wegvervoer	Binnenvaart	Spoor	Luchtvaart
Nederland	70,2	15,4	12,5	1,9	0,1
België	38,5	46,9	7,0	7,2	0,4
Bron: CBS, Eurostat (2024)
1)Buisleidingvervoer is niet meegenomen. Cijfers zijn gebaseerd op het desbetreffende grondgebied.

Vervoer tussen Nederland en België

Een vijfde (86,1 miljoen ton) van de internationaal getransporteerde goederen ging in 2022 naar België. Ter vergelijking: bijna een derde ging naar Duitsland (136,3 miljoen ton), onze belangrijkste handelspartner. België is qua vervoer onze op een na belangrijkste partner.

Er ging in 2022 meer goederenvervoer van Nederland naar België dan andersom. Dat geldt voor alle modaliteiten, behalve voor luchtvaart waar er meer vracht vanuit België kwam. Het gaat dan om het totale gewicht van de vervoerde goederen inclusief verpakkingen en, in het geval van bijvoorbeeld containers of pallets, ook het gewicht van de transporteenheid. In 2022 kwam 10 procent van de in Nederland aangevoerde goederen uit België.

Goederen vooral via binnenvaartschip vervoerd tussen Nederland en België

Via de binnenvaart werd in 2022 ruim 53 miljoen ton vanuit Nederland naar België vervoerd en ruim 32 miljoen ton kwam per binnenvaartschip vanuit België naar Nederland. Daarmee vond het meeste vervoer tussen Nederland en België plaats over het water; dit geldt zowel voor de aan- als voor de afvoer, zie figuur 2.5.2. Het gaat met rond de 30 procent om chemische producten en synthetische of kunstmatige vezels (inclusief producten van rubber of kunststof en splijt- en kweekstoffen). Een kwart bestaat daarnaast uit cokes en geraffineerde aardolieproducten.

Toon tabel2.5.2 Vervoerd gewicht van en naar België naar vervoerwijze¹⁾, 2022 (1 000 ton)Verberg tabel2.5.2 Vervoerd gewicht van en naar België naar vervoerwijze¹⁾, 2022 (1 000 ton)

2.5.2 Vervoerd gewicht van en naar België naar vervoerwijze¹⁾, 2022 (1 000 ton)

Type	Binnenvaart	Wegvervoer	Zeevaart	Spoor	Luchtvaart
Gelost in België	53252	28287	3631	919	0
Geladen in België	32411	26313	2427	829	0,2
1)Buisleidingvervoer is niet meegenomen.

Van de totale Nederlandse afvoer naar het buitenland via de binnenvaart ging 43 procent naar België. Iets meer dan de helft van de aanvoer naar Nederland via de binnenvaart kwam uit België. Europees gezien ging 71 procent van al het vervoerde gewicht van de binnenvaart in Europa door Nederlandse wateren en 33 procent door Belgische. België staat hiermee in de EU op de derde plek na Nederland en Duitsland (37 procent).

28 miljoen ton Nederlandse goederen werden in 2022 over de weg vervoerd naar België en 26 miljoen ton kwam over de weg van België naar Nederland. Deze goederen werden zowel door Nederlandse als buitenlandse vrachtauto’s vervoerd. Vanuit Nederland ging 28 procent van het internationale wegvervoer naar België. Andersom kwam 29 procent van het internationale wegvervoer naar Nederland vanuit België.

Per spoor werd er in 2022 minder gewicht van en naar België vervoerd dan over de weg of per binnenvaartschip: 919 duizend ton ging met vrachttreinen van Nederland naar België en omgekeerd kwam 829 duizend ton van België naar Nederland over het spoor. Dit is respectievelijk 3 en 8 procent van de totale wereldwijde af- en aanvoer via het spoor.

Antwerpen populairste bestemming van Nederlandse vrachtwagens

Nederlandse vrachtauto’s reden in totaal 89 miljoen ritten in 2022. De meeste ritten waren binnen Nederland, namelijk circa 80 miljoen ritten. Van de 9 miljoen grensoverschrijdende ritten was de laad- en/of losplaats meestal in België en Duitsland met respectievelijk 3,9 en 3,8 miljoen ritten. Veel van deze ritten hadden een eindbestemming dichtbij Nederland. Een klein deel van de ritten ging naar Frankrijk, namelijk 0,6 miljoen. De top 20 bestemmingen van buitenlandse ritten bestond in 2022 dan ook geheel uit Belgische en Duitse plaatsen, zie figuur 2.5.3. De meeste ritten naar een ander land komen pas op een gedeelde 25^e plaats: Pas-de-Calais en Nord in Frankrijk.

Toon tabel2.5.3 Ritten naar de top 20 buitenlandse bestemmingen van Nederlandse vrachtauto’s, 2022 (x 1 000)Verberg tabel2.5.3 Ritten naar de top 20 buitenlandse bestemmingen van Nederlandse vrachtauto’s, 2022 (x 1 000)

2.5.3 Ritten naar de top 20 buitenlandse bestemmingen van Nederlandse vrachtauto’s, 2022 (x 1 000)

Bestemming	Aantal ritten
België	.
Antwerpen	392
Turnhout	193
Maaseik	173
Gent	141
Hasselt	126
Sint-Niklaas	122
Halle-Vilvoorde	78
Luik	74
Mechelen	68
Tongeren	56
Leuven	53
Brugge	48
Duitsland	.
Kleef	177
Emsland	99
Grafschaft Bentheim	95
Borken	70
Duisburg	60
Steinfurt	55
Aken	54
Viersen	48

De meeste buitenlandse ritten naar België hadden bestemming Antwerpen: in 2022 werden er 392 duizend ritten door Nederlandse vrachtwagens naar het arrondissement Antwerpen afgelegd (zie figuur 2.5.3 en 2.5.4), waaronder ook de Antwerpse haven valt. Dit wordt gevolgd door 193 duizend ritten naar het arrondissement Turnhout, tevens in de provincie Antwerpen, en 173 duizend naar het arrondissement Maaseik, in de Belgische provincie Limburg vlakbij de grens met Nederland. Gent en Hasselt maken de top 5 Belgische bestemmingen compleet. Van de ritten naar Duitsland gingen 177 duizend ritten naar het district Kleve (Kleef) net over de grens bij Nijmegen, de Duitse nummer 1‑bestemming (zie figuur 2.5.3 en 2.5.5). De ritten met een Franse eindbestemming gingen het vaakst naar de Noordelijke departementen Pas-de-Calais of Nord aan de grens met België, met ieder 39 duizend ritten. Dit zijn evenveel ritten als die naar Brussel in 2022. De ritten met Nederlandse vrachtauto’s de andere kant op, van België naar Nederland, kwamen ook het vaakst uit Antwerpen (389 duizend ritten), gevolgd door Turnhout (190 duizend) en Maaseik (166 duizend).

