Voorwoord

In deze vierde uitgave van Welvaart in Nederland presenteert het CBS de nieuwste gegevens over inkomen, bestedingen en vermogen van huishoudens en bijbehorende huishoudensleden. De cijfers belichten actuele sociaal-economische onderwerpen zoals koopkrachtontwikkeling, armoederisico, (her)verdeling van het inkomen, inkomens- en vermogensongelijkheid, belastingdruk en consumentenvertrouwen in Nederland. Anders dan de Monitor Brede Welvaart van het CBS waarin tevens kwalitatieve waarderingen van de leefsituatie in de welvaart doorklinken, beperkt Welvaart in Nederland zich tot alleen de materiële aspecten van de welvaart.

De uitkomsten laten zien dat de vanaf 2014 stijgende koopkracht in 2016 nog piekte met een koopkrachtverbetering van 3 procent, maar vervolgens terugviel naar een groei van 0,5 procent in 2017. Ook het herstelde consumentenvertrouwen sloeg voor het eerst na de crisis om en begon vanaf september 2018 te dalen. Het incidentele armoederisico van huishoudens steeg voor het eerst sinds 2014. Wel komt de stijging in 2017 vooral voor rekening van Syrische vluchtelingen die inmiddels een verblijfsvergunning hebben ontvangen maar merendeels afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering. Het risico op langdurige armoede (ten minste vier jaar achtereen) is in de afgelopen, economisch gunstige jaren overigens verder blijven oplopen. Relatief veel huishoudens die door toedoen van de economische crisis toentertijd in de bijstand zijn terecht gekomen, hebben zich hieraan niet meer weten te onttrekken.

Zowel de economische crisis als de navolgende periode van economische hoogtij had geen effect op de ontwikkeling van de inkomensongelijkheid van huishoudens. In 2017 lag deze vrijwel op hetzelfde niveau als in eerdere jaren. Anders is het gesteld met de ongelijkheid in vermogen. Deze is groter dan de inkomensongelijkheid maar is in de jaren 2015 tot en met 2017 afgenomen vooral als gevolg van de sterk aangetrokken woningmarkt met alsmaar stijgende woningprijzen. In de crisisjaren steeg de druk van sociale premies en inkomensbelasting op het bruto-inkomen (het inkomen uit werk, vermogen, uitkeringen -inclusief pensioenen- en toeslagen). Met het aantrekken van de economie werd deze belastingdruk weer ingedamd en kwam de druk in de periode 2015–2017 gemiddeld op een lager niveau uit dan in de crisisjaren.

Welvaart in Nederland 2019 bevat deels een andere focus op de welvaartsthema’s dan eerdere edities. Zo wordt de inkomensongelijkheid langs de lijnen van vorming en herverdeling van het inkomen gepresenteerd. Daarmee wordt zichtbaar gemaakt in welke mate het verstrekken van uitkeringen, het heffen van premies en het innen van inkomstenbelasting bijdragen aan de vermindering van de inkomensongelijkheid. Ook wordt uitgebreider ingegaan op de inkomens- en vermogenspositie van de verschillende groepen werkenden, onder meer zijn armoederisico’s in kaart gebracht. Daarnaast is er nadrukkelijker aandacht gegeven aan regionale verdelingen van de welvaartsthema’s.

In Welvaart in Nederland 2019 wordt per onderwerp doorgelinkt naar alle relevante, onderliggende tabellen zoals die via StatLine, de elektronische databank van het CBS (www.cbs.nl), beschikbaar worden gesteld.

Directeur-Generaal

Dr. T.B.P.M. Tjin-A-Tsoi

Den Haag/Heerlen/Bonaire, juni 2019