Krapte op de arbeidsmarkt en hoge inflatie stuwen lonen op.

Foto omschrijving: Een afbeelding van een loonstrook van 2023

Lonen en loonkosten

Grootste stijging cao-lonen in ruim veertig jaar

De brutolonen zoals vastgelegd in cao’s namen in 2023 toe met gemiddeld 6,1 procent. Dat is de grootste stijging na 1982, toen de lonen met 6,6 procent omhooggingen. Veertig jaar kwamen de jaarcijfers over de cao-loonstijging niet boven de 4,4 procent uit. De grote loonstijging in 2023 is het resultaat van de voortdurende krapte op de arbeidsmarkt en vooral de hoge inflatie in 2022. Na 1982 bleef de inflatie onder de 5 procent, totdat de stijging van de energieprijzen de inflatie in 2022 opstuwde tot 10 procent.

5.1 Cao-lonen en consumentenprijzen (% verandering t.o.v. een jaar eerder)
Jaar Cao-lonen per uur inclusief bijzondere beloningen Consumentenprijzen
'03 2,8 2,1
'04 1,3 1,3
'05 0,7 1,7
'06 2,0 1,1
'07 2,1 1,6
'08 3,3 2,5
'09 2,8 1,2
'10 1,3 1,3
'11 1,1 2,3
'12 1,4 2,5
'13 1,2 2,5
'14 0,9 1,0
'15 1,4 0,6
'16 1,8 0,3
'17 1,4 1,4
'18 2,0 1,7
'19 2,5 2,6
'20 2,9 1,3
'21 2,1 2,7
'22 3,2 10,0
'23 6,1 3,8

StatLine: Cao-lonen en Prijsindex consumentenprijzen.

In de periode 2010–2017 schommelde de cao-loonstijging tussen 0,8 procent en 2,0 procent per jaar. Deze beperkte loonstijging was een gevolg van de financiële crisis, waardoor de arbeidsmarkt snel ruimer werd. Vanaf 2014 herstelde de arbeidsmarkt, waardoor eind 2017 opnieuw sprake was van krapte. De cao-loonstijging liep weer op en kwam in de tweede helft van 2018 voor het eerst weer boven de 2 procent. In januari 2020 werd de 3 procent bereikt. Vanwege de coronacrisis waren werkgevers in 2020 en 2021 terughoudend bij het maken van nieuwe loonafspraken, wat voor 2021 een lagere loonstijging opleverde. Maar de werkgelegenheid groeide, de krapte op de arbeidsmarkt werd steeds groter en consumentenprijzen liepen snel op, voornamelijk als gevolg van de oorlog in Oekraïne en de snel stijgende energieprijzen. Hierdoor lag de cao-loonstijging vanaf begin 2023 boven de 5 procent en vanaf juli 2023 zelfs boven de 6 procent.

De brutolonen zoals vastgelegd in cao’s namen in 2023 toe met gemiddeld 6,1 procent. Daarmee overtrof de stijging van de cao-lonen weliswaar de inflatie (berekend op basis van de consumentenprijsindex) van 3,8 procent, maar dat maakte de reële loondaling uit 2022 nog niet goed. In 2022 stegen de cao-lonen immers met gemiddeld 3,2 procent, terwijl de inflatie 10,0 procent bedroeg, het hoogste cijfer na 1975. Niet eerder was de cao-loonstijging zoveel achtergebleven bij de stijging van de consumentenprijzen (zie ook: Hoge loonstijging en inflatie in jaren zestig en zeventig).

In de periode 2010–2023 zijn de cao-lonen in totaal met 31,7 procent toegenomen, terwijl de stijging van de consumentenprijzen 37,7 procent bedroeg. Werknemers die voor hun loonsverhoging uitsluitend afhankelijk zijn van cao-veranderingen, zijn er sinds 2010 reëel gezien ruim 4 procent op achteruitgegaan in hun loon. Deze achteruitgang heeft zich volledig voorgedaan in de recente jaren, toen de inflatie hoog opliep. In 2020–2023 stegen de cao-lonen met 11,8 procent, terwijl de consumentenprijzen met 17,3 procent omhooggingen. In de periode 2010–2020 liepen cao-lonen en consumentenprijzen nog gelijk op (respectievelijk +17,8 procent en +17,4 procent). De laatste drie jaar was de totale inflatie net zo groot als in de voorgaande tien jaar samen.

Als de cao-lonen minder stijgen dan de consumentenprijzen, betekent dit niet automatisch dat werknemers er in koopkracht op achteruitgaan. Het nettoloon is namelijk ook afhankelijk van de veranderingen in de premies die werknemers betalen voor pensioen, sociale verzekeringen (inclusief zorg) en de loonheffing. Daarnaast ontvangen veel mensen toeslagen van de Belastingdienst, bijvoorbeeld voor zorgkosten, huur of kinderopvang. Verder kent de inkomstenbelasting diverse aftrekposten.

Bovendien heeft de overheid in 2022 verschillende maatregelen doorgevoerd om burgers deels te compenseren voor gestegen energieprijzen. Deze inkomenssteun bestond onder meer uit een energietoeslag voor lagere inkomens en korting op de energierekening (2 x 190 euro per huishouden) en komt niet tot uiting in de inflatiecijfers. Ook in 2023 hadden huishoudens met een laag inkomen recht op een energietoeslag van maximaal 1 300 euro. Het prijsplafond dat in 2023 gold voor elektriciteit en gas, is voor zover van toepassing wel verwerkt in de consumentenprijsindex (tot aan het maximumverbruik per huishouden).

Als hoge inflatie leidt tot grote loonstijgingen, die bedrijven vervolgens weer doorberekenen in de prijzen van hun producten en diensten, is het resultaat een nog verder oplopende inflatie. Dat kan uitmonden in een loon-prijsspiraal. In enkele cao’s is afgesproken dat de verhoging van de cao-lonen ten minste gelijk is aan de inflatie. Dit wordt ook wel automatische prijscompensatie genoemd. Een bekend voorbeeld hiervan is de cao voor schilders, waarin staat dat de loonsverhoging minimaal gelijk is aan de inflatie. In 2023 zijn in meer cao’s dergelijke afspraken gemaakt. De hoge inflatie heeft er ook toe geleid dat enkele cao’s werden opengebroken, om tot extra loonsverhogingen te komen.

Veel cao’s hebben een looptijd van 1 tot 2 jaar. Maar er worden ook weleens cao’s afgesproken met een kortere of langere looptijd. Cao’s lopen dus niet allemaal synchroon. Hierdoor zijn werknemers van sommige cao’s in 2023 al gecompenseerd voor de hoge inflatie uit 2022, terwijl dat voor werknemers van andere cao’s nog niet is gebeurd. Dit verklaart mede waarom de stijging van de cao-lonen in de individuele cao’s van 2022 op 2023 uiteenloopt van enkele procenten tot ruim boven de 10 procent.

In de cao-loonontwikkeling zijn de extra vergoedingen voor kosten van thuiswerken niet opgenomen. Vanwege de hoge inflatie gaven sommige bedrijven hun werknemers een extra eenmalige uitkering. Voor ondernemingscao’s zijn deze meegerekend in de uitkomsten over de cao-loonontwikkeling inclusief bijzondere beloningen. Alle looncijfers hebben alleen betrekking op werknemers; het inkomen van zelfstandigen wordt niet gezien als loon, maar als gemengd inkomen uit arbeid, waartoe ook de winst uit bedrijfsvoering behoort.

Verschillende cijfers over ontwikkeling consumentenprijzen

Het CBS publiceert verschillende cijfers over de ontwikkeling van de consumentenprijzen. Het bekendste cijfer is de consumentenprijsindex (CPI), dat ook wel wordt aangeduid als het inflatiecijfer (zie ook: Consumentenprijsindex). In dit cijfer werd de prijsontwikkeling van energie aanvankelijk gemeten op basis van nieuwe energiecontracten. Deze methode leidt bij sterk stijgende energieprijzen tot een overschatting van de inflatie en bij sterk dalende prijzen tot een onderschatting van de inflatie. Toen de energieprijzen in 2022 fors opliepen, terwijl veel huishoudens nog een vast contract hadden voor gas en elektriciteit, ontstond de behoefte aan een verbeterde methodiek, waarbij wel rekening wordt gehouden met prijzen van zowel nieuwe als bestaande energiecontracten. Met ingang van het consumentenprijsindexcijfer over juni 2023 hanteert het CBS daarom een nieuwe methode voor het meten en berekenen van de energieprijzen in de consumentenprijsindex, waarbij actuele ontwikkelingen van energieprijzen verfijnder in kaart worden gebracht (zie ook: CBS stapt over op nieuwe methode voor energieprijzen in de CPI). De eerder gepubliceerde cijfers worden niet herzien.

Deze nieuwe methodiek is in een zogenoemde ‘onderzoeksreeks’ ook benaderd voor de voorgaande jaren. Daaruit blijkt dat, indien de nieuwe methode van meet af aan was gebruikt, de stijging van de consumentenprijzen in 2022 niet op 10,0 procent zou zijn uitgekomen, maar op 6,8 procent. In 2023 gingen de energieprijzen weer omlaag, wat zorgde voor een tegenovergesteld effect: terwijl het inflatiecijfer berekend op basis van de CPI in 2023 veel lager uitkwam (3,8 procent), liep de inflatie zoals benaderd in de onderzoeksreeks juist sterk op (7,8 procent). Gemeten over de afgelopen drie jaren hebben beide cijfers per saldo vrijwel dezelfde uitkomst, een totale inflatie van ruim 17 procent: 17,3 procent op basis van de CPI en 17,5 procent op basis van de onderzoeksreeks.

In de berekening van de CBS-cijfers over de koopkracht en de reële cao-loonontwikkeling worden inflatiecijfers gebruikt. In eerste instantie was dat de consumentenprijsindex. In de loop van 2023 is het CBS hierbij echter veelal overgestapt op de onderzoeksreeks. Omdat in de onderzoeksreeks de daadwerkelijk betaalde energieprijzen worden gevolgd, sluit deze meer aan bij de prijsontwikkeling die mensen gemiddeld genomen hebben ervaren, al kunnen persoonlijke omstandigheden van grote invloed zijn op de inflatie voor individuele personen. Daarbij zijn ook eerder gepubliceerde uitkomsten herzien.

In deze publicatie wordt bij het vergelijken van de loonontwikkeling met de inflatie de consumentenprijsindex gebruikt (de CPI). Gemeten over een langere periode zijn de verschillen tussen de consumentenprijsindex en de onderzoeksreeks immers gering.

5.2 Ontwikkeling consumentenprijzen (% verandering t.o.v. een jaar eerder)
2020 2021 2022 2023
Consumentenprijsindex 1,3 2,7 10,0 3,8
Onderzoeksreeks consumentenprijzen 1) 1,3 2,1 6,8 7,8
Europees geharmoniseerde consumentenprijsindex 1,1 2,8 11,6 4,1
Prijsindex consumptieve bestedingen (Nationale rekeningen) 1,3 3,1 6,9 8,8
1) Met ingang van juni 2023 is de onderzoeksreeks niet meer berekend, omdat de nieuwe methode vanaf dat moment onderdeel is van de CPI. De indexcijfers van de onderzoeksreeks van juni 2023 en verder zijn daarom benaderingsgewijs gelijkgesteld aan de CPI, aangezien deze indexcijfers in mei 2023 weer ongeveer op hetzelfde niveau uitkwamen als de onderzoeksreeks.

StatLine en CBS-website: Prijsindex consumentenprijzen, Onderzoeksreeks consumentenprijsindex, Geharmoniseerde index van consumentenprijzen en Prijsindex consumptieve bestedingen.

Naast de hiervoor genoemde inflatiecijfers publiceert het CBS ook de geharmoniseerde consumentenprijsindex (HICP), die is ontwikkeld om de inflatiecijfers van de lidstaten van de Europese Unie met elkaar te vergelijken, volgens internationaal afgesproken definities en methoden. Deze uitkomsten worden ook wel gepubliceerd als de ‘Europees geharmoniseerde consumentenprijsindex’. Het belangrijkste verschil tussen deze uitkomsten en de CPI is dat in de HICP geen rekening wordt gehouden met de kosten van het wonen in de eigen woning en in de CPI wel.

In de CPI worden deze kosten berekend aan de hand van de ontwikkeling van woninghuren. Verder heeft de CPI betrekking op uitgaven van Nederlanders in Nederland en in het buitenland. De HICP heeft betrekking op uitgaven in Nederland door Nederlanders en buitenlanders (zie ook: Verschillen tussen cijfers over consumenten­prijzen). Ter voorkoming van misverstanden: deze uitkomsten in grafiek 5.2 hebben betrekking op Nederland, niet op Europa of de Europese Unie.

Tot slot wordt in het kader van de Nationale rekeningen een prijsindex samengesteld voor consumptieve bestedingen van huishoudens (inclusief instellingen zonder winstoogmerk t.b.v. huishoudens). Deze prijsindex wordt berekend overeenkomstig de systematiek die is voorgeschreven in het Europese handboek voor het Europese systeem van nationale en regionale rekeningen (ESR 2010) (zie ook: De gevolgen van de hoge inflatie in 2022).

Werknemers die vallen onder een cao

Een cao is een overeenkomst waarin afspraken worden vastgelegd die werkgevers- en werknemersorganisaties maken over de arbeidsvoorwaarden van werknemers in een bedrijf of bedrijfstak. Relatief steeds minder werknemers vallen onder een collectieve arbeidsovereenkomst of arbeidsvoorwaardenregeling. In 2010 was nog op 77 procent van de werknemersbanen een cao van toepassing. In 2023 is dit gedaald tot 72 procent.

Het aandeel werknemers dat valt onder een cao is het grootst in de bedrijfstakken openbaar bestuur, zorg en onderwijs. In deze bedrijfstakken valt ruim 90 procent van de banen van werknemers onder een cao. Daarentegen is in de informatie en communicatie maar voor 1 op de 6 werknemers een cao van toepassing. Mede doordat in de zorg en het onderwijs naar verhouding meer vrouwen werken dan gemiddeld, vallen meer vrouwen onder een cao dan mannen: 77 procent tegen 68 procent.

De helft van de 2,5 miljoen banen van werknemers die niet onder een cao vallen, is te vinden in de bedrijfstakken zakelijke dienstverlening (exclusief uitzendbureaus), handel en informatie en communicatie.

In totaal zijn er ruim 800 cao’s, waarvan er 600 betrekking hebben op minstens honderd werknemers. De grootste cao’s zijn Verpleeg-, verzorgingshuizen, thuiszorg en jeugdgezondheidszorg (VVT), Horeca, Uitzendkrachten en Metaal en techniek. Deze vier grote cao’s zijn goed voor een kwart van alle cao-werknemers.

Het uurloon in de banen die niet onder een cao vallen is gemiddeld 16 procent hoger dan in de banen die wel onder een cao vallen. De hoogste uurlonen worden betaald aan werknemers die vallen onder de verschillende cao’s voor vliegers.

Leden vakverenigingen

Bij de cao-onderhandelingen worden de werknemers meestal vertegenwoordigd door de vakbonden. In 2023 waren 1,4 miljoen mensen lid van een vakvereniging. De FNV is met 877 duizend leden de grootste. Rond de eeuwwisseling waren nog 1,9 miljoen mensen lid van een vakbond. Ongeveer 1 op de 5 vakbondsleden heeft de AOW-leeftijd bereikt (zie ook StatLine: Leden van vakverenigingen).

Van de werknemers is 15 procent lid van een vakbond. In het openbaar bestuur en het onderwijs zijn naar verhouding de meeste werknemers lid; in deze twee bedrijfstakken is respectievelijk 27 en 26 procent van de werknemers vakbondslid. Ook in de bedrijfstak vervoer en opslag zijn relatief veel werknemers lid (24 procent). In de bedrijfstak informatie en communicatie is de organisatiegraad met 6 procent het laagst (zie ook: Wat kenmerkt vakbondsleden?).

Verdiende lonen stijgen meer dan cao-lonen

De werkelijke brutolonen van werknemers veranderen van jaar op jaar niet alleen doordat er in cao’s loonsverhogingen worden afgesproken, maar ook doordat werknemers korter of langer gaan werken, opklimmen in hun loonschaal, promotie maken of van baan veranderen. Daarnaast werken veranderingen in de samenstelling van de werknemerspopulatie (bijvoorbeeld meer jongeren of meer werknemers bij bedrijven met hoge lonen) door in de gemiddelde verdiende lonen. Het gemiddelde bruto verdiende uurloon steeg in 2023 met 7,0 procent. Dit is de grootste loonstijging in 45 jaar.

In de verdiende lonen is ook de loonontwikkeling inbegrepen van werknemers die niet onder een cao vallen. De vergelijkbare cao-loonstijging bleef hier met 5,9 procent duidelijk bij achter (uitkomsten exclusief bijzondere beloningen). Drie kwart van de werknemers valt onder een cao.

Bij de grote loonstijging speelt ook de bijzondere verhoging van de minimumlonen een rol. De minimumlonen waren in 2023 gemiddeld 12,9 procent hoger dan in 2022. Van deze verhoging profiteerden niet alleen de werknemers die tegen het minimumloon betaald worden, maar ook de werknemers die net boven het minimumloon zitten.

Dat de verdiende lonen meer toenemen dan cao-lonen is niet altijd het geval. Vanaf 2010 stegen de verdiende lonen in acht van de veertien jaren het meest. In jaren met een grote instroom van werknemers met lage lonen is de stijging van de verdiende lonen kleiner dan in jaren waarin de groei van de werkgelegenheid stagneert. Vanwege krapte op de arbeidsmarkt kan verder sprake zijn van beloning boven de cao-loonschalen, om personeel te behouden of binnen te halen, waardoor de gemiddelde verdiende lonen extra stijgen.

Voor de periode 2010–2023 komt de stijging van de verdiende lonen uit op 32,8 procent, terwijl de cao-lonen 30,4 procent toenamen. Ter vergelijking, de inflatie bedroeg in deze periode 37,7 procent.

Dat de loonstijging niet groot genoeg is om te compenseren voor de geldontwaarding, geldt alleen voor de laatste jaren. In de periode 2010–2020 gingen loon en inflatie nog ongeveer gelijk op. Tussen 2020 en 2023 zijn de verdiende lonen met 12,6 procent omhooggegaan, de cao-lonen (exclusief bijzondere beloningen) met 11,4 procent. De inflatie, op basis van de consumentenprijsindex, bedroeg de laatste drie jaar in het totaal 17,3 procent. Per saldo gingen de reële lonen de laatste jaren dus omlaag: de cao-lonen met 5,0 procent en de verdiende lonen met 4,0 procent.

5.3 Cao-lonen en verdiende lonen (% verandering t.o.v. een jaar eerder)
Cao-lonen per uur exclusief bijzondere beloningen Bruto verdiend uurloon
'10 1,2 1,8
'11 1,1 1,0
'12 1,3 2,6
'13 1,1 1,5
'14 0,8 0,5
'15 1,2 2,3
'16 1,7 0,2
'17 1,4 0,5
'18 1,9 2,1
'19 2,3 2,0
'20 3,1 4,0
'21 1,9 1,6
'22 3,2 3,6
'23 5,9 7,0

StatLine: Cao-lonen en Bruto verdiend uurloon.

Lonen van werknemers en loonkosten voor werkgevers

Naast het bruto verdiend uurloon publiceert het CBS ook over de lonen per gewerkt uur. Dit laatste cijfer omvat ook de bijzondere beloningen en overwerk, terwijl qua arbeidsduur wordt gerekend met gewerkte uren in plaats van overeengekomen uren. De gemiddelde brutolonen van werknemers per gewerkt uur stegen in 2023 met 7,2 procent.

Ook in 2020 kwam de stijging van de lonen per gewerkt uur uit op 7,2 procent, gevolgd door 0,0 procent in 2021. Deze uitkomsten waren deels het gevolg van de coronamaatregelen, waarbij een deel van de werknemers niet of niet volledig kon werken, maar wel werd doorbetaald. Hierdoor daalde voor de werknemers het gemiddeld aantal gewerkte uren per baan in 2020. Tegenover die daling stond geen vermindering van uitgekeerde lonen, wat resulteerde in een extra hoge stijging van de lonen per gewerkt uur. In 2021 gebeurde het tegenovergestelde.

De stijging van de lonen per gewerkt uur met 7,2 procent is de grootste na 1978, als de loonstijging in 1990 buiten beschouwing wordt gelaten. De forse stijging in 1990 was mede het gevolg van een verandering in het belastingstelsel, na adviezen van de commissie Oort. Als gevolg hiervan kwamen de premies van de volksverzekeringen die de werkgevers voorheen betaalden voortaan voor rekening van de werknemers. Om te voorkomen dat werknemers er in loon op achteruit zouden gaan, moest de werkgever een overhevelings­toeslag betalen aan de werknemers. Hierdoor gingen de lonen in 1990 sterk omhoog. Afgezien van deze bijzondere verhoging is 1978 het laatste jaar waarin de lonen per gewerkt uur meer toenamen dan in 2023. Toen bedroeg de stijging 9,6 procent. In de eerste helft van de jaren zeventig kwam de loonstijging nog elk jaar boven de 10 procent uit (zie ook Statline: Lonen per gewerkt uur (vanaf 1995) en Lonen per gewerkt uur (oude reeks)).

Boven op de brutolonen komen de sociale premies ten laste van de werkgevers. In 2023 bedroeg de stijging van deze premies per gewerkt uur 4,1 procent, dus beduidend minder dan de lonen per gewerkt uur. De diverse werkgeverspremies veranderden niet veel in 2023. Wel gingen de pensioenpremies omlaag voor de werkgevers die zijn aangesloten bij het grote pensioenfonds ABP, vanwege het beëindigen van de VPL-regeling, die in 2006 in de plaats kwam van andere vroegpensioenregelingen.