Toon tabel2.5.4 Aantal ritten met Nederlandse vrachtauto’s naar NUTS3 regio’s in België, 2022Verberg tabel2.5.4 Aantal ritten met Nederlandse vrachtauto’s naar NUTS3 regio’s in België, 2022

2.5.4 Aantal ritten met Nederlandse vrachtauto’s naar NUTS3 regio’s in België, 2022

Gebied	Aantal ritten x 1 000
Arr. Antwerpen	392
Arr. Turnhout	193
Arr. Maaseik	173
Arr. Gent	141
Arr. Hasselt	126
Arr. Sint-Niklaas	122
Arr. Halle-Vilvoorde	78
Arr. Liège	74
Arr. Mechelen	68
Arr. Tongeren	56
Arr. Leuven	53
Arr. Brugge	48
Arr. Kortrijk	45
Arr. de Bruxelles-Capitale/Arr. Brussel-Hoofdstad	39
Arr. Tournai-Mouscron	33
Arr. Aalst	30
Arr. Roeselare	29
Arr. Tielt	25
Arr. Huy	23
Arr. Verviers - communes francophones	22
Arr. Dendermonde	20
Arr. Ieper	19
Arr. Charleroi	19
Arr. Nivelles	16
Arr. Mons	15
Arr. Namur	15
Arr. Oudenaarde	13
Arr. Oostende	12
Arr. Eeklo	9
Arr. Diksmuide	7
Arr. Dinant	6
Arr. Bastogne	6
Arr. Veurne	6
Arr. Ath	5
Arr. Arlon	5
Arr. Waremme	4
Arr. Soignies	4
Arr. La Louvière	4
Arr. Marche-en-Famenne	3
Arr. Neufchâteau	3
Arr. Virton	2
Bezirk Verviers - Deutschsprachige Gemeinschaft	2
Arr. Thuin	2
Arr. Philippeville	1

Toon tabel2.5.5 Aantal ritten met Nederlandse vrachtauto’s naar NUTS3 regio’s in Duitsland, 2022Verberg tabel2.5.5 Aantal ritten met Nederlandse vrachtauto’s naar NUTS3 regio’s in Duitsland, 2022

