ICT-gebruik van huishoudens en personen

Auteur: Judit Arends-Tóth

Nederlanders zijn digitaal actiever dan ooit. Van de Nederlandse bevolking vanaf 12 jaar was 88 procent dagelijks online in 2019. De meest voorkomende internetactiviteiten zijn e-mailen en sociale media gebruiken. Bijna vier op de vijf deed een aankoop via internet in 2019. De helft van de Nederlanders beschikte over meer dan basis digitale vaardigheden. Bijna 6 op de 10 vermeed een internetactiviteit vanwege zorgen om internetveiligheid.

3.1ICT-voorzieningen en internetgebruik

Internet, mobiele telefoons en computers spelen een belangrijke rol in het dagelijks leven van Nederlanders. Veel mensen gebruiken internet niet alleen thuis of op het werk, maar vrijwel overal. Dankzij de goede kwaliteit van de Nederlandse ICT-infrastructuur kunnen mensen vrijwel altijd online zijn. Het CBS doet jaarlijks onderzoek naar het ICT- en internetgebruik van Nederlandse huishoudens en personen. Deze paragraaf beschrijft eerst de ICT-voorzieningen die aanwezig zijn in huishoudens. Daarna komt aan bod hoe personen internet gebruiken. Trends worden besproken vanaf 2014.

Internettoegang thuis voor vrijwel iedereen

In 2019 had 96 procent van de huishoudens thuis toegang tot internet. Het betrof rond 7,6 miljoen huishoudens. Het aandeel huishoudens met internettoegang thuis groeit niet meer sterk de laatste jaren. In 2018 en 2017 had 95 procent van de huishoudens toegang tot internet, in 2016 ging het om 92 procent. In 2014 bedroeg het aandeel nog 90 procent. Van alle huishoudens had dus 4 procent thuis géén toegang tot internet in 2019. De ruime meerderheid van deze huishoudens omvat ten minste één persoon die ouder is dan 75 jaar.

Van de mensen die thuis geen toegang tot het web hadden in 2019, gebruikte het merendeel (89 procent) ook nooit internet buitenshuis. Twee derde van de personen zonder internetverbinding thuis gaven aan simpelweg geen interesse te hebben in het internet of ze vonden het niet zinvol. Bijna vier op de tien meldden gebrek aan kennis of vaardigheden. In mindere mate werden ook het kostenaspect (14 procent) en de bezorgdheid over privacy en veiligheid (11 procent) als redenen aangevoerd om thuis geen internet te hebben.

Nederland ook in 2019 Europees koploper met internet thuis

Nederland is koploper in de EU met de meeste huishoudens met toegang tot internet. Volgens de Europese onderzoeksmethode had 98 procent van de Nederlandse huishoudens thuis internet in 2019 (figuur 3.1.1). Andere landen in de EU waar het overgrote deel van huishoudens internettoegang heeft, zijn Zweden en het Verenigd Koninkrijk (beide 96 procent), Denemarken, Luxemburg en Duitsland (alle drie 95 procent), en Finland (94 procent). Het aandeel huishoudens met internet thuis is in veel Zuid- en, met name, Oost-Europese landen kleiner. Vooral de Oost-Europese landen maakten de laatste jaren een inhaalslag. Zo had 75 procent van de huishoudens in Bulgarije in 2019 een internetaansluiting, terwijl dit in 2014 nog 57 procent was. In 2019 had gemiddeld 90 procent van de huishoudens in de EU-28 een internetaansluiting. In 2014 was dat nog 81 procent.

Toon tabel3.1.1 Thuis toegang tot internet, EU-28, 2019 (% van huishoudens¹⁾)Verberg tabel3.1.1 Thuis toegang tot internet, EU-28, 2019 (% van huishoudens¹⁾)

3.1.1 Thuis toegang tot internet, EU-28, 2019 (% van huishoudens¹⁾)

Thuis toegang tot internet
Nederland	98
Zweden	96
Verenigd Koninkrijk	96
Denemarken	95
Duitsland	95
Luxemburg	95
Finland	94
Ierland	91
Spanje	91
Estland	90
Oostenrijk	90
Frankrijk	90
België	90
Cyprus	90
EU-28	90
Slovenië	89
Tsjechië	87
Polen	87
Malta	86
Hongarije	86
Italië	85
Letland	85
Roemenië	84
Slowakije	82
Litouwen	82
Portugal	81
Kroatië	81
Griekenland	79
Bulgarije	75
Bron: Eurostat.
1)Particuliere huishoudens met ten minste één persoon van 16 tot 75 jaar.

Vrijwel alle Nederlandse huishoudens hebben thuis een breedbandverbinding (98 procent). Nederland stond daarmee in 2019 bovenaan de Europese ranglijst. Gemiddeld had 89 procent van de huishoudens in de EU een breedbandverbinding. Griekenland, Portugal (beide 78 procent) en Bulgarije (75 procent) scoorden het laagst.

Cijfers over breedbandverbindingen in huishoudens voor meer Europese landen zijn te vinden in deze Eurostat-tabel.

Smartphone in bijna 9 op de 10 huishoudens

In 2019 waren smartphones en laptops de meest gebruikte apparaten in huishoudens om mee te internetten. Smartphones waren aanwezig in 89 procent van de huishoudens en laptops bij 79 procent (figuur 3.1.2). Smartphones hebben de laatste jaren veel terrein gewonnen; in 2014 beschikte 67 procent van de huishoudens over een of meer smartphones. Tablets worden ook vaak gebruikt om online te gaan: in 2019 had 66 procent van de huishoudens een tablet, terwijl dat 50 procent was in 2014. In 2019 werden vooral vaker tv’s met settopbox of smart tv’s gebruikt om online te gaan dan in eerdere jaren. In 56 procent van alle huishoudens werd verbinding met het internet gemaakt via een dergelijk apparaat. Het gebruik van desktops om te internetten nam af: in 2014 gebruikte 54 procent van de huishoudens een desktop om te internetten; in 2019 was dat afgenomen tot 50 procent.

Toon tabel3.1.2 Huishoudens met apparaten voor internettoegang (% van huishoudens¹⁾)Verberg tabel3.1.2 Huishoudens met apparaten voor internettoegang (% van huishoudens¹⁾)

3.1.2 Huishoudens met apparaten voor internettoegang (% van huishoudens¹⁾)

Jaren	Desktop	Laptop	Smartphone	Spelcomputer	TV met settopbox/smart tv	Tablet
2014	54	70	67	18	35	50
2015	50	72	73	19	34	58
2016	53	75	80	23	41	62
2017	55	78	85	25	47	66
2018	50	78	87	26	49	63
2019	50	79	89	27	56	66
1)Particuliere huishoudens met ten minste één persoon van 12 jaar of ouder.

Het voorgaande deel van deze paragraaf liet zien dat Nederlandse huishoudens in ruime mate beschikken over internetvoorzieningen. Het vervolg van deze paragraaf beschrijft hoe personen internet gebruiken.

88 procent dagelijks online

In 2019 was 88 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder dagelijks of vrijwel dagelijks online (figuur 3.1.3). In 2014 was dat nog 79 procent. Vooral personen van 18 tot 55 jaar gebruiken het internet dagelijks. Van de personen in deze groepen was meer dan 95 procent elke dag online. In 2014 gold dit alleen voor personen in de leeftijdsgroep 18 tot 35 jaar. Het dagelijks internetgebruik van 65‑plussers neemt toe. Inmiddels gaat 77 procent van de personen van 65 tot 75 jaar dagelijks het web op, tegen 58 procent in 2014. Van de 75‑plussers ging 44 procent dagelijks online in 2019, terwijl dat in 2014 nog 23 procent was.

