R&D en innovatie in de groothandel

Auteurs: Roger Voncken, Rik van Roekel

Nederland wordt gerekend tot één van de meest innovatieve landen ter wereld. Overheidsbeleid stimuleert innovatie. En dat is niet voor niets. Innovatie zorgt ervoor dat maatschappelijke problemen op nieuwe manieren worden aangepakt en nieuwe markten aangeboord worden. Innovatieve bedrijven en instellingen zorgen voor economische groei, meer werkgelegenheid en dragen bij aan een betere internationale concurrentiepositie van Nederland. Dit hoofdstuk zoomt in op de R&D- en innovatieactiviteiten bij één van de meest internationaal opererende bedrijfstakken van ons land; de Nederlandse groothandel.

4.1Inleiding

Dat de Nederlandse groothandel meer is dan een ‘dozenschuiver’ is al een tijd bekend. In 2005 schaarden De Jong en Muizer enkele branches binnen de groothandel zelfs onder de meest innovatieve sectoren van Nederland. Met name technisch-georiënteerde groothandelaren scoorden in dit onderzoek ‘verrassend goed’. Enkele jaren later concludeerden ook Braaksma en Tiggeloove (2009) dat de groothandel meer dan gemiddeld innovatief is. Bijna de helft van alle groothandelaren in het midden- en kleinbedrijf introduceerde in de periode 2006–2008 nieuwe producten of diensten. Ter vergelijking, bij het overige mkb lag het gemiddelde op 30 procent.

Deze aandacht voor innovatie is niet zonder reden. In een meer en meer competitieve en globaliserende wereldeconomie is het voor bedrijven essentieel om innovatief te zijn. Dat kan door kapitaal en arbeid anders of ‘slimmer’ in te zetten of door nieuwe producten en diensten te introduceren, waarmee het bedrijf de marktpositie behoudt of verstevigt. Stilstand in dit opzicht betekent dan ook achteruitgang. In de wetenschappelijke literatuur is de relatie tussen innovatie, concurrentiekracht en economische groei uitgebreid onderzocht en de nauwe verwevenheid hiertussen is meermaals aangetoond (zie o.a. Romer, 1994; Rosenberg, 2003; Sala-i-Martin, 2003; Solow, 1956).

Eerder heeft het CBS onderzoek gedaan naar de innovatiekracht van verschillende Nederlandse bedrijfstakken (CBS, 2016; CBS, 2017a; Walhout & van Roekel, 2017), maar niet specifiek naar de groothandel. In dit hoofdstuk wordt onderzocht hoe innovatief de Nederlandse groothandel is, in vergelijking tot enkele andere bedrijfstakken in ons land. Daarvoor worden de CBS-data op het gebied van R&D en innovatie van verslagjaar 2016 gebruikt.

Hoewel ze onderling nauw verbonden zijn, zijn Research & Development (R&D) en innovatie niet hetzelfde. R&D ligt vaak ten grondslag aan innovatie. Het essentiële verschil is de toepasbaarheid van het resultaat. Neem het volgende voorbeeld. Het bedenken en ontwikkelen van een prototype voor het efficiënter maken van processen valt onder R&D. Wanneer de opgedane kennis voor het ontwikkelen van het prototype wordt omgezet naar een commerciële toepassing, spreken we van een innovatie. Overigens hoeft R&D er niet altijd naar te streven om een bepaald maatschappelijk of economisch vraagstuk op te lossen. Het verkrijgen van kennis over een bepaalde kwestie kan namelijk ook een doel op zich zijn, bijvoorbeeld in de academische wereld. Het is dan ook belangrijk te beseffen dat niet alle R&D-activiteiten tot concrete innovaties leiden.noot1

Leeswijzer

In dit hoofdstuk wordt aan de hand van beide indicatoren – zowel R&D als innovatie – onderzocht hoe innovatief de groothandel in Nederland is. De resultaten worden vergeleken met verwante sectoren, zoals de detailhandel, en vervoer en opslag. Paragraaf 4.2 gaat in op de mate waarin groothandelaren R&D-activiteiten ontplooien. Paragraaf 4.3 zoomt in op de toegepaste kennis in de vorm van innovatie bij groothandelaren. Het hoofdstuk eindigt met een samenvatting en conclusie in paragraaf 4.4. Ten slotte wordt in paragraaf 4.5 uiteengezet welke bronnen en methoden gebruikt zijn voor het beantwoorden van de onderzoeksvragen in dit hoofdstuk.