5.4 Loonontwikkeling (% verandering t.o.v. een jaar eerder)
2020 2021 2022 2023
Cao-lonen per uur inclusief bijzondere beloningen 2,9 2,1 3,2 6,1
Contractuele loonkosten per uur 2,9 2,0 3,6 5,7
Bruto verdiend uurloon 4,0 1,6 3,6 7,0
Lonen van werknemers per gewerkt uur 7,2 0,0 3,7 7,2
Loonkosten per gewerkt uur 4,3 0,8 6,1 6,8
Prijsindex arbeid 2,8 0,9 6,7 6,4

StatLine: Cao-lonen en contractuele loonkosten, Bruto verdiend uurloon, Lonen en loonkosten en Prijsindex arbeid.

Meer informatie over de verschillen tussen de diverse looncijfers die het CBS publiceert, staat in het rapport Lonen en loonkosten, een overzicht van de verschillende CBS-cijfers.

Loonkosten 484 miljard euro

De totale loonkosten bedroegen in 2023 bijna 484 miljard euro. Dat bedrag is de som van 381 miljard euro aan brutolonen, 105 miljard euro aan sociale premies ten laste van werkgevers en 1 miljard euro aan eindheffingen, verminderd met 3 miljard euro aan loonkostensubsidies.

Het totale bedrag aan loonkosten steeg in 2023 ten opzichte van 2022 met 35 miljard euro (+7,9 procent). Deze groei is het resultaat van enerzijds een stijging van de lonen (29 miljard euro) en een toename van de sociale premies ten laste van werkgevers (5 miljard euro). Deze bedragen gingen omhoog omdat het aantal banen van werknemers met 1,3 procent groeide en daarnaast de lonen per gewerkt uur toenamen. Anderzijds liep het totale bedrag aan loonkostensubsidies terug met 1 miljard euro, met name doordat de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW) in april 2022 werd stopgezet.

Vóór 2020 bedroegen de loonkostensubsidies gemiddeld ruim 2 miljard euro per jaar. In 2020 liepen deze subsidies op tot 15 miljard euro. Die toename kwam voor het grootste deel voor rekening van de betalingen op grond van de NOW. In 2021 liep het bedrag aan NOW-subsidies terug tot 8 miljard. Daarna werd in 2022 nog 1 miljard aan NOW-subsidies uitgekeerd, in 2023 niets meer. Het totale bedrag aan loonkostensubsidies bedraagt dan 3 miljard euro.

Opbouw arbeidskosten

Voor iedere euro die werknemers netto verdienen, moet de werkgever bijna het dubbele betalen. Een groot deel van wat de werkgever betaalt, gaat naar sociale zekerheid. Daarnaast worden loonbelasting en de premie volksverzekeringen ingehouden. Er geldt:

Nettoloon = brutoloon –/– loonbelasting/premie volksverzekeringen –/– werknemerspremie pensioen –/– ingehouden bijdrage Zorgverzekeringswet

Boven op de brutolonen komen de sociale premies ten laste van werkgevers. Tezamen is dit de beloning van werknemers.

Beloning van werknemers = brutoloon + sociale premies ten laste van werkgevers

Verder hebben werkgevers te maken met eindheffingen, zoals de belastingen die werkgevers betalen in het kader van de werkkostenregeling. Anderzijds ontvangen bedrijven en instellingen ook loonkostensubsidies, zoals het lage-inkomensvoordeel (LIV), de afdrachtvermindering speur- en ontwikkelingswerk en in 2020–2022 de betalingen op grond van de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW).

Loonkosten = beloning van werknemers + eindheffingen –/– loonkostensubsidies

Naast loonkosten maken bedrijven en instellingen ook kosten die niet direct aan de individuele werknemers kunnen worden toegerekend, bijvoorbeeld voor scholing, de exploitatie van kantines en de werving en selectie van personeel. Deze kosten maken 3 procent uit van de totale arbeidskosten.

Arbeidskosten = loonkosten + overige arbeidskosten

5.5 Opbouw arbeidskosten, 2023Overzicht van de componenten in de arbeidskosten. 5.5 Opbouw arbeidskosten, 2023-100102030405060708090100110-100102030405060708090100110%Overige arbeidskosten (3%)Eindheffingen -/- loonkostensubsidies (-0,4%)Sociale premies ten laste van werkgevers (21%)Loonbelasting, premie volksverzekeringen enNettoloon (53%)Brutoloon (76%)Beloning van werknemers (97%)Loonkosten (97 %)Arbeidskosten (100 %)werknemerspremies pensioen (23%)
5.6Loonkosten in 2022 en 2023
2022 2023 Verandering
mln euro
Lonen van werknemers 351 575 380 796 29 221
Sociale premies ten laste van werkgevers 100 103 105 261 5 158
pensioenpremies ten laste van werkgevers 31 267 31 898 631
Zorgverzekeringswet (ZVW) 18 462 20 025 1 563
Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA, Whk) 20 518 22 501 1 983
Werkloosheidswet (WW, WKO) 9 802 10 451 649
Uitvoeringswet voor de overheid (UFO) 528 581 53
toegerekende sociale premies ten laste van werkgevers 19 526 19 805 279
Beloning van werknemers 451 678 486 057 34 379
Eindheffingen 700 705 5
Loonkostensubsidies –3 935 –2 933 1 002
Loonkosten 448 443 483 829 35 386

StatLine: Lonen en loonkosten.

Loonkosten 42 euro per uur

De loonkosten per gewerkt uur kwamen in 2023 uit op gemiddeld 42 euro. Ze waren het hoogst in de bedrijfstak financiële dienstverlening (66 euro) en het laagst in de horeca (24 euro). In de kleinere bedrijfsgroep aardolie-industrie, die deel uitmaakt van de bedrijfstak industrie, liggen de gemiddelde loonkosten nog hoger (81 euro per gewerkt uur). Een deel van deze verschillen wordt veroorzaakt door de specifieke personeelsopbouw per bedrijfstak. Zo zijn bij de financiële dienstverlening naar verhouding veel hoger opgeleiden in dienst, terwijl in de horeca veel jongeren werken.

5.7 Loonkosten per gewerkt uur, 2023 (euro)
Bedrijfstak Lonen per gewerkt uur Sociale premies t.l.v. werkgevers (plus eindheffingen en loonkostensubsidies) per gewerkt uur
Financiële
dienstverlening
51,5 14,1
Informatie en
communicatie
43,6 9,2
Openbaar bestuur 38,9 13,8
Onderwijs 38,8 12,3
Verhuur/handel
onroerend goed
37,1 9,7
Zakelijke dienstverlening
(excl. uitzendbureaus)
38,1 8,5
Industrie 34,7 9,1
Zorg 33,1 10,1
Bouwnijverheid 31,6 8,6
Vervoer en opslag 30,8 9,1
Cultuur, recreatie en
overige diensten
29,1 7,1
Handel 28,0 7,0
Landbouw en visserij 22,7 5,3
Uitzendbureaus 21,5 5,3
Horeca 19,7 3,9

StatLine: Loonkosten per gewerkt uur.

Binnen de Europese Unie zijn de arbeidskosten per gewerkt uur in Nederland relatief hoog. In slechts drie landen zijn de arbeidskosten hoger. In Oost-Europa zijn de arbeidskosten minstens de helft lager dan in Nederland.

5.8 Arbeidskosten per gewerkt uur in de Europese Unie,
2023 1) (euro)
Land Arbeidskosten
Luxemburg 53,9
Denemarken 48,1
België 47,1
Nederland 43,3
Frankrijk 42,2
Duitsland 41,3
Oostenrijk 40,9
Ierland 40,2
Zweden 38,9
Finland 37,1
EU-27 31,8
Italië 29,8
Slovenië 25,5
Spanje 24,6
Cyprus 20,1
Estland 18,3
Tsjechië 18,0
Slowakije 17,2
Portugal 17,0
Griekenland 15,7
Litouwen 14,7
Polen 14,5
Kroatië 14,4
Malta 14,2
Letland 13,5
Hongarije 12,8
Roemenië 11,0
Bulgarije 9,3
1) Bedrijven met 10 of meer werknemers. Uitkomsten exclusief landbouw en visserij en het openbaar bestuur.

Eurostat: Arbeidskosten per gewerkt uur, EU.

Stijging loonkosten ook door veranderingen in personeelsbestand

De loonkosten per gewerkt uur stegen in 2023 met 6,8 procent. Deze stijging verschilt flink per bedrijfstak. Terwijl de stijging van de loonkosten per gewerkt uur bij het openbaar bestuur beperkt was tot 4 procent, gingen de loonkosten per gewerkt uur in de horeca met 13 procent omhoog.

Dat de loonkostenstijging in een jaar relatief hoog of laag uitpakt, heeft soms incidentele oorzaken, zoals nabetalingen bij een cao-loonsverhoging die met terugwerkende kracht geldt, of door extra betalingen van bedrijven aan pensioenfondsen in een bepaald jaar. Daarnaast hebben de jaar-op-jaarveranderingen in de NOW-subsidies en de niet-gewerkte uren als gevolg van de coronamaatregelen in sommige bedrijfstakken een groot effect op de cijfers in 2020–2022. Daarom is het beter om te kijken naar de ontwikkeling over een langere periode. Gemeten over de afgelopen tien jaar zijn de loonkosten per gewerkt uur van werknemers in totaal met 28 procent gestegen. De stijging was met 36 procent het grootst in de industrie en het kleinst in de verhuur en handel van onroerend goed (18 procent).

Als de samenstelling van het werknemersbestand verandert, beïnvloedt dit de gemiddelde loonkosten. De grootste verandering in de afgelopen tien jaar is de toename van het aantal gewerkte uren bij de uitzendbureaus en de horeca. De sterke groei van het aantal werknemers bij deze twee bedrijfstakken in de afgelopen tien jaar heeft invloed op de ontwikkeling van de gemiddelde loonkosten in Nederland, omdat de gemiddelde loonkosten per gewerkt uur hier 42 procent lager zijn dan in de overige bedrijfstakken. Anderzijds heeft de bedrijfstak met de hoogste loonkosten per gewerkt uur, de financiële dienstverlening, juist aan belang ingeboet, wat eveneens leidt tot een lagere stijging van de totale loonkosten per gewerkt uur in Nederland. Exclusief deze drie bedrijfstakken kwam de totale stijging van de loonkosten per gewerkt uur in Nederland in de afgelopen tien jaar niet uit op 28 procent, maar op 30 procent, 2 procentpunt meer. Daarnaast nemen de gemiddelde loonkosten toe naarmate er meer ouderen en hoger opgeleiden deel uitmaken van het werknemersbestand, omdat deze groepen in de regel meer betaald krijgen. Gecorrigeerd voor de veranderingen in de werknemerspopulatie qua geslacht, leeftijd, bedrijfsklasse, hoogst behaald onderwijsniveau en wel/niet vallend onder een cao, kwam de zuivere prijsstijging tussen 2013 en 2023 uit op 27 procent. Dat is de stijging van de prijs van arbeid. De consumentenprijzen zijn de afgelopen tien jaar met 28 procent gestegen, dus iets meer dan de prijs van arbeid.

Het verschil tussen de ontwikkeling van de loonkosten per gewerkt uur (28 procent) en de prijs van arbeid (27 procent) is het structuureffect. Dit structuureffect drukt uit hoeveel uitwerking veranderingen in de personeelssamenstelling hebben op de gemiddelde loonkosten. De loonkostenstijging van 28 procent is dus per saldo voor 1 procent toe te schrijven aan de structuurveranderingen. De afgelopen tien jaar was het structuureffect soms positief, soms negatief (zie grafiek 5.9). Per saldo is het totaaleffect op de loonkosten­ontwikkeling voor deze periode niet zo groot. De onderliggende veranderingen zijn echter fors: enerzijds een toename van het aandeel oudere werknemers en hoogopgeleiden, anderzijds een toename van laagbetaald werk bij uitzendbureaus en de horeca.

5.9 Ontwikkeling loonkosten per gewerkt uurOntwikkeling loonkosten per gewerkt uur in de jaren 2003 tot en met 2023. In 2023 wat de stijging het grootst. Zowel de prijs van arbeid als het structuureffect droeg bij aan de stijging van de loonkosten per gewerkt uur.Created with Highcharts 7.0.3%5.9 Ontwikkeling loonkosten per gewerkt uurPrijsindex arbeidStructuureffect'03'04'05'06'07'08'09'10'11'12'13'14'15'16'17'18'19'20'21'22'23-202468

StatLine: Loonkosten per gewerkt uur, prijsindex arbeid en structuureffect.

Het structuureffect is sterk positief in jaren dat de werkgelegenheid krimpt en bedrijven relatief weinig nieuwe werknemers aannemen. Een negatief structuureffect duidt erop dat er naar verhouding veel nieuwe werknemers worden aangenomen met relatief lage loonkosten. Dan is veelal sprake van een forse groei van de werkgelegenheid. Inderdaad is dit terug te zien in de cijfers over de afgelopen jaren. Direct na het begin van de financiële crisis in 2008 liep de loonstijging terug en nam het aantal banen van werknemers af. Het structuureffect was in die periode groot. Vanaf 2015 groeide de werkgelegenheid weer. De instroom van nieuwe werknemers, met relatief lage lonen, drukte de stijging van de gemiddelde loonkosten. Hierdoor was het structuureffect in de jaren 2015–2018 negatief. In 2020 bedroeg het structuureffect 1,5 procent. Dat is het grootste positieve structuureffect in de reeks met uitkomsten vanaf 2002. Deze uitkomst is enigszins vergelijkbaar met het grote positieve structuureffect in 2009 (+1,2 procent), toen als gevolg van de financiële crisis de banengroei voor werknemers omsloeg in krimp. Doordat in 2020 vooral laagbetaalde banen verloren gingen, met name van uitzendkrachten en jongeren, stegen de gemiddelde loonkosten per gewerkt uur van de resterende werknemers. In 2021 en 2022 nam de werkgelegenheid toe, zodat het structuureffect weer negatief was. De banengroei in 2023 was kleiner en het aantal uitzendkrachten nam fors af, hetgeen resulteerde in een positief structuureffect.

5.10 Stijging loonkosten per gewerkt uur tussen 2013 en 2023In de industrie zijn de loonkosten per gewerkt uur in tien jaar het meest gestegen.Created with Highcharts 7.0.3%5.10 Stijging loonkosten per gewerkt uur tussen 2013 en 2023Prijsindex arbeidStructuureffectIndustrieInformatie encommunicatieZorgOpenbaar bestuurVervoer en opslagHandelOnderwijsLandbouw en visserijCultuur, recreatieen overige dienstenHorecaZakelijkedienstverleningFinanciëledienstverleningBouwnijverheidVerhuur/handelonroerend goed-50510152025303540

StatLine: Loonkosten per gewerkt uur, prijsindex arbeid en structuureffect.

Mede door deze structuurveranderingen was de stijging van de loonkosten per gewerkt uur de afgelopen tien jaar het grootst in de industrie. Gecorrigeerd voor veranderingen in de werknemersstructuur blijkt de loonkostenstijging in 2013–2023 het grootst te zijn geweest in de bedrijfstak informatie en communicatie (33 procent). Veranderingen in de personeels­samenstelling hebben geleid tot extra loonkosten in de landbouw en visserij, de industrie en de financiële dienstverlening. Daarentegen is de stijging van de loonkosten in het onderwijs en de horeca gedrukt door veranderingen in de personeelssamenstelling.

De samenstelling van de populatie werknemers is de laatste tien jaar fors veranderd. Gemeten in gewerkte uren is het aandeel toegenomen van de zakelijke dienstverlening (inclusief uitzendbureaus), de informatie en communicatie en de horeca, ten koste van de industrie en de financiële dienstverlening. Verder is ook het aandeel vrouwen gestegen. Tegelijkertijd is er sprake van vergrijzing en stijgt het onderwijsniveau gestaag. Zo is het aandeel 55‑plussers met 5 procentpunt gestegen tot 21 procent en wordt inmiddels ongeveer 36 procent van alle gewerkte uren gemaakt door werknemers met een hbo-diploma of een voltooide wetenschappelijke opleiding (+4 procentpunt).

5.11 Verandering in het aandeel van gewerkte uren van werknemers tussen 2013 en 2023 (%-punt)
Geslacht .
Mannen -2,8
Vrouwen 2,8
.
Leeftijd .
Tot 35 jaar 2,4
35 tot 55 jaar -7,4
55 jaar en ouder 5
.
Onderwijsniveau .
Laag -2,8
Middelbaar -1,2
Hoog 4,1
.
Bedrijfstak .
Industrie -1,2
Financiële dienstverlening -0,7
Handel -0,4
Zorg -0,3
Bouwnijverheid -0,3
Vervoer en opslag -0,3
Openbaar bestuur -0,1
Verhuur/handel onroerend goed -0,1
Cultuur, sport, overige dienstverlening 0
Landbouw en visserij 0
Onderwijs 0,1
Horeca 0,7
Informatie en communicatie 0,8
Zakelijke dienstverlening 1,9

StatLine: Gewerkte uren per bedrijfstak en Gewerkte uren naar geslacht.

Aandeel arbeid in de economie

In 2023 was de Nederlandse economie voor het eerst groter dan 1 biljoen euro. Het bruto binnenlands product (bbp) kwam uit op 1 034 miljard euro, gemeten in prijzen van 2023. Het bbp is de totale toegevoegde waarde van alle geproduceerde goederen en diensten in een jaar. Een deel van dit bedrag betreft afschrijvingen en belastingen/subsidies. Na aftrek hiervan resteert de totale beloning van arbeid en kapitaal: 766 miljard euro.

Deze totale beloning van arbeid en kapitaal bestaat uit drie delen, die ten goede komen aan respectievelijk werknemers, zelfstandigen en bedrijven met hun aandeelhouders:

  • de beloning van werknemers; dit zijn de brutolonen inclusief de sociale premies ten laste van werkgevers;
  • de inkomsten uit arbeid van zelfstandigen; als benadering hiervan wordt het netto gemengd inkomen gebruikt, dat in de praktijk naast de beloning van arbeid echter ook de beloning voor kapitaal en ondernemerschap (winst) omvat;
  • het netto-exploitatieoverschot; de vergoeding voor de inzet van kapitaal door bedrijven, dit wordt ook wel de operationele winst genoemd.

In 2023 was ruim 63 procent van de totale ‘koek’ voor werknemers en 11 procent voor zelfstandigen. De resterende 26 procent was de vergoeding voor de inzet van kapitaal door bedrijven. Het aandeel van de werknemers en zelfstandigen samen wordt ook wel aangeduid als de arbeidsinkomensquote (aiq). Het aandeel van de werknemers in het totaal verdiend inkomen is de loonquote.

De aiq is doorgaans het hoogst in arbeidsintensieve bedrijfstakken, zoals de horeca, en het laagst in de kapitaalintensieve bedrijfstakken, zoals de industrie. Voor het openbaar bestuur is de winst gelijkgesteld aan 0, zodat de aiq hier per definitie 100 procent is (zie ook: Methodologische achtergronden van de arbeidsinkomensquote).

Deze eeuw bereikte de aiq de hoogste stand in de jaren dat de economische groei laag of negatief was. In die jaren vielen de bedrijfswinsten sterk terug en werd het aandeel van de arbeidsinkomsten dus groter. Het hoogst was de aiq in 2020 (79,0), het laagst in 2007 (72,9). Geraamd wordt dat de aiq in 2023 daalt naar 74,3, hetgeen bijna 5 procentpunt lager is dan in 2020. Deze daling komt vrijwel volledig voor rekening van de werknemers; de beloning van werknemers is relatief gezien fors gekrompen.

5.12 Arbeidsinkomensquote en loonquote (%)
Jaar Beloning van werknemers Toegerekend arbeidsinkomen van zelfstandigen Netto-exploitatieoverschot
'03 68,4 9,8 21,8
'04 67,3 9,5 23,2
'05 65,8 9,5 24,7
'06 64,0 9,5 26,5
'07 63,5 9,4 27,1
'08 64,3 9,2 26,5
'09 68,2 9,3 22,5
'10 66,6 9,6 23,8
'11 66,8 9,7 23,5
'12 67,4 9,7 22,9
'13 67,3 9,6 23,1
'14 67,3 10,0 22,7
'15 65,6 10,1 24,3
'16 66,1 10,6 23,3
'17 65,5 10,6 23,9
'18 65,7 10,7 23,6
'19 65,9 10,8 23,3
'20 68,1 10,9 21,0
'21 64,8 11,0 24,2
'22 63,8 10,8 25,4
'23 63,5 10,8 25,7

StatLine: Arbeidsinkomensquote.

Lonen van mannen en vrouwen

In 2023 was het gemiddelde jaarloon inclusief bijzondere beloningen van vrouwen 33 procent lager dan dat van mannen. Twee derde van dit loonverschil komt doordat vrouwen minder uren werken. In werknemersbanen van mannen is de wekelijkse arbeidsduur gemiddeld 33 uur, bij vrouwen is dat 26 uur. Het verschil in uurlonen is dus veel kleiner: het gemiddelde uurloon van vrouwen is 12 procent lager dan dat van mannen. Voor een deel is dit verschil in uurlonen het gevolg van een andere samenstelling van de groepen werkende mannen en vrouwen. Zo zijn mannen oververtegenwoordigd in de hogere leeftijdsgroepen.

Omdat ouderen gemiddeld meer verdienen dan jongeren, werkt dat door in het loonverschil tussen mannen en vrouwen. En doordat jongere vrouwen meer uren werken dan de wat oudere vrouwen, wegen hun relatief lage lonen bovendien zwaarder mee in het gemiddelde uurloon van vrouwen. Sowieso zijn mannen en vrouwen niet gelijkelijk verdeeld over de verschillende soorten werk, waardoor de gemiddelde lonen van mannen en vrouwen moeilijk met elkaar zijn te vergelijken.