Toon tabel3.1.3 Dagelijks online (% van personen
vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.1.3 Dagelijks online (% van personen
vanaf 12 jaar)

3.1.3 Dagelijks online (% van personen
vanaf 12 jaar)

Dagelijks internetten	2019	2014
Totaal	88	79
Leeftijd	.	.
12 tot 18 jaar	93	89
18 tot 25 jaar	98	97
25 tot 35 jaar	97	95
35 tot 45 jaar	95	88
45 tot 55 jaar	95	86
55 tot 65 jaar	88	79
65 tot 75 jaar	77	58
75 jaar of ouder	44	23

Hoogopgeleiden zijn vaker dagelijks online dan lager opgeleiden. In 2019 was 97 procent van de hoogopgeleiden dagelijks online tegen 75 procent van de laagopgeleiden. Met name onder laagopgeleiden is het aandeel personen dat dagelijks internet sterk gegroeid: in 2014 bedroeg het nog 62 procent.

Meer informatie over dagelijks internetgebruik naar hoogst behaalde onderwijsniveau is opgenomen in deze StatLine-tabel.

Nederland is met Denemarken koploper in de EU met het dagelijks gebruik van internet door inwoners. Volgens de Europese methode gebruikten meer dan 9 op de 10 Nederlanders en Denen (van 16 tot 75 jaar) dagelijks het internet. Het EU-gemiddelde bedroeg 79 procent.

Cijfers over dagelijks internetgebruik voor meer Europese landen zijn opgenomen in deze Eurostat-tabel.

Vijf procent nooit op internet

Van de Nederlanders van 12 jaar of ouder gaf 5 procent in 2019 aan, nog nooit internet te hebben gebruikt (figuur 3.1.4). Dat zijn ongeveer 763 duizend mensen. Vijf jaar eerder was 9 procent nooit online geweest. Meer dan de helft van de Nederlanders die nooit internette, was 75 jaar of ouder. Bijna een kwart was tussen de 65 en 75 jaar. De groep 75‑plussers die nog nooit online was, is wel kleiner geworden. In 2014 gaf 57 procent van hen aan nog nooit internet te hebben gebruikt. Vervolgens daalde dit naar 50 procent in 2015. In 2019 is hun aandeel teruggelopen naar 33 procent. Ook onder Nederlanders tussen de 65 en 75 jaar is het aandeel dat nog nooit gebruik heeft gemaakt van het internet afgenomen. Het bedroeg 9 procent in 2019 tegen 18 procent in 2014. In de leeftijdscategorie 45 tot 65 jaar was 2 procent nog nooit online. Personen in de leeftijd van 12 tot 45 jaar maken bijna allemaal gebruik van het internet.

Toon tabel3.1.4 Nooit internet gebruikt (% van personen
vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.1.4 Nooit internet gebruikt (% van personen
vanaf 12 jaar)

3.1.4 Nooit internet gebruikt (% van personen
vanaf 12 jaar)

Nooit internet gebruikt	2019	2014
Totaal	5	9
Leeftijd	.	.
12 tot 25 jaar	1	1
25 tot 45 jaar	1	2
45 tot 65 jaar	2	4
65 tot 75 jaar	9	18
75 jaar of ouder	33	57

Onder de 75‑plussers zijn het vaker vrouwen dan mannen die geen internet gebruiken. In 2019 gaf 41 procent van de vrouwen en 22 procent van de mannen van 75 jaar of ouder aan nooit online te zijn geweest. Ook onder 65- tot 75‑jarigen zijn het vooral vrouwen die niet actief zijn op internet. Laagopgeleide 75‑plussers horen vaker bij de niet-internetters (47 procent) dan hoogopgeleide leeftijdsgenoten (5 procent). In de overige leeftijdscategorieën zijn het ook vooral de laagopgeleide Nederlanders die aangeven niet op het web te surfen.

Meer informatie over personen die nooit online waren, is opgenomen in deze StatLine-tabel.

Vaker internetten buitenshuis: vooral met smartphone

Steeds meer mensen gebruiken mobiele apparaten voor internettoegang op andere plekken dan thuis of op het werk. In 2019 maakte 84 procent van de personen van 12 jaar of ouder gebruik van mobiel internet buitenshuis. In 2014 was dat nog 66 procent. Vooral via smartphones wordt gebruikgemaakt van mobiel internet. In 2019 gebruikte 82 procent een smartphone om mobiel te internetten, tegen 60 procent in 2014. De laptop werd door ruim een derde van de Nederlanders gebruikt voor dit doel in 2019. Bijna drie op de tien internette op een andere plek dan thuis of op het werk via een tablet in 2019. Ook het gebruik van andere mobiele apparaten om buitenshuis te internetten, zoals een mediaspeler of e-reader, is populairder geworden: het steeg van 5 procent in 2014 naar 11 procent in 2019.

Meer informatie over mobiele apparaten voor internettoegang is opgenomen in deze StatLine-tabel.

Tot 45 jaar: 95 procent gebruikt mobiel internet

Vooral in de leeftijdsgroep van 12 tot 45 jaar gebruikte in 2019 vrijwel iedereen (95 procent) mobiel internetnoot1 (tabel 3.1.5). Van de 45- tot 65‑jarigen gebruikte bijna negen op de tien een mobiele internetverbinding. In 2019 nam het mobiele internetgebruik van 65- tot 75‑jarigen flink toe. In 2019 internette 71 procent van hen via een mobiel apparaat. In 2018 was dat nog 62 procent. Voor 75‑plussers was het cijfer aanzienlijk lager (35 procent). In alle leeftijdsgroepen was de smartphone het meest gebruikte apparaat.

Het percentage personen dat mobiel internet gebruikt, was het hoogst onder degenen die hoger onderwijs hebben genoten: 94 procent. Onder personen met lager onderwijs was het aandeel 72 procent. Mannen gebruikten iets vaker mobiele apparatuur met een internetverbinding dan vrouwen.

3.1.5Gebruik van mobiel internet, naar persoonskenmerken, 2019¹⁾

	Totaal2)	Smartphone	Laptop	Tablet	Overige apparatuur
	% van personen vanaf 12 jaar
Totaal	84	82	35	28	11
Geslacht
Man	87	85	41	30	14
Vrouw	82	80	29	25	8
Opleidingsniveau
Lager onderwijs	72	69	25	19	7
Middelbaar onderwijs	88	87	34	25	10
Hoger onderwijs	94	93	47	38	15
	% van personen
Leeftijd
12 tot 25 jaar	96	95	57	26	13
25 tot 45 jaar	95	94	44	30	15
45 tot 65 jaar	88	86	30	30	10
65 tot 75 jaar	71	66	16	27	6
75 jaar of ouder	35	29	8	14	1

Bron:CBS

¹⁾Gebruik van mobiele apparatuur, niet thuis of op het werk.

²⁾Via één of meerdere typen apparaten.

Nederland internationaal voorop met mobiel internet

In 2019 scoorden Zweden, Denemarken (respectievelijk 93 en 92 procent) en Nederland (89 procent) het hoogste in de EU als het gaat om internetgebruik met mobiele apparaten, zoals een laptop, tablet of smartphone, buitenshuis of buiten het werk. Het aandeel mobiele internetgebruikers was in deze landen flink groter dan het EU-gemiddelde van 75 procent. Zowel voor Zweden, Denemarken als Nederland gold dat inwoners veelal de smartphone gebruikten om buiten het huis of werk te internetten. In 2019 surfte 92 procent van de Zweden, 88 procent van de Nederlanders en 87 procent van de Denen op internet met een smartphone. Deze landen liepen daarmee voorop in de EU, waar gemiddeld 73 procent van de burgers gebruikmaakte van een smartphone om te internetten. Het smartphonegebruik buitenshuis of buiten het werk was het laagst in Italië (49 procent).