2.5.5 Aantal ritten met Nederlandse vrachtauto’s naar NUTS3 regio’s in Duitsland, 2022

Gebied	Aantal ritten x 1 000
Kleve	177
Emsland	99
Grafschaft Bentheim	95
Borken	70
Duisburg, Kreisfreie Stadt	60
Steinfurt	55
Städteregion Aachen	54
Viersen	48
Wesel	47
Heinsberg	43
Köln, Kreisfreie Stadt	40
Rhein-Kreis Neuss	37
Rhein-Erft-Kreis	32
Recklinghausen	29
Düren	28
Cloppenburg	27
Krefeld, Kreisfreie Stadt	25
Mönchengladbach, Kreisfreie Stadt	22
Osnabrück, Landkreis	22
Gütersloh	22
Warendorf	21
Mettmann	21
Hamburg	20
Leer	19
Unna	19
Essen, Kreisfreie Stadt	18
Hochsauerlandkreis	17
Düsseldorf, Kreisfreie Stadt	17
Hamm, Kreisfreie Stadt	15
Coesfeld	15
Vechta	15
Region Hannover	14
Dortmund, Kreisfreie Stadt	14
Mayen-Koblenz	14
Gelsenkirchen, Kreisfreie Stadt	14
Bremen, Kreisfreie Stadt	14
Märkischer Kreis	13
Bochum, Kreisfreie Stadt	13
Rhein-Sieg-Kreis	13
Lübeck, Kreisfreie Stadt	12
Soest	12
Frankfurt am Main, Kreisfreie Stadt	11
Oldenburg, Landkreis	11
Euskirchen	9
Bad Kreuznach	9
Groß-Gerau	8
Minden-Lübbecke	8
Aurich	8
Rhein-Neckar-Kreis	7
Herne, Kreisfreie Stadt	7
Münster, Kreisfreie Stadt	7
Diepholz	7
Neuwied	7
Ammerland	7
Paderborn	7
Oberhausen, Kreisfreie Stadt	7
Siegen-Wittgenstein	6
Berlin	6
Eifelkreis Bitburg-Prüm	6
Börde	6
Bottrop, Kreisfreie Stadt	6
Westerwaldkreis	6
Osnabrück, Kreisfreie Stadt	5
Koblenz, Kreisfreie Stadt	5
Heilbronn, Landkreis	5
Oberbergischer Kreis	5
Alzey-Worms	5
Wuppertal, Kreisfreie Stadt	5
Leverkusen, Kreisfreie Stadt	5
Cuxhaven	5
Mannheim, Stadtkreis	5
Mülheim an der Ruhr, Kreisfreie Stadt	5
Olpe	5
Ludwigslust-Parchim	5
Wiesbaden, Kreisfreie Stadt	5
Bergstraße	5
München, Kreisfreie Stadt	4
Rosenheim, Kreisfreie Stadt	.
Lippe	4
Stade	4
Bonn, Kreisfreie Stadt	4
Stuttgart, Stadtkreis	4
Gießen, Landkreis	4
Karlsruhe, Landkreis	4
Ennepe-Ruhr-Kreis	4
Segeberg	4
Emden, Kreisfreie Stadt	4
Hagen, Kreisfreie Stadt	4
Bielefeld, Kreisfreie Stadt	4
Mainz-Bingen	4
Rotenburg (Wümme)	4
Steinburg	4
Ahrweiler	3
Ansbach, Landkreis	3
Limburg-Weilburg	3
Wetteraukreis	3
Herford	3
Harburg	3
Lüchow-Dannenberg	Onbekend
Nürnberg, Kreisfreie Stadt	3
Schwäbisch Hall	3
Nordwestmecklenburg	3
Schaumburg	3
Rhein-Hunsrück-Kreis	3
Bremerhaven, Kreisfreie Stadt	3
Schwalm-Eder-Kreis	3
Schweinfurt, Landkreis	3
Höxter	3
Braunschweig, Kreisfreie Stadt	3
Worms, Kreisfreie Stadt	3
Karlsruhe, Stadtkreis	3
Altenkirchen (Westerwald)	3
Lahn-Dill-Kreis	3
Verden	3
Nienburg (Weser)	3
Rhein-Pfalz-Kreis	3
Bernkastel-Wittlich	3
Lörrach	3
Aschaffenburg, Landkreis	3
Solingen, Kreisfreie Stadt	3
Saarlouis	3
Regionalverband Saarbrücken	3
Cochem-Zell	3
Ludwigshafen am Rhein, Kreisfreie Stadt	3
Kyffhäuserkrei	3
Heidekreis	2
Fulda	2
Oldenburg (Oldenburg), Kreisfreie Stadt	2
Rheinisch-Bergischer Kreis	2
Dithmarschen	2
Leipzig, Kreisfreie Stadt	2
Neckar-Odenwald-Kreis	2
Erfurt, Kreisfreie Stadt	2
Hersfeld-Rotenburg	2
Rostock, Kreisfreie Stadt	2
Göppingen	2
Main-Kinzig-Kreis	2
Ludwigsburg	2
Vulkaneifel	2
Peine	2
Ortenaukreis	2
Kitzingen	2
Germersheim	2
Pinneberg	2
Zollernalbkreis	2
Remscheid, Kreisfreie Stadt	2
Leipzig	2
Ostholstein	2
Saalekreis	2
Saale-Orla-Kreis	2
Mecklenburgische Seenplatte	2
Northeim	2
Darmstadt-Dieburg	2
Friesland (DE)	2
Rhein-Lahn-Kreis	2
Offenbach, Landkreis	2
Rendsburg-Eckernförde	2
Hohenlohekreis	2
Schwarzwald-Baar-Kreis	2
Hildesheim	2
Bad Dürkheim	1
Aschaffenburg, Kreisfreie Stadt	1
Rastatt	1
Salzlandkreis	1
Wilhelmshaven, Kreisfreie Stadt	1
Wartburgkreis	1
Wittmund	1
Roth	1
Vogelsbergkreis	1
Havelland	1
Wesermarsch	1
Miltenberg	1
Haßberge	1
Ravensburg	1
Kassel, Kreisfreie Stadt	1
Magdeburg, Kreisfreie Stadt	1
St. Wendel	1
Stormarn	1
Böblingen	1
Teltow-Fläming	1
Uckermark	Onbekend
Donau-Ries	1
Ilm-Kreis	1
Regensburg, Kreisfreie Stadt	1
Neuburg-Schrobenhausen	1
Heilbronn, Stadtkreis	1
Mittelsachsen	1
Mainz, Kreisfreie Stadt	1
Dresden, Kreisfreie Stadt	1
Emmendingen	1
Goslar	1
Helmstedt	Onbekend
Bodenseekreis	1
Schmalkalden-Meiningen	1
Salzgitter, Kreisfreie Stadt	1
Alb-Donau-Kreis	1
Neumünster, Kreisfreie Stadt	1
Hochtaunuskreis	1
Breisgau-Hochschwarzwald	1
Dachau	1
Unstrut-Hainich-Kreis	1
Celle	1
Göttingen	1
Augsburg, Landkreis	1
Ostalbkreis	1