5.13 Brutoloon per jaar, 2023 (1 000 euro)
leeftijd in jaren Mannen, jaarloon incl. bijzondere beloning Mannen, jaarloon excl. bijzondere beloning Vrouwen, jaarloon incl. bijzondere beloning Vrouwen, jaarloon excl. bijzondere beloning
15 tot 20 7,03 6,51 5,25 4,90
20 tot 25 22,39 20,20 18,00 16,26
25 tot 30 39,32 34,52 34,40 30,28
30 tot 35 50,46 43,53 40,15 34,90
35 tot 40 57,65 49,40 41,66 35,97
40 tot 45 63,04 53,76 42,39 36,53
45 tot 50 66,93 56,86 42,42 36,51
50 tot 55 69,04 58,46 40,85 35,25
55 tot 60 67,56 57,37 37,82 32,69
60 tot 65 62,24 53,32 34,96 30,14
65 tot 70 48,03 40,54 29,28 24,59
70 tot 75 21,26 19,00 15,12 13,60

StatLine: Jaarloon van werknemers.

5.14 Gemiddelde wekelijkse arbeidsduur (inclusief overwerk) per werknemersbaan, 2023 (uur)
leeftijd in jaren Mannen Vrouwen
15 tot 20 15,1 11,9
20 tot 25 27,0 22,3
25 tot 30 34,9 30,6
30 tot 35 36,5 29,9
35 tot 40 36,6 28,1
40 tot 45 36,7 27,5
45 tot 50 36,9 27,6
50 tot 55 37,0 27,1
55 tot 60 36,5 25,9
60 tot 65 35,1 24,4
65 tot 70 28,5 21,0
70 tot 75 16,6 13,4

StatLine: Arbeidsduur van werknemers.

Dat vrouwen minder uren werken dan mannen blijkt ook uit de cijfers over de verhouding tussen voltijdbanen en deeltijdbanen. Van de werknemersbanen die door vrouwen worden vervuld, is 77 procent een deeltijdbaan, bij mannen is dat met 36 procent aanzienlijk minder. Voor vrouwen geldt bovendien dat deeltijdwerk in alle leeftijdsgroepen de norm is; het aandeel voltijdbanen is bij vrouwen van 25 tot 30 jaar met 43 procent nog het grootst. Bij de mannelijke werknemers in de leeftijdsgroepen van 25 tot 60 jaar heeft minstens 70 procent een voltijdbaan.

5.15 Aandeel voltijdbanen bij mannen en vrouwen per leeftijdsklasse, 2023 (%)
leeftijd in jaren Mannen Vrouwen
15 tot 20 12,3 3,7
20 tot 25 42,2 21,4
25 tot 30 69,9 42,7
30 tot 35 74,3 34,8
35 tot 40 73,4 25,2
40 tot 45 74,2 22,6
45 tot 50 76,2 23,2
50 tot 55 77,7 22,4
55 tot 60 75,7 19,2
60 tot 65 65,5 15,3
65 tot 70 43,3 12,4
70 tot 75 12,4 7,3

StatLine: Banen van werknemers.

In 2023 verdienden mannen gemiddeld 28,55 euro per uur, vrouwen 25,11 euro. Opvallend is dat het gemiddelde uurloon van jonge mannen en vrouwen weinig verschilt. Bij vrouwen van 25 tot 30 jaar zijn de uurlonen gemiddeld zelfs iets hoger dan bij mannen uit dezelfde leeftijdsgroep. Bij de dertigers verdienen vrouwen gemiddeld iets minder dan mannen en dat verschil loopt op tot 19 procent bij de 55- tot 60‑jarigen.

Bij mannen is het uurloon het hoogst voor de werknemers van 50 tot 55 jaar. Bij vrouwen ligt de top bij 40 tot 45 jaar. In 2010 gold nog voor zowel mannen als vrouwen dat de uurlonen het hoogst waren voor de werknemers van 55 tot 60 jaar.

5.16 Brutoloon per uur, 2023 (euro)
leeftijd in jaren Mannen Vrouwen
15 tot 20 9,35 8,97
20 tot 25 16,21 15,95
25 tot 30 21,52 21,69
30 tot 35 26,03 25,66
35 tot 40 29,45 28,17
40 tot 45 31,98 29,14
45 tot 50 33,71 29,10
50 tot 55 34,57 28,56
55 tot 60 34,44 27,79
60 tot 65 33,43 27,28
65 tot 70 31,25 25,83
70 tot 75 25,03 22,32

StatLine: Uurloon van werknemers.

Sinds 2010 zijn de gemiddelde uurlonen van mannen met 30 procent gestegen, terwijl vrouwen er gemiddeld 40 procent op vooruitgingen. In de loop van de tijd is het verschil tussen de gemiddelde uurlonen van mannen en vrouwen dan ook steeds kleiner geworden. Dat is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan het steeds hogere opleidingsniveau van vrouwen. Tegenwoordig zijn meer vrouwelijke werknemers hoogopgeleid dan mannelijke. Maar doordat vrouwen vaker in deeltijd werken, werkt die verhouding minder door in de arbeidsuren en daardoor in de uurlonen. Mannelijke hoogopgeleide werknemers maken nog steeds meer uren dan vrouwelijke. Dat vrouwelijke werknemers hoger zijn opgeleid geldt alleen voor de leeftijdsgroepen tot 50 jaar. Bij de 50‑plussers zijn mannelijke hoogopgeleide werknemers in de meerderheid. Tien jaar eerder lag die grens nog bij 40 jaar (zie ook StatLine: Verschil bruto uurlonen mannen en vrouwen en Werknemers naar geslacht, leeftijd en hoogst behaald onderwijsniveau. Mede als gevolg hiervan is het verschil in de gemiddelde uurlonen van mannen en vrouwen sinds 2010 teruggelopen van 19 procent naar 12 procent.

In de leeftijdsgroep 40 tot 45 jaar nam het loonverschil het meest af, van 19 procent in 2010 naar 9 procent in 2023. Vanaf 1995 loopt het totale loonverschil tussen mannen en vrouwen gestaag terug met gemiddeld 0,5 procentpunt per jaar.

5.17 Loon van vrouwen als percentage van loon van mannen (%)
Jaar Gemiddeld jaarloon Gemiddeld uurloon Mediaan uurloon Mediaan netto-uurloon
'06 54,8 78,8 85,1 94,1
'07 55,2 79,3 85,9 94,7
'08 56,1 79,8 86,3 94,8
'09 56,8 80,3 86,8 94,6
'10 57,0 81,3 88,2 96,3
'11 57,1 81,5 88,6 96,9
'12 57,8 82,2 89,7 97,4
'13 58,1 83,4 91,0 97,9
'14 58,9 83,9 91,6 99,4
'15 59,3 84,0 92,3 100,2
'16 60,3 84,5 92,5 101,7
'17 61,0 85,0 93,0 102,3
'18 61,8 85,3 93,0 102,2
'19 62,5 85,7 93,0 101,9
'20 63,8 86,3 93,1 102,5
'21 64,2 86,8 93,6 102,5
'22 65,3 87,3 93,6 102,2
'23 66,6 88,0 93,4 102,8

StatLine: Lonen van werknemers.

Dat mannen gemiddeld meer verdienen dan vrouwen betekent natuurlijk niet dat elke vrouw minder verdient dan een man. Zowel bij mannen als bij vrouwen lopen de uurlonen die individuele personen verdienen sterk uiteen. Deze verschillen hangen samen met persoonskenmerken en het werk dat zij doen. Uit CBS-onderzoek blijkt dat ruim de helft van het verschil in gemiddelde uurlonen van vrouwen ten opzichte van mannen verklaard kan worden aan de hand van min of meer objectieve factoren, zoals leeftijd, opleiding, voltijd/deeltijd, soort werknemer en het al dan niet leidinggeven (zie ook: Monitor Loonverschillen mannen en vrouwen, 2022).

De grote mate van heterogeniteit blijkt ook uit de relatieve verdelingen van de uurlonen van mannen en vrouwen in grafiek 5.18, geteld op basis van het totaal aantal arbeidsuren. Omgerekend in banen geldt dat in 56 procent van de mannenbanen mannen minder verdienen dan vrouwen gemiddeld verdienen (25,11 euro). Andersom geldt dat in 75 procent van de vrouwenbanen vrouwen minder verdienen dan mannen gemiddeld verdienen (28,55 euro).

5.18 Loonverdeling 1), 2023 (%)
euro Mannen Vrouwen
0 0,2 0,1
1 0,1 0,2
2 0,3 0,3
3 0,4 0,6
4 0,2 0,4
5 0,3 0,4
6 0,4 0,4
7 0,5 0,5
8 0,5 0,5
9 0,5 0,5
10 0,5 0,5
11 0,6 0,6
12 0,8 0,9
13 2,1 2,4
14 3,6 4,7
15 3,5 4,8
16 3,7 4,9
17 3,7 4,5
18 3,7 4,4
19 3,8 4,0
20 4,4 4,0
21 4,0 3,9
22 3,9 4,1
23 3,8 4,8
24 3,6 4,4
25 3,4 3,8
26 3,4 3,7
27 3,0 3,3
28 3,4 3,0
29 2,7 2,7
30 2,3 2,4
31 2,1 2,2
32 2,1 2,4
33 2,0 1,9
34 1,8 1,8
35 1,7 1,8
36 1,7 1,5
37 1,4 1,2
38 1,3 1,1
39 1,4 1,0
40 1,3 1,0
41 1,2 1,0
42 1,0 0,7
43 0,9 0,6
44 0,8 0,6
45 0,8 0,5
46 0,9 0,6
47 0,7 0,4
48 0,6 0,3
49 0,6 0,3
50 0,5 0,3
51 0,5 0,3
52 0,5 0,2
53 0,4 0,2
54 0,4 0,2
55 0,3 0,1
56 0,3 0,1
57 0,3 0,1
58 0,3 0,1
59 0,3 0,1
60 0,2 0,1
1) In de grafiek wordt de relatieve verdeling van de uurlonen van mannen en van vrouwen weergegeven, op basis van het aantal arbeidsuren. Uit de grafiek blijkt bijvoorbeeld dat 4,8 procent van alle arbeidsuren van vrouwen betaald wordt tegen 23 euro per uur.

Het verschil tussen mannen en vrouwen zit vooral in de banen met een loon van meer dan 35 euro per uur; in die banen zijn mannen oververtegenwoordigd in de loonverdeling. In ruim 80 procent van de arbeidsuren wordt hooguit 35 euro per uur verdiend. Bij deze lager betaalde banen zijn de gemiddelde uurlonen van mannen en vrouwen per saldo bijna gelijk aan elkaar. Dat het gemiddelde uurloon voor het totaal van de vrouwen lager is dan voor mannen ligt aan de oververtegenwoordiging van mannen in de hoger betaalde banen. Van alle arbeidsuren met een uurloon van meer dan 35 euro per uur is twee derde voor mannen. Daardoor is 23 procent van de arbeidsuren van mannen hoogbetaald, tegen 14 procent bij vrouwen. Dat leidt ertoe dat het gemiddelde uurloon van mannen hoger is dan het gemiddelde uurloon van vrouwen.

Het loonverschil tussen mannen en vrouwen op basis van gemiddelde uurlonen wordt dus enigszins vertekend doordat de lonen van hoogbetaalde mannen hier zwaar in meewegen. Mediane uurlonen geven een evenwichtiger beeld van de loonverschillen. De mediaan is het middelste van een reeks getallen die van laag naar hoog zijn gesorteerd. Terwijl op basis van het gemiddelde uurloon vrouwen 12 procent minder verdienen dan mannen in 2023, is dat op basis van de mediane uurlonen 7 procent.

Tot slot kan in plaats van brutolonen ook naar nettolonen worden gekeken. In 2023 komt het mediane netto-uurloon van vrouwen 3 procent hóger uit dan dat van mannen: in 50 procent van de arbeidsuren van mannen wordt gewerkt tegen een netto-uurloon van hooguit 20,15 euro, terwijl in 50 procent van de arbeidsuren van vrouwen gewerkt wordt tegen een netto-uurloon van minstens 20,71 euro.

Dat vrouwen het relatief beter doen als naar nettolonen wordt gekeken, komt doordat de hoger betaalde banen naar verhouding zwaarder belast worden. Mannen zijn oververtegenwoordigd in de hoger betaalde banen en betalen daardoor ook een relatief groter deel van de loonbelasting/premie volksverzekeringen. Sinds 2015 is het mediane netto-uurloon van vrouwen hoger dan dat van mannen.

Het verschil in de gemiddelde bruto-uurlonen van mannen en vrouwen in Nederland is vrijwel gelijk aan het gemiddelde verschil in de Europese Unie (zie ook Eurostat: Gender pay gap in unadjusted form, EU). Daarbij geldt dat het loonverschil in Nederland de afgelopen tien jaar sterker is teruggelopen dan gemiddeld in de EU. In slechts vier landen nam het verschil in gemiddelde uurlonen van mannen en vrouwen meer af dan in Nederland.

Lonen van mannen en vrouwen per bedrijf

Het gemiddeld uurloon van vrouwen is lager dan dat van mannen, maar er zijn ook bedrijven waar vrouwen gemiddeld meer verdienen dan mannen. Om een zinvolle vergelijking te kunnen maken tussen de gemiddelde uurlonen van mannen enerzijds en vrouwen anderzijds, worden hierbij alleen de bedrijven in ogenschouw genomen die minstens honderd mannen en minstens honderd vrouwen in dienst hebben. Dat zijn in Nederland 2,9 duizend bedrijven. In 2023 is bij 86 procent van deze bedrijven het gemiddeld uurloon van vrouwen lager dan dat van mannen, bij 14 procent van de bedrijven is het gemiddeld uurloon van vrouwen juist hoger dan dat van de mannen in hetzelfde bedrijf. Dit loopt uiteen van een bedrijf waar het gemiddelde uurloon van mannen bijna viermaal zo hoog is als dat van vrouwen, tot een bedrijf waar het uurloon van de vrouwen driemaal zo hoog is als dat van de mannen in dat bedrijf. Bij drie bedrijven zijn de gemiddelde uurlonen van mannen en vrouwen, afgerond op centen, exact aan elkaar gelijk. In 2010 gold nog voor 94 procent van de grote bedrijven dat mannen er gemiddeld meer verdienden dan vrouwen.

Sinds 2010 is het aantal grote bedrijven waarin vrouwen gemiddeld meer verdienen dan mannen verdrievoudigd. In het openbaar bestuur geldt inmiddels al voor 1 op de 3 grote bedrijven dat vrouwen gemiddeld meer verdienen dan mannen. Daar staat tegenover dat in de bedrijfstakken financiële dienstverlening en landbouw en visserij in alle grote bedrijven mannen gemiddeld meer verdienen dan vrouwen.