Cijfers over het internetgebruik met mobiele apparaten voor meer Europese landen zijn opgenomen in deze Eurostat-tabel.

Steeds meer mensen kennen DAB+ (digitale radio)

In 2019 had 45 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder weleens van DAB+ gehoord (tabel 3.1.6). Dit aandeel is flink groter dan in 2015, toen 26 procent bekend was met DAB+. In eerdere jaren genoot digitale radio nog minder bekendheid.

3.1.6Bekendheid van digitale radio via DAB+

	Heeft wel eens van DAB+1) gehoord
	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019
	% van personen vanaf 12 jaar
Totaal	12	13	17	26	29	37	41	45
Geslacht
Mannen	17	19	26	37	41	53	55	59
Vrouwen	8	7	9	15	17	22	28	32
Leeftijd
12 tot 25 jaar	9	12	16	21	22	28	32	35
25 tot 45 jaar	13	12	20	30	35	47	48	54
45 tot 65 jaar	14	14	18	29	32	43	48	53
65 tot 75 jaar	14	17	15	24	30	30	39	39
75 jaar of ouder	11	11	10	14	13	14	19	21
Opleidingsniveau
Lager onderwijs	10	11	12	19	19	22	26	29
Middelbaar onderwijs	12	13	19	30	34	45	46	50
Hoger onderwijs	16	16	20	32	37	46	53	56

Bron:CBS

¹⁾Tot en met 2014 werd gevraagd naar 'T-DAB' in plaats van 'DAB+'.

DAB+ geniet aanzienlijk meer bekendheid onder mannen dan onder vrouwen: 59 procent van de mannen kende DAB+, tegen 32 procent van de vrouwen in 2019. Daarnaast zijn er verschillen naar opleidingsniveau: onder personen met een middelbare of hogere opleiding was meer dan de helft bekend met DAB+; bij personen met alleen lager onderwijs was dat 29 procent.

DAB+-apparaat in 16 procent van de huishoudens

In 2019 was 16 procent van de Nederlandse huishoudens in het bezit van een DAB+-apparaat. Het kan dan gaan om een apparaat in huis, maar ook om een DAB+-radio in de auto. Dit aandeel is bijna drie keer zo groot als in 2015, toen het DAB+-apparaat bezit 6 procent bedroeg. In 2014 bedroeg het aandeel nog 4 procent. In dat jaar is echter alleen gevraagd naar dergelijke apparatuur in huis, en niet naar apparatuur in de auto.

Meer informatie over DAB+ is opgenomen in deze CBS-maatwerktabel.

3.2Communiceren via internet

Internet wordt veel gebruikt voor communicatie. Dit kan via het versturen van berichten via e-mail of sociale media. Bellen via internet heeft het analoge telefoonverkeer inmiddels grotendeels vervangen. Deze paragraaf beschrijft hoe personen internet gebruiken bij het onderhouden van contacten.

E-mail en WhatsApp populaire vormen van online communicatie

E-mailen is net als in eerdere jaren de meest voorkomende internetactiviteit om online te communiceren. In 2019 gebruikte 89 procent van de Nederlandse bevolking van 12 jaar of ouder e-mail (tabel 3.2.1). Dit aandeel is ten opzichte van 2014 licht gegroeid: in dat jaar was het 85 procent. Steeds meer mensen zijn actief op sociale media.noot2 In 2014 gebruikte nog 74 procent van de Nederlandse bevolking van 12 jaar of ouder een of meerdere vormen van sociale media. Dit aandeel is toegenomen naar 87 procent in 2019. Vooral directe uitwisseling van tekstberichten wordt vaak gebruikt: 84 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder wisselden in 2019 berichten uit via een dienst als WhatsApp.

3.2.1Communiceren via internet

	2014	2015	2016	2017	2018	2019
	% van personen vanaf 12 jaar
E-mailen	85	85	85	88	88	89
Telefoneren via internet	31	31	35	43	55	58
Sociale media gebruik	74	77	80	85	85	87
direct messaging, zoals WhatsApp	63	68	75	80	81	84

Bron:CBS

Nederlanders gebruiken het internet steeds vaker om te bellen. Het aandeel personen van 12 jaar of ouder dat telefoneert via internet steeg van 31 procent in 2014 naar 58 procent in 2019. Vooral de laatste jaren steeg hun aandeel: in 2016 bedroeg het nog 35 procent.

Vooral jongeren bellen via internet

Vooral jongeren bellen via internet: van de 12- tot 25‑jarigen belde 78 procent in 2019 via internet. 75‑plussers maken hiervan nog relatief weinig gebruik; 18 procent van hen deed dit (figuur 3.2.2). Hoogopgeleiden telefoneren vaker via internet dan laagopgeleiden: 69 tegen 48 procent. Dit verschil wordt overigens niet verklaard door het feit dat hoogopgeleiden vaker een smartphone hebben of gemiddeld jonger zijn dan laagopgeleiden. Internetbellen steeg onder alle onderwijsniveaus. Mannen en vrouwen bellen even vaak via internet.

Toon tabel3.2.2 Bellen via internet (% van personen
vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.2.2 Bellen via internet (% van personen
vanaf 12 jaar)

3.2.2 Bellen via internet (% van personen
vanaf 12 jaar)

Kenmerken personen	2019	2014
Totaal	58	31
Leeftijd	.	.
12 tot 25 jaar	78	48
25 tot 45 jaar	68	39
45 tot 65 jaar	55	26
65 tot 75 jaar	41	19
75 jaar of ouder	18	6
Onderwijsniveau	.	.
Laag	48	24
Middelbaar	57	27
Hoog	69	45

Steeds meer ouderen maken gebruik van sociale media

In 2019 gebruikte 87 procent van de Nederlandse bevolking van 12 jaar of ouder een of meerdere vormen van sociale media (tabel 3.2.3). Dit aandeel is licht gestegen ten opzichte van 2018, toen het 85 procent bedroeg. In 2014 gebruikte nog 74 procent van de Nederlanders sociale media. Het zijn vooral jongeren die sociale media gebruiken, maar de laatste jaren maken ook steeds meer ouderen er gebruik van. Vooral onder 65- tot 75‑jarigen neemt het gebruik toe: in 2019 was 76 procent van hen actief op sociale media. In 2014 was dat nog 40 procent. Ook het sociale mediagebruik onder 75‑plussers is toegenomen: in 2014 maakte 13 procent hier gebruik van, tegen 40 procent in 2019.

Vrijwel iedereen in de leeftijdsgroep van 12 tot 45 jaar gebruikte sociale media in 2019 (meer dan 95 procent). Het aandeel sociale mediagebruikers onder 12- tot 25‑jarigen is onverminderd hoog in de periode 2014–2019. Bij 25- tot 45‑jarigen was het lager in 2014 (91 procent).