Würzburg, Landkreis	1
Erlangen-Höchstad	1
Potsdam-Mittelmark	1
Tuttlingen	1
Speyer, Kreisfreie Stadt	1
Hameln-Pyrmont	1
Herzogtum Lauenburg	1
Waldeck-Frankenberg	1
Deggendorf	1
Saarpfalz-Kreis	1
Nordhausen	1
Rems-Murr-Kreis	1
Lüneburg, Landkreis	1
Main-Taunus-Kreis	1
Odenwaldkreis	Onbekend
Kassel, Landkreis	1
Rheingau-Taunus-Kreis	1
Pfaffenhofen a. d. Ilm	1
Konstanz	1
Jerichower Land	1
Chemnitz, Kreisfreie Stadt	1
Schweinfurt, Kreisfreie Stadt	1
Wolfenbüttel	1
Südliche Weinstraße	1
Hof, Landkreis	1
Landkreis Rostock	1
Eichstätt	1
Freudenstadt	1
Altenburger Land	1
Eisenach, Kreisfreie Stadt	Onbekend
Greiz	1
Meißen	1
Augsburg, Kreisfreie Stadt	1
Günzburg	1
Main-Tauber-Kreis	1
Aichach-Friedberg	1
Kaiserslautern, Kreisfreie Stadt	1
Main-Spessart	1
Trier-Saarburg	1
Straubing-Bogen	1
Nordfriesland	1
Unterallgäu	1
Neu-Ulm	1
Landsberg am Lech	1
Schleswig-Flensburg	1
Uelzen	1
Schwandorf	1
Landshut, Landkreis	1
Würzburg, Kreisfreie Stadt	1
Vorpommern-Greifswald	1
Birkenfeld	1
Rosenheim, Landkreis	1
Bayreuth, Kreisfreie Stadt	1
Berchtesgadener Land	1
Kaiserslautern, Landkreis	1
Esslingen	1
Barnim	1
Südwestpfalz	1
Darmstadt, Kreisfreie Stadt	1
Märkisch-Oderland	1
Saale-Holzland-Kreis	1
Burgenlandkreis	1
Freising	1
Bamberg, Kreisfreie Stadt	1
Merzig-Wadern	1
Osterholz	1
Schwerin, Kreisfreie Stadt	1
Ostprignitz-Ruppin	1
Memmingen, Kreisfreie Stadt	1
Spree-Neiße	1
München, Landkreis	1
Altmarkkreis Salzwedel	1
Donnersbergkreis	1
Baden-Baden, Stadtkreis	0
Enzkreis	0
Straubing, Kreisfreie Stadt	0
Waldshut	0
Gera, Kreisfreie Stadt	0
Gifhorn	0
Frankenthal (Pfalz), Kreisfreie Stadt	0
Prignitz	0
Nordsachsen	0
Dessau-Roßlau, Kreisfreie Stadt	Onbekend
Tübingen, Landkreis	0
Kelheim	0
Weimarer Land	0
Görlitz	0
Saalfeld-Rudolstadt	0
Ulm, Stadtkreis	0
Halle (Saale), Kreisfreie Stadt	0
Bautzen	0
Dillingen a.d. Donau	0
Marburg-Biedenkopf	0
Lindau (Bodensee)	0
Erlangen, Kreisfreie Stadt	0
Tirschenreuth	0
Kusel	0
Ostallgäu	0
Trier, Kreisfreie Stadt	0
Dahme-Spreewald	0
Reutlingen	0
Cottbus, Kreisfreie Stadt	0
Frankfurt (Oder), Kreisfreie Stadt	Onbekend
Wunsiedel i. Fichtelgebirge	0
Oder-Spree	0
Forchheim	0
Nürnberger Land	0
Werra-Meißner-Kreis	0
Landau in der Pfalz, Kreisfreie Stadt	0
Oberallgäu	0
Kronach	0
Stendal	0
Gotha	0
Neumarkt i. d. OPf.	0
Harz	0
Coburg, Kreisfreie Stadt	0
Erding	0
Pforzheim, Stadtkreis	0
Biberach	0
Weiden i. d. Opf, Kreisfreie Stadt	0
Amberg-Sulzbach	Onbekend
Delmenhorst, Kreisfreie Stadt	0
Zweibrücken, Kreisfreie Stadt	0
Altötting	0
Hildburghausen	0
Vorpommern-Rügen	0
Kempten (Allgäu), Kreisfreie Stadt	0
Holzminden	0
Weißenburg-Gunzenhausen	0
Ebersberg	0
Oberspreewald-Lausitz	0
Neunkirchen	0
Bad Kissingen	0
Rhön-Grabfeld	Onbekend
Sigmaringen	0
Bad Tölz-Wolfratshausen	0
Pirmasens, Kreisfreie Stadt	0
Heidelberg, Stadtkreis	0
Garmisch-Partenkirchen	0
Miesbach	0
Anhalt-Bitterfeld	0
Wittenberg	0
Rottweil	0
Weilheim-Schongau	0
Cham	0
Schwabach, Kreisfreie Stadt	0
Offenbach am Main, Kreisfreie Stadt	0
Vogtlandkreis	0
Plön	0
Eichsfeld	0
Regensburg, Landkreis	0
Mühldorf a. Inn	0
Bayreuth, Landkreis	0
Oberhavel	0
Kiel, Kreisfreie Stadt	0
Heidenheim	0
Freiburg im Breisgau, Stadtkreis	0
Passau, Landkreis	0
Kulmbach	0
Lichtenfels	Onbekend
Calw	0
Ingolstadt, Kreisfreie Stadt	0
Fürstenfeldbruck	0
Traunstein	0
Starnberg	Onbekend
Landshut, Kreisfreie Stadt	0
Passau, Kreisfreie Stadt	0
Freyung-Grafenau	0
Regen	0
Rottal-Inn	0
Dingolfing-Landau	0
Amberg, Kreisfreie Stadt	0
Neustadt a. d. Waldnaab	0
Hof, Kreisfreie Stadt	0
Bamberg, Landkreis	0
Coburg, Landkreis	0
Ansbach, Kreisfreie Stadt	0
Fürth, Kreisfreie Stadt	0
Fürth, Landkreis	0
Neustadt a. d. Aisch-Bad Windsheim	0
Kaufbeuren, Kreisfreie Stadt	0
Brandenburg an der Havel, Kreisfreie Stadt	0
Potsdam, Kreisfreie Stadt	0
Elbe-Elster	0
Wolfsburg, Kreisfreie Stadt	0
Neustadt an der Weinstraße, Kreisfreie Stadt	0
Sächsische Schweiz-Osterzgebirge	0
Erzgebirgskreis	0
Zwickau	0
Mansfeld-Südharz	0
Flensburg, Kreisfreie Stadt	0
Jena, Kreisfreie Stadt	0
Suhl, Kreisfreie Stadt	Onbekend
Weimar, Kreisfreie Stadt	Onbekend
Sömmerda	0
Sonneberg	0
Regionalverband Saarbrücken	3
Merzig-Wadern	1
Neunkirchen	0
Saarlouis	3
Saarpfalz-Kreis	1
St. Wendel	1