4.2R&D-activiteiten van de groothandel

In 2016 telde ons land 55,7 duizend bedrijven met 10 of meer werkzame personen.noot2 Van deze bedrijven is bekend dat 17 procent R&D-activiteiten ontplooiden. Dat betekent dat bijna 10 duizend bedrijven in Nederland met minimaal 10 werkzame personen aan R&D deden. Gezamenlijk gaven ze 7,6 miljard euro uit aan onderzoek en ontwikkeling. In de afgelopen jaren is dit bedrag steeds toegenomen. In 2012 gaven deze bedrijven in Nederland 6,5 miljard euro uit aan R&D. Bedrijven – en andere instellingen – verrichten overigens niet altijd R&D voor zichzelf of voor de eigen sector. Een bedrijf kan bijvoorbeeld ook R&D doen in opdracht van de overheid of publieke researchinstellingen. Omgekeerd kunnen bijvoorbeeld universiteiten R&D verrichten voor bedrijven. Dit laatste valt niet binnen de scope van dit onderzoek, omdat hier enkel op de eigen R&D- en innovatieactiviteiten van bedrijven wordt gefocust.

Industrie dominant in R&D

Tabel 4.2.1 toont dat de industrie verantwoordelijk is voor een groot deel van de totale R&D-uitgaven van het Nederlandse bedrijfsleven, namelijk 59 procent. Dat komt deels doordat de R&D van de industrie technischer van aard is en daardoor uitgaven aan bijvoorbeeld apparatuur en laboratoria hoger zijn. Daarnaast zijn in de industrie enkele grote multinationals die zeer grote bedragen uitgeven aan R&D. Hiermee stuwen ze de gemiddelde R&D-uitgaven per bedrijf in deze sector enorm omhoog (CBS, 2017). Desalniettemin ontplooide ruim 40 procent van alle industriële bedrijven in Nederland R&D-activiteiten.

4.2.1Aantal bedrijven met R&D en bijbehorende uitgaven per sector, 2016*

	Aantal bedrijven			R&D uitgaven
	totaal	met R&D		totale uitgaven	gemiddelde
Sector			%	mln euro	dzd euro
Nederlandse bedrijven	55 730	9 645	17	7 623	790
Industrie	8 070	3 280	41	4 529	1 381
Groothandel	7 370	1 315	18	493	375
Groothandel Agro	415	30	7	.	.
Groothandel Food	685	65	9	.	.
Groothandel Non-food	1 950	475	24	214	449
Groothandel ICT	800	245	31	63	254
Groothandel Machines	1 855	220	12	88	400
Overige groothandel	1 660	280	17	38	134
Detailhandel	4 505	125	3	33	261
Vervoer en opslag	3 480	175	5	110	626

Bron:CBS.

Grote verschillen R&D-betrokkenheid binnen groothandel

In de groothandel deed in 2016 bijna 20 procent van alle bedrijven – met minimaal 10 werkzame personen – aan R&D. Dat komt neer op 1,3 duizend groothandelaren. Zij gaven gemiddeld 375 duizend euro uit aan onderzoek en ontwikkeling, waarmee ze een ruime 6 procent van de totale R&D-uitgaven van het Nederlandse bedrijfsleven voor hun rekening namen. Tabel 4.2.1 laat zien dat er grote verschillen bestaan binnen de groothandelaren met betrekking tot het aandeel bedrijven dat R&D-activiteiten ontplooide én de gemiddelde uitgaven hieraan.

Met name groothandelaren die consumentenartikelen verhandelden – de zogenaamde non-food groothandel – hebben relatief hoge uitgaven aan R&D; 43 procent van de uitgaven in de groothandel kwam uit deze branche. Gemiddeld genomen gaven zij hier ook meer geld aan uit dan de rest van de Nederlandse groothandel. De omvang van de gemiddelde uitgaven van groothandelaren blijft echter achter bij dat van het Nederlandse bedrijfsleven én dat van de bedrijven actief in de vervoer en opslag. De restcategorie ‘overige groothandel’ spendeerde – gemiddeld genomen – het minste geld aan R&D. Tot deze restcategorie behoren bedrijven actief in de handelsbemiddeling, de niet-gespecialiseerde groothandel en de overige gespecialiseerde groothandel, zoals de groothandel in minerale brandstoffen, chemische producten of afval.