3.2.3Gebruik van sociale media, 2019

	Totaal sociale media	Berichten plaatsen op chatsite of online discussieforum	Weblogs lezen of zelf bijhouden	Berichten uitwisselen via instant messaging (zoals WhatsApp)	Professioneel netwerk (zoals LinkedIn)	Ander sociaal netwerk (zoals Facebook of Twitter)
	% van personen vanaf 12 jaar
Totaal	87	25	24	84	32	63
Geslacht
Man	88	29	27	85	37	61
Vrouw	86	21	21	84	27	65
Opleidingsniveau
Lager onderwijs	76	22	15	72	9	58
Middelbaar onderwijs	92	26	22	89	30	66
Hoger onderwijs	96	28	34	93	58	67
Leeftijd
12 tot 25 jaar	97	37	31	95	27	89
25 tot 45 jaar	96	30	36	95	53	77
45 tot 65 jaar	92	24	20	81	34	59
65 tot 75 jaar	76	13	11	70	10	38
75 jaar of ouder	40	5	4	34	2	17

Bron:CBS

WhatsApp (direct messaging) vaakst gebruikt

Het uitwisselen van tekstberichten, via onder meer WhatsApp, is de meest gebruikte vorm van sociale media: 84 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder deed dit in 2019 (figuur 3.2.4). Het gebruik van direct messaging is de laatste jaren fors toegenomen. In 2014 werd het gebruikt door 63 procent van de personen van 12 jaar of ouder; in 2016 door 75 procent. De grootste groei is te zien bij 65- tot 75‑jarigen. Inmiddels verstuurt 70 procent van hen tekstberichten. Dat was in 2014 nog 25 procent. Onder 75‑plussers nam het uitwisselen van tekstberichten toe van 7 procent in 2014, naar 34 procent in 2019. Er is geen verschil in het gebruik van direct messaging tussen mannen en vrouwen. Dit beeld komt overeen met de eerdere jaren.

Toon tabel3.2.4 Gebruik van sociale media (% van personen vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.2.4 Gebruik van sociale media (% van personen vanaf 12 jaar)

3.2.4 Gebruik van sociale media (% van personen vanaf 12 jaar)

Jaar	Berichten plaatsen op chatsite/discussieforum	Weblogs lezen of zelf bijhouden	Tekstberichten uitwisselen	Professioneel netwerk	Ander sociaal netwerk
2014	24	20	63	24	55
2015	24	22	68	26	56
2016	24	20	75	27	58
2017	27	23	80	30	63
2018	25	22	81	31	62
2019	25	24	84	32	63

Toename gebruik sociale netwerken door ouderen

In 2019 was 63 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder actief op een sociaal netwerk, zoals Facebook, Twitter, Instagram of Snapchat. Dit aandeel is gelijk aan dat in 2017 en 2018. In 2014 bedroeg het 55 procent. Sociale netwerken worden vooral door 12- tot 25‑jarigen gebruikt: bijna 9 op de 10 personen namen er aan deel. Ook steeds meer ouderen maken gebruik van deze sociale netwerken. In 2019 was 38 procent van de 65- tot 75‑jarigen en 17 procent van de 75‑plussers actief op een sociaal netwerk. Dat was in 2014 nog respectievelijk 23 en 6 procent.

In 2019 namen laagopgeleiden minder vaak deel aan een sociaal netwerk dan hoog- en middelbaar opgeleiden. Dit beeld komt overeen met eerdere jaren. Vrouwen gebruiken vaker een sociaal netwerk dan mannen.

Bijna een derde actief via professioneel netwerk

In 2019 was 32 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder actief via een professioneel sociaal netwerk, zoals LinkedIn. Het aandeel personen dat gebruikmaakte van professionele netwerken is opnieuw toegenomen. In 2014 bedroeg het nog 24 procent van de Nederlanders. Mannen zijn vaker dan vrouwen actief op professionele sociale netwerken. De laatste jaren zijn vooral meer twintigers, dertigers en veertigers gebruik gaan maken van professionele netwerken. Meer dan de helft van de 25- tot 45‑jarigen was erop actief (53 procent).

Meer informatie over het gebruik van sociale media is opgenomen in deze StatLine-tabel.

3.3Informatie zoeken en vermaak

Internet is ook een belangrijke bron van informatie en vermaak. Deze paragraaf beschrijft welk soort informatie wordt gezocht, gaat in op het gebruik van overheidswebsites en online televisiekijken.

Nederlanders koploper informatie zoeken over goederen en diensten

Nederland staat op de eerste plaats in de EU als het gaat om online informatie zoeken over goederen en diensten. In 2019 zochten bijna negen op de tien Nederlanders (van 16 tot 75 jaar) op internet naar informatie over goederen en diensten. Ook in Finland, Duitsland en Denemarken was het aandeel relatief hoog: 85 procent of meer. Het EU-gemiddelde lag op 68 procent. Roemenië, Bulgarije en Italië scoorden met respectievelijk 33, 38 en 40 procent het laagst.

Toon tabel3.3.1 Online informatie zoeken over goederen en diensten, EU-28, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)Verberg tabel3.3.1 Online informatie zoeken over goederen en diensten, EU-28, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)

3.3.1 Online informatie zoeken over goederen en diensten, EU-28, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)

land	Online informatie zoeken over goederen of diensten
Nederland	89
Finland	87
Duitsland	86
Denemarken	85
Zweden	83
Verenigd Koninkrijk	81
Estland	78
Ierland	77
België	76
Tsjechië	76
Kroatië	74
Spanje	73
Malta	72
Cyprus	72
Slovenië	70
Litouwen	69
Hongarije	69
EU-28	68
Luxemburg	67
Griekenland	67
Portugal	65
Oostenrijk	62
Frankrijk	62
Letland	62
Polen	62
Slowakijke	60
Italië	40
Bulgarije	38
Roemenië	33
Bron: Eurostat.

Vaker online op zoek naar gezondheidsinformatie

Nederlanders zoeken steeds vaker informatie over gezondheid en leefstijl op internet. In 2019 was bijna 70 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder online op zoek naar informatie over ziekten, voeding of beweging (figuur 3.3.2). In 2014 was dit nog 56 procent. Het percentage vrouwen dat op internet zocht naar dit soort informatie was hoger (71 procent) dan het percentage mannen (67 procent).

Toon tabel3.3.2 Online gezondheidsinformatie zoeken, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.3.2 Online gezondheidsinformatie zoeken, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)

3.3.2 Online gezondheidsinformatie zoeken, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)

kenmerken	Online zoeken naar gezondheidsinformatie
Totaal	69
Geslacht	.
Man	67
Vrouw	71
Leeftijd	.
12 tot 25 jaar	65
25 tot 45 jaar	79
45 tot 65 jaar	74
65 tot 75 jaar	63
75 jaar of ouder	36
Onderwijsniveau	.
Laag	53
Middelbaar	71
Hoog	84

Het zijn vooral 25- tot 45‑jarigen die online zoeken naar informatie over gezondheid; 79 procent van de personen in deze leeftijdsgroep deed dit in 2019. Van de Nederlanders van 45 tot 65 jaar zocht bijna drie kwart online gezondheidsinformatie; van de jongeren van 12 tot 25 jaar deed 65 procent dit. Ouderen gebruikten het internet minder vaak om informatie over gezondheid op te zoeken (65- tot 75-jarigen: 63 procent; 75‑plussers: 36 procent). Het aandeel personen dat op internet gezondheidsinformatie zoekt, was onder hoogopgeleide Nederlanders (84 procent) groter dan onder middelbaaropgeleiden (71 procent). Onder middelbaaropgeleiden was dat weer groter dan onder laagopgeleiden (53 procent).

Nederlanders voorop in de EU met online gezondheidsinformatie zoeken

Nederlanders en Finnen lopen voorop bij het gebruik van internet bij het zoeken van informatie over gezondheid (figuur 3.3.3). Volgens de Europese onderzoeksmethode deed 74 procent van de Nederlanders van 16 tot 75 jaar dit in 2019. Finland scoorde nipt hoger: 76 procent. Het gemiddelde van de EU was 55 procent.

Toon tabel3.3.3 Online gezondheidsinformatie zoeken, EU-28, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)Verberg tabel3.3.3 Online gezondheidsinformatie zoeken, EU-28, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)

3.3.3 Online gezondheidsinformatie zoeken, EU-28, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)

Online gezondheidsinformatie zoeken
Finland	76
Nederland	74
Cyprus	69
Denemarken	67
Verenigd Koninkrijk	67
Duitsland	66
Kroatië	63
Zweden	62
Malta	62
Litouwen	61
Spanje	60
Hongarije	60
Estland	60
Luxemburg	58
Ierland	57
Tsjechië	56
EU-28	55
Oostenrijk	53
Slowakije	53
Frankrijk	50
Griekenland	50
België	49
Portugal	49
Slovenië	48
Letland	48
Polen	47
Italië	35
Roemenië	31
Bulgarije	30
Bron: Eurostat.