5.19 Gemiddelde uurlonen van mannen en vrouwen per bedrijf, 2022
Bedrijf gemiddeld uurloon mannen (euro) gemiddeld uurloon vrouwen (euro)
bedrijf 2,68 2,87
bedrijf 5,46 13,66
bedrijf 7,7 17,17
bedrijf 8,31 26,57
bedrijf 9,11 19,65
bedrijf 10,88 11,81
bedrijf 10,95 29,21
bedrijf 11,01 11,91
bedrijf 11,19 13,45
bedrijf 11,2 12,77
bedrijf 11,24 13,02
bedrijf 11,28 11,4
bedrijf 11,4 11,62
bedrijf 11,4 12,55
bedrijf 11,5 18,76
bedrijf 11,69 11,31
bedrijf 11,82 12,95
bedrijf 11,84 12,49
bedrijf 11,91 11,9
bedrijf 11,92 12,66
bedrijf 11,99 11,55
bedrijf 12,15 11,79
bedrijf 12,21 12,22
bedrijf 12,26 12,0
bedrijf 12,29 13,29
bedrijf 12,31 11,36
bedrijf 12,35 11,99
bedrijf 12,38 10,73
bedrijf 12,42 12,83
bedrijf 12,45 11,96
bedrijf 12,45 12,92
bedrijf 12,49 12,62
bedrijf 12,49 13,34
bedrijf 12,65 13,27
bedrijf 12,66 12,31
bedrijf 12,68 12,97
bedrijf 12,68 13,26
bedrijf 12,73 12,0
bedrijf 12,75 12,54
bedrijf 12,78 12,79
bedrijf 12,81 12,93
bedrijf 12,81 14,29
bedrijf 12,82 12,49
bedrijf 12,85 12,97
bedrijf 12,85 12,98
bedrijf 12,9 13,02
bedrijf 12,92 12,61
bedrijf 12,93 12,3
bedrijf 12,94 12,61
bedrijf 12,95 12,9
bedrijf 13,01 13,23
bedrijf 13,04 12,36
bedrijf 13,06 12,95
bedrijf 13,1 13,14
bedrijf 13,14 13,95
bedrijf 13,16 13,22
bedrijf 13,18 13,73
bedrijf 13,22 13,57
bedrijf 13,24 13,43
bedrijf 13,25 14,44
bedrijf 13,26 12,31
bedrijf 13,27 13,09
bedrijf 13,28 13,31
bedrijf 13,3 13,72
bedrijf 13,32 13,26
bedrijf 13,33 13,37
bedrijf 13,33 14,54
bedrijf 13,34 13,1
bedrijf 13,36 13,66
bedrijf 13,37 12,25
bedrijf 13,38 13,52
bedrijf 13,39 13,18
bedrijf 13,41 13,6
bedrijf 13,42 12,76
bedrijf 13,42 13,27
bedrijf 13,43 13,31
bedrijf 13,43 13,99
bedrijf 13,48 11,84
bedrijf 13,48 12,9
bedrijf 13,48 14,14
bedrijf 13,55 12,98
bedrijf 13,56 13,4
bedrijf 13,6 13,47
bedrijf 13,61 12,77
bedrijf 13,62 13,73
bedrijf 13,64 13,05
bedrijf 13,65 12,41
bedrijf 13,66 13,45
bedrijf 13,68 13,49
bedrijf 13,69 14,35
bedrijf 13,72 13,71
bedrijf 13,74 13,71
bedrijf 13,76 12,07
bedrijf 13,77 13,6
bedrijf 13,78 12,58
bedrijf 13,78 14,16
bedrijf 13,81 13,76
bedrijf 13,83 12,53
bedrijf 13,83 13,83
bedrijf 13,84 13,62
bedrijf 13,84 14,01
bedrijf 13,85 13,49
bedrijf 13,85 13,55
bedrijf 13,85 14,17
bedrijf 13,86 13,98
bedrijf 13,88 13,23
bedrijf 13,89 12,72
bedrijf 13,89 13,56
bedrijf 13,91 12,24
bedrijf 13,91 12,87
bedrijf 13,92 12,93
bedrijf 13,92 13,94
bedrijf 13,95 13,67
bedrijf 13,98 13,62
bedrijf 13,99 12,32
bedrijf 13,99 13,76
bedrijf 13,99 13,81
bedrijf 13,99 13,88
bedrijf 13,99 14,32
bedrijf 14,0 13,44
bedrijf 14,01 14,37
bedrijf 14,05 13,93
bedrijf 14,07 13,56
bedrijf 14,07 14,16
bedrijf 14,08 13,84
bedrijf 14,1 13,53
bedrijf 14,13 13,42
bedrijf 14,14 13,16
bedrijf 14,17 14,27
bedrijf 14,18 14,14
bedrijf 14,19 12,73
bedrijf 14,21 14,08
bedrijf 14,22 14,41
bedrijf 14,24 14,25
bedrijf 14,26 13,19
bedrijf 14,26 13,95
bedrijf 14,27 12,65
bedrijf 14,28 13,04
bedrijf 14,32 13,72
bedrijf 14,33 14,07
bedrijf 14,34 14,05
bedrijf 14,35 13,71
bedrijf 14,35 13,96
bedrijf 14,35 14,44
bedrijf 14,36 14,08
bedrijf 14,36 14,21
bedrijf 14,38 13,74
bedrijf 14,38 13,93
bedrijf 14,38 14,61
bedrijf 14,41 13,69
bedrijf 14,41 13,81
bedrijf 14,41 14,27
bedrijf 14,42 13,45
bedrijf 14,42 14,46
bedrijf 14,44 14,58
bedrijf 14,45 13,97
bedrijf 14,45 14,31
bedrijf 14,47 13,37
bedrijf 14,49 14,08
bedrijf 14,52 15,12
bedrijf 14,54 14,48
bedrijf 14,55 13,07
bedrijf 14,55 13,66
bedrijf 14,55 13,95
bedrijf 14,55 14,03
bedrijf 14,56 12,8
bedrijf 14,57 14,04
bedrijf 14,58 14,48
bedrijf 14,59 14,07
bedrijf 14,59 14,62
bedrijf 14,6 14,38
bedrijf 14,61 14,24
bedrijf 14,61 14,36
bedrijf 14,61 15,15
bedrijf 14,63 14,16
bedrijf 14,63 14,5
bedrijf 14,73 14,3
bedrijf 14,73 15,38
bedrijf 14,74 13,84
bedrijf 14,74 14,13
bedrijf 14,76 13,62
bedrijf 14,77 14,58
bedrijf 14,81 14,15
bedrijf 14,81 14,26
bedrijf 14,81 14,38
bedrijf 14,87 14,69
bedrijf 14,88 14,2
bedrijf 14,89 15,6
bedrijf 14,91 13,82
bedrijf 14,91 14,85
bedrijf 14,91 14,9
bedrijf 14,92 14,68
bedrijf 14,92 14,69
bedrijf 14,93 14,25
bedrijf 14,94 14,48
bedrijf 14,94 14,74
bedrijf 14,95 15,18
bedrijf 14,97 13,94
bedrijf 14,99 14,05
bedrijf 14,99 14,47
bedrijf 14,99 14,86
bedrijf 15,0 14,48
bedrijf 15,05 13,8
bedrijf 15,06 14,32
bedrijf 15,06 15,31
bedrijf 15,07 14,44
bedrijf 15,11 13,9
bedrijf 15,14 15,41
bedrijf 15,15 14,59
bedrijf 15,15 15,41
bedrijf 15,17 13,2
bedrijf 15,17 13,45
bedrijf 15,17 14,09
bedrijf 15,17 14,5
bedrijf 15,17 14,85
bedrijf 15,19 13,2
bedrijf 15,19 14,72
bedrijf 15,19 15,16
bedrijf 15,2 14,63
bedrijf 15,21 13,76
bedrijf 15,21 14,95
bedrijf 15,26 12,94
bedrijf 15,26 14,53
bedrijf 15,26 14,69
bedrijf 15,27 12,97
bedrijf 15,27 15,77
bedrijf 15,29 14,04
bedrijf 15,29 14,97
bedrijf 15,36 14,84
bedrijf 15,37 13,52
bedrijf 15,38 15,05
bedrijf 15,45 14,9
bedrijf 15,47 14,13
bedrijf 15,47 14,58
bedrijf 15,48 13,42
bedrijf 15,49 15,01
bedrijf 15,5 15,15
bedrijf 15,5 15,39
bedrijf 15,52 15,66
bedrijf 15,52 15,79
bedrijf 15,54 13,57
bedrijf 15,54 13,61
bedrijf 15,54 15,27
bedrijf 15,54 15,41
bedrijf 15,55 14,43
bedrijf 15,55 14,73
bedrijf 15,55 16,53
bedrijf 15,57 14,24
bedrijf 15,57 16,42
bedrijf 15,58 14,36
bedrijf 15,58 14,6
bedrijf 15,59 16,01
bedrijf 15,6 13,55
bedrijf 15,62 15,22
bedrijf 15,64 14,57
bedrijf 15,64 14,62
bedrijf 15,64 15,27
bedrijf 15,65 14,36
bedrijf 15,67 15,21
bedrijf 15,67 15,54
bedrijf 15,68 14,22
bedrijf 15,7 15,63
bedrijf 15,71 14,56
bedrijf 15,71 14,82
bedrijf 15,71 15,37
bedrijf 15,73 14,94
bedrijf 15,75 15,48
bedrijf 15,79 15,03
bedrijf 15,79 15,16
bedrijf 15,81 14,17
bedrijf 15,81 15,13
bedrijf 15,82 14,05
bedrijf 15,82 15,48
bedrijf 15,82 16,21
bedrijf 15,84 14,96
bedrijf 15,84 15,47
bedrijf 15,85 15,12
bedrijf 15,86 15,04
bedrijf 15,89 14,77
bedrijf 15,89 15,63
bedrijf 15,9 14,34
bedrijf 15,9 15,98
bedrijf 15,9 16,25
bedrijf 15,92 15,07
bedrijf 15,92 15,08
bedrijf 15,93 12,78
bedrijf 15,93 14,72
bedrijf 15,93 15,72
bedrijf 15,94 16,29
bedrijf 15,95 14,01
bedrijf 15,97 16,24
bedrijf 15,98 13,83
bedrijf 15,98 14,89
bedrijf 15,98 15,8
bedrijf 15,99 14,19
bedrijf 15,99 15,09
bedrijf 15,99 16,26
bedrijf 16,01 15,37
bedrijf 16,01 15,86
bedrijf 16,02 14,94
bedrijf 16,03 14,64
bedrijf 16,04 14,17
bedrijf 16,05 15,11
bedrijf 16,06 14,62
bedrijf 16,07 13,51
bedrijf 16,08 13,46
bedrijf 16,08 14,48
bedrijf 16,12 18,5
bedrijf 16,13 14,17
bedrijf 16,13 16,34
bedrijf 16,15 13,62
bedrijf 16,15 13,93
bedrijf 16,15 16,07
bedrijf 16,16 15,03
bedrijf 16,17 14,23
bedrijf 16,17 15,37
bedrijf 16,18 15,07
bedrijf 16,19 17,9
bedrijf 16,2 16,24
bedrijf 16,25 15,57
bedrijf 16,25 16,01
bedrijf 16,28 13,76
bedrijf 16,29 16,26
bedrijf 16,3 15,36
bedrijf 16,3 16,3
bedrijf 16,31 15,29
bedrijf 16,33 15,09
bedrijf 16,34 14,34
bedrijf 16,34 15,67
bedrijf 16,35 13,96
bedrijf 16,35 16,27
bedrijf 16,37 13,15
bedrijf 16,37 13,71
bedrijf 16,37 15,19
bedrijf 16,38 14,91
bedrijf 16,38 15,53
bedrijf 16,38 15,6
bedrijf 16,38 16,17
bedrijf 16,38 16,75
bedrijf 16,41 15,2
bedrijf 16,42 15,57
bedrijf 16,44 14,62
bedrijf 16,46 13,63
bedrijf 16,46 13,85
bedrijf 16,48 16,71
bedrijf 16,49 14,78
bedrijf 16,51 13,76
bedrijf 16,51 15,63
bedrijf 16,52 13,92
bedrijf 16,52 15,06
bedrijf 16,53 15,52
bedrijf 16,53 16,68
bedrijf 16,54 17,53
bedrijf 16,55 18,22
bedrijf 16,56 15,69
bedrijf 16,57 14,13
bedrijf 16,57 16,35
bedrijf 16,58 14,6
bedrijf 16,59 15,21
bedrijf 16,6 14,48
bedrijf 16,61 16,14
bedrijf 16,61 16,78
bedrijf 16,62 15,69
bedrijf 16,62 15,8
bedrijf 16,63 15,49
bedrijf 16,63 16,28
bedrijf 16,64 16,35
bedrijf 16,65 16,63
bedrijf 16,67 16,38
bedrijf 16,68 13,53
bedrijf 16,68 17,54
bedrijf 16,69 15,68
bedrijf 16,69 16,37
bedrijf 16,7 16,77
bedrijf 16,71 15,06
bedrijf 16,71 16,62
bedrijf 16,72 14,5
bedrijf 16,72 17,89
bedrijf 16,73 13,59
bedrijf 16,73 15,74
bedrijf 16,73 16,76
bedrijf 16,73 17,05
bedrijf 16,74 14,59
bedrijf 16,74 15,65
bedrijf 16,74 16,25
bedrijf 16,74 17,54
bedrijf 16,77 16,18
bedrijf 16,78 14,28
bedrijf 16,78 14,46
bedrijf 16,78 16,41
bedrijf 16,79 14,98
bedrijf 16,8 14,04
bedrijf 16,8 15,85
bedrijf 16,8 16,34
bedrijf 16,83 14,75
bedrijf 16,83 16,55
bedrijf 16,84 15,61
bedrijf 16,84 16,52
bedrijf 16,84 17,43
bedrijf 16,87 14,92
bedrijf 16,87 15,99
bedrijf 16,88 17,13
bedrijf 16,89 15,45
bedrijf 16,89 17,4
bedrijf 16,9 16,97
bedrijf 16,92 16,38
bedrijf 16,92 16,64
bedrijf 16,93 18,65
bedrijf 16,95 15,69
bedrijf 16,95 17,59
bedrijf 16,97 15,67
bedrijf 16,99 13,67
bedrijf 17,0 16,72
bedrijf 17,02 15,42
bedrijf 17,04 17,9
bedrijf 17,05 15,56
bedrijf 17,05 16,74
bedrijf 17,05 16,98
bedrijf 17,05 17,21
bedrijf 17,05 17,47
bedrijf 17,07 14,76
bedrijf 17,08 15,98
bedrijf 17,08 16,03
bedrijf 17,08 16,09
bedrijf 17,08 16,89
bedrijf 17,09 15,35
bedrijf 17,11 14,3
bedrijf 17,11 16,15
bedrijf 17,12 15,66
bedrijf 17,12 16,77
bedrijf 17,12 18,07
bedrijf 17,16 18,97
bedrijf 17,17 14,49
bedrijf 17,21 16,85
bedrijf 17,22 15,1
bedrijf 17,22 16,25
bedrijf 17,22 17,68
bedrijf 17,23 15,77
bedrijf 17,23 16,89
bedrijf 17,25 13,91
bedrijf 17,25 16,57
bedrijf 17,25 17,36
bedrijf 17,26 15,88
bedrijf 17,29 16,72
bedrijf 17,3 20,06
bedrijf 17,32 16,41
bedrijf 17,32 16,97
bedrijf 17,33 19,7
bedrijf 17,34 15,48
bedrijf 17,34 16,95
bedrijf 17,34 16,97
bedrijf 17,36 15,86
bedrijf 17,38 16,56
bedrijf 17,39 15,6
bedrijf 17,39 16,97
bedrijf 17,39 19,18
bedrijf 17,4 15,42
bedrijf 17,4 16,78
bedrijf 17,4 20,41
bedrijf 17,41 16,51
bedrijf 17,41 18,87
bedrijf 17,42 15,15
bedrijf 17,42 16,58
bedrijf 17,42 16,89
bedrijf 17,44 16,15
bedrijf 17,44 17,12
bedrijf 17,45 14,95
bedrijf 17,46 14,74
bedrijf 17,47 13,98
bedrijf 17,47 15,98
bedrijf 17,48 16,19
bedrijf 17,49 19,86
bedrijf 17,5 14,55
bedrijf 17,5 16,15
bedrijf 17,51 16,8
bedrijf 17,51 16,95
bedrijf 17,52 18,43
bedrijf 17,53 15,52
bedrijf 17,53 17,19
bedrijf 17,54 15,34
bedrijf 17,54 16,14
bedrijf 17,54 17,25
bedrijf 17,55 14,45
bedrijf 17,55 15,44
bedrijf 17,56 16,05
bedrijf 17,56 20,82
bedrijf 17,57 13,57
bedrijf 17,57 15,35
bedrijf 17,57 17,16
bedrijf 17,57 17,61
bedrijf 17,58 17,97
bedrijf 17,6 15,5
bedrijf 17,62 16,07
bedrijf 17,64 15,49
bedrijf 17,65 14,84
bedrijf 17,66 17,22
bedrijf 17,67 16,79
bedrijf 17,67 22,22
bedrijf 17,68 17,82
bedrijf 17,68 18,05
bedrijf 17,69 15,89
bedrijf 17,71 14,76
bedrijf 17,72 16,01
bedrijf 17,72 18,71
bedrijf 17,73 16,07
bedrijf 17,73 16,53
bedrijf 17,74 14,85
bedrijf 17,74 15,77
bedrijf 17,74 16,5
bedrijf 17,75 16,36
bedrijf 17,76 17,38
bedrijf 17,78 16,24
bedrijf 17,79 14,47
bedrijf 17,79 17,65
bedrijf 17,79 18,52
bedrijf 17,81 17,55
bedrijf 17,83 15,53
bedrijf 17,83 20,26
bedrijf 17,84 21,89
bedrijf 17,85 15,92
bedrijf 17,86 16,12
bedrijf 17,87 15,98
bedrijf 17,87 20,76
bedrijf 17,87 21,52
bedrijf 17,88 18,24
bedrijf 17,88 20,85
bedrijf 17,9 16,62
bedrijf 17,92 17,12
bedrijf 17,93 20,68
bedrijf 17,94 16,5
bedrijf 17,97 14,76
bedrijf 17,98 17,05
bedrijf 17,99 16,11
bedrijf 18,03 14,28
bedrijf 18,04 16,99
bedrijf 18,05 16,86
bedrijf 18,08 14,32
bedrijf 18,1 17,56
bedrijf 18,1 24,14
bedrijf 18,11 15,18
bedrijf 18,11 15,98
bedrijf 18,13 16,05
bedrijf 18,16 15,67
bedrijf 18,17 16,48
bedrijf 18,17 16,95
bedrijf 18,19 16,93
bedrijf 18,2 16,02
bedrijf 18,2 20,42
bedrijf 18,21 16,86
bedrijf 18,21 17,03
bedrijf 18,23 16,46
bedrijf 18,25 17,26
bedrijf 18,26 18,49
bedrijf 18,26 19,86
bedrijf 18,27 16,64
bedrijf 18,27 18,31
bedrijf 18,29 18,09
bedrijf 18,29 19,83
bedrijf 18,29 20,7
bedrijf 18,3 15,11
bedrijf 18,3 17,11
bedrijf 18,3 19,04
bedrijf 18,31 16,8
bedrijf 18,31 18,46
bedrijf 18,32 16,12
bedrijf 18,32 16,33
bedrijf 18,33 18,23
bedrijf 18,35 16,45
bedrijf 18,35 16,57
bedrijf 18,36 17,26
bedrijf 18,37 17,51
bedrijf 18,38 15,6
bedrijf 18,38 16,87
bedrijf 18,38 17,56
bedrijf 18,4 12,33
bedrijf 18,4 19,48
bedrijf 18,42 18,02
bedrijf 18,43 15,17
bedrijf 18,44 15,14
bedrijf 18,44 16,64
bedrijf 18,44 17,5
bedrijf 18,46 15,95
bedrijf 18,47 15,91
bedrijf 18,47 17,63
bedrijf 18,48 16,36
bedrijf 18,51 15,63
bedrijf 18,52 17,52
bedrijf 18,53 16,75
bedrijf 18,55 20,04
bedrijf 18,58 16,07
bedrijf 18,59 16,39
bedrijf 18,59 17,81
bedrijf 18,6 15,43
bedrijf 18,61 16,94
bedrijf 18,62 15,47
bedrijf 18,62 16,92
bedrijf 18,65 14,11
bedrijf 18,66 15,25
bedrijf 18,67 16,56
bedrijf 18,68 16,46
bedrijf 18,68 16,73
bedrijf 18,71 17,48
bedrijf 18,73 16,22
bedrijf 18,74 18,85
bedrijf 18,74 19,74
bedrijf 18,75 17,62
bedrijf 18,77 15,65
bedrijf 18,77 16,63
bedrijf 18,77 16,74
bedrijf 18,78 17,14
bedrijf 18,79 15,37
bedrijf 18,79 19,96
bedrijf 18,79 20,91
bedrijf 18,79 21,52
bedrijf 18,81 16,58
bedrijf 18,84 18,1
bedrijf 18,85 15,44
bedrijf 18,87 15,35
bedrijf 18,87 16,6
bedrijf 18,87 17,03
bedrijf 18,88 16,43
bedrijf 18,88 16,46
bedrijf 18,9 15,13
bedrijf 18,9 17,03
bedrijf 18,9 19,79
bedrijf 18,9 19,98
bedrijf 18,9 22,53
bedrijf 18,94 16,41
bedrijf 18,95 15,46
bedrijf 18,95 15,98
bedrijf 18,96 14,6
bedrijf 18,96 16,39
bedrijf 18,96 17,08
bedrijf 18,99 21,57
bedrijf 19,0 16,71
bedrijf 19,02 16,97
bedrijf 19,02 18,3
bedrijf 19,05 18,38
bedrijf 19,05 19,11
bedrijf 19,05 19,41
bedrijf 19,07 17,36
bedrijf 19,08 15,61
bedrijf 19,08 16,58
bedrijf 19,08 17,36
bedrijf 19,08 17,96
bedrijf 19,11 17,18
bedrijf 19,13 20,5
bedrijf 19,16 18,17
bedrijf 19,16 18,6
bedrijf 19,16 18,96
bedrijf 19,17 16,91
bedrijf 19,2 15,91
bedrijf 19,2 16,28
bedrijf 19,22 17,16
bedrijf 19,23 14,55
bedrijf 19,28 16,23
bedrijf 19,28 17,63
bedrijf 19,28 17,79
bedrijf 19,28 19,64
bedrijf 19,29 15,77
bedrijf 19,29 17,33
bedrijf 19,32 15,99
bedrijf 19,32 16,27
bedrijf 19,32 16,4
bedrijf 19,33 17,31
bedrijf 19,34 17,81
bedrijf 19,36 16,56
bedrijf 19,36 17,6
bedrijf 19,39 18,9
bedrijf 19,41 16,16
bedrijf 19,42 19,44
bedrijf 19,44 16,89
bedrijf 19,45 18,82
bedrijf 19,45 19,04
bedrijf 19,46 15,7
bedrijf 19,46 16,39
bedrijf 19,48 17,35
bedrijf 19,49 16,9
bedrijf 19,51 15,72
bedrijf 19,53 16,91
bedrijf 19,54 17,2
bedrijf 19,54 20,55
bedrijf 19,56 17,83
bedrijf 19,57 22,11
bedrijf 19,6 17,24
bedrijf 19,6 17,26
bedrijf 19,6 18,91
bedrijf 19,62 21,42
bedrijf 19,63 20,17
bedrijf 19,65 15,03
bedrijf 19,65 16,63
bedrijf 19,67 18,11
bedrijf 19,68 16,36
bedrijf 19,69 15,66
bedrijf 19,7 17,38
bedrijf 19,71 17,92
bedrijf 19,73 16,82
bedrijf 19,73 19,95
bedrijf 19,79 16,47
bedrijf 19,79 17,52
bedrijf 19,79 19,31
bedrijf 19,8 22,97
bedrijf 19,81 18,39
bedrijf 19,83 17,5
bedrijf 19,85 16,84
bedrijf 19,88 19,96
bedrijf 19,89 20,12
bedrijf 19,93 18,39
bedrijf 19,94 15,32
bedrijf 19,94 15,63
bedrijf 19,97 14,88
bedrijf 19,97 16,31