Weinig R&D bij detailhandel en transportbranche

We vergelijken de groothandel in Nederland ook met de detailhandel – die meer in contact staat met consumenten – en de vervoer- en opslagsector. Laatstgenoemde sector is net als de groothandel voor veel bedrijven een belangrijke logistieke partner en intermediair bij nationale en internationale activiteiten (zie ook hoofdstuk 6 in deze publicatie). Duidelijk is dat zowel de detailhandel als de vervoer- en opslagsector relatief weinig betrokken waren bij R&D in 2016. De 175 vervoer- en opslagbedrijven die wel R&D-activiteiten verrichtten gaven hier wel bovengemiddeld geld aan uit.

Hoewel innovatiestudies zich lange tijd uitsluitend richtten op de industrie (zie bijvoorbeeld Dachs et al., 2016), laten de resultaten zien dat R&D ook een rol speelt buiten de industrie en bij dienstverlenende bedrijven zoals groothandelaren. Echter, de wetenschappelijke literatuur stelt wel dat dienstverlenende bedrijfstakken in vergelijking minder inzetten op formele R&D-activiteiten, maar meer inzetten op ‘zachte’ innovatieactiviteiten. Bovendien worden ze veel meer gedreven door de implementatie van externe technologieën, waaronder informatietechnologieën (Dachs et al., 2016; Droege et al, 2009; Hauknes & Knell, 2009; Miles, 2005). In de rest van dit hoofdstuk wordt dan ook de toegepaste variant van kennis bij groothandelaren onder de loep genomen.

4.3Innovatie bij de groothandel

Zoals eerder aangehaald is innovatie de praktische toepassing van de nieuwe inzichten die verworven zijn door kennis die door middel van onderzoek en ontwikkeling wordt vergaard. Bij innovatie wordt doorgaans een onderscheid gemaakt tussen technologische en niet-technologische innovaties (CBS, 2017a; CBS, 2017b; Dachs et al., 2016; Reynolds & Cuthbertson, 2014), in navolging van het breed erkende ‘Oslo Manual’ van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling en Eurostat (OESO/Eurostat, 2005).

Technologische innovatie…

Tot technologische innovaties worden product- en procesinnovaties gerekend. In het geval van productinnovatie heeft een bedrijf één of meerdere nieuwe of sterk verbeterde producten of diensten geïntroduceerd. Dat kunnen goederen en diensten zijn die nieuw voor de markt zijn, of alleen nieuw voor het bedrijf zelf. Maar processen zodanig vernieuwen en verbeteren waardoor producten en diensten efficiënter gemaakt kunnen worden, valt ook onder technologische innovatie. Denk hierbij in het geval van groothandelaren aan de introductie van e-commerce diensten, elektronische gegevensuitwisseling met belangrijke klanten en leveranciers of nieuwe voorraadbeheersystemen op basis van radiofrequentie-identificatie (RFID).

… en niet-technologische innovatie

Van oudsher wordt met innovatie voornamelijk het technologische aspect bedoeld. De Nederlandse economie innoveert echter ook op strategische wijze. Deze niet-technologische innovaties hebben betrekking op organisatorische innovaties of marketinginnovaties in brede zin. Groothandelaren kunnen bijvoorbeeld private label-producten voor klanten ontwerpen en commercialiseren, op innovatieve wijze gebruik maken van social media en diverse verkoopkanalen, nieuwe business­modellen implementeren of een nieuwe methode hebben om de prijs van producten te bepalen.