Ruim kwart maakt afspraak online

In 2019 gebruikte 28 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder het internet om een afspraak te maken met een huisarts of medisch specialist. In 2014 deed 14 procent dat. Het waren vooral 25- tot 45‑jarigen die online een afspraak maakten met een zorgverlener (35 procent). Onder 45‑tot 65-jarigen en 65‑plussers was het aandeel respectievelijk 28 en 21 procent. Van de jongeren van 12 tot 25 jaar maakte 23 procent een medische afspraak via internet.

Of mensen via internet een afspraak maken met een zorgverlener verschilt sterk naar opleidingsniveau. Zo was het percentage hoogopgeleiden (36 procent) dat online een afspraak maakt bijna twee keer zo hoog als bij laagopgeleiden (19 procent). Middelbaaropgeleiden zaten hier met 28 procent weer tussenin. Er is op dit punt weinig verschil tussen mannen en vrouwen.

Meer informatie over online afspraken maken met zorgdienstverleners is opgenomen in deze StatLine-tabel.

Internet belangrijke nieuwsbron

In 2019 las 70 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder online nieuws (tabel 3.3.4). Dit aandeel is ten opzichte van 2014 gestegen, toen nog 52 procent online nieuwsberichten, -bladen of kranten las of downloadde. Van de 18- tot 65‑jarigen las meer dan drie kwart nieuws via internet in 2019. Jongeren van 12 tot 18 deden dit veel minder vaak: 45 procent. Ook onder 75‑plussers was het aandeel dat op internet nieuws leest veel lager dan gemiddeld (34 procent).

3.3.4Nieuwsberichten, kranten, nieuwsbladen op internet lezen of downloaden, 2019

	% van personen vanaf 12 jaar
Totaal	70
Geslacht
Man	74
Vrouw	66
Opleidingsniveau
Lager onderwijs	50
Middelbaar onderwijs	74
Hoger onderwijs	87
	% van personen
Leeftijd
12 tot 25 jaar	63
waaronder
12 tot 18 jaar	45
18 tot 25 jaar	77
25 tot 45 jaar	81
45 tot 65 jaar	77
65 tot 75 jaar	62
75 jaar of ouder	34

Bron:CBS

Overheidswebsites: vooral om informatie te zoeken

In 2019 maakte drie kwart van de Nederlanders gebruik van een overheidswebsite (tabel 3.3.5). Hieronder vallen zowel websites van overheidsinstanties (bijvoorbeeld voor burgerzaken of sociale voorzieningen) als websites van andere publieke organisaties, zoals onderwijs- en gezondheidsinstellingen. Dit aandeel is gelijk aan dat van 2018. Nederlanders waren op overheidswebsites vooral op zoek naar informatie: 70 procent in 2019. Verder downloadde 48 procent documenten en 53 procent stuurde documenten via internet terug. Meer mensen raadpleegden websites van overheidsinstanties (70 procent) dan die van andere publieke instanties (55 procent).

3.3.5Gebruik van overheidswebsites, 2019¹⁾

	Totaal2)	Overheidsinstanties	Andere publieke instanties
	% van personen vanaf 12 jaar
Totaal	75	70	55
Informatie zoeken	70	64	50
Documenten downloaden	48	44	27
Documenten terugsturen	53	47	29

Bron:CBS

¹⁾In de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek.

²⁾Overheidswebsites omvatten zowel websites van overheidsinstanties (zoals voor burgerzaken, sociale voorzieningen of officiële documenten) als die van andere publieke instanties (zoals waterleveranciers, gezondheids- of onderwijsinstellingen).

Overheidswebsites werden het vaakst gebruikt door 25- tot 45‑jarigen; 86 procent van de personen in deze leeftijdsgroep had dit in 2019 gedaan (figuur 3.3.6). Hoogopgeleiden gebruikten overheidswebsites vaker dan middelbaar- of laagopgeleiden: 92 procent van de hoogopgeleiden bezocht dergelijke sites, terwijl dat onder laagopgeleiden 52 procent was. Mannen (80 procent) hebben vaker via internet contact met overheidsinstanties en andere publieke instanties dan vrouwen (71 procent).

Toon tabel3.3.6 Gebruik van overheidswebsites, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.3.6 Gebruik van overheidswebsites, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)

3.3.6 Gebruik van overheidswebsites, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)

	Gebruik van overheidswebsites
Totaal	75
Geslacht	.
Man	80
Vrouw	71
Leeftijd	.
12 tot 25 jaar	67
25 tot 45 jaar	86
45 tot 65 jaar	82
65 tot 75 jaar	71
75 jaar of ouder	40
Opleidingsniveau	.
Laag	52
Middelbaar	82
Hoog	92

Steeds vaker televisie via internet

Het online televisiekijken heeft de laatste jaren een hoge vlucht genomen. 62 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder keek in 2019 televisie via internet (figuur 3.3.7). In 2014 was dat nog 46 procent. Televisiekijken via internet is even populair onder 12- tot 25‑jarigen als onder 25- tot 45‑jarigen. Van de mensen in deze leeftijdscategorieën keek respectievelijk 75 en 74 procent in 2019 televisie via internet. Onder 75‑plussers was dit 20 procent. Mannen keken vaker internet-tv dan vrouwen.

Ook muziek/spelletjes (af)spelen via internet of downloaden is toegenomen: van 58 procent in 2014 naar 72 procent in 2019. Onder jongeren is deze activiteit zeer populair: 94 procent van de 12- tot 25‑jarigen deed dat in 2019.

Toon tabel3.3.7 Gebruik van online TV, spelletjes/muziek, 2019 (%)Verberg tabel3.3.7 Gebruik van online TV, spelletjes/muziek, 2019 (%)

3.3.7 Gebruik van online TV, spelletjes/muziek, 2019 (%)

	TV	Spelletjes/muziek
Totaal (12 jaar of ouder)	62	72
12 tot 25 jaar	75	94
25 tot 45 jaar	74	86
45 tot 65 jaar	63	68
65 tot 75 jaar	47	51
75 jaar of ouder	20	31

3.4Diensten op internet: cloud-computing en internetbankieren

Internetbankieren is gemeengoed onder Nederlanders. Ook wordt steeds vaker gebruikgemaakt van cloud-computing. Deze paragraaf beschrijft in welke mate deze diensten worden gebruikt.

49 procent gebruikt cloud-computing

In 2019 maakte bijna de helft van alle Nederlanders van 12 jaar of ouder gebruik van cloud-computing. Het gebruik van cloud-computing is toegenomen. In 2014 was dit nog niet een derde (tabel 3.4.1). Deze ontwikkeling hangt samen met de opkomst van smartphones en tablets die tegenwoordig vaak automatisch back-ups maken van bijvoorbeeld foto’s of andere bestanden van de gebruiker. Het percentage jongeren (12 tot 25 jaar) dat gebruikmaakt van cloud-computing is drie keer zo hoog als het percentage ouderen (65‑plussers: 22 procent). Het aandeel hoogopgeleiden (62 procent) dat gebruikmaakt van cloud-diensten is beduidend groter dan van laagopgeleiden (37 procent). Van de mannen maakte 53 procent van cloud-computing gebruik tegen 45 procent van de vrouwen.