bedrijf 19,98 20,75
bedrijf 20,08 18,88
bedrijf 20,09 18,15
bedrijf 20,12 17,47
bedrijf 20,14 16,16
bedrijf 20,14 18,48
bedrijf 20,15 16,45
bedrijf 20,15 17,32
bedrijf 20,15 18,28
bedrijf 20,17 17,68
bedrijf 20,2 16,59
bedrijf 20,2 17,48
bedrijf 20,2 21,32
bedrijf 20,21 16,75
bedrijf 20,21 16,95
bedrijf 20,21 17,94
bedrijf 20,32 22,73
bedrijf 20,34 15,69
bedrijf 20,36 15,84
bedrijf 20,36 17,28
bedrijf 20,4 16,72
bedrijf 20,41 18,22
bedrijf 20,42 16,71
bedrijf 20,42 17,51
bedrijf 20,42 21,1
bedrijf 20,43 15,61
bedrijf 20,43 18,38
bedrijf 20,46 17,17
bedrijf 20,48 15,42
bedrijf 20,49 16,85
bedrijf 20,51 14,64
bedrijf 20,52 18,3
bedrijf 20,53 23,26
bedrijf 20,55 18,8
bedrijf 20,59 17,09
bedrijf 20,6 16,82
bedrijf 20,61 17,75
bedrijf 20,62 20,76
bedrijf 20,63 17,35
bedrijf 20,63 18,4
bedrijf 20,63 19,7
bedrijf 20,64 17,47
bedrijf 20,67 15,52
bedrijf 20,69 22,44
bedrijf 20,73 18,01
bedrijf 20,73 18,92
bedrijf 20,74 19,44
bedrijf 20,75 18,86
bedrijf 20,79 15,86
bedrijf 20,85 23,54
bedrijf 20,89 15,18
bedrijf 20,9 17,34
bedrijf 20,92 17,3
bedrijf 20,93 15,53
bedrijf 20,93 20,41
bedrijf 20,94 21,47
bedrijf 20,95 18,7
bedrijf 20,99 19,09
bedrijf 21,0 18,34
bedrijf 21,03 18,35
bedrijf 21,04 16,96
bedrijf 21,04 20,39
bedrijf 21,06 19,3
bedrijf 21,07 18,77
bedrijf 21,08 18,31
bedrijf 21,09 18,56
bedrijf 21,11 22,51
bedrijf 21,12 15,36
bedrijf 21,14 17,04
bedrijf 21,19 17,53
bedrijf 21,23 17,83
bedrijf 21,24 15,49
bedrijf 21,25 18,03
bedrijf 21,28 15,1
bedrijf 21,3 18,74
bedrijf 21,37 17,15
bedrijf 21,37 17,67
bedrijf 21,37 19,54
bedrijf 21,39 18,27
bedrijf 21,46 17,37
bedrijf 21,46 20,21
bedrijf 21,48 19,56
bedrijf 21,53 21,53
bedrijf 21,55 22,8
bedrijf 21,56 21,35
bedrijf 21,57 29,21
bedrijf 21,59 19,56
bedrijf 21,62 17,61
bedrijf 21,62 19,81
bedrijf 21,67 26,18
bedrijf 21,68 16,57
bedrijf 21,68 23,02
bedrijf 21,7 16,7
bedrijf 21,71 21,29
bedrijf 21,72 19,44
bedrijf 21,73 15,99
bedrijf 21,73 17,03
bedrijf 21,73 20,12
bedrijf 21,74 23,45
bedrijf 21,76 17,08
bedrijf 21,77 17,9
bedrijf 21,77 19,16
bedrijf 21,79 20,85
bedrijf 21,8 22,0
bedrijf 21,81 19,64
bedrijf 21,83 15,06
bedrijf 21,83 21,18
bedrijf 21,9 17,8
bedrijf 21,93 19,34
bedrijf 21,96 21,54
bedrijf 21,97 20,35
bedrijf 21,98 21,69
bedrijf 21,99 19,63
bedrijf 21,99 19,95
bedrijf 22,0 21,04
bedrijf 22,02 21,83
bedrijf 22,04 20,77
bedrijf 22,08 18,22
bedrijf 22,09 25,0
bedrijf 22,13 17,04
bedrijf 22,14 20,56
bedrijf 22,14 21,42
bedrijf 22,16 19,11
bedrijf 22,17 19,97
bedrijf 22,2 19,64
bedrijf 22,21 22,88
bedrijf 22,23 22,95
bedrijf 22,24 18,39
bedrijf 22,25 15,52
bedrijf 22,25 17,09
bedrijf 22,25 18,63
bedrijf 22,26 19,02
bedrijf 22,28 19,11
bedrijf 22,29 21,0
bedrijf 22,3 18,53
bedrijf 22,32 21,55
bedrijf 22,35 15,81
bedrijf 22,36 20,29
bedrijf 22,39 17,79
bedrijf 22,4 18,06
bedrijf 22,46 20,37
bedrijf 22,47 19,08
bedrijf 22,5 21,57
bedrijf 22,53 19,42
bedrijf 22,53 20,52
bedrijf 22,53 23,18
bedrijf 22,55 22,68
bedrijf 22,61 16,8
bedrijf 22,61 19,6
bedrijf 22,62 19,25
bedrijf 22,62 21,58
bedrijf 22,63 16,84
bedrijf 22,65 16,62
bedrijf 22,66 18,02
bedrijf 22,67 15,52
bedrijf 22,68 17,77
bedrijf 22,7 20,93
bedrijf 22,72 20,15
bedrijf 22,74 29,64
bedrijf 22,77 19,01
bedrijf 22,79 17,22
bedrijf 22,8 30,02
bedrijf 22,81 18,66
bedrijf 22,82 21,34
bedrijf 22,83 20,51
bedrijf 22,85 22,42
bedrijf 22,86 24,19
bedrijf 22,88 16,78
bedrijf 22,88 20,78
bedrijf 22,9 21,83
bedrijf 22,92 20,35
bedrijf 22,92 22,17
bedrijf 22,95 20,04
bedrijf 22,96 19,89
bedrijf 22,98 20,53
bedrijf 23,03 18,29
bedrijf 23,04 20,63
bedrijf 23,05 19,66
bedrijf 23,06 22,07
bedrijf 23,07 18,84
bedrijf 23,08 19,23
bedrijf 23,08 21,85
bedrijf 23,09 22,94
bedrijf 23,1 19,43
bedrijf 23,1 22,33
bedrijf 23,12 20,79
bedrijf 23,13 22,2
bedrijf 23,14 19,85
bedrijf 23,14 24,22
bedrijf 23,17 19,12
bedrijf 23,17 22,04
bedrijf 23,17 23,39
bedrijf 23,18 19,84
bedrijf 23,2 23,66
bedrijf 23,22 20,38
bedrijf 23,24 19,81
bedrijf 23,25 17,25
bedrijf 23,26 18,39
bedrijf 23,26 19,83
bedrijf 23,28 22,63
bedrijf 23,28 24,31
bedrijf 23,29 20,79
bedrijf 23,29 23,34
bedrijf 23,3 24,82
bedrijf 23,32 15,61
bedrijf 23,35 22,91
bedrijf 23,39 21,23
bedrijf 23,39 22,91
bedrijf 23,43 19,61
bedrijf 23,45 18,37
bedrijf 23,49 22,96
bedrijf 23,52 16,85
bedrijf 23,52 22,6
bedrijf 23,53 23,07
bedrijf 23,54 21,74
bedrijf 23,55 20,34
bedrijf 23,58 18,27
bedrijf 23,58 20,03
bedrijf 23,61 22,17
bedrijf 23,63 19,46
bedrijf 23,63 23,41
bedrijf 23,65 23,45
bedrijf 23,66 19,75
bedrijf 23,67 24,22
bedrijf 23,68 23,44
bedrijf 23,69 25,07
bedrijf 23,7 18,49
bedrijf 23,71 21,16
bedrijf 23,72 18,7
bedrijf 23,72 21,6
bedrijf 23,73 23,9
bedrijf 23,76 31,22
bedrijf 23,78 18,94
bedrijf 23,78 19,15
bedrijf 23,81 17,37
bedrijf 23,81 22,81
bedrijf 23,82 22,35
bedrijf 23,82 22,63
bedrijf 23,87 21,94
bedrijf 23,89 19,1
bedrijf 23,9 23,1
bedrijf 23,9 24,43
bedrijf 23,96 22,8
bedrijf 23,97 20,0
bedrijf 23,97 21,64
bedrijf 23,97 23,74
bedrijf 23,99 23,22
bedrijf 24,0 20,43
bedrijf 24,01 24,42
bedrijf 24,02 20,97
bedrijf 24,03 24,98
bedrijf 24,03 26,44
bedrijf 24,07 20,8
bedrijf 24,09 21,6
bedrijf 24,09 23,86
bedrijf 24,11 20,97
bedrijf 24,11 22,36
bedrijf 24,13 24,19
bedrijf 24,14 19,76
bedrijf 24,15 24,39
bedrijf 24,16 21,71
bedrijf 24,16 23,55
bedrijf 24,17 23,69
bedrijf 24,18 20,4
bedrijf 24,18 23,71
bedrijf 24,2 21,61
bedrijf 24,2 22,61
bedrijf 24,21 21,72
bedrijf 24,22 21,97
bedrijf 24,23 21,28
bedrijf 24,24 18,84
bedrijf 24,24 19,74
bedrijf 24,24 24,14
bedrijf 24,28 20,85
bedrijf 24,3 19,74
bedrijf 24,31 19,56
bedrijf 24,32 17,55
bedrijf 24,32 21,18
bedrijf 24,33 21,53
bedrijf 24,33 29,07
bedrijf 24,34 18,1
bedrijf 24,35 20,97
bedrijf 24,35 23,07
bedrijf 24,36 21,92
bedrijf 24,38 21,4
bedrijf 24,41 22,03
bedrijf 24,43 22,31
bedrijf 24,43 24,34
bedrijf 24,43 24,38
bedrijf 24,44 23,51
bedrijf 24,45 23,03
bedrijf 24,47 23,34
bedrijf 24,5 17,22
bedrijf 24,5 21,03
bedrijf 24,52 20,05
bedrijf 24,54 25,22
bedrijf 24,55 17,61
bedrijf 24,57 22,81
bedrijf 24,58 18,59
bedrijf 24,58 24,59
bedrijf 24,59 19,96
bedrijf 24,59 21,62
bedrijf 24,6 23,46
bedrijf 24,63 22,9
bedrijf 24,66 24,71
bedrijf 24,69 21,95
bedrijf 24,69 23,3
bedrijf 24,69 28,84
bedrijf 24,69 29,71
bedrijf 24,7 24,87
bedrijf 24,72 21,34
bedrijf 24,73 21,1
bedrijf 24,75 23,98
bedrijf 24,75 24,31
bedrijf 24,75 24,56
bedrijf 24,77 23,12
bedrijf 24,77 24,82
bedrijf 24,78 24,63
bedrijf 24,79 22,68
bedrijf 24,8 18,08
bedrijf 24,81 23,72
bedrijf 24,81 24,56
bedrijf 24,81 24,56
bedrijf 24,83 18,55
bedrijf 24,83 20,8
bedrijf 24,85 21,29
bedrijf 24,85 24,27
bedrijf 24,87 21,04
bedrijf 24,88 27,78
bedrijf 24,9 23,87
bedrijf 24,91 20,79
bedrijf 24,92 21,87
bedrijf 24,93 22,85
bedrijf 24,95 22,52
bedrijf 24,95 23,76
bedrijf 24,96 25,67
bedrijf 24,98 24,2
bedrijf 25,0 20,82
bedrijf 25,02 28,57
bedrijf 25,04 23,72
bedrijf 25,04 25,09
bedrijf 25,05 22,79
bedrijf 25,05 22,98
bedrijf 25,06 20,21
bedrijf 25,06 20,96
bedrijf 25,07 24,23
bedrijf 25,07 24,73
bedrijf 25,08 23,46
bedrijf 25,09 24,89
bedrijf 25,09 31,12
bedrijf 25,1 21,73
bedrijf 25,12 20,57
bedrijf 25,12 23,52
bedrijf 25,13 18,92
bedrijf 25,16 25,62
bedrijf 25,17 24,72
bedrijf 25,18 20,16
bedrijf 25,18 23,69
bedrijf 25,19 27,52
bedrijf 25,2 23,16
bedrijf 25,21 19,24
bedrijf 25,21 20,25
bedrijf 25,21 25,37
bedrijf 25,22 23,08
bedrijf 25,22 24,88
bedrijf 25,23 27,66
bedrijf 25,26 20,29
bedrijf 25,26 24,64
bedrijf 25,29 21,51
bedrijf 25,29 22,76
bedrijf 25,31 33,34
bedrijf 25,32 23,95
bedrijf 25,34 21,91
bedrijf 25,34 22,19
bedrijf 25,35 21,77
bedrijf 25,35 26,82
bedrijf 25,36 19,17
bedrijf 25,36 24,65
bedrijf 25,37 21,41
bedrijf 25,37 24,25
bedrijf 25,38 23,05
bedrijf 25,4 28,49
bedrijf 25,41 22,2
bedrijf 25,41 26,13
bedrijf 25,43 24,37
bedrijf 25,44 23,59
bedrijf 25,45 23,04
bedrijf 25,45 25,78
bedrijf 25,46 24,05
bedrijf 25,46 25,01
bedrijf 25,48 25,45
bedrijf 25,5 19,19
bedrijf 25,5 20,49
bedrijf 25,5 25,42
bedrijf 25,5 25,72
bedrijf 25,5 25,85
bedrijf 25,5 26,14
bedrijf 25,5 28,05
bedrijf 25,52 20,73
bedrijf 25,53 26,54
bedrijf 25,54 17,32
bedrijf 25,54 24,46
bedrijf 25,54 25,13
bedrijf 25,55 24,88
bedrijf 25,55 25,1
bedrijf 25,56 24,65
bedrijf 25,57 24,54
bedrijf 25,58 23,87
bedrijf 25,59 22,81
bedrijf 25,6 23,61
bedrijf 25,6 24,17
bedrijf 25,61 23,38
bedrijf 25,63 21,87
bedrijf 25,64 27,71
bedrijf 25,66 24,79
bedrijf 25,66 24,82
bedrijf 25,67 19,33
bedrijf 25,67 19,6
bedrijf 25,67 24,5
bedrijf 25,69 22,22
bedrijf 25,69 24,71
bedrijf 25,7 23,87
bedrijf 25,7 24,24
bedrijf 25,71 21,49
bedrijf 25,73 22,16
bedrijf 25,73 23,89
bedrijf 25,74 24,59
bedrijf 25,74 24,83
bedrijf 25,76 22,15
bedrijf 25,76 25,38
bedrijf 25,77 20,74
bedrijf 25,8 20,53
bedrijf 25,81 24,23
bedrijf 25,82 24,55
bedrijf 25,83 24,7
bedrijf 25,83 24,71
bedrijf 25,84 20,92
bedrijf 25,84 22,6
bedrijf 25,85 23,68
bedrijf 25,85 24,26
bedrijf 25,85 24,34
bedrijf 25,85 24,78
bedrijf 25,89 24,93
bedrijf 25,9 22,19
bedrijf 25,9 25,02
bedrijf 25,9 25,11
bedrijf 25,9 25,97
bedrijf 25,91 24,23
bedrijf 25,93 24,42
bedrijf 25,93 24,61
bedrijf 25,94 25,68
bedrijf 25,94 26,57
bedrijf 25,95 24,19
bedrijf 25,96 21,28
bedrijf 25,96 25,1
bedrijf 25,97 23,6
bedrijf 25,98 25,71
bedrijf 26,0 24,02
bedrijf 26,01 24,24
bedrijf 26,03 24,55
bedrijf 26,03 24,75
bedrijf 26,04 20,72
bedrijf 26,04 22,95
bedrijf 26,06 25,88
bedrijf 26,06 25,88
bedrijf 26,07 24,09
bedrijf 26,07 25,16
bedrijf 26,08 23,65
bedrijf 26,1 23,16
bedrijf 26,1 24,36
bedrijf 26,11 21,8
bedrijf 26,12 20,4
bedrijf 26,13 21,67
bedrijf 26,14 23,28
bedrijf 26,14 23,84
bedrijf 26,15 19,75
bedrijf 26,16 28,62
bedrijf 26,19 25,15
bedrijf 26,2 23,37
bedrijf 26,21 22,26
bedrijf 26,21 26,77
bedrijf 26,22 29,25
bedrijf 26,23 26,77
bedrijf 26,24 25,6
bedrijf 26,25 24,95
bedrijf 26,27 24,79
bedrijf 26,27 26,3
bedrijf 26,28 24,46
bedrijf 26,29 27,55
bedrijf 26,3 22,8
bedrijf 26,31 21,97
bedrijf 26,31 24,86
bedrijf 26,32 20,84
bedrijf 26,33 20,54
bedrijf 26,36 23,75
bedrijf 26,37 22,21
bedrijf 26,38 25,0
bedrijf 26,39 17,41
bedrijf 26,4 19,76
bedrijf 26,4 24,15
bedrijf 26,41 27,59
bedrijf 26,42 26,43
bedrijf 26,44 24,07
bedrijf 26,47 19,03
bedrijf 26,5 24,62
bedrijf 26,51 25,1
bedrijf 26,52 24,64
bedrijf 26,53 24,82
bedrijf 26,54 25,11
bedrijf 26,54 27,87
bedrijf 26,57 24,08
bedrijf 26,58 24,3
bedrijf 26,58 30,16
bedrijf 26,6 25,02
bedrijf 26,6 26,78
bedrijf 26,61 23,99
bedrijf 26,62 24,6
bedrijf 26,62 32,37
bedrijf 26,63 31,44
bedrijf 26,64 20,57
bedrijf 26,64 23,31
bedrijf 26,64 23,67
bedrijf 26,66 22,39
bedrijf 26,66 25,46
bedrijf 26,67 24,05
bedrijf 26,67 25,39
bedrijf 26,68 24,82
bedrijf 26,71 25,58
bedrijf 26,72 23,48
bedrijf 26,73 24,89
bedrijf 26,73 25,29
bedrijf 26,75 20,79
bedrijf 26,75 20,87
bedrijf 26,75 23,86
bedrijf 26,75 25,73
bedrijf 26,77 21,02
bedrijf 26,77 24,58
bedrijf 26,8 24,93
bedrijf 26,82 23,85
bedrijf 26,83 23,44
bedrijf 26,84 21,24
bedrijf 26,84 25,75
bedrijf 26,87 27,35
bedrijf 26,88 22,89
bedrijf 26,9 25,47
bedrijf 26,91 18,02
bedrijf 26,93 23,17
bedrijf 26,93 24,34
bedrijf 26,93 25,44
bedrijf 26,94 24,37
bedrijf 26,94 25,93
bedrijf 26,97 23,68
bedrijf 26,98 24,18
bedrijf 26,98 25,13
bedrijf 27,0 23,23
bedrijf 27,0 24,8
bedrijf 27,03 24,76
bedrijf 27,04 21,52
bedrijf 27,05 24,53
bedrijf 27,05 24,97
bedrijf 27,06 30,73
bedrijf 27,07 23,27
bedrijf 27,07 25,02
bedrijf 27,1 20,02
bedrijf 27,1 26,68
bedrijf 27,1 27,26
bedrijf 27,11 24,24
bedrijf 27,11 26,68
bedrijf 27,13 21,37
bedrijf 27,13 22,82
bedrijf 27,13 24,05
bedrijf 27,13 29,24
bedrijf 27,13 29,36
bedrijf 27,14 22,36
bedrijf 27,14 24,29
bedrijf 27,14 28,07
bedrijf 27,17 24,22
bedrijf 27,17 30,35
bedrijf 27,18 23,96
bedrijf 27,18 25,02
bedrijf 27,18 26,78
bedrijf 27,19 23,81
bedrijf 27,2 23,63
bedrijf 27,21 20,85
bedrijf 27,21 22,28
bedrijf 27,22 26,07
bedrijf 27,23 22,94
bedrijf 27,23 24,64
bedrijf 27,24 25,79
bedrijf 27,24 25,83
bedrijf 27,25 23,93
bedrijf 27,27 25,45
bedrijf 27,27 28,6
bedrijf 27,28 25,01
bedrijf 27,28 26,56
bedrijf 27,29 23,33
bedrijf 27,29 23,71
bedrijf 27,29 25,64
bedrijf 27,29 27,8
bedrijf 27,31 22,56
bedrijf 27,31 28,04
bedrijf 27,33 21,36
bedrijf 27,33 29,28
bedrijf 27,36 25,3
bedrijf 27,38 24,6
bedrijf 27,39 19,46
bedrijf 27,4 25,42
bedrijf 27,42 28,95
bedrijf 27,44 24,15
bedrijf 27,44 26,81
bedrijf 27,44 31,15
bedrijf 27,46 25,16
bedrijf 27,47 23,93
bedrijf 27,47 27,67
bedrijf 27,49 24,96
bedrijf 27,5 22,84
bedrijf 27,51 24,3
bedrijf 27,52 22,55
bedrijf 27,52 25,32
bedrijf 27,52 26,16
bedrijf 27,53 25,31
bedrijf 27,53 29,06
bedrijf 27,56 23,7
bedrijf 27,56 26,25
bedrijf 27,58 23,66
bedrijf 27,58 24,18
bedrijf 27,58 27,11
bedrijf 27,59 24,32
bedrijf 27,6 26,08
bedrijf 27,61 25,19
bedrijf 27,62 25,52
bedrijf 27,62 25,59
bedrijf 27,64 24,0
bedrijf 27,64 24,78
bedrijf 27,64 25,74
bedrijf 27,65 23,21
bedrijf 27,65 30,14
bedrijf 27,72 21,91
bedrijf 27,72 23,06
bedrijf 27,72 25,37
bedrijf 27,73 24,28
bedrijf 27,73 25,07
bedrijf 27,74 26,01
bedrijf 27,77 28,97
bedrijf 27,79 24,18
bedrijf 27,79 27,36
bedrijf 27,83 24,67
bedrijf 27,83 29,54
bedrijf 27,84 25,33
bedrijf 27,86 24,62
bedrijf 27,88 25,62
bedrijf 27,88 26,16
bedrijf 27,88 27,35
bedrijf 27,89 27,32
bedrijf 27,89 29,38
bedrijf 27,91 24,67
bedrijf 27,91 26,74
bedrijf 27,93 23,18
bedrijf 27,95 25,97
bedrijf 27,98 22,35
bedrijf 27,98 22,45
bedrijf 27,98 24,59
bedrijf 27,98 27,26
bedrijf 27,98 29,14
bedrijf 28,03 23,81
bedrijf 28,03 26,23
bedrijf 28,05 21,83
bedrijf 28,05 23,01
bedrijf 28,06 23,75
bedrijf 28,08 24,55
bedrijf 28,08 28,53
bedrijf 28,09 22,58
bedrijf 28,09 29,01
bedrijf 28,14 25,57
bedrijf 28,14 26,18
bedrijf 28,14 32,55
bedrijf 28,16 27,2
bedrijf 28,16 31,51
bedrijf 28,17 23,11
bedrijf 28,18 30,27
bedrijf 28,21 25,25
bedrijf 28,23 24,14
bedrijf 28,23 25,89
bedrijf 28,25 19,86
bedrijf 28,25 26,62
bedrijf 28,26 22,21
bedrijf 28,26 22,95
bedrijf 28,26 25,62
bedrijf 28,28 26,21
bedrijf 28,29 23,15
bedrijf 28,29 27,48
bedrijf 28,3 28,01
bedrijf 28,31 24,93
bedrijf 28,33 21,93
bedrijf 28,35 29,01
bedrijf 28,36 25,39
bedrijf 28,37 30,13
bedrijf 28,37 30,42
bedrijf 28,39 25,8
bedrijf 28,41 24,82
bedrijf 28,42 24,72
bedrijf 28,42 27,39
bedrijf 28,42 28,21
bedrijf 28,42 29,8
bedrijf 28,43 22,02
bedrijf 28,43 26,59
bedrijf 28,45 27,19
bedrijf 28,47 22,27
bedrijf 28,47 24,95
bedrijf 28,49 21,74
bedrijf 28,49 24,06
bedrijf 28,49 25,92
bedrijf 28,49 28,13
bedrijf 28,5 22,42
bedrijf 28,5 24,74
bedrijf 28,52 25,31
bedrijf 28,54 27,56
bedrijf 28,55 27,95
bedrijf 28,56 25,36
bedrijf 28,56 26,07