Groothandelaren bovengemiddeld innovatief

Tabel 4.3.1 geeft weer welk deel van de bedrijven aan technologische en/of niet-technologische innovatie deed in de periode 2014–2016. Het eerste dat opvalt is dat het aandeel innovatieve groothandelaren relatief hoog is. Van alle groothandelaren is 57 procent innovatief. Dat is ruim meer dan het aandeel dat betrokken was bij R&D. Dat was namelijk 18 procent. De industrie is met een aandeel van 65 procent innovatiever, maar op het vlak van toegepaste kennis kan de groothandel zich meer meten met de industrie dan met R&D-activiteiten. Deze resultaten ondersteunen daarmee de eerdere observaties uit de wetenschappelijke literatuur dat de groothandel meer inzet op innovatie dan R&D. Sterker nog, wanneer we kijken naar het aandeel innovatieve bedrijven bij de groothandel dan ligt dit aandeel beduidend hoger dan de 48 procent bij het Nederlandse bedrijfsleven in het algemeen. In totaal voerden bijna 4,2 duizend groothandelaren innovaties door in de periode 2014–2016. Met name de technisch-georiënteerde groothandelaren waren innovatief in deze periode, zoals ook al naar voren kwam bij het eerder aangehaalde onderzoek van De Jong en Muizer (2005). De detailhandel en bedrijven actief in vervoer en opslag zijn minder innovatief dan het doorsnee bedrijf in Nederland.

4.3.1Aandeel innovatieve bedrijven naar type innovatie, 2014–2016

	Innovatief	Alleen technologische innovatie	Technologische en niet-technologische innovatie	Alleen niet-technologische innovatie
Sector	%
Nederlandse bedrijfsleven	48	22	17	9
Industrie	65	31	28	6
Groothandel	57	27	21	9
Groothandel Agro	40	24	11	6
Groothandel Food	54	22	21	10
Groothandel Non-food	62	26	22	14
Groothandel ICT	66	28	33	5
Groothandel Machines	57	31	20	6
Groothandel Overig	54	26	19	9
Detailhandel	34	13	9	12
Vervoer en opslag	43	21	15	6

Bron:CBS.

Noot: In geval van afronding kan het voorkomen dat het weergegeven totaal niet overeenstemt met de som van de getallen.

Bijna 40 procent van de bedrijven in Nederland met 10 of meer werkzame personen deed in de periode 2014–2016 aan technologische innovatie (en gedeeltelijk ook aan niet-technologische innovatie). Dat komt overeen met bijna 20 duizend bedrijven. Dit zijn dus bedrijven die één of meerdere nieuwe of sterk verbeterde producten of diensten introduceerden. Ruim een kwart voerde niet-technologische innovaties door op het gebied van marketing en/of organisatie. Circa 1 op de 6 van bedrijven in Nederland voerde innovaties door op zowel technologisch als niet-technologisch vlak. Schmidt en Rammer (2007) tonen aan dat deze combinatie van technologische en niet-technologische innovatie het meest winstgevend is voor bedrijven. Bedrijven, die een vernieuwend product op de markt brengen, hebben veelal de behoefte om dit product op een innovatieve wijze te commercialiseren. En procesinnovaties vergen ook geregeld innovatieve oplossingen op organisatiegebied.

Van alle groothandelaren voerde 27 procent enkel technologische innovaties door, 9 procent enkel niet-technologische innovaties en 21 procent combineerde beide typen innovaties. Met name de groothandel in ICT-apparatuur wist technologische en niet-technologische innovaties goed te combineren in de periode 2014–2016. De detailhandel lukte dit minder goed. De bedrijfstak valt bovendien op met een relatief hoog aantal bedrijven dat enkel marketing- of organisatorische innovaties doorvoerde.

Uitgaven aan technologische innovatie

Uit tabel 4.3.1 bleek dat het merendeel van de innovaties van het Nederlandse bedrijfsleven én groothandel van technologische aard was. Van de technologische innovatie is bekend hoeveel de bedrijven daar in de periode 2014–2016 aan hebben uitgegeven. Tabel 4.3.2 laat zien dat de helft van alle uitgaven aan technologische innovatie voor rekening komt van de industrie. De groothandel was verantwoordelijk voor 8 procent van het technologische innovatiebudget van bedrijven in Nederland. De groothandel in consumentenartikelen gaf van alle groothandelaren het meeste uit aan technologische innovaties.

4.3.2Uitgaven aan technologische innovatie door bedrijven, 2014–2016

	Uitgaven	Gemiddelde uitgaven
Sector	mln euro	dzd euro
Nederlandse bedrijfsleven	16 344	821
Industrie	8 164	1 709
Groothandel	1 311	373
Groothandel Agro	149	710
Groothandel Food	86	219
Groothandel Non-food	373	511
Groothandel ICT	234	511
Groothandel Machines	286	305
Groothandel Overig	183	232
Detailhandel	445	449
Vervoer en opslag	380	296

Bron:CBS.