3.4.1Gebruik van cloud-computing, naar persoonskenmerken¹⁾

	2014	2015	2016	2017	2018	2019
	% van personen vanaf 12 jaar
Totaal	31	33	40	46	45	49
Geslacht
Man	34	37	44	48	49	53
Vrouw	28	30	36	43	41	45
Opleidingsniveau
Lager onderwijs	19	22	27	33	32	37
Middelbaar onderwijs	31	34	42	47	47	50
Hoger onderwijs	45	48	54	60	58	62
	% van personen
Leeftijd
12 tot 25 jaar	44	46	55	63	64	68
25 tot 45 jaar	43	45	52	59	58	61
45 tot 65 jaar	26	29	35	42	40	45
65 tot 75 jaar	16	17	23	24	23	29
75 jaar of ouder	4	8	9	12	11	12

Bron:CBS

¹⁾Bestanden opgeslagen op internet in de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek.

Internetbankieren onverminderd populair

In 2019 internetbankierde 84 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder (figuur 3.4.2). In 2014 deed 76 procent dat. Bijna alle personen tussen de 25 en 45 jaar maken gebruik van internetbankieren: 95 procent van hen deed online bankzaken in 2019. Van de 75‑plussers internetbankierde bijna de helft. Mannen (86 procent) deden vaker aan internetbankieren dan vrouwen (82 procent). Hoog- en middelbaaropgeleiden (respectievelijk 96 en 92 procent) maken vaker gebruik van internetbankieren dan laagopgeleiden (66 procent).

Toon tabel3.4.2 Internetbankieren, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.4.2 Internetbankieren, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)

3.4.2 Internetbankieren, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)

	Internetbankieren
Totaal	84
Geslacht	.
Man	86
Vrouw	82
Leeftijd	.
12 tot 25 jaar	80
25 tot 45 jaar	95
45 tot 65 jaar	90
65 tot 75 jaar	78
75 jaar of ouder	47
Opleidingsniveau	.
Laag	66
Middelbaar	92
Hoog	96

Nederland koploper met internetbankieren in de EU

Nederland heeft, samen met Denemarken en Finland, het hoogste percentage inwoners van 16 tot 75 jaar dat internetbankiert in de EU. In 2019 deed 91 procent van de Nederlanders, Denen en Finnen zijn bankzaken online, tegen gemiddelde 58 procent in de EU (figuur 3.4.3). Inwoners van Roemenië en Bulgarije internetbankieren nauwelijks (minder dan 10 procent).

Toon tabel3.4.3 Internetbankieren, EU-28, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)Verberg tabel3.4.3 Internetbankieren, EU-28, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)

3.4.3 Internetbankieren, EU-28, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)

Internetbankieren
Nederland	91
Denemarken	91
Finland	91
Zweden	84
Estland	81
Verenigd Koninkrijk	78
Letland	72
Luxemburg	71
België	71
Tsjechië	68
Ierland	67
Frankrijk	66
Litouwen	65
Oostenrijk	63
Duitsland	61
EU-28	58
Spanje	55
Slowakije	55
Malta	54
Slovenië	47
Polen	47
Hongarije	47
Kroatië	46
Portugal	42
Cyprus	41
Italië	36
Griekenland	31
Bulgarije	9
Roemenië	8
Bron: Eurostat.

3.5Online winkelen

Nederlanders kopen steeds vaker en meer via internet. Het aandeel Nederlanders dat online aankopen doet, is verder gestegen ten opzichte van 2017. In 2019 kocht 79 procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder iets via internet, in 2017 was dat 76 procent en in 2015 nog 70 procent. Deze paragraaf gaat specifiek in op dit onderwerp. Vergelijkingen worden vanaf 2015 gedaan omdat alle variabelen voor online aankopen vanaf 2015 zijn gemeten.

Toename recente e-shoppers

De groei van het aantal Nederlanders dat online winkelt, komt mede doordat het aantal recente e-shoppers de laatste jaren sterk is toegenomen. Recente e-shoppers hebben in de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek online aankopen gedaan. In 2019 behoorde 64 procent tot deze groep, vier jaar eerder was dat 10 procentpunt lager (figuur 3.5.1). Van de 11,8 miljoen online shoppers in 2019 deden 9,5 miljoen een online aankoop in de afgelopen drie maanden. Ruim 1 op de tien Nederlanders – dat zijn ongeveer 1,6 miljoen mensen – gaf aan nog nooit iets online gekocht te hebben. Hun aandeel is afgenomen: in 2015 was het 15 procent.

Toon tabel3.5.1 Online aankopen (% van personen vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.5.1 Online aankopen (% van personen vanaf 12 jaar)

3.5.1 Online aankopen (% van personen vanaf 12 jaar)

jaar	Totaal online aankopen	Recente e-shoppers1)
2015	70	54
2016	73	57
2017	76	62
2018	78	64
2019	79	64
1)In de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek online aankopen gedaan.

Veel e-shoppers in Nederland

Nederland kent relatief meer e-shoppers dan veel andere EU-landen. In Nederland winkelde 81 procent van de 16- tot 75‑jarigen in 2019 online; het EU-gemiddelde bedroeg 63 procent. In onder andere het Verenigd Koninkrijk (87 procent), Denemarken (84 procent) en Zweden (82 procent) is online winkelen nog populairder dan in Nederland.

Cijfers over e-shoppen voor meer Europese landen zijn opgenomen in deze Eurostat-tabel.

E-shoppen populair onder 25- tot 45‑jarigen

Vooral 25- tot 45‑jarigen kopen graag via internet: in 2019 kocht 92 procent van hen online goederen of diensten (figuur 3.5.2). Het aandeel e-shoppers onder 25- tot 45‑jarigen is niet veel meer gegroeid in de afgelopen jaren. In 2015 bedroeg het al 88 procent. Onder 12- tot 25‑jarigen nam het aandeel e-shoppers ook niet erg sterk meer toe. De groei concentreerde zich vooral bij Nederlanders boven de 45 jaar. Het aandeel online kopers is het sterkst gestegen bij de 65- tot 75‑jarigen: van 45 procent in 2015 naar 63 procent in 2019. Van de 45- tot 65‑jarigen kocht 85 procent online in 2019, tegen 72 procent in 2015. Voor 75‑plussers gold dat 17 procent online aankopen deed in dat jaar; in 2019 was dat gestegen naar 30 procent.

Toon tabel3.5.2 Online aankopen, naar leeftijd (%)Verberg tabel3.5.2 Online aankopen, naar leeftijd (%)

3.5.2 Online aankopen, naar leeftijd (%)

	2015	2019
Totaal	70	79
12 tot 25 jaar	77	86
25 tot 45 jaar	88	92
45 tot 65 jaar	72	85
65 tot 75 jaar	45	63
75 jaar of ouder	17	30

Tussen hoog- en laagopgeleiden bestaan grote verschillen wat betreft online winkelen. Van de hoogopgeleiden winkelde 93 procent online in 2019. Onder laagopgeleiden bedroeg dit aandeel 61 procent. Mannen zijn actievere e-shoppers dan vrouwen. In 2019 winkelde 82 procent van de mannen online. Bij vrouwen was het aandeel 77 procent.

Vooral kleding en sportartikelen gekocht via internet

Online shoppers kochten in 2019 het vaakst kleding of sportartikelen (55 procent), reizen en vakanties (52 procent) en kaartjes voor evenementen (47 procent). Maaltijden bestellen bij een restaurant, fastfoodketen of een organisatie die maaltijden bezorgt, werd door 35 procent gedaan.

De grootste groei is te zien in de categorieën levensmiddelen, cosmetica of schoonmaak en huishoudelijke goederen en apparaten. Van alle goederen en diensten die online aangeschaft worden, is de verkoop van films of muziek en kaartjes voor evenementen het minst gestegen (figuur 3.5.3).