bedrijf 28,59 22,39
bedrijf 28,62 25,31
bedrijf 28,68 27,36
bedrijf 28,69 28,8
bedrijf 28,7 25,39
bedrijf 28,71 27,5
bedrijf 28,73 22,82
bedrijf 28,75 21,92
bedrijf 28,76 26,35
bedrijf 28,76 27,73
bedrijf 28,78 25,12
bedrijf 28,79 24,27
bedrijf 28,81 23,45
bedrijf 28,82 25,22
bedrijf 28,83 25,96
bedrijf 28,84 25,3
bedrijf 28,88 26,57
bedrijf 28,89 29,97
bedrijf 28,91 25,41
bedrijf 28,91 30,43
bedrijf 28,92 25,32
bedrijf 28,95 28,02
bedrijf 28,97 25,65
bedrijf 29,0 26,57
bedrijf 29,0 27,35
bedrijf 29,06 20,88
bedrijf 29,08 24,45
bedrijf 29,11 22,52
bedrijf 29,12 28,65
bedrijf 29,13 25,11
bedrijf 29,13 30,68
bedrijf 29,14 23,11
bedrijf 29,14 23,33
bedrijf 29,15 23,11
bedrijf 29,15 24,01
bedrijf 29,15 30,06
bedrijf 29,16 29,31
bedrijf 29,18 24,15
bedrijf 29,18 25,94
bedrijf 29,21 30,02
bedrijf 29,22 23,13
bedrijf 29,22 24,4
bedrijf 29,23 21,88
bedrijf 29,23 22,67
bedrijf 29,24 28,5
bedrijf 29,24 29,75
bedrijf 29,26 30,06
bedrijf 29,28 21,36
bedrijf 29,28 25,33
bedrijf 29,29 24,64
bedrijf 29,29 28,43
bedrijf 29,3 23,97
bedrijf 29,3 24,68
bedrijf 29,33 27,74
bedrijf 29,33 31,25
bedrijf 29,34 24,6
bedrijf 29,35 22,9
bedrijf 29,35 24,6
bedrijf 29,37 25,9
bedrijf 29,37 29,59
bedrijf 29,37 29,69
bedrijf 29,39 26,29
bedrijf 29,41 25,13
bedrijf 29,41 30,4
bedrijf 29,42 28,06
bedrijf 29,45 24,38
bedrijf 29,45 26,58
bedrijf 29,45 27,81
bedrijf 29,45 29,88
bedrijf 29,47 26,56
bedrijf 29,48 26,2
bedrijf 29,48 28,86
bedrijf 29,49 24,3
bedrijf 29,49 27,45
bedrijf 29,51 31,1
bedrijf 29,53 28,04
bedrijf 29,53 30,61
bedrijf 29,54 25,95
bedrijf 29,55 27,76
bedrijf 29,58 24,43
bedrijf 29,58 28,47
bedrijf 29,59 22,32
bedrijf 29,6 30,63
bedrijf 29,6 31,56
bedrijf 29,61 26,5
bedrijf 29,64 27,73
bedrijf 29,64 28,91
bedrijf 29,65 24,42
bedrijf 29,67 20,03
bedrijf 29,67 28,44
bedrijf 29,68 26,97
bedrijf 29,7 24,99
bedrijf 29,71 22,25
bedrijf 29,71 26,66
bedrijf 29,71 30,36
bedrijf 29,72 26,35
bedrijf 29,73 24,43
bedrijf 29,73 29,7
bedrijf 29,74 23,5
bedrijf 29,74 28,6
bedrijf 29,74 29,28
bedrijf 29,74 31,07
bedrijf 29,75 28,32
bedrijf 29,75 28,66
bedrijf 29,75 30,75
bedrijf 29,78 29,79
bedrijf 29,8 26,92
bedrijf 29,8 29,09
bedrijf 29,8 29,59
bedrijf 29,81 27,88
bedrijf 29,83 32,46
bedrijf 29,84 25,28
bedrijf 29,85 30,19
bedrijf 29,86 27,95
bedrijf 29,87 28,04
bedrijf 29,88 26,31
bedrijf 29,89 27,29
bedrijf 29,89 30,47
bedrijf 29,9 29,64
bedrijf 29,9 29,75
bedrijf 29,91 24,0
bedrijf 29,91 27,15
bedrijf 29,92 23,31
bedrijf 29,92 27,76
bedrijf 29,92 31,02
bedrijf 29,93 27,13
bedrijf 29,93 29,57
bedrijf 29,94 27,61
bedrijf 29,95 24,33
bedrijf 29,96 26,85
bedrijf 29,97 24,52
bedrijf 29,98 25,41
bedrijf 29,98 25,73
bedrijf 29,98 31,23
bedrijf 30,0 25,11
bedrijf 30,0 30,8
bedrijf 30,01 29,86
bedrijf 30,02 27,99
bedrijf 30,08 19,59
bedrijf 30,08 26,49
bedrijf 30,11 32,11
bedrijf 30,12 27,64
bedrijf 30,14 24,09
bedrijf 30,16 27,71
bedrijf 30,16 27,74
bedrijf 30,17 30,58
bedrijf 30,18 27,85
bedrijf 30,18 28,33
bedrijf 30,2 28,46
bedrijf 30,21 24,52
bedrijf 30,24 30,71
bedrijf 30,25 32,22
bedrijf 30,26 30,28
bedrijf 30,27 30,55
bedrijf 30,28 21,11
bedrijf 30,29 25,93
bedrijf 30,29 29,61
bedrijf 30,3 25,87
bedrijf 30,3 30,83
bedrijf 30,31 30,69
bedrijf 30,32 27,54
bedrijf 30,32 28,16
bedrijf 30,33 23,52
bedrijf 30,34 29,53
bedrijf 30,34 30,86
bedrijf 30,34 31,24
bedrijf 30,36 25,64
bedrijf 30,36 31,56
bedrijf 30,37 30,68
bedrijf 30,39 26,14
bedrijf 30,41 26,3
bedrijf 30,41 27,88
bedrijf 30,41 30,16
bedrijf 30,42 28,78
bedrijf 30,43 28,93
bedrijf 30,43 30,92
bedrijf 30,45 30,3
bedrijf 30,46 30,32
bedrijf 30,48 28,79
bedrijf 30,49 31,19
bedrijf 30,5 23,15
bedrijf 30,5 29,33
bedrijf 30,51 30,52
bedrijf 30,52 29,95
bedrijf 30,54 28,91
bedrijf 30,54 30,7
bedrijf 30,54 32,21
bedrijf 30,55 33,95
bedrijf 30,56 26,77
bedrijf 30,58 29,02
bedrijf 30,58 30,12
bedrijf 30,59 29,16
bedrijf 30,6 26,12
bedrijf 30,62 28,27
bedrijf 30,63 25,97
bedrijf 30,64 29,95
bedrijf 30,67 31,39
bedrijf 30,71 23,93
bedrijf 30,72 26,58
bedrijf 30,72 27,99
bedrijf 30,72 28,61
bedrijf 30,73 19,47
bedrijf 30,73 28,82
bedrijf 30,73 30,56
bedrijf 30,74 24,03
bedrijf 30,74 29,11
bedrijf 30,75 26,84
bedrijf 30,76 32,63
bedrijf 30,77 29,52
bedrijf 30,77 30,27
bedrijf 30,78 30,08
bedrijf 30,78 30,41
bedrijf 30,8 28,58
bedrijf 30,8 29,33
bedrijf 30,8 31,5
bedrijf 30,81 27,81
bedrijf 30,81 29,42
bedrijf 30,83 29,19
bedrijf 30,83 30,77
bedrijf 30,84 31,02
bedrijf 30,85 25,36
bedrijf 30,85 26,72
bedrijf 30,86 28,68
bedrijf 30,86 30,2
bedrijf 30,87 28,16
bedrijf 30,89 28,63
bedrijf 30,9 30,49
bedrijf 30,91 27,33
bedrijf 30,91 33,23
bedrijf 30,92 24,49
bedrijf 30,92 30,65
bedrijf 30,93 21,54
bedrijf 30,95 28,07
bedrijf 30,95 28,99
bedrijf 30,97 29,65
bedrijf 30,99 25,76
bedrijf 30,99 29,23
bedrijf 31,0 19,89
bedrijf 31,0 30,21
bedrijf 31,01 26,25
bedrijf 31,03 26,26
bedrijf 31,03 27,9
bedrijf 31,04 27,17
bedrijf 31,04 30,33
bedrijf 31,05 27,93
bedrijf 31,05 29,65
bedrijf 31,06 26,64
bedrijf 31,07 29,78
bedrijf 31,08 26,81
bedrijf 31,08 28,8
bedrijf 31,09 26,87
bedrijf 31,09 29,59
bedrijf 31,1 30,3
bedrijf 31,11 30,12
bedrijf 31,13 29,5
bedrijf 31,15 25,91
bedrijf 31,15 30,02
bedrijf 31,16 32,46
bedrijf 31,17 27,56
bedrijf 31,17 29,7
bedrijf 31,17 29,99
bedrijf 31,18 30,36
bedrijf 31,18 30,7
bedrijf 31,19 26,16
bedrijf 31,19 27,49
bedrijf 31,19 28,92
bedrijf 31,21 32,24
bedrijf 31,23 22,27
bedrijf 31,23 27,62
bedrijf 31,24 26,99
bedrijf 31,24 29,5
bedrijf 31,24 31,42
bedrijf 31,25 27,94
bedrijf 31,25 31,73
bedrijf 31,26 26,37
bedrijf 31,28 29,1
bedrijf 31,29 22,44
bedrijf 31,29 30,56
bedrijf 31,3 22,08
bedrijf 31,31 25,26
bedrijf 31,31 27,48
bedrijf 31,31 29,67
bedrijf 31,33 29,16
bedrijf 31,33 31,16
bedrijf 31,35 29,44
bedrijf 31,36 24,06
bedrijf 31,36 28,93
bedrijf 31,37 25,64
bedrijf 31,37 30,74
bedrijf 31,38 27,54
bedrijf 31,4 27,95
bedrijf 31,4 32,15
bedrijf 31,41 24,13
bedrijf 31,41 26,31
bedrijf 31,41 29,25
bedrijf 31,41 30,94
bedrijf 31,42 28,22
bedrijf 31,42 30,36
bedrijf 31,42 31,16
bedrijf 31,43 28,93
bedrijf 31,44 23,11
bedrijf 31,44 27,75
bedrijf 31,44 27,97
bedrijf 31,44 30,54
bedrijf 31,44 30,79
bedrijf 31,45 29,55
bedrijf 31,47 30,01
bedrijf 31,47 30,89
bedrijf 31,48 26,73
bedrijf 31,48 30,26
bedrijf 31,5 28,98
bedrijf 31,5 31,37
bedrijf 31,5 31,56
bedrijf 31,5 32,45
bedrijf 31,51 29,06
bedrijf 31,51 30,91
bedrijf 31,52 29,75
bedrijf 31,52 31,34
bedrijf 31,53 29,47
bedrijf 31,53 31,58
bedrijf 31,56 31,55
bedrijf 31,59 21,43
bedrijf 31,6 28,86
bedrijf 31,6 29,56
bedrijf 31,61 29,62
bedrijf 31,62 27,98
bedrijf 31,62 30,02
bedrijf 31,62 31,44
bedrijf 31,62 32,79
bedrijf 31,62 33,06
bedrijf 31,63 27,84
bedrijf 31,63 32,03
bedrijf 31,64 26,59
bedrijf 31,64 30,08
bedrijf 31,64 30,36
bedrijf 31,66 28,92
bedrijf 31,67 25,93
bedrijf 31,67 30,34
bedrijf 31,67 30,94
bedrijf 31,68 31,21
bedrijf 31,69 27,29
bedrijf 31,71 30,57
bedrijf 31,71 30,66
bedrijf 31,74 32,45
bedrijf 31,75 32,31
bedrijf 31,77 32,44
bedrijf 31,79 27,14
bedrijf 31,79 30,25
bedrijf 31,79 31,5
bedrijf 31,8 23,87
bedrijf 31,8 24,36
bedrijf 31,81 30,6
bedrijf 31,81 32,29
bedrijf 31,82 30,16
bedrijf 31,82 31,23
bedrijf 31,85 32,06
bedrijf 31,86 31,3
bedrijf 31,87 28,8
bedrijf 31,87 32,38
bedrijf 31,88 31,47
bedrijf 31,9 24,41
bedrijf 31,9 30,85
bedrijf 31,9 31,85
bedrijf 31,91 30,78
bedrijf 31,91 31,78
bedrijf 31,92 30,04
bedrijf 31,93 26,89
bedrijf 31,93 28,12
bedrijf 31,93 28,75
bedrijf 31,94 24,49
bedrijf 31,94 28,61
bedrijf 31,95 29,93
bedrijf 31,97 29,92
bedrijf 31,97 31,72
bedrijf 31,98 26,0
bedrijf 31,99 30,4
bedrijf 32,0 28,84
bedrijf 32,01 29,21
bedrijf 32,01 31,65
bedrijf 32,02 24,04
bedrijf 32,02 32,31
bedrijf 32,03 31,43
bedrijf 32,04 31,82
bedrijf 32,07 33,27
bedrijf 32,09 31,41
bedrijf 32,1 24,57
bedrijf 32,1 30,18
bedrijf 32,11 29,63
bedrijf 32,11 30,17
bedrijf 32,11 32,56
bedrijf 32,12 29,91
bedrijf 32,12 31,21
bedrijf 32,14 30,5
bedrijf 32,14 30,57
bedrijf 32,15 27,07
bedrijf 32,15 29,65
bedrijf 32,16 31,79
bedrijf 32,17 27,46
bedrijf 32,17 32,05
bedrijf 32,18 25,27
bedrijf 32,18 31,49
bedrijf 32,19 30,29
bedrijf 32,19 31,9
bedrijf 32,2 28,89
bedrijf 32,2 29,48
bedrijf 32,2 29,54
bedrijf 32,2 30,12
bedrijf 32,2 30,13
bedrijf 32,2 30,87
bedrijf 32,21 27,86
bedrijf 32,21 32,18
bedrijf 32,22 31,35
bedrijf 32,23 31,11
bedrijf 32,23 31,79
bedrijf 32,24 28,09
bedrijf 32,24 30,96
bedrijf 32,25 30,57
bedrijf 32,26 24,64
bedrijf 32,26 31,18
bedrijf 32,27 26,65
bedrijf 32,29 28,07
bedrijf 32,29 30,24
bedrijf 32,29 32,02
bedrijf 32,31 31,06
bedrijf 32,31 32,56
bedrijf 32,33 24,08
bedrijf 32,33 26,59
bedrijf 32,33 30,52
bedrijf 32,33 30,9
bedrijf 32,33 31,97
bedrijf 32,33 32,02
bedrijf 32,34 27,91
bedrijf 32,34 28,79
bedrijf 32,34 31,82
bedrijf 32,35 27,83
bedrijf 32,35 31,65
bedrijf 32,36 23,07
bedrijf 32,36 30,67
bedrijf 32,37 29,0
bedrijf 32,38 24,58
bedrijf 32,38 33,17
bedrijf 32,4 30,76
bedrijf 32,4 31,61
bedrijf 32,41 31,33
bedrijf 32,42 31,63
bedrijf 32,42 32,0
bedrijf 32,43 25,22
bedrijf 32,43 29,54
bedrijf 32,44 29,8
bedrijf 32,44 31,49
bedrijf 32,45 29,15
bedrijf 32,46 29,05
bedrijf 32,47 31,08
bedrijf 32,47 33,41
bedrijf 32,48 31,76
bedrijf 32,49 31,42
bedrijf 32,49 33,14
bedrijf 32,49 34,38
bedrijf 32,5 31,52
bedrijf 32,51 30,88
bedrijf 32,51 33,1
bedrijf 32,53 31,7
bedrijf 32,53 33,33
bedrijf 32,54 30,84
bedrijf 32,56 25,1
bedrijf 32,56 26,64
bedrijf 32,56 31,72
bedrijf 32,57 26,87
bedrijf 32,57 31,04
bedrijf 32,6 28,55
bedrijf 32,6 29,28
bedrijf 32,6 31,3
bedrijf 32,6 33,15
bedrijf 32,63 28,25
bedrijf 32,63 30,86
bedrijf 32,63 32,82
bedrijf 32,64 31,65
bedrijf 32,65 29,99
bedrijf 32,66 34,56
bedrijf 32,67 27,66
bedrijf 32,67 29,74
bedrijf 32,67 31,66
bedrijf 32,67 32,33
bedrijf 32,68 31,65
bedrijf 32,69 33,05
bedrijf 32,7 28,19
bedrijf 32,7 30,9
bedrijf 32,7 32,27
bedrijf 32,71 28,86
bedrijf 32,72 27,32
bedrijf 32,73 29,96
bedrijf 32,75 29,38
bedrijf 32,75 31,33
bedrijf 32,76 30,5
bedrijf 32,76 31,32
bedrijf 32,76 32,46
bedrijf 32,77 30,03
bedrijf 32,77 30,48
bedrijf 32,77 30,64
bedrijf 32,77 31,69
bedrijf 32,77 32,42
bedrijf 32,78 26,91
bedrijf 32,8 28,22
bedrijf 32,8 29,28
bedrijf 32,8 29,66
bedrijf 32,8 31,72
bedrijf 32,8 33,49
bedrijf 32,81 25,76
bedrijf 32,81 30,02
bedrijf 32,81 33,71
bedrijf 32,82 30,31
bedrijf 32,82 30,33
bedrijf 32,83 27,54
bedrijf 32,83 28,66
bedrijf 32,84 31,0
bedrijf 32,85 30,9
bedrijf 32,86 29,44
bedrijf 32,86 29,6
bedrijf 32,87 30,97
bedrijf 32,87 31,6
bedrijf 32,88 27,14
bedrijf 32,9 27,89
bedrijf 32,9 28,76
bedrijf 32,9 30,81
bedrijf 32,9 32,61
bedrijf 32,92 25,63
bedrijf 32,92 32,09
bedrijf 32,92 36,58
bedrijf 32,93 27,6
bedrijf 32,93 31,9
bedrijf 32,95 23,05
bedrijf 32,95 33,11
bedrijf 32,96 27,07
bedrijf 32,97 29,89
bedrijf 32,97 33,16
bedrijf 32,98 27,9
bedrijf 32,98 32,0
bedrijf 32,99 28,13
bedrijf 32,99 31,35
bedrijf 33,0 21,71
bedrijf 33,0 32,01
bedrijf 33,02 29,09
bedrijf 33,02 31,51
bedrijf 33,03 31,11
bedrijf 33,03 32,24
bedrijf 33,03 34,26
bedrijf 33,04 26,47
bedrijf 33,05 30,88
bedrijf 33,05 31,53
bedrijf 33,05 31,99
bedrijf 33,06 28,89
bedrijf 33,07 29,26
bedrijf 33,09 28,72
bedrijf 33,09 31,86
bedrijf 33,1 24,01
bedrijf 33,1 29,52
bedrijf 33,1 31,91
bedrijf 33,1 32,34
bedrijf 33,11 30,17
bedrijf 33,11 33,13
bedrijf 33,12 30,14
bedrijf 33,13 31,54
bedrijf 33,13 32,36
bedrijf 33,14 29,56
bedrijf 33,14 30,27
bedrijf 33,14 33,81
bedrijf 33,15 32,8
bedrijf 33,15 33,07
bedrijf 33,16 27,62
bedrijf 33,19 28,09
bedrijf 33,19 31,84
bedrijf 33,2 30,78
bedrijf 33,22 32,59
bedrijf 33,23 30,66
bedrijf 33,23 30,68
bedrijf 33,23 30,92
bedrijf 33,23 31,31
bedrijf 33,24 28,85
bedrijf 33,24 30,95
bedrijf 33,25 31,88
bedrijf 33,25 33,68
bedrijf 33,26 30,17
bedrijf 33,26 31,31
bedrijf 33,26 31,61
bedrijf 33,26 31,96
bedrijf 33,26 33,47
bedrijf 33,27 31,15
bedrijf 33,28 27,82
bedrijf 33,28 32,78
bedrijf 33,29 29,93
bedrijf 33,29 31,43
bedrijf 33,29 32,9
bedrijf 33,3 32,54
bedrijf 33,31 33,7
bedrijf 33,32 29,81
bedrijf 33,33 26,22
bedrijf 33,33 28,97
bedrijf 33,33 31,06
bedrijf 33,33 31,24
bedrijf 33,33 31,49
bedrijf 33,33 32,11
bedrijf 33,34 30,22
bedrijf 33,35 27,8
bedrijf 33,35 31,36
bedrijf 33,37 28,91
bedrijf 33,37 33,28
bedrijf 33,38 29,55
bedrijf 33,38 30,06
bedrijf 33,38 32,37
bedrijf 33,38 32,63
bedrijf 33,39 28,08
bedrijf 33,4 29,44
bedrijf 33,4 32,82
bedrijf 33,4 33,3
bedrijf 33,41 31,9
bedrijf 33,41 32,17
bedrijf 33,41 35,73
bedrijf 33,42 31,23
bedrijf 33,42 32,33
bedrijf 33,43 25,59
bedrijf 33,43 28,92
bedrijf 33,44 30,17
bedrijf 33,44 31,2
bedrijf 33,44 31,95
bedrijf 33,44 32,16
bedrijf 33,45 30,18
bedrijf 33,45 30,85
bedrijf 33,45 30,94
bedrijf 33,45 31,23
bedrijf 33,45 31,67
bedrijf 33,45 31,76
bedrijf 33,46 28,82
bedrijf 33,46 30,37
bedrijf 33,46 31,72
bedrijf 33,46 32,67
bedrijf 33,46 33,12
bedrijf 33,47 31,68
bedrijf 33,49 30,05
bedrijf 33,5 30,99
bedrijf 33,5 32,13
bedrijf 33,52 32,41
bedrijf 33,53 24,58
bedrijf 33,53 27,99
bedrijf 33,53 28,38
bedrijf 33,53 30,74
bedrijf 33,54 29,16
bedrijf 33,54 29,4
bedrijf 33,54 29,73
bedrijf 33,55 26,93
bedrijf 33,55 30,06
bedrijf 33,55 31,78
bedrijf 33,56 29,03
bedrijf 33,56 30,6
bedrijf 33,56 30,72
bedrijf 33,56 32,04
bedrijf 33,57 29,51
bedrijf 33,58 29,52
bedrijf 33,59 32,3
bedrijf 33,59 33,3
bedrijf 33,6 27,1
bedrijf 33,61 25,06
bedrijf 33,61 32,98
bedrijf 33,62 31,21
bedrijf 33,63 31,41
bedrijf 33,64 29,58
bedrijf 33,64 29,67
bedrijf 33,64 29,93
bedrijf 33,65 32,57
bedrijf 33,67 33,3
bedrijf 33,68 27,62
bedrijf 33,68 28,13
bedrijf 33,68 30,54
bedrijf 33,68 31,94
bedrijf 33,68 32,25
bedrijf 33,69 32,25
bedrijf 33,69 32,43
bedrijf 33,69 32,55
bedrijf 33,69 32,66
bedrijf 33,7 32,03
bedrijf 33,71 28,53
bedrijf 33,71 30,94
bedrijf 33,71 31,38
bedrijf 33,72 31,38
bedrijf 33,73 32,66
bedrijf 33,74 33,8
bedrijf 33,75 28,64
bedrijf 33,75 32,07
bedrijf 33,76 32,23
bedrijf 33,76 32,38
bedrijf 33,77 33,11
bedrijf 33,77 33,19
bedrijf 33,78 24,22
bedrijf 33,78 32,07
bedrijf 33,79 31,51
bedrijf 33,8 27,75
bedrijf 33,8 31,16
bedrijf 33,8 31,43
bedrijf 33,8 32,11
bedrijf 33,81 31,07
bedrijf 33,81 31,89
bedrijf 33,82 29,09
bedrijf 33,82 30,34
bedrijf 33,82 30,75
bedrijf 33,82 33,1
bedrijf 33,83 30,18
bedrijf 33,83 33,51
bedrijf 33,84 30,86
bedrijf 33,84 31,71
bedrijf 33,84 31,91
bedrijf 33,86 30,79
bedrijf 33,87 32,28
bedrijf 33,88 26,06
bedrijf 33,88 29,54
bedrijf 33,88 30,19
bedrijf 33,88 30,62
bedrijf 33,88 31,07
bedrijf 33,88 31,21
bedrijf 33,89 29,41
bedrijf 33,89 29,95
bedrijf 33,89 30,51
bedrijf 33,9 31,33