2.6Hoe belangrijk is Nederland voor de Belgische goederenexport?

België is een van de meest open economieën ter wereld dankzij de strategische ligging, de relatief hoogopgeleide bevolking, het gunstige ondernemingsklimaat en de gediversifieerde economie (UNIZO, 2023; FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, 2020). Export creëert banen, stimuleert innovatie en ondersteunt economische groei. Het is dus een belangrijke motor van de Belgische welvaart: 94,2 procent van het Belgische bbp was in 2022 afkomstig van export (VBO FEB, 2023).

Handelsbalans voor België positief

De Belgische goederenexport bleef in 2022 in snel tempo groeien, nadat die in 2021 al sterk was toegenomen. De uitvoer van goederen steeg met 30 procent en de invoer met 32 procent. De hoge inflatie die België kende in 2022 speelde naar alle waarschijnlijkheid een rol bij die handelsgroei (FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, 2023). In 2022 was de Belgische exportwaarde iets hoger dan de importwaarde, zie figuur 2.6.1. Dat zorgde voor een handelsoverschot van 17,7 miljard euro. Voor Nederland is er ook een handelsoverschot: het voerde in 2022 64,1 miljard euro minder in dan het uitvoerde.

Vooral de hoge energieprijzen verstoorden het evenwicht tussen wat de EU importeert en exporteert. De prijzen van aardolie en aardgas stegen als gevolg van de spanningen met Rusland en de oorlog in Oekraïne. Omdat EU-landen veel van die energieproducten moeten invoeren, werd de handelsbalans almaar schever. Ook in België was dat het geval (Verhaeghe, 2023).

Toon tabel2.6.1 Handelsbalans: Nederland¹⁾ versus België (mld euro)Verberg tabel2.6.1 Handelsbalans: Nederland¹⁾ versus België (mld euro)

2.6.1 Handelsbalans: Nederland¹⁾ versus België (mld euro)

Jaar	Nederland	België
2015	50,8	19,2
2016	60,8	17,1
2017	66,6	18,0
2018	67,4	10,9
2019	66,7	16,1
2020	70,6	20,8
2021	72,9	18,2
2022	64,1	17,7
Bron: CBS (2024), NBB (2024a)
1)De Nederlandse cijfers voor 2022 zijn op dit moment voorlopig.

Europa blijft onverminderd belangrijk als bestemming voor Belgische export

In 2022 was 77,2 procent van alle uitvoer uit België bestemd voor Europese landen, terwijl maar 8,9 procent bestemd was voor de Aziatische markt en 8,6 procent voor de Amerikaanse markt (zie figuur 2.6.2). Ook voor Nederland waren Europese landen, met een aandeel van 80,7 procent in 2022, verreweg de belangrijkste exportbestemming (CBS, 2024).

De Belgische economie is een van de sterkst geïntegreerde in de interne markt van de Europese Unie: 41,7 procent van het Belgische bbp hangt af van de intra-Europese handel van goederen. Daarmee zit het land ver boven het Europese gemiddelde van 28,5 procent in 2021 (VBO FEB, 2023). De Europese interne markt zorgt ervoor dat goederen, diensten, personen en kapitaal vrijwel net zo gemakkelijk kunnen circuleren binnen de EU als binnen één land. Voor de Belgische bedrijfswereld groeide die interne markt uit tot de belangrijkste afzetmarkt. Volgens een studie uit 2019 van de Europese Commissie zou het Belgische bbp zonder toegang tot die interne markt naar schatting 18 procent lager liggen, en de werkgelegenheid dalen met 3,4 procent (VBO FEB, 2023). De eengemaakte markt leidde tot een daling van de handelskosten: onder andere douaneheffingen, conformiteitskosten en wisselkoersen in de eurozone. De handelsovereenkomst met de EU elimineert douanerechten en de meeste niet-tarifaire belemmeringen binnen de EU. 20 van de 27 lidstaten gebruiken de euro als munteenheid waardoor het voor bedrijven makkelijker en goedkoper is om handel te drijven in de eurozone (VBO FEB, 2023).

Toon tabel2.6.2 Belgische goederenexport naar continent (%)Verberg tabel2.6.2 Belgische goederenexport naar continent (%)

2.6.2 Belgische goederenexport naar continent (%)

Continent	2015	2022
Europa	76,0	77,2
Azië	10,6	8,9
Amerika	8,4	8,6
Afrika	3,6	4,0
Overig	1,5	1,2
Bron: NBB (2024a)

Beter een goede buur dan een verre vriend

Als we in tabel 2.6.3 dieper inzoomen op Europa, zien we dat de buurlanden van België een groot aandeel hebben in de Belgische goederenexport. Duitsland is de grootste klant: ruim een vijfde van de Belgische export ging in 2022 naar bedrijven in Duitsland. Daarna komen Nederland en Frankrijk. De interesse voor nabije markten wordt mede gestuurd door de instabiele situatie in de markten buiten Europa, denk hierbij bijvoorbeeld aan de corona-maatregelen in China (RVO, 2022).

Vanuit Nederlands perspectief komen grotendeels dezelfde handelspartners voor: Duitsland, België, Frankrijk, het VK, Italië en de VS. Bedrijven in Nederland exporteren daarnaast voor een relatief grote waarde aan goederen naar Taiwan. Voor Belgische bedrijven is deze partner minder belangrijk, terwijl zij meer belang hechten aan Japan en India.

Nederland			België
Ranking	Partner	Aandeel (%)	Ranking	Partner	Aandeel (%)
1	Duitsland	26,2	1	Duitsland	21,3
2	België	11,7	2	Nederland	13,9
3	Frankrijk	8,8	3	Frankrijk	13,2
4	VK	5,4	4	VS	5,8
5	Italië	4,3	5	VK	5,1
6	VS	4,1	6	Italië	4,4
7	Spanje	3,2	7	Spanje	2,8
8	Polen	2,8	8	Polen	2,3
9	Zweden	2,3	9	Japan	1,7
10	China	2,0	10	Zweden	1,6

Bron:CBS (2024) & NBB (2024a)

¹⁾De Nederlandse cijfers voor 2022 zijn op het moment van schrijven voorlopig.

Nederland top bestemming voor Vlaamse goederenexport

De Belgische goederenexport wordt regionaal nog verder uitgesplitst in tabel 2.6.4 in het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest. Het Vlaamse Gewest was in 2022 verantwoordelijk voor ruim drie kwart van de Belgische goederenexport. Nederland was voor Vlaanderen met een aandeel van 16,3 procent de belangrijkste afnemer van goederen in 2022. Het Vlaamse Gewest is door de taal en de geografische nabijheid een laagdrempelige exportmarkt voor Nederlandse bedrijven die naar het buitenland willen (Ministerie van Buitenlandse Zaken, 2023). De Vlaamse goederenexport naar Nederland bestond voor het overgrote deel uit minerale brandstoffen. Met een aandeel van 44 procent was Nederland de belangrijkste afnemer van deze producten voor het Vlaamse Gewest (NBB, 2024b).