Toon tabel3.5.3 Soort online aankopen (% van personen
vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.5.3 Soort online aankopen (% van personen
vanaf 12 jaar)

3.5.3 Soort online aankopen (% van personen
vanaf 12 jaar)

Goederen	2019	2015
Kleding of sportartikelen	55	42
Reizen en accommodatie	52	40
Kaartjes voor evenementen	47	45
Huishoudelijke goederen of apparaten	38	24
Levensmiddelen, cosmetica of schoonmaak	31	15
Boeken, tijdschriften of kranten	31	28
Soft-/ hardware, elektronica	30	25
Film, muziek	17	15
Medicijnen	9	5

Vooral aankopen binnen Nederland

Van de personen die in de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek online iets hebben aangeschaft, kocht de overgrote meerderheid goederen en diensten bij Nederlandse webwinkels: 94 procent. Twee op de vijf kocht (ook) goederen of diensten uit andere EU-landen. Een op de drie kocht producten (ook) uit andere delen van de wereld.

Vaker en voor meer geld

Niet alleen doen steeds meer mensen online aankopen, ook de aankoopfrequentie ligt de laatste jaren hoger. 23 procent van de Nederlanders kocht in de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek drie, vier of vijf keer iets via internet. Dat was in 2015 nog 20 procent. Bijna een vijfde kocht meer dan zes keer online; dat was 10 procent in 2015.

Ook het aankoopbedrag is hoger. Het bedrag dat op internet werd besteed lag het vaakst tussen 100 en 500 euro; 26 procent van de Nederlanders deed dit jaar aankopen in die prijsklasse. In 2015 was dat 21 procent. 5 procent kocht voor duizend euro of meer online (figuur 3.5.4).

Mannen kopen vaker online en geven gemiddeld ook meer geld uit. 10 procent van de mannen kocht meer dan tien keer iets online in de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek, tegen 8 procent van de vrouwen. Ook had 15 procent van de mannen en 9 procent van de vrouwen in die periode in totaal vijfhonderd euro of meer uitgegeven.

Toon tabel3.5.4 Uitgaven aan online aankopen (% van personen
vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.5.4 Uitgaven aan online aankopen (% van personen
vanaf 12 jaar)

3.5.4 Uitgaven aan online aankopen (% van personen
vanaf 12 jaar)

Jaar	Geen euro/weet niet	Minder dan 50 euro	50 tot 100 euro	100 tot 500 euro	500 tot 1000 euro	1000 euro of meer
2019	40	8	14	26	7	5
2015	47	9	14	21	6	3

Problemen bij aankopen: helft online shoppers heeft klachten

Van de Nederlanders die in 2019 online winkelden, heeft de helft klachten. Het aandeel Nederlanders dat problemen ondervond met online shoppen is toegenomen. In 2015 had 40 procent klachten met online aankopen. Te late levering van de bestelde producten is de meest genoemde klacht: een derde (34 procent) klaagde hierover (figuur 3.5.5). In 2015 was dat nog minder dan een kwart (23 procent). Op de tweede en derde plaats van de meest genoemde klachten volgden technische problemen bij het bestellen of betalen (14 procent) en het ontvangen van verkeerde of beschadigde goederen (13 procent). In 2015 ondervonden e-shoppers deze twee klachten, met respectievelijk 12 en 9 procent, minder. Moeilijkheden bij het vinden van informatie over garantie, het indienen van een klacht en geen leveringen in Nederland werd genoemd door rond 8 procent van de e-shoppers. Het percentage dat zich slachtoffer voelde van digitale koopfraude, omdat goederen of diensten niet werden geleverd, is nauwelijks veranderd.

Toon tabel3.5.5 Ondervonden problemen bij online winkelen (% van personen
vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.5.5 Ondervonden problemen bij online winkelen (% van personen
vanaf 12 jaar)

3.5.5 Ondervonden problemen bij online winkelen (% van personen
vanaf 12 jaar)

Problemen	2019	2015
Totaal	51	40
Te late levering	34	23
Technische problemen	14	12
Verkeerde of beschadigde goederen geleverd	13	9
Niet vinden van informatie over garantie	9	7
Indienen van een klacht was moeilijk	8	6
Geen goederen of diensten in Nederland	7	4
De uiteindelijke kosten waren hoger	3	3
Fraude, bijv. geen levering of misbruik van creditcard	3	2
Ander probleem	5	5

Soms liever naar de winkel

Zo’n 2,2 miljoen Nederlanders kochten in het jaar voorafgaande aan het onderzoek niets online. 80 procent gaf de voorkeur aan een winkel bezoeken, bijvoorbeeld om het product in het echt te zien. Bijna drie op de tien was bezorgd over de veiligheid en privacy en wilde geen creditcard- of persoonlijke gegevens afgeven. Ruim een kwart zei niet te weten hoe het moet.

3.6Digitale vaardigheden

Digitale vaardigheden worden steeds belangrijker in de samenleving. Wie niet om kan gaan met een computer of internet, heeft bijvoorbeeld minder mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Daarnaast kan op sociaal gebied een gebrek aan digitale vaardigheden leiden tot minder contacten. Wie geen smartphone kan bedienen, onderhoudt bijvoorbeeld minder gemakkelijk contacten via sociale media. Deze paragraaf beschrijft de digitale vaardigheden van Nederlanders.

Nederlanders in Europese kopgroep digitale vaardigheden

Samen met Finland behoort Nederland tot de Europese landen met het grootste aandeel inwoners dat vaardig is met het gebruik van internet, computer en software (digitale vaardigheden). De helft van de 16- tot 75‑jarige Nederlanders en Finnen had in 2019 meer dan basis digitale vaardigheden, tegen 33 procent gemiddeld in de EU (figuur 3.6.1). Nederlanders worden steeds digitaal vaardiger. In 2015 had nog maar 43 procent meer dan basis digitale vaardigheden. De digitale vaardigheid van de Nederlandse bevolking was altijd hoger dan gemiddeld in de EU.

Toon tabel3.6.1 Meer dan basis digitale vaardigheden, EU-28, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)Verberg tabel3.6.1 Meer dan basis digitale vaardigheden, EU-28, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)

3.6.1 Meer dan basis digitale vaardigheden, EU-28, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)

Landen	score
Nederland	50
Finland	50
Denemarken	49
Verenigd Koninkrijk	49
Zweden	46
Duitsland	39
Oostenrijk	39
Malta	38
Estland	37
Luxemburg¹⁾	36
Spanje	36
Kroatië	35
België	34
Ierland	34
EU-28	33
Portugal	32
Litouwen	32
Frankrijk	31
Slovenië	31
Tsjechië¹⁾	26
Cyprus	25
Hongarije	25
Letland¹⁾	24
Griekenland	23
Italië¹⁾	22
Polen	21
Bulgarije	11
Roemenië	10
Slowakije²⁾	.
Bron: Eurostat.
1)Methodebreuk.
2)Geen gegevens.

Het laagst is het aandeel inwoners met meer dan basis digitale vaardigheden in Oost-Europese landen als Roemenië en Bulgarije (10–11 procent). Ook Italië, Griekenland en Polen scoren op dit punt veel lager (rond 20 procent) dan het EU-gemiddelde.

Meeste vaardigheden op deelgebied ‘informatie’, minste op ‘software’

Op het deelgebied ‘informatie’ was het aandeel Nederlanders in 2019 met meer dan basis digitale vaardigheden groter (89 procent) dan op de andere deelgebieden (figuur 3.6.2). Het gaat daarbij om bijvoorbeeld informatie opzoeken via internet maar ook om bestanden verplaatsen en foto’s opslaan in de cloud. Het EU-gemiddelde was hier 71 procent.