bedrijf 33,9 33,59
bedrijf 33,91 32,74
bedrijf 33,92 31,63
bedrijf 33,93 30,6
bedrijf 33,93 33,06
bedrijf 33,93 33,27
bedrijf 33,93 33,43
bedrijf 33,93 34,41
bedrijf 33,94 23,85
bedrijf 33,95 31,44
bedrijf 33,96 28,99
bedrijf 33,97 30,88
bedrijf 33,97 31,6
bedrijf 33,99 27,84
bedrijf 34,0 27,02
bedrijf 34,0 28,76
bedrijf 34,0 30,69
bedrijf 34,01 30,26
bedrijf 34,03 31,18
bedrijf 34,03 33,76
bedrijf 34,04 31,46
bedrijf 34,05 30,11
bedrijf 34,05 32,94
bedrijf 34,05 33,26
bedrijf 34,06 26,31
bedrijf 34,06 30,89
bedrijf 34,06 32,85
bedrijf 34,08 30,34
bedrijf 34,09 27,6
bedrijf 34,1 27,64
bedrijf 34,1 28,09
bedrijf 34,1 28,43
bedrijf 34,1 31,42
bedrijf 34,11 29,55
bedrijf 34,11 31,76
bedrijf 34,11 32,37
bedrijf 34,11 33,72
bedrijf 34,12 28,02
bedrijf 34,12 28,71
bedrijf 34,12 29,12
bedrijf 34,12 29,98
bedrijf 34,12 32,6
bedrijf 34,12 32,62
bedrijf 34,13 30,21
bedrijf 34,13 30,35
bedrijf 34,13 32,01
bedrijf 34,13 32,1
bedrijf 34,13 32,41
bedrijf 34,14 30,78
bedrijf 34,15 29,47
bedrijf 34,15 31,55
bedrijf 34,15 32,38
bedrijf 34,15 32,71
bedrijf 34,16 26,62
bedrijf 34,16 30,38
bedrijf 34,17 29,33
bedrijf 34,17 33,24
bedrijf 34,18 31,6
bedrijf 34,19 28,92
bedrijf 34,19 32,45
bedrijf 34,2 31,53
bedrijf 34,23 32,33
bedrijf 34,24 29,06
bedrijf 34,24 31,36
bedrijf 34,24 32,2
bedrijf 34,24 32,6
bedrijf 34,24 33,04
bedrijf 34,24 33,46
bedrijf 34,25 33,88
bedrijf 34,25 35,49
bedrijf 34,26 29,06
bedrijf 34,26 33,48
bedrijf 34,27 29,53
bedrijf 34,27 30,12
bedrijf 34,27 31,3
bedrijf 34,27 33,9
bedrijf 34,28 25,87
bedrijf 34,29 31,87
bedrijf 34,3 28,0
bedrijf 34,33 25,29
bedrijf 34,34 30,21
bedrijf 34,34 32,8
bedrijf 34,35 25,85
bedrijf 34,35 33,44
bedrijf 34,36 33,29
bedrijf 34,39 30,41
bedrijf 34,39 32,77
bedrijf 34,39 32,86
bedrijf 34,4 30,59
bedrijf 34,41 29,18
bedrijf 34,41 31,84
bedrijf 34,43 32,77
bedrijf 34,45 28,51
bedrijf 34,45 30,99
bedrijf 34,46 31,48
bedrijf 34,47 30,74
bedrijf 34,49 30,31
bedrijf 34,49 31,17
bedrijf 34,49 32,48
bedrijf 34,5 29,85
bedrijf 34,5 33,28
bedrijf 34,52 27,28
bedrijf 34,52 31,54
bedrijf 34,52 32,68
bedrijf 34,52 33,8
bedrijf 34,54 34,36
bedrijf 34,55 28,68
bedrijf 34,55 30,58
bedrijf 34,56 27,89
bedrijf 34,58 27,09
bedrijf 34,58 31,11
bedrijf 34,58 32,04
bedrijf 34,59 33,67
bedrijf 34,6 31,95
bedrijf 34,6 32,0
bedrijf 34,61 31,81
bedrijf 34,63 30,56
bedrijf 34,63 33,15
bedrijf 34,64 31,72
bedrijf 34,64 34,6
bedrijf 34,68 33,39
bedrijf 34,69 31,94
bedrijf 34,69 33,2
bedrijf 34,69 33,33
bedrijf 34,7 30,59
bedrijf 34,71 32,56
bedrijf 34,72 29,72
bedrijf 34,72 31,61
bedrijf 34,75 29,58
bedrijf 34,76 30,25
bedrijf 34,77 32,53
bedrijf 34,78 30,9
bedrijf 34,78 32,53
bedrijf 34,78 32,7
bedrijf 34,78 33,38
bedrijf 34,78 33,56
bedrijf 34,79 30,34
bedrijf 34,79 31,03
bedrijf 34,8 33,58
bedrijf 34,82 30,45
bedrijf 34,83 31,15
bedrijf 34,84 28,98
bedrijf 34,84 31,96
bedrijf 34,86 28,73
bedrijf 34,86 34,26
bedrijf 34,86 34,61
bedrijf 34,87 31,79
bedrijf 34,88 24,01
bedrijf 34,88 27,17
bedrijf 34,88 30,72
bedrijf 34,88 32,66
bedrijf 34,89 26,22
bedrijf 34,89 28,02
bedrijf 34,89 28,72
bedrijf 34,89 31,27
bedrijf 34,9 31,26
bedrijf 34,9 35,12
bedrijf 34,94 30,59
bedrijf 34,94 33,44
bedrijf 34,97 28,97
bedrijf 34,97 31,0
bedrijf 34,98 27,33
bedrijf 34,98 34,2
bedrijf 35,01 32,99
bedrijf 35,03 21,09
bedrijf 35,04 29,31
bedrijf 35,04 31,12
bedrijf 35,08 26,9
bedrijf 35,08 28,07
bedrijf 35,09 28,41
bedrijf 35,1 31,79
bedrijf 35,1 34,17
bedrijf 35,11 32,56
bedrijf 35,12 31,78
bedrijf 35,12 32,29
bedrijf 35,13 29,28
bedrijf 35,14 33,59
bedrijf 35,15 25,21
bedrijf 35,15 27,38
bedrijf 35,15 30,21
bedrijf 35,15 31,69
bedrijf 35,16 27,12
bedrijf 35,16 30,1
bedrijf 35,16 30,93
bedrijf 35,17 30,7
bedrijf 35,18 27,7
bedrijf 35,19 30,57
bedrijf 35,21 32,61
bedrijf 35,22 33,5
bedrijf 35,23 28,31
bedrijf 35,23 31,22
bedrijf 35,25 33,91
bedrijf 35,27 26,27
bedrijf 35,27 29,76
bedrijf 35,28 32,47
bedrijf 35,29 22,67
bedrijf 35,3 29,21
bedrijf 35,3 31,43
bedrijf 35,3 31,49
bedrijf 35,31 32,92
bedrijf 35,32 26,59
bedrijf 35,32 31,33
bedrijf 35,32 31,85
bedrijf 35,32 32,13
bedrijf 35,33 33,97
bedrijf 35,36 26,36
bedrijf 35,37 30,28
bedrijf 35,38 28,69
bedrijf 35,39 32,69
bedrijf 35,4 27,57
bedrijf 35,4 34,46
bedrijf 35,42 33,29
bedrijf 35,44 31,32
bedrijf 35,46 29,39
bedrijf 35,47 30,77
bedrijf 35,47 32,6
bedrijf 35,48 26,18
bedrijf 35,48 28,85
bedrijf 35,48 32,77
bedrijf 35,51 31,05
bedrijf 35,51 33,47
bedrijf 35,52 33,57
bedrijf 35,52 34,25
bedrijf 35,53 34,35
bedrijf 35,54 29,16
bedrijf 35,56 32,97
bedrijf 35,59 33,45
bedrijf 35,6 30,04
bedrijf 35,61 28,39
bedrijf 35,61 34,67
bedrijf 35,63 29,38
bedrijf 35,63 32,29
bedrijf 35,63 32,52
bedrijf 35,65 30,04
bedrijf 35,65 34,97
bedrijf 35,66 33,24
bedrijf 35,67 34,02
bedrijf 35,68 28,47
bedrijf 35,69 29,44
bedrijf 35,69 32,1
bedrijf 35,71 28,74
bedrijf 35,75 33,1
bedrijf 35,75 34,09
bedrijf 35,76 36,09
bedrijf 35,77 27,7
bedrijf 35,77 35,45
bedrijf 35,78 30,18
bedrijf 35,78 33,47
bedrijf 35,8 34,0
bedrijf 35,81 35,52
bedrijf 35,83 33,15
bedrijf 35,84 21,73
bedrijf 35,86 28,45
bedrijf 35,87 36,01
bedrijf 35,88 27,2
bedrijf 35,9 26,55
bedrijf 35,9 34,21
bedrijf 35,91 30,33
bedrijf 35,93 27,98
bedrijf 35,94 37,63
bedrijf 35,95 32,18
bedrijf 35,97 35,21
bedrijf 36,0 27,83
bedrijf 36,01 32,24
bedrijf 36,01 33,96
bedrijf 36,04 32,21
bedrijf 36,08 35,5
bedrijf 36,08 36,8
bedrijf 36,09 30,5
bedrijf 36,09 34,5
bedrijf 36,13 32,19
bedrijf 36,16 31,25
bedrijf 36,17 29,72
bedrijf 36,17 30,97
bedrijf 36,17 31,71
bedrijf 36,18 33,35
bedrijf 36,19 27,94
bedrijf 36,19 33,91
bedrijf 36,2 29,71
bedrijf 36,2 32,25
bedrijf 36,24 26,56
bedrijf 36,27 32,2
bedrijf 36,28 31,64
bedrijf 36,29 31,63
bedrijf 36,29 33,37
bedrijf 36,29 34,43
bedrijf 36,3 31,01
bedrijf 36,3 33,54
bedrijf 36,31 26,03
bedrijf 36,33 33,44
bedrijf 36,33 33,61
bedrijf 36,34 33,87
bedrijf 36,4 32,49
bedrijf 36,41 32,33
bedrijf 36,41 33,99
bedrijf 36,41 34,0
bedrijf 36,43 29,85
bedrijf 36,44 33,11
bedrijf 36,46 31,41
bedrijf 36,47 31,88
bedrijf 36,51 30,4
bedrijf 36,51 33,57
bedrijf 36,53 35,29
bedrijf 36,54 34,31
bedrijf 36,55 31,24
bedrijf 36,62 27,25
bedrijf 36,62 36,81
bedrijf 36,63 25,71
bedrijf 36,64 29,22
bedrijf 36,66 28,21
bedrijf 36,66 30,08
bedrijf 36,67 30,61
bedrijf 36,68 32,43
bedrijf 36,74 31,42
bedrijf 36,75 34,55
bedrijf 36,78 33,13
bedrijf 36,8 30,81
bedrijf 36,8 35,64
bedrijf 36,82 31,55
bedrijf 36,83 34,38
bedrijf 36,84 29,67
bedrijf 36,84 33,36
bedrijf 36,84 35,18
bedrijf 36,85 34,31
bedrijf 36,92 33,32
bedrijf 36,93 33,38
bedrijf 36,94 36,67
bedrijf 36,96 24,83
bedrijf 36,97 27,55
bedrijf 36,97 30,86
bedrijf 36,97 36,28
bedrijf 36,98 30,28
bedrijf 37,02 32,65
bedrijf 37,03 22,84
bedrijf 37,03 28,73
bedrijf 37,05 34,74
bedrijf 37,07 33,65
bedrijf 37,08 26,29
bedrijf 37,11 30,32
bedrijf 37,14 28,97
bedrijf 37,14 32,57
bedrijf 37,16 32,67
bedrijf 37,19 31,42
bedrijf 37,2 33,4
bedrijf 37,23 28,51
bedrijf 37,24 34,6
bedrijf 37,25 29,04
bedrijf 37,25 32,0
bedrijf 37,29 30,66
bedrijf 37,32 31,34
bedrijf 37,36 30,81
bedrijf 37,39 29,43
bedrijf 37,43 25,78
bedrijf 37,44 30,91
bedrijf 37,44 33,54
bedrijf 37,45 30,14
bedrijf 37,46 34,47
bedrijf 37,49 33,33
bedrijf 37,52 34,03
bedrijf 37,54 27,39
bedrijf 37,55 33,43
bedrijf 37,55 35,02
bedrijf 37,56 28,84
bedrijf 37,56 35,32
bedrijf 37,68 28,33
bedrijf 37,69 34,86
bedrijf 37,69 36,47
bedrijf 37,73 27,94
bedrijf 37,74 31,8
bedrijf 37,76 35,46
bedrijf 37,77 34,78
bedrijf 37,78 35,26
bedrijf 37,79 31,54
bedrijf 37,79 36,7
bedrijf 37,82 36,4
bedrijf 37,83 34,35
bedrijf 37,84 32,69
bedrijf 37,85 32,61
bedrijf 37,98 34,11
bedrijf 37,99 29,48
bedrijf 38,0 34,16
bedrijf 38,0 40,72
bedrijf 38,01 36,75
bedrijf 38,05 30,54
bedrijf 38,06 29,57
bedrijf 38,08 35,76
bedrijf 38,09 30,86
bedrijf 38,09 31,78
bedrijf 38,1 23,17
bedrijf 38,1 31,32
bedrijf 38,11 35,94
bedrijf 38,12 32,76
bedrijf 38,14 32,83
bedrijf 38,15 34,96
bedrijf 38,19 32,81
bedrijf 38,19 35,28
bedrijf 38,21 28,02
bedrijf 38,23 35,92
bedrijf 38,23 36,75
bedrijf 38,24 35,4
bedrijf 38,25 29,18
bedrijf 38,27 30,99
bedrijf 38,27 37,22
bedrijf 38,32 36,14
bedrijf 38,34 33,5
bedrijf 38,34 37,19
bedrijf 38,36 35,56
bedrijf 38,37 36,99
bedrijf 38,39 35,55
bedrijf 38,41 30,04
bedrijf 38,43 29,67
bedrijf 38,45 30,32
bedrijf 38,52 36,7
bedrijf 38,54 30,98
bedrijf 38,55 32,4
bedrijf 38,55 33,63
bedrijf 38,61 33,44
bedrijf 38,62 33,81
bedrijf 38,68 32,46
bedrijf 38,69 37,53
bedrijf 38,7 36,01
bedrijf 38,71 37,28
bedrijf 38,72 34,65
bedrijf 38,73 35,82
bedrijf 38,74 34,18
bedrijf 38,75 32,94
bedrijf 38,79 33,63
bedrijf 38,8 32,74
bedrijf 38,81 38,43
bedrijf 38,83 29,59
bedrijf 38,83 36,61
bedrijf 38,84 33,52
bedrijf 38,84 35,19
bedrijf 38,86 37,33
bedrijf 38,88 32,77
bedrijf 38,89 35,75
bedrijf 38,91 28,67
bedrijf 38,92 36,17
bedrijf 38,92 36,38
bedrijf 38,93 33,65
bedrijf 38,94 33,18
bedrijf 39,0 36,83
bedrijf 39,02 33,44
bedrijf 39,04 40,3
bedrijf 39,05 34,09
bedrijf 39,07 36,79
bedrijf 39,12 27,97
bedrijf 39,13 25,28
bedrijf 39,18 34,2
bedrijf 39,18 36,12
bedrijf 39,21 32,87
bedrijf 39,21 34,5
bedrijf 39,22 31,34
bedrijf 39,24 36,12
bedrijf 39,24 37,45
bedrijf 39,26 34,62
bedrijf 39,26 34,67
bedrijf 39,3 34,19
bedrijf 39,34 34,07
bedrijf 39,34 35,34
bedrijf 39,37 31,93
bedrijf 39,37 34,14
bedrijf 39,43 39,5
bedrijf 39,49 31,46
bedrijf 39,51 17,35
bedrijf 39,54 30,07
bedrijf 39,56 21,73
bedrijf 39,58 35,44
bedrijf 39,59 33,02
bedrijf 39,63 34,08
bedrijf 39,63 37,15
bedrijf 39,64 34,28
bedrijf 39,65 34,25
bedrijf 39,65 34,92
bedrijf 39,68 31,72
bedrijf 39,8 37,68
bedrijf 39,81 33,0
bedrijf 39,81 34,88
bedrijf 39,83 31,63
bedrijf 39,83 36,14
bedrijf 39,86 26,45
bedrijf 39,87 34,64
bedrijf 39,88 36,7
bedrijf 39,9 38,59
bedrijf 39,93 31,85
bedrijf 39,99 34,77
bedrijf 40,01 31,26
bedrijf 40,04 33,28
bedrijf 40,05 32,3
bedrijf 40,07 34,41
bedrijf 40,08 28,41
bedrijf 40,25 27,37
bedrijf 40,25 30,24
bedrijf 40,26 39,5
bedrijf 40,28 30,81
bedrijf 40,28 37,81
bedrijf 40,31 34,53
bedrijf 40,33 34,96
bedrijf 40,35 28,25
bedrijf 40,38 37,17
bedrijf 40,42 32,71
bedrijf 40,6 31,85
bedrijf 40,67 34,57
bedrijf 40,79 30,61
bedrijf 40,87 32,06
bedrijf 40,87 39,7
bedrijf 40,88 39,47
bedrijf 40,9 30,15
bedrijf 40,9 36,16
bedrijf 40,98 31,15
bedrijf 40,99 36,98
bedrijf 41,01 33,61
bedrijf 41,01 39,17
bedrijf 41,04 34,93
bedrijf 41,06 29,66
bedrijf 41,06 36,52
bedrijf 41,07 30,35
bedrijf 41,15 33,49
bedrijf 41,16 35,58
bedrijf 41,17 33,94
bedrijf 41,19 36,91
bedrijf 41,22 35,7
bedrijf 41,24 36,59
bedrijf 41,25 36,73
bedrijf 41,29 32,48
bedrijf 41,3 34,12
bedrijf 41,31 33,49
bedrijf 41,31 38,52
bedrijf 41,37 31,51
bedrijf 41,41 32,23
bedrijf 41,43 33,33
bedrijf 41,44 34,19
bedrijf 41,44 38,05
bedrijf 41,47 16,6
bedrijf 41,66 31,13
bedrijf 41,67 34,75
bedrijf 41,7 37,73
bedrijf 41,71 27,14
bedrijf 41,73 38,53
bedrijf 41,75 32,61
bedrijf 41,75 43,74
bedrijf 41,85 39,45
bedrijf 41,88 33,65
bedrijf 41,91 33,26
bedrijf 41,92 36,82
bedrijf 41,93 27,76
bedrijf 41,94 29,5
bedrijf 41,99 37,0
bedrijf 42,03 36,05
bedrijf 42,04 39,07
bedrijf 42,05 35,5
bedrijf 42,17 39,86
bedrijf 42,29 39,38
bedrijf 42,3 38,01
bedrijf 42,35 39,57
bedrijf 42,37 32,32
bedrijf 42,4 35,84
bedrijf 42,43 34,57
bedrijf 42,46 34,97
bedrijf 42,53 36,04
bedrijf 42,57 37,15
bedrijf 42,65 36,58
bedrijf 42,72 36,61
bedrijf 42,75 37,31
bedrijf 42,81 25,32
bedrijf 43,07 39,84
bedrijf 43,18 40,23
bedrijf 43,2 34,09
bedrijf 43,26 32,27
bedrijf 43,34 37,65
bedrijf 43,36 36,53
bedrijf 43,44 39,97
bedrijf 43,52 39,87
bedrijf 43,54 37,39
bedrijf 43,58 33,96
bedrijf 43,58 43,13
bedrijf 43,62 36,53
bedrijf 43,9 33,17
bedrijf 44,0 33,03
bedrijf 44,11 41,48
bedrijf 44,12 40,77
bedrijf 44,13 42,39
bedrijf 44,14 33,37
bedrijf 44,21 30,22
bedrijf 44,23 31,64
bedrijf 44,24 32,73
bedrijf 44,25 40,0
bedrijf 44,27 41,69
bedrijf 44,3 36,85
bedrijf 44,32 41,93
bedrijf 44,36 30,59
bedrijf 44,48 34,74
bedrijf 44,49 32,03
bedrijf 44,57 34,93
bedrijf 44,68 34,99
bedrijf 44,7 44,28
bedrijf 44,74 37,31
bedrijf 44,82 16,46
bedrijf 44,82 37,37
bedrijf 44,82 41,08
bedrijf 44,84 41,75
bedrijf 44,98 35,19
bedrijf 45,03 33,97
bedrijf 45,09 36,3
bedrijf 45,2 39,92
bedrijf 45,28 38,63
bedrijf 45,29 31,88
bedrijf 45,29 44,36
bedrijf 45,33 37,37
bedrijf 45,36 31,68
bedrijf 45,38 34,4
bedrijf 45,42 41,61
bedrijf 45,46 36,09
bedrijf 45,49 40,46
bedrijf 45,58 48,37
bedrijf 45,61 32,13
bedrijf 45,61 35,38
bedrijf 45,68 38,07
bedrijf 45,73 39,45
bedrijf 45,78 49,87
bedrijf 45,82 37,69
bedrijf 45,86 36,06
bedrijf 45,88 39,14
bedrijf 45,95 30,37
bedrijf 45,98 49,31
bedrijf 46,07 38,03
bedrijf 46,14 38,83
bedrijf 46,18 40,13
bedrijf 46,56 39,72
bedrijf 46,64 43,43
bedrijf 46,69 31,15
bedrijf 46,76 46,55
bedrijf 46,8 42,17
bedrijf 46,82 38,43
bedrijf 46,84 37,71
bedrijf 46,9 38,84
bedrijf 46,99 35,5
bedrijf 47,0 16,51
bedrijf 47,08 36,4
bedrijf 47,13 30,84
bedrijf 47,16 37,16
bedrijf 47,23 44,42
bedrijf 47,42 38,97
bedrijf 47,46 41,03
bedrijf 47,53 39,35
bedrijf 47,57 45,6
bedrijf 47,6 33,09
bedrijf 47,7 39,36
bedrijf 47,77 35,67
bedrijf 48,11 44,89
bedrijf 48,43 32,17
bedrijf 48,46 40,79
bedrijf 48,56 38,87
bedrijf 48,58 38,41
bedrijf 48,62 38,04
bedrijf 48,72 41,15
bedrijf 48,91 43,03
bedrijf 49,11 39,85
bedrijf 49,28 45,26
bedrijf 49,32 42,3
bedrijf 49,42 35,37
bedrijf 49,66 36,64
bedrijf 49,7 39,34
bedrijf 49,74 42,87
bedrijf 49,82 42,12
bedrijf 49,99 43,14
bedrijf 50,09 29,05
bedrijf 50,12 43,57
bedrijf 50,15 46,15
bedrijf 50,23 44,27
bedrijf 50,31 35,27
bedrijf 50,35 42,43
bedrijf 50,45 39,09
bedrijf 50,5 40,01
bedrijf 50,66 42,55
bedrijf 50,69 35,94
bedrijf 50,79 35,96
bedrijf 50,85 41,44
bedrijf 51,02 43,3
bedrijf 51,44 47,55
bedrijf 51,63 44,21
bedrijf 51,66 42,12
bedrijf 51,86 42,16
bedrijf 52,2 50,0
bedrijf 52,3 41,19
bedrijf 52,37 39,49
bedrijf 52,38 41,93
bedrijf 52,56 42,88
bedrijf 52,9 41,99
bedrijf 52,99 34,69
bedrijf 53,05 43,22
bedrijf 53,15 47,84
bedrijf 53,17 42,39
bedrijf 53,24 45,98
bedrijf 53,73 43,17
bedrijf 53,83 43,79
bedrijf 53,99 43,31
bedrijf 54,37 47,69
bedrijf 54,43 36,61
bedrijf 54,71 50,93
bedrijf 55,34 22,46
bedrijf 55,47 42,69
bedrijf 55,6 39,38
bedrijf 55,71 47,33
bedrijf 56,15 44,66
bedrijf 56,22 44,67
bedrijf 56,33 43,07
bedrijf 56,54 35,5
bedrijf 57,48 49,7
bedrijf 57,88 51,93
bedrijf 58,0 43,48
bedrijf 58,13 42,81
bedrijf 58,24 47,99
bedrijf 58,38 48,72
bedrijf 58,41 45,28
bedrijf 58,55 48,48
bedrijf 58,57 47,11
bedrijf 58,62 54,3
bedrijf 58,66 38,74
bedrijf 58,9 51,68