Het Waalse Gewest exporteerde in 2022 zo’n 6,6 procent van haar goederen naar Nederland. Daarmee stond Nederland, na Duitsland, Frankrijk en de VS, op een bescheiden vierde plaats als belangrijkste klant. Duitsland en Frankrijk zijn samen goed voor bijna 60 procent van de Waalse goederenexport. Vooral chemische producten zijn voornaam in het Waalse exportpakket bestemd voor ons land. Nederland importeert 10 procent van deze goederen en is daarmee de vierde belangrijkste afnemer voor het Waalse Gewest (NBB, 2024c). Het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest speelt een eerder bescheiden rol in de totale Belgische goederenexport.

Vlaamse Gewest			Waalse Gewest			Brusselse Hoofdstedelijk Gewest
Ranking	Partner	Aandeel (%)	Ranking	Partner	Aandeel (%)	Ranking	Partner	Aandeel (%)
1	Nederland	16,3	1	Duitsland	39,8	1	Duitsland	21,5
2	Duitsland	14,7	2	Frankrijk	19,2	2	Nederland	14,0
3	Frankrijk	10,7	3	VS	6,8	3	Frankrijk	10,8
4	VS	6,7	4	Nederland	6,6	4	Luxemburg	10,6
5	VK	5,9	5	Luxemburg	3,4	5	VS	9,3
6	Italië	3,9	6	Italië	3,3	6	VK	6,2
7	Japan	2,5	7	Spanje	3,0	7	Zwitserland	3,2
8	Spanje	2,5	8	VK	2,3	8	Noorwegen	2,7
9	Polen	2,3	9	Polen	1,6	9	Italië	1,8
10	Nigeria	2,1	10	Zweden	0,8	10	Polen	1,5

Bron:NBB (2024b, 2024c, 2024d)

¹⁾Hier worden cijfers gebruikt op basis van het nationaal concept.

Een derde van Belgische exportpakket betreft minerale brandstoffen en farmaceutische producten

De drie belangrijkste sectoren van de Belgische export zijn de chemische sector, de minerale producten, en de machines en apparatuur (UNIZO, 2023). Dat zien we ook terug in figuur 2.6.5 met de tien producten met de grootste exportwaarde in 2022. De goederenexport bestond in 2022 uit bijna 18 procent minerale brandstoffen en 16 procent farmaceutische producten. Onder invloed van de aanhoudende stijging van de prijzen van energieproducten, versterkt door de oorlog in Oekraïne, kende de uitvoer van minerale brandstoffen een uitzonderlijke groei: 260 procent meer in waarde ten opzichte van 2015. Minerale brandstoffen waren in 2022 voornamelijk bestemd voor de Europese markt, met Duitsland, Nederland en Frankrijk als grootste afnemers.

De exportwaarde van farmaceutische producten nam in 2022 met 152 procent toe ten opzichte van 2015. België is een belangrijke exporteur van chemicaliën en farmaceutica, zoals geneesmiddelen, pesticiden, plastic en rubber. Die producten vertegenwoordigen een belangrijk deel van de Belgische uitvoer en staan wereldwijd hoog in aanzien. De Belgische export van farmaceutische producten had in 2022 de VS, Duitsland en Japan als belangrijkste afnemers. Ruim de helft van deze export had een Europese bestemming, terwijl respectievelijk 24 en 19 procent richting Amerika en Azië werd verscheept.

Personenauto’s en auto-onderdelen stonden in 2022 op plek 3, goed voor 8 procent van de Belgische goederenexport. België is dan ook een belangrijke exporteur van auto’s en auto-onderdelen, met fabrieken als Volvo en Audi. In 2022 was 87 procent van de exportwaarde van deze productgroep bestemd voor Europese afnemers, waaronder Duitsland, Frankrijk, Nederland en Zweden.

Toon tabel2.6.5 Top 10 exportproducten België in 2022 (mld euro)Verberg tabel2.6.5 Top 10 exportproducten België in 2022 (mld euro)

2.6.5 Top 10 exportproducten België in 2022 (mld euro)

Product	2022	2015
Minerale brandstoffen	108,0	30,0
Farmaceutische producten	97,2	38,5
Automobielen en -onderdelen¹⁾	50,4	37,4
Kunststof en werken daarvan	37,2	25,5
Machines en mechanische werktuigen	33,1	26,9
Organische chemische producten	30,4	27,6
Gietijzer, ijzer en staal	24,3	12,3
Diamanten, edelstenen en platina	21,0	17,7
Elektrische machines en apparaten	18,0	12,5
Diverse producten van de chemische industrie	15,3	7,0
Bron: NBB (2024a)
1)Deze productgroep bevat ook tractors, rijwielen, motorrijwielen en andere voertuigen over land.

2.7Hoe belangrijk is Nederland voor de Belgische goederenimport?

In 2022 kwam 72 procent van de Belgische goederenimport uit Europese landen, zie figuur 2.7.1. Dat is bijna 4,5 keer meer dan de import uit Azië en 8 keer meer dan uit Amerika. Ook voor Nederland zijn Europese landen de belangrijkste goederenleveranciers, gevolgd door Aziatische handelspartners (CBS, 2024).

Toon tabel2.7.1 Belgische goederenimport naar continent (%)Verberg tabel2.7.1 Belgische goederenimport naar continent (%)

2.7.1 Belgische goederenimport naar continent (%)

Continent	2015	2022
Europa	69,2	72,0
Azië	15,2	16,2
Amerika	12,2	9,0
Afrika	2,9	2,4
Overig	0,5	0,4
Bron: NBB (2024a)

Nederland belangrijker als leverancier voor België dan omgekeerd

Nederland was voor buurland België met een aandeel van 18,7 procent de belangrijkste leverancier van goederen in 2022, zie tabel 2.7.2. Daarna komen Duitsland en Frankrijk. Vanuit Nederlands perspectief voert China de top van importpartners (inclusief quasi-doorvoer) aan, gevolgd door Duitsland en de VS. België staat voor Nederland op de vierde plaats als herkomstland voor goederen. In 2022 importeerde Nederland 8,1 procent van de goederen uit België. Voor Belgische bedrijven is China met een aandeel van 6 procent minder belangrijk.