Bijna 10 procent omzet groothandel dankzij nieuwe producten

Een belangrijk verschil met de industrie is dat groothandelaren met name investeren in procesinnovaties (Dachs et al., 2016) en de industrie met name in productinnovaties (CBS, 2017a). Het is dan ook niet verrassend dat nieuwe of sterk verbeterde producten een groter aandeel in de totale omzet vormt voor industriële bedrijven dan voor dienstverlenende bedrijfstakken als de groothandel, detailhandel en vervoersbranche. Dit geldt zowel voor nieuwe producten voor de markt als voor producten die nieuw zijn voor het bedrijf, al is het verschil bij de laatste categorie minder groot.

Desondanks bestond de bedrijfsomzet van groothandelaren in Nederland voor 9,6 procent uit nieuwe of sterk verbeterde producten in 2016: 5,5 procent dankzij producten die nieuw waren voor de markt en 4,1 procent dankzij producten nieuw voor het bedrijf zelf. Daarmee is de groothandel wat betreft de omzet iets afhankelijker van deze producten dan het doorsnee bedrijf in Nederland. Wat opvalt is dat er wederom grote verschillen waar te nemen zijn binnen de verschillende branches van de groothandel. Zo is de Nederlandse groothandel in landbouwproducten en levende dieren voor 14 procent afhankelijk van nieuwe of verbeterde producten voor de markt – wat betreft hun bedrijfsomzet – en amper van nieuwe of verbeterde producten die nieuw zijn voor deze groothandelaren zelf. Het tegenovergestelde is waar voor de groothandel in voedings- en genotmiddelen.

4.3.3Omzetaandeel door nieuwe of sterk verbeterde producten in branche, 2014–2016

	Nieuw voor de markt	Nieuw voor het bedrijf
Sector	%
Nederlandse bedrijfsleven	5,3	4
Industrie	10,9	5,9
Groothandel	5,5	4,1
Groothandel Agro	14,2	0,3
Groothandel Food	1,8	7
Groothandel Non-food	6,2	3,8
Groothandel ICT	8	6,6
Groothandel Machines	5,4	5,8
Groothandel Overig	2	1,9
Detailhandel	1,3	4,5
Vervoer en opslag	2,4	1,7

Bron:CBS.

Groothandelaren kunnen al dan niet in samenwerking met hun opdrachtgever aan productinnovaties doen. Omdat de groothandel een centrale positie inneemt in de waardenketen en in direct contact staat met partijen aan beide uiteinden van de keten – de producent en retailer of andere grootverbruiker – is de groothandel voor meerdere partijen een interessante samenwerkingspartner op het gebied van (product)innovatie. Groothandelaren kunnen de producent van goederen informatie verschaffen omtrent aspecten als voedselveiligheid, milieutechnische aspecten en consumentenvoorkeuren, hetgeen kan leiden tot de introductie van nieuwe producten (zie bijvoorbeeld Steijnen et al., 2002).

4.4Samenvatting en conclusie

In dit hoofdstuk wordt onderzocht hoe innovatief de Nederlandse groothandel is, in vergelijking tot het hele bedrijfsleven en specifiek enkele andere bedrijfstakken in ons land. Dat is gedaan aan de hand van twee indicatoren; enerzijds de mate waarin men betrokken was bij R&D-activiteiten en anderzijds de mate waarin men de opgedane kennis wist om te zetten naar innovaties.

De resultaten laten zien dat de Nederlandse groothandel veel meer is dan een ‘dozenschuiver’; 18 procent van alle groothandelaren met minimaal 10 werkzame personen deed in 2016 aan R&D. Dat komt overeen met ruim 1,3 duizend bedrijven. Deze bedrijven namen samen ruim 6 procent van de totale R&D-uitgaven van het Nederlandse bedrijfsleven voor hun rekening. Gemiddeld gaf een bedrijf in de groothandel met R&D circa 375 duizend euro uit aan onderzoek en ontwikkeling; in de industrie is dit – gemiddeld genomen – 3,6 keer zo groot. De industrie is verantwoordelijk voor het grootste deel van de totale R&D-uitgaven van het Nederlandse bedrijfsleven, namelijk 59 procent.