Toon tabel3.6.2 Meer dan basis digitale vaardigheden, deelindicatoren, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)Verberg tabel3.6.2 Meer dan basis digitale vaardigheden, deelindicatoren, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)

3.6.2 Meer dan basis digitale vaardigheden, deelindicatoren, 2019 (% van personen van
16 tot 75 jaar)

Vaardigheden	Nederland	EU-28
Informatie	89	71
Communicatie	83	67
Computers/online diensten	81	59
Software	55	41
Bron: Eurostat.

Ook op het deelgebied ‘communicatie’ (zoals e-mailen, bellen via internet en sociale netwerken gebruiken) en ‘computers/online diensten’ (zoals online winkelen, apps installeren en een cursus volgen via internet) had respectievelijk 83 en 81 procent van de Nederlanders vaardigheden die het basisniveau ontstijgen. Het EU-gemiddelde was 67 procent voor ‘communicatie’ en 59 procent voor ‘computers/online diensten’.

‘Software’ is een wat lastiger deelgebied voor veel Nederlanders en Europeanen. Op dit terrein beschikte 55 procent van de Nederlanders over meer dan basisvaardigheden. Het EU-gemiddelde was 41 procent. Dit deelgebied omvat onder andere het gebruik van kantoorsoftware zoals programma’s voor tekstverwerking en spreadsheets. Ook zelf computerprogramma’s schrijven in een programmeertaal behoort tot dit deelgebied.

Bijna acht op de tien jongeren hebben meer dan basis digitale vaardigheden

Van de jongeren in de leeftijd van 16 tot 25 jaar had 78 procent meer dan basis digitale vaardigheden (figuur 3.6.3). Wat mensen kunnen met internet en computers verschilt sterk naar leeftijd en opleiding. Zo is het percentage Nederlanders met meer dan basis digitale vaardigheden bij jongeren ruim vier keer zo hoog als bij ouderen. Onder ouderen in de leeftijd van 65 tot 75 jaar was dit aandeel 18 procent. Van de hoogopgeleiden had 68 procent digitale vaardigheden boven het basisniveau. Dit aandeel is ruim twee keer zo groot als onder de laagopgeleiden (30 procent). De verschillen in digitale vaardigheden tussen mannen en vrouwen zijn kleiner. Het aandeel mannen met meer dan basisvaardigheden bedroeg 54 procent, tegen 45 procent onder de vrouwen.

Toon tabel3.6.3 Meer dan basis digitale vaardigheden van Nederlanders, naar leeftijd (% )Verberg tabel3.6.3 Meer dan basis digitale vaardigheden van Nederlanders, naar leeftijd (% )

3.6.3 Meer dan basis digitale vaardigheden van Nederlanders, naar leeftijd (% )

Vaardig	2019	2015
Totaal	50	43
16 tot 25 jaar	78	71
25 tot 35 jaar	66	57
35 tot 45 jaar	58	50
45 tot 55 jaar	48	37
55 tot 65 jaar	30	28
65 tot 75 jaar	18	12
Bron: Eurostat.

3.7Bezorgdheid over internetveiligheid

De laatste paragraaf van dit hoofdstuk gaat over internetveiligheid.

Bijna 6 op de 10 vermijdt internetactiviteit vanwege zorgen om veiligheid

In 2019 maakte 58 procent van de bevolking van 12 jaar of ouder zich zorgen om de veiligheid op internet, en zag daarom af van sommige online activiteiten (figuur 3.7.1). Zo liet ruim een derde deel het plaatsen van persoonlijke informatie op sociale netwerksites (37 procent) en het gebruiken van een openbaar wifi-netwerk of hotspot (35 procent) achterwege. Daarnaast heeft ruim een kwart (26 procent) software, apps, spelletjes, muziek of andere databestanden niet gedownload vanwege zorgen om de veiligheid. Een op de vijf heeft om deze reden wel eens afgezien van een online aankoop, 13 procent van internetbankieren en 8 procent van communiceren met de overheid.

Toon tabel3.7.1 Activiteiten vermeden vanwege bezorgdheid om veiligheid op internet, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.7.1 Activiteiten vermeden vanwege bezorgdheid om veiligheid op internet, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)

3.7.1 Activiteiten vermeden vanwege bezorgdheid om veiligheid op internet, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)

Categorie	2019
Totaal	58
Persoonlijke informatie plaatsen op netwerksites	37
Gebruik openbaar wifi-netwerk	35
Downloaden databestanden	26
Online aankopen	20
Internetbankieren	13
Communiceren met overheid	8

Vooral last van phishing en pharming

Hoewel 58 procent zich zorgen maakte om de internetveiligheid, ondervond 39 procent daadwerkelijk problemen in 2019 (figuur 3.7.2). Van de bevolking had 35 procent last van valse e-mails of berichten die mensen naar een valse website lokken (phishing). Verder werd 10 procent ongemerkt omgeleid naar een valse website met het verzoek persoonlijke informatie achter te laten (pharming).

In veel mindere mate hadden mensen last van het hacken van hun e-mail of socialemedia-account (3 procent), fraude met betaalkaarten of creditcards (2 procent), misbruik van persoonlijke gegevens (2 procent) of online identiteitsfraude (1 procent). Twee procent van de bevolking had financiële schade van een online incident, waaronder online identiteitsfraude, phishing of pharming.

Toon tabel3.7.2 Ervaren problemen op internet, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.7.2 Ervaren problemen op internet, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)

3.7.2 Ervaren problemen op internet, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)

Problemen	probleem ervaren
Totaal	39
Phishing	35
Pharming	10
Hacken van accounts	3
Kinderen naar ongepaste site	3
Creditcardfraude	2
Computervirus	2
Misbruik persoonlijke gegevens	2
Online identiteis- fraude	1

Minder frequente en minder vaardige internetgebruikers ondervinden de minste problemen

Minder frequente internetgebruikers ondervonden het minst vaak veiligheidsproblemen op internet. Zo had 18 procent van de mensen die minder dan wekelijks online waren, last van veiligheidsincidenten gehad, tegen 43 procent van de mensen die dagelijks internet gebruikten.

Ook digitale vaardigheid speelt een rol. Minder digitaal vaardige mensen rapporteerden minder incidenten dan digitaal vaardigen, te weten 23 procent en 50 procent (figuur 3.7.3). Daarnaast hebben lager opgeleiden, jongeren (12 tot 25 jaar) en ouderen (65 jaar of ouder) minder veiligheidsincidenten meegemaakt dan hoger opgeleiden en 25- tot 65‑jarigen.

Minder frequente internetgebruikers, minder digitaal vaardige mensen, laagopgeleiden en mensen van 65 jaar of ouderen maken zich de minste zorgen over internetveiligheid.

Toon tabel3.7.3 Internetincidenten ervaren, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)Verberg tabel3.7.3 Internetincidenten ervaren, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)

3.7.3 Internetincidenten ervaren, 2019 (% van personen
vanaf 12 jaar)

Beschrijving	incident ervaren
Onderwijsniveau	.
Laag	26
Middelbaar	41
Hoog	51
Digitale vaardigheden	.
Laag	23
Basis	41
Meer dan basis	50
Frequentie internetgebruik	.
Minder dan een keer per week	18
Minimaal een keer per week	25
Dagelijks	43

Meesten voelen zich veilig op internet

Ondanks dat 58 procent van de bevolking aangeeft dat het vanwege de bezorgdheid om de veiligheid van sommige internetactiviteiten afziet, zegt 68 procent zich veilig te voelen bij het gebruik van internet. Slechts 4 procent voelt zich onveilig, 28 procent voelt zich niet veilig of onveilig.

De ruime meerderheid van degenen die zich veilig voelen op het internet is dagelijks online, heeft meer dan basis digitale vaardigheden en is jong (12 tot 25 jaar).