Nederland			België
Ranking	Partner	Aandeel (%)	Ranking	Partner	Aandeel (%)
1	China	14,6	1	Nederland	18,7
2	Duitsland	13,0	2	Duitsland	11,1
3	VS	8,4	3	Frankrijk	9,4
4	België	8,1	4	China	6,0
5	VK	5,7	5	VS	6,0
6	Noorwegen	3,7	6	VK	5,9
7	Rusland	3,5	7	Spanje	4,1
8	Frankrijk	3,0	8	Italië	3,9
9	Italië	2,3	9	Ierland	3,5
10	Polen	1,9	10	Noorwegen	2,9

Bron:CBS (2024) & NBB (2024a)

¹⁾De Nederlandse cijfers voor 2022 zijn op het moment van schrijven voorlopig.

Nederland belangrijkste importpartner voor Vlaamse Gewest en Brussel

De Belgische goederenimport wordt regionaal nog verder uitgesplitst in tabel 2.7.3 in het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest. Het Vlaamse Gewest was in 2022 verantwoordelijk voor 84 procent van de Belgische goederenimport. Net zoals bij de export speelt Nederland ook bij de Vlaamse import een belangrijke rol: 22,3 procent van de Vlaamse goederenimport kwam in 2022 uit Nederland. Duitsland volgt met een aandeel van 11,4 procent op de tweede plaats. Bijna de helft van de Vlaamse import uit Nederland in 2022 betrof minerale brandstoffen. Met een aandeel van 39 procent was Nederland de belangrijkste leverancier van deze producten voor het Vlaamse Gewest. Naast Nederland waren ook het VK en Noorwegen belangrijke leveranciers van minerale brandstoffen voor het Vlaamse Gewest (NBB, 2024b).

Het Waalse Gewest importeerde in 2022 zo’n 10,9 procent van zijn goederen uit Nederland. Daarmee stond Nederland, na Frankrijk, Duitsland en Zwitserland, op een bescheiden vierde plaats als belangrijkste goederenleverancier. Het Waalse importpakket afkomstig uit Nederland is meer divers: van onedele metalen en werken (waaronder gietijzer, ijzer en staal) tot chemische producten (waaronder farmaceutische producten, organische chemische producten, meststoffen en anorganische chemische producten) en elektrische machines (NBB, 2024c). Het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest speelt een kleine rol in de totale Belgische goederenimport. Bijna een kwart van alle Brusselse goederenimport kwam in 2022 uit Nederland.

Vlaamse Gewest			Waalse Gewest			Brusselse Hoofdstedelijk Gewest
Ranking	Partner	Aandeel (%)	Ranking	Partner	Aandeel (%)	Ranking	Partner	Aandeel (%)
1	Nederland	22,3	1	Frankrijk	32,4	1	Nederland	24,9
2	Duitsland	11,4	2	Duitsland	13,0	2	Duitsland	20,1
3	Frankrijk	7,5	3	Zwitserland	12,5	3	Frankrijk	16,7
4	VK	7,4	4	Nederland	10,9	4	Hongarije	6,4
5	VS	5,8	5	Italië	8,3	5	Spanje	5,6
6	Noorwegen	4,4	6	VS	3,1	6	Italië	3,9
7	Ierland	4,1	7	Japan	2,9	7	Ierland	2,5
8	Italië	3,9	8	Rusland	1,9	8	Polen	1,9
9	China	3,8	9	China	1,7	9	VS	1,9
10	Rusland	2,6	10	Spanje	1,4	10	VK	1,8

Bron:NBB (2024b, 2024c, 2024d)

¹⁾Hier worden cijfers gebruikt op basis van het nationaal concept.

Belgische import van auto’s groeide met 34 procent ten opzichte van 2015

De totale Belgische goederenimport bestond in 2022 voor 22 procent uit minerale brandstoffen, voor 12 procent uit farmaceutische producten en voor 9 procent uit automobielen en -onderdelen. Dat is terug te zien in figuur 2.7.4. De importwaarde van minerale brandstoffen is mede door hogere energieprijzen ruim 3 keer zo groot als in 2015. Deze minerale brandstoffen kwamen in 2022 voornamelijk uit Nederland, het VK, Noorwegen en Frankrijk. Ook de importwaarde aan farmaceutische producten groeide in 2022 met 121 procent in vergelijking met 2015. Deze producten werden vooral geïmporteerd uit andere Europese landen, zoals Spanje, Ierland en Italië.

Duitsland (aandeel van 17,5 procent), China (aandeel van 12,3 procent), Frankrijk (aandeel van 11,4 procent), Japan (aandeel van 11,3 procent) en Nederland (aandeel van 7,6 procent) waren in 2022 voor België de belangrijkste leveranciers van automobielen en -onderdelen. De import van personenwagens nam toe met 34 procent (+13,2 miljard euro) ten opzichte van 2015. Er is met name een grote groei te zien bij de invoer van (elektrische) personenauto’s uit China. Die groei is onder andere te danken aan de relatief goedkope prijzen van Chinese merken, het feit dat de productie in China wordt gesubsidieerd, en de lagere invoerheffingen in Europa dan in de VS (De Standaard, 2023). Daarnaast beschikken de havens van Zeebrugge en Antwerpen over belangrijke autoterminals waardoor ze als toegangspoort voor Europa dienen (De Standaard, 2023).

Toon tabel2.7.4 Top 10 importproducten België in 2022 (mld euro)Verberg tabel2.7.4 Top 10 importproducten België in 2022 (mld euro)

2.7.4 Top 10 importproducten België in 2022 (mld euro)

Product	2022	2015
Minerale brandstoffen	130,8	41,1
Farmaceutische producten	72,1	32,6
Automobielen en -onderdelen¹⁾	52,0	38,8
Machines en mechanische werktuigen	35,4	26,8
Organische chemische producten	34,9	29,0
Elektrische machines en apparaten	29,3	14,8
Kunststof en werken daarvan	23,8	14,7
Diamanten, edelstenen en platina	19,2	17,1
Gietijzer, ijzer en staal	18,3	8,8
Medische instrumenten, apparaten en toestellen	13,3	11,2
Bron: NBB (2024a)
1)Deze productgroep bevat ook tractors, rijwielen, motorrijwielen en andere voertuigen over land.