Uurloon naar beroep

Managers hebben de hoogste lonen, vakkenvullers de laagste. Dat blijkt uit nieuwe CBS-cijfers over de mediane uurlonen van werknemers per beroepsgroep. In grafiek 5.20 staan de tien beroepsgroepen met de hoogste mediane uurlonen en de tien beroepsgroepen met de laagste mediane uurlonen.

Beroepen met hoge uurlonen zijn niet per definitie ook de hoogst betaalde beroepen. Doordat de samenstelling van de verschillende beroepsgroepen niet gelijk is, zijn de resulterende uitkomsten niet alleen het resultaat van een verschil in beloning per beroepsgroep. Zo zijn er weinig jonge managers, maar wel veel jonge vakkenvullers. Artsen en juristen zijn vrijwel altijd hoogopgeleid, kassamedewerkers zelden. Keukenhulpen, vakkenvullers en kassamedewerkers hebben vaak een flexibele arbeidsrelatie, terwijl managers meestal een vast contract hebben.

5.20 Hoogbetaalde en laagbetaalde beroepen, 2022 (mediaan uurloon in euro)
Beroepen Mediaan uurloon
Managers verkoop
en marketing
41,4
Managers zakelijke en
administratieve dienstverlening
40,7
Managers productie 38,7
Beleidsadviseurs 35,1
Artsen 34,2
Docenten hoger onderwijs
en hoogleraren
34,1
Juristen 33,8
Accountants 33,1
Bedrijfskundigen
en organisatieadviseurs
32,4
Psychologen en sociologen 31,7
Totaal werknemers 22,2
Hoveniers, tuinders
en kwekers
16,2
Koks 15,8
Schoonmakers 15,3
Chauffeurs auto's, taxi's
en bestelwagens
15,3
Hulpkrachten bouw
en industrie
14,2
Verkoopmedewerkers detailhandel 13,2
Kelners en barpersoneel 12,4
Kassamedewerkers 9,0
Keukenhulpen 8,8
Laders, lossers
en vakkenvullers
8,6

StatLine: Uurloon van werknemers (EBB).

Het CBS onderscheidt 114 beroepsgroepen, waarvan voor 72 groepen de uurlonen gepubliceerd zijn. De overige groepen zijn in het algemeen beroepsgroepen met minder dan 30 duizend werknemers, waarvoor uit het oogpunt van betrouwbaarheid geen uitkomsten gepubliceerd zijn. De uitkomsten hebben betrekking op personen van 15 tot 75 jaar (exclusief de institutionele bevolking), die in de Enquête beroepsbevolking (EBB) in de eerste werkkring werknemer zijn. Hieraan zijn de gegevens gekoppeld over de uurlonen per hoofdbaan uit de Statistiek werkgelegenheid en lonen (SWL). Doordat uitgegaan wordt van de EBB-populatie wijken deze uitkomsten af van de SWL-uurlonen die elders in dit hoofdstuk staan. Bovendien gaat het bij deze uitkomsten naar beroep om mediane uurlonen, terwijl bij de SWL gemiddelde uurlonen worden gepubliceerd.

5.21 Verdeling maandloon (exclusief overwerk), 2023 (gemiddeld aantal banen (x 1 000) per klasse van 100 euro )
1 000 euro Voltijd Deeltijd
0 9 18
4 173
4 261
8 222
11 181
10 156
9 140
5 124
5 117
5 117
1 6 110
7 119
7 110
7 118
7 121
8 119
11 130
12 137
15 141
22 141
2 60 136
67 137
72 128
79 122
83 113
89 112
97 104
98 98
105 99
108 91
3 107 84
133 86
120 73
115 70
114 61
105 56
105 55
100 53
94 45
90 42
4 85 37
91 41
75 33
104 34
70 26
64 26
76 24
61 23
56 20
54 19
5 49 15
70 17
42 13
46 13
44 13
38 10
46 10
35 8
40 8
34 7
6 29 6
41 7
26 5
31 5
25 4
26 4
25 4
23 4
23 3
18 3
7 21 2
22 3
14 2
16 2
14 2
12 2
16 2
11 2
13 1
10 1
8 10 1

StatLine: Maandloon van werknemers.

Minimumloonbanen

In de eerste helft van 2022 bedroeg het bruto wettelijk minimumloon voor werknemers van 21 jaar of ouder bij een volledig dienstverband 1 725 euro per maand. Doordat in Nederland veel werknemers een deeltijdbaan hebben (zie ook grafiek 5.21), verdienen zij een loon dat lager is dan het minimumloon dat geldt bij een volledig dienstverband. Daarnaast gelden voor jongeren lagere minimumloonbedragen dan voor volwassenen. Zo bedraagt het minimumjeugdloon van een 18‑jarige 50 procent van het wettelijk minimumloon dat voor de werknemers van 21 jaar en ouder geldt. Bij het tellen van het aantal minimumloonbanen houdt het CBS hiermee rekening. Voor deeltijdbanen wordt vastgesteld of sprake is van beloning tegen het minimumloon naar evenredigheid van de arbeidsduur van de baan.

Gemiddeld over 2022 werden 401 duizend banen van werknemers tegen maximaal het minimumloon betaald. Dat is een daling met 38 duizend naar de laagste stand sinds het CBS deze uitkomsten vanaf 2006 samenstelt op basis van de Statistiek werkgelegenheid en lonen (SWL).

Het aantal minimumloonbanen als percentage van het totaal aantal werknemersbanen schommelde jarenlang rond de 6 procent, maar daalt de laatste jaren steeds verder, tot 4,5 procent in 2022. In nog eens 5 procent van alle werknemersbanen ligt de beloning maximaal 10 procent boven het minimumloon. De bijzondere verhoging van de minimumlonen per januari 2023 met 10,15 procent zal er mogelijk toe leiden dat voor 2023 weer meer minimumloonbanen geteld worden. Het CBS publiceert hierover uitkomsten in het vierde kwartaal van 2024.

Er zijn iets meer vrouwen dan mannen met een minimumloonbaan. In 2022 verdiende van alle vrouwelijke werknemers 4,8 procent het minimumloon, bij de mannelijke werknemers was dat 4,3 procent. Bezien naar leeftijd is ruim de helft van alle minimumloonbanen voor werknemers jonger dan 25 jaar. Hiertoe behoren ook veel stageplekken. Terwijl bij de jongere werknemers 13 procent tegen het minimumloon werkt, is dat bij de werknemers van 40 tot 65 jaar maar 2 procent. Inbegrepen bij het totaal aantal minimumloonbanen zijn 116 duizend stageplekken; 29 procent van alle minimumloonbanen betreft stageplekken.

Van de werknemers die 35 uur of meer per week werken verdient 3 procent het minimumloon. Bij de werknemers met een kortere arbeidsduur is het percentage minimumloners hoger. Van de werknemers die 20 tot 35 uur per week werken is dat 4 procent, van degenen die korter dan 12 uur per week werken 9 procent. Slechts 3 op de 10 minimumloners heeft een voltijdbaan.

Per bedrijfstak bezien is het percentage minimumloonbanen het grootst in de zakelijke dienstverlening (8 procent). Absoluut gezien werken de meeste minimumloners in de bedrijfstakken zakelijke dienstverlening (123 duizend, waaronder 69 duizend uitzendkrachten) en de handel (71 dui­zend). Deze twee bedrijfstakken zijn samen goed voor de helft van alle minimumloonbanen.

5.22 Banen op het minimumloon en erboven, 2022 (x 1 000)
Minimumloon of minder Tot en met 110% minimumloon Tot en met 120% minimumloon Meer dan 120% minimumloon
Zakelijke
dienstverlening
123,3 124,2 133,0 1244,6
Zorg 59,7 18,9 38,2 1378,3
Handel 71,2 139,9 161,2 1088,0
Industrie 25,3 35,9 34,6 683,1
Onderwijs 13,1 6,4 10,9 554,7
Openbaar bestuur 16,3 4,3 5,1 546,0
Horeca 29,3 73,9 73,5 277,1
Vervoer en opslag 9,8 21,1 14,2 355,4
Bouwnijverheid 7,6 4,8 5,9 334,1
Informatie en
communicatie
10,2 5,0 6,9 299,3
Financiële
dienstverlening
6,8 2,5 3,3 274,7
Cultuur, recreatie
en overige diensten
18,6 22,1 23,8 210,9
Landbouw en visserij 6,4 10,6 10,6 83,2
Verhuur/handel
onroerend goed
2,3 1,3 2,0 64,9

StatLine: Aantal minimumloonbanen.

Binnen de Europese Unie kennen 22 van de 27 landen een algemeen minimumloon. In de overige landen wordt het minimumloon in collectieve arbeidsovereenkomsten geregeld. In 2024 hebben alleen Luxemburg en Ierland een hoger minimumloon dan Nederland, waarbij voor Nederland het minimumuurloon is omgerekend op basis van een 36‑urige werkweek. In vergelijking met begin 2022 zijn de minimumlonen per begin 2024 in Nederland met 20 procent omhooggegaan. Nederland is hiermee echter geen koploper: in elf EU-landen zijn de minimumlonen sterker toegenomen (zie ook Eurostat: Minimumloon EU).

Topverdieners

In 2023 hadden in Nederland gemiddeld 383 duizend werknemers een baan met een brutojaarloon van ten minste 100 duizend euro. Dat is 4,3 procent van alle banen van werknemers. De banen die zeker een miljoen euro per jaar opleverden zijn dun gezaaid: ruim duizend werknemers verdienden een miljoen of meer per jaar.

In totaal telde Nederland in 2023 gemiddeld 9,0 miljoen werknemersbanen. Het gemiddelde jaarloon bedroeg 42 duizend euro. Dit is inclusief bijzondere beloningen, zoals vakantiegeld, eindejaarsuitkeringen, prestatiebeloningen, gratificaties en winstuitkeringen. In voltijdbanen werd gemiddeld 62 duizend euro verdiend.

Het aandeel werknemers met een loon van 100 duizend euro of meer is het hoogst in de financiële dienstverlening, waar 1 op de 6 werknemers minstens een ton per jaar verdient. De bedrijfstak met relatief het kleinste aantal topverdieners onder de werknemers is de horeca: 0,3 procent verdient daar een ton of meer. In Nederland staan er bij 24 bedrijven meer dan duizend werknemers op de loonlijst die elk minstens 100 duizend euro verdienen. In dit lijstje staan de bedrijfstakken openbaar bestuur (7 bedrijven) en de industrie (5 bedrijven) bovenaan.

Bij de duizend grootste bedrijven in Nederland ontvangen de topverdieners, de vijf personen met het hoogste jaarloon in het bedrijf waar zij werken, in 2023 gemiddeld 5,5 keer zoveel loon als een doorsnee werknemer op voltijdbasis in datzelfde bedrijf. Dit is de laagste waarde sinds 2010, toen de loonkloof net zo groot was. In 2021 had de loonkloof de hoogste waarde bereikt, namelijk 6,2.

5.23 Gemiddelde loonkloof bij de duizend grootste bedrijven,
2023 1)
Bedrijfstak Loonkloof
Informatie en communicatie 11,0
Horeca 11,0
Handel 9,7
Financiële dienstverlening 8,7
Industrie 8,4
Zakelijke dienstverlening
(excl. uitzendbureaus)
8,3
Vervoer en opslag 6,6
Bouwnijverheid 6,4
Cultuur, recreatie, overige diensten 5,5
Uitzendbureaus 4,8
Zorg 3,6
Openbaar bestuur 3,4
Onderwijs 2,4
1) De loonkloof wordt per bedrijf berekend als het gemiddeld brutojaarloon inclusief bijzondere beloningen van de vijf personen met het hoogste jaarloon, gedeeld door het mediane jaarloon op voltijdbasis van alle werknemers bij dat bedrijf.

De loonkloof is het grootst in informatie en communicatie en de horeca. De loonkloof is het kleinst in het onderwijs, het openbaar bestuur en de zorg. Voor de publieke en semipublieke instellingen geldt de Wet normering topinkomens, die grenzen stelt aan de hoogte van de beloning. Terwijl bij de grote particuliere bedrijven de loonkloof gemiddeld een factor 8 is, is dat bij de grote overheidsinstellingen een factor 3.

Bovenaan de loonlijst zijn mannen in de meerderheid. In 2023 was 30 procent van de topverdieners bij de duizend grootste bedrijven een vrouw. In 2010 was dat nog 17 procent. Het aandeel vrouwen bij de topverdieners is in lijn met het aandeel vrouwen onder voltijders: in een kwart van alle voltijdbanen van werknemers werken vrouwen.

Bij 214 van de duizend grootste bedrijven in Nederland zijn de vijf topverdieners in meerderheid vrouw. Deze bedrijven zijn vooral te vinden in de zorg. Bij 248 van de duizend grootste bedrijven bestaat de top vijf van topverdieners uitsluitend uit mannen. In 2010 was nog bij bijna de helft van de grote bedrijven de top volledig mannelijk (474 bedrijven). De afgelopen jaren is de verhouding tussen mannen en vrouwen dus aanzienlijk veranderd.

Uitbetaling bijzondere beloningen verschuift

Boven op het maandloon ontvangen werknemers bijzondere beloningen, zoals vakantiegeld, eindejaarsuitkeringen, prestatiebeloningen, gratificaties en winstuitkeringen. In 2023 zijn deze bijzondere beloningen gelijk aan 16 procent van het loon exclusief bijzondere beloningen. In 2010 was dat nog 15 procent.

De bijzondere beloningen zijn in 2023 het hoogst in de bedrijfstakken financiële dienstverlening, informatie en communicatie, openbaar bestuur en het onderwijs. In deze bedrijfstakken bedragen de bijzondere beloningen 18 tot 20 procent van het loon exclusief bijzondere beloningen. In de horeca zijn de bijzondere beloningen het laagst (8 procent).

Ongeveer de helft van de bijzondere beloningen betreft vakantiegeld (ook wel vakantietoeslag of vakantiebijslag). Wettelijk is vastgelegd dat het vakantiegeld minimaal 8 procent van het brutoloon bedraagt. Voor de meeste werknemers geldt dat zij in mei het vakantiegeld uitbetaald krijgen dat in de laatste twaalf maanden is opgebouwd. Eindejaarsuitkeringen worden meestal uitbetaald in december. Hierdoor zijn de bijzondere beloningen het hoogst in deze twee maanden.

Steeds vaker worden echter afwijkende afspraken gemaakt over bijzondere beloningen. Zo is in verschillende cao’s niet langer sprake van vakantiegeld en een eindejaars­uitkering, maar van een individueel keuzebudget dat maandelijks wordt opgebouwd en ook maandelijks kan worden uitbetaald. Hierdoor krijgen steeds minder werknemers in mei hun vakantiegeld in een keer uitbetaald. Terwijl in mei 2010 nog bijzondere beloningen ter grootte van 70 procent van het maandloon exclusief bijzondere beloningen werden uitbetaald, is dat in mei 2023 gedaald tot 59 procent.

In mei 2023 zijn de bijzondere beloningen het hoogst in het onderwijs (90 procent) en de zorg (76 procent), en het laagst in het openbaar bestuur (36 procent). In mei 2010 waren de bijzondere beloningen juist nog het hoogst in het openbaar bestuur (96 procent). Terwijl het vakantiegeld in deze bedrijfstak in 2010 nog standaard in mei werd uitbetaald, is dat in 2023 niet meer het geval.

5.24 Bijzondere beloningen als percentage van het loon exclusief bijzondere beloningen (%)
2010 2023
jan 6,7 7,7
feb 5,7 10,9
mrt 8,9 13,3
apr 14,9 13,5
mei 70,0 59,5
jun 12,2 12,2
jul 4,2 6,4
aug 4,0 5,8
sep 3,7 5,2
okt 4,1 5,0
nov 9,2 12,4
dec 36,9 39,5

StatLine: Jaarloon van werknemers.

Colofon

Deze website is ontwikkeld door het CBS in samenwerking met Textcetera Den Haag.
Heb je een vraag of opmerking over deze website, neem dan contact op met het CBS.

Disclaimer en copyright

Cookies

CBS maakt op deze website gebruik van functionele cookies om de site goed te laten werken. Deze cookies bevatten geen persoonsgegevens en hebben nauwelijks gevolgen voor de privacy. Daarnaast gebruiken wij ook analytische cookies om bezoekersstatistieken bij te houden. Bijvoorbeeld hoe vaak pagina's worden bezocht, welke onderwerpen gebruikers naar op zoek zijn en hoe bezoekers op onze site komen. Het doel hiervan is om inzicht te krijgen in het functioneren van de website om zo de gebruikerservaring voor u te kunnen verbeteren. De herleidbaarheid van bezoekers aan onze website beperken wij zo veel mogelijk door de laatste cijfergroep (octet) van ieder IP-adres te anonimiseren. Deze gegevens worden niet gedeeld met andere partijen. CBS gebruikt geen trackingcookies. Trackingcookies zijn cookies die bezoekers tijdens het surfen over andere websites kunnen volgen.

De geplaatste functionele en analytische cookies maken geen of weinig inbreuk op uw privacy. Volgens de regels mogen deze zonder toestemming geplaatst worden.

Meer informatie: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/telecommunicatie/vraag-en-antwoord/mag-een-website-ongevraagd-cookies-plaatsen

Leeswijzer

Verklaring van tekens

niets (blanco) een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen
. het cijfer is onbekend, onvoldoende betrouwbaar of geheim
0 (0,0) het cijfer is kleiner dan de helft van de gekozen eenheid
* voorlopige cijfers
** nader voorlopige cijfers
- (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met
2016-2017 2016 tot en met 2017
2016/2017 het gemiddelde over de jaren 2016 tot en met 2017
2016/'17 oogstjaar, boekjaar, schooljaar, enz. beginnend in 2016 en eindigend in 2017
2004/'05-2016/'17 oogstjaar enz., 2004/'05 tot en met 2016/'17

In geval van afronding kan het voorkomen dat het weergegeven totaal niet overeenstemt met de som van de getallen.

Over het CBS

De wettelijke taak van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is om officiële statistieken te maken en de uitkomsten daarvan openbaar te maken. Het CBS publiceert betrouwbare en samenhangende statistische informatie, die het deelt met andere overheden, burgers, politiek, wetenschap, media en bedrijfsleven. Zo zorgt het CBS ervoor dat maatschappelijke debatten gevoerd kunnen worden op basis van betrouwbare statistische informatie.

Het CBS maakt inzichtelijk wat er feitelijk gebeurt. De informatie die het CBS publiceert, gaat daarom over onderwerpen die de mensen in Nederland raken. Bijvoorbeeld economische groei en consumentenprijzen, maar ook criminaliteit en vrije tijd.

Naast de verantwoordelijkheid voor de nationale (officiële) statistieken is het CBS ook belast met de productie van Europese (communautaire) statistieken. Dit betreft het grootste deel van het werkprogramma.

Voor meer informatie over de taken, organisatie en publicaties van het CBS, zie cbs.nl.

Contact

Met vragen kunt u contact opnemen met het CBS.

Medewerkers

Samenstelling

Han van den Berg (hoofdstukken 1, 2, 5, 6, 7 en bijlagen)

Paul Bokern (hoofdstuk 3)

Astrid Pleijers (hoofdstuk 4)

met hulp van vele anderen

Redactie

Kees Groenenboom

Michel van Kooten