De resultaten in dit hoofdstuk ondersteunen de observaties uit de wetenschappelijke literatuur dat de groothandel meer inzet op innovatie dan R&D; 57 procent van de groothandelaren heeft geïnnoveerd in de periode 2014–2016. Ter vergelijking, voor het totale bedrijfsleven in Nederland was dit aandeel 48 procent. Groothandelaren voerden met name technologische innovaties door op het gebied van producten en processen. Hier gaf men in de periode 2014–2016 ruim 1,3 miljard euro aan uit. Bijna 10 procent van de bedrijfsomzet van groothandelaren werd gerealiseerd dankzij de introductie van nieuwe of sterk verbeterde producten. De Nederlandse detailhandel en transportbranche doet in vergelijk tot de groothandel minder aan R&D en innovatie.

4.5Data en methoden

Om inzicht te verschaffen over de R&D- en innovatieactiviteiten die de Nederlandse groothandel ontplooit, zijn in dit hoofdstuk een drietal databronnen gebruikt.

Bedrijfsdemografisch Kader

Het startpunt van dit onderzoek vormt het Bedrijfsdemografisch Kader (BDK) van het CBS. Het BDK is geraadpleegd voor informatie over bedrijven die in Nederland gevestigd zijn. Het BDK is gebaseerd op het Algemeen Bedrijven Register (ABR) van het CBS. In het ABR staan onder andere identificerende gegevens, informatie over de economische activiteit (SBI) en het aantal werkzame personen van alle bedrijven, instellingen en zelfstandigen in Nederland. Het BDK is een doorontwikkelde versie van het ABR waarin gecorrigeerd is voor methodebreuken zodat de volgtijdelijkheid van de bedrijfsinformatie gewaarborgd is.

In dit hoofdstuk richten we ons uitsluitend op het Nederlandse bedrijfsleven, inclusief de landbouwsector en financiële sector. Dat wil zeggen dat alle bedrijfstakken die primair met overheidsgeld gefinancierd worden niet zijn opgenomen in de analyses. Hierdoor vallen de sectoren openbaar bestuur (SBI 84), onderwijs (SBI 85) en zorg (SBI 86–88) buiten de onderzoekspopulatie.

Research & Development

Het BDK is vervolgens verrijkt met gegevens afkomstig van de enquête Research & Development (R&D). In deze enquête vraagt het CBS bedrijven en instellingen naar hun uitgaven en ingezette arbeidsjaren voor R&D. Grote bedrijven worden allemaal waargenomen. Bij andere bedrijven met 10 of meer werknemers gebeurt dit op steekproefbasis. Bedrijven met minder dan 10 werknemers worden via een secundaire bron bijgeschat. Echter, om de R&D-cijfers beter te kunnen vergelijken met de innovatiegegevens is in dit hoofdstuk ervoor gekozen om enkel bedrijven op te nemen in de onderzoekspopulatie met 10 of meer werkzame personen. Bovendien worden enkel bedrijven in de private sector beschouwd en laten we de instellingen buiten beschouwing voor vergelijkbaarheid met andere publicaties.

In het najaar van 2019 vindt een revisie plaats van de R&D-statistieken. Om die reden hebben de cijfers zoals in dit hoofdstuk gepresenteerd een voorlopig karakter.

Innovatie

Tevens is het BDK verrijkt met innovatiegegevens. Het CBS meet innovatie bij bedrijven volgens de regels van de Europese innovatie- enquête: de Community Innovation Survey (CIS). Alle EU-lidstaten voeren dit onderzoek elke twee jaar uit in opdracht van Eurostat, het statistiekbureau van de Europese Commissie. De onderzoekspopulatie bestaat uit een selectie van bedrijfstakken. Naast de branches die internationaal zijn afgesproken, betrekt het CBS diverse aanvullende bedrijfstakken in het onderzoek voor een breder perspectief. Daardoor ontstaat een compleet beeld van het Nederlandse bedrijfsleven. Bedrijven met minder dan tien werkzame personen vallen buiten de onderzoekspopulatie.

Ook dit is in overeenstemming met de Europese methode. Het CBS gebruikt een steekproef van bedrijven met tien tot honderd werkzame personen en nodigt hen uit om een vragenlijst in te vullen. Bedrijven vanaf honderd werknemers ontvangen allemaal deze uitnodiging. De populatie omvat bijna 51 duizend bedrijven die gevestigd zijn Nederland.

4.6Literatuur

Open literatuurlijst