2.8Samenvatting en conclusie

Nederland en België zijn meer dan alleen buren: ze zijn ook hechte handelspartners. De Nederlandse en Belgische economieën zijn door handel sterk met elkaar verweven. Ze delen een grens, de EU vergemakkelijkt het verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen, en ze hebben een gemeenschappelijke munt. Het is een vuistregel in de internationale (handels)betrekkingen: wie een klein binnenland heeft, heeft een groot buitenland.

Hoe belangrijk is België voor de Nederlandse goederenhandel?

België is sinds jaar en dag een van de belangrijkste handelspartners van Nederland. Nederland exporteerde in de eerste drie kwartalen van 2023 voor 60,0 miljard euro aan goederen naar België. Dit was goed voor 11,9 procent van de totale goederenexport. Hiermee was België de op een na belangrijkste exportpartner van Nederlandse goederen, na Duitsland en voor Frankrijk. België nam in de eerste drie kwartalen van 2023 de derde belangrijkste positie in als goederenimporteur voor Nederland: Nederland importeerde voor 47,5 miljard euro goederen uit België. Dit was goed voor 10,2 procent van de totale Nederlandse goederenimport. Ook hier neemt Duitsland de eerste positie in, gevolgd door de Verenigde Staten en België.

Welke producten spelen een belangrijke rol in de Nederlandse handel met België?

Minerale brandstoffen domineren met een aandeel van 30 procent de export, gevolgd door fabricaten (zoals medische instrumenten) en chemische producten (zoals medicijnen en kunststoffen). Voor de Nederlandse import uit België is het pakket divers. Hier waren de chemische producten met 23 procent van de totale import het belangrijkste, gevolgd door fabricaten en minerale brandstoffen. Geneesmiddelen waren na de geraffineerde aardolieproducten het belangrijkste importgoed. Bovendien was België de belangrijkste leverancier van geneesmiddelen voor Nederland: 29,2 procent van alle geneesmiddelen­import kwam uit België.

Welke bedrijven in Nederland exporteren goederen naar België?

Nederland telt met 61 duizend relatief gezien veel exporteurs met België als bestemming, maar de doorsnee exporteur heeft met 17,3 duizend euro een relatief kleine exportwaarde. De populatie goederenexporteurs naar België bestaat voor een groot deel uit kleine exporteurs. Het merendeel van de bedrijven in Nederland met export van goederen naar België bestaat al 10 jaar of langer. Meer dan de helft van de Nederlandse exporteurs naar België was in 2022 actief in de bedrijfstak handel, zoals de groothandel en handels­bemiddeling. Bedrijven met vestigingen in gebieden dichtbij de grens met België blijken relatief vaker naar België te exporteren.

Hoe worden de goederen vervoerd door België en Nederland en tussen beide landen?

België was na Duitsland in 2022 het belangrijkste herkomst- en bestemmingsland van goederen die in Nederland de grens over gingen. Er ging meer goederenvervoer van Nederland naar België dan andersom. In absolute zin was het Nederlandse vervoer omvangrijker dan het Belgische. Het vervoer tussen de twee landen ging vooral via de binnenvaart gevolgd door het wegvervoer. De overige modaliteiten nemen een relatief klein deel van het vervoer tussen Nederland en België voor hun rekening.

Als we het Belgische vervoer met het Nederlandse vergelijken, valt op dat Nederland relatief meer zeevaart heeft dan België terwijl het Belgische vervoer procentueel gezien meer leunt op wegvervoer. Dit heeft vooral te maken met het belang van de Rotterdamse haven van waaruit goederen van over de hele wereld naar het Europese achterland worden vervoerd. Het zorgt daarnaast, na overslag van deze goederen, in absolute zin ook voor meer Nederlands goederenvervoer met andere modaliteiten. Na Rotterdam is de Antwerpse haven de grootste van Europa als het gaat om goederenoverslag, Antwerpen is qua tonnen overslag ruim 1,5 keer zo klein als Rotterdam.

Hoe belangrijk is Nederland voor de Belgische goederenhandel?

In 2022 was 13,9 procent van alle Belgische goederenexport bestemd voor Nederland. Daarmee was Nederland de tweede exportbestemming voor België, enkel voorafgegaan door Duitsland. Omgekeerd was België in 2022 voor Nederland ook de tweede grootste exportpartner: Nederland exporteerde 11,7 procent van de goederen naar België. Voor het Vlaamse Gewest was Nederland zelfs de belangrijkste afnemer van goederen in 2022.

Het Nederlandse aandeel in de Belgische goederenimport bedroeg in 2022 18,7 procent en België is daarmee het land dat voor het grootste deel afhankelijk is van goederen afkomstig uit Nederland. Omgekeerd stond België voor Nederland op de vierde plaats als herkomstland voor goederen, goed voor een importaandeel van 8,1 procent. Nederland blijkt dus belangrijker te zijn als leverancier voor België dan andersom. Voor het Vlaamse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest was Nederland de belangrijkste goederenleverancier in 2022.

Hoe ziet de Belgische goederenhandel eruit?

Het Belgische exportpakket bestond in 2022 met name uit minerale brandstoffen, farmaceutische producten, en personenauto’s en auto-onderdelen. Minerale brandstoffen en auto’s waren voornamelijk bestemd voor de Europese markt. De VS was in 2022 de belangrijkste afnemer voor de Belgische export van farmaceutische producten. De drie belangrijkste producten voor de Belgische import waren in 2022 minerale brandstoffen, farmaceutische producten en personenauto’s. De minerale brandstoffen kwamen voornamelijk uit Nederland en het VK. Farmaceutische producten werden vooral geïmporteerd uit Spanje en Ierland. Duitsland was in 2022 voor België de belangrijkste leverancier van automobielen en -onderdelen; Nederland stond op plek vier.

2.9Literatuur

Open literatuurlijst