Overzicht gebruik coronasteun­maatregelen

Dit hoofdstuk geeft een overzicht van het gebruik van steunmaatregelen door bedrijven in Nederland. Er wordt ingegaan op zowel het totale gebruik vanaf maart 2020 tot en met juni 2022, als het gebruik per periode. Daarnaast wordt onderscheid gemaakt naar bedrijfstak en bedrijfsgrootte. Tot slot zal ingegaan worden op geldbedragen die met de steun zijn gemoeid en op regionale verschillen. Op meer specifieke details per regeling wordt ingegaan in hoofdstuk 4 en 5.

3.1Mate van gebruik

Ruim een op de drie bedrijvennoot1 in Nederland heeft tijdens de coronacrisis gebruik gemaakt van minimaal een van de steunregelingen. Dat zijn in totaal bijna 652 duizend bedrijven. De vier meest gebruikte en grootste soorten regelingen zijn de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo),noot2 het bijzonder uitstel van belastingbetaling, de vastelastenregelingen (TOGS of TVL) en de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW). Van alle bedrijven maakten de meesten gebruik van de Tozo-regeling (18 procent). Deze regeling was specifiek bedoeld voor kleine zelfstandig ondernemers. Ruim driekwart van alle bedrijven in Nederland is een zelfstandig ondernemer. Krediet- en garantieregelingen werden relatief veel minder gebruikt (1 procent).

De meeste bedrijven met steun maakten gebruik van één van de vier veelgebruikte regelingen (22 procent van alle bedrijven in Nederland). De overige bedrijven (13 procent) maakten gebruik van een combinatie van twee of drie, of van alle vier de grote soorten regelingen. Hoe meer regelingen, des te minder vaak dit voorkwam.

Toon tabel3.1.1 Bedrijven met gebruik van minstens één coronasteunmaatregel (% bedrijven)Verberg tabel3.1.1 Bedrijven met gebruik van minstens één coronasteunmaatregel (% bedrijven)

3.1.1 Bedrijven met gebruik van minstens één coronasteunmaatregel (% bedrijven)

Soort regeling	Gebruik coronasteunmaatregelen, 30 juni 2022
Minstens één regeling	34,8
	.
Tozo	18,1
Uitstel van belastingbetaling	15,1
Vaste lasten (TOGS of TVL)	12,9
Loonkosten (NOW)	7,3
Krediet- of garantieregeling	0,6
	.
Eén grote regeling	21,5
Twee grote regelingen	8,7
Drie grote regelingen	3,7
Vier grote regelingen	0,8
Bron: CBS, RVO, UWV, Belastingdienst, Techleap, Qredits

Het verloop van het gebruik van de coronasteunmaatregelen wordt in figuur 3.1.2 geschetst aan de hand van de loonkostenvergoeding (NOW), vastelastenregelingen (TOGS of TVL) en Tozo. Vooral aan het begin van de coronacrisis wisten ondernemers niet goed wat de impact zou zijn van de beperkende maatregelen en deed een groot aantal bedrijven een beroep op een van deze drie regelingen. Bij het tweede steunpakket dienden aanzienlijk minder bedrijven een aanvraag in. In het derde kwartaal van 2020 waren er dan ook minder beperkende maatregelen dan in het voorgaande kwartaal. Duidelijk is dat het gebruik van de coronasteunmaatregelen door bedrijven in de tijd samenhangt met de lockdowns en andere beperkende maatregelen. Dit geldt vooral voor de vastelastenregelingen. Tijdens de zomer van 2020 liepen de besmettingen langzaamaan op en in oktober ging Nederland weer gedeeltelijk in lockdown. Hierdoor nam het gebruik van steunregelingen door bedrijven weer toe. Zo nam het aandeel bedrijven met een vastelastenregeling toe van 2 procent in het derde kwartaal van 2020 naar 5 procent in het eerste kwartaal van 2021. Dat is een ruime verdubbeling, wat deels ook verklaard kan worden vanuit het feit dat de voorwaarden voor de regeling waren versoepeld. Ook bij de heropleving van het coronavirus en de beperkende maatregelen in de winter van 2021 liep het beroep op de vastelastenregeling weer op. In de eerste drie maanden van 2022 maakte nog 1,3 procent van de bedrijven gebruik van loonsteun en 1,8 procent van de vastelastenregeling.

Toon tabel3.1.2 Bedrijven met een NOW-, vaste lasten- of Tozo-regeling, maart 2020 - juni 2022 (% bedrijven)Verberg tabel3.1.2 Bedrijven met een NOW-, vaste lasten- of Tozo-regeling, maart 2020 - juni 2022 (% bedrijven)

3.1.2 Bedrijven met een NOW-, vaste lasten- of Tozo-regeling, maart 2020 - juni 2022 (% bedrijven)

Jaar	Kwartaal	Loonkosten (NOW)	Vaste lasten (TOGS of TVL)	Tozo
2020	Tweede kwartaal, 2020	6,5	10,4	16,7
2020	Derde kwartaal, 2020	2,9	2,1	5,8
2020	Vierde kwartaal, 2020	3,6	3,9	6,6
2021	Eerste kwartaal, 2021	3,5	5	6,6
2021	Tweede kwartaal, 2021	2	2,9	3,8
2021	Derde kwartaal, 2021	1,2	1,7	2,4
2021	Vierde kwartaal, 2021	1,8	3,1	.
2022	Eerste kwartaal, 2022	1,3	1,8	.
Bron: CBS, RVO, UWV
Relatieve deelname per aanvraagperiode. Aanvraagperiodes sluiten niet helemaal exact aan op kwartalen, maar zijn per kwartaal weergegeven. Tozo-3 liep twee kwartalen, de relatieve deelname aan Tozo-3 is voor beide kwartalen in de figuur opgenomen.

3.2Gebruik naar bedrijfsgrootte en bedrijfstak

Of bedrijven een beroep deden op de coronasteunregelingen, en zo ja op welke, hangt sterk samen met de omvang van het bedrijf. Bedrijven met één werkzame persoon maakten aanzienlijk minder gebruik van steun dan bedrijven met twee werkzame personen of meer, respectievelijk 30 en 52 procent. Vooral bedrijven met 10 tot 50 werkzame personen (65 procent) en 50 tot 250 werkzame personen (58 procent) deden beroep op steun.

De Tozo-regeling was vooral bedoeld voor kleine zelfstandig ondernemers en dat is ook duidelijk in de cijfers terug te zien: deze werd vooral door bedrijven met één werkzame persoon of met 2 tot 10 werkzame personen gebruikt. De loonkostenvergoeding daarentegen werd met name aangevraagd door middelgrote bedrijven van 10 tot 250 werkzame personen. Deze regeling is bedoeld om werkgevers te steunen, zodat zij het loon van werknemers door konden betalen bij verminderde inkomsten. Ook maakten middelgrote bedrijven relatief het vaakst gebruik van uitstel van belastingbetaling. Een tegemoetkoming voor vaste lasten werd relatief het vaakst door de wat kleinere bedrijven van 2 tot 10 en van 10 tot 50 werkzame personen aangevraagd.

Toon tabel3.2.1 Gebruik coronasteunmaatregelen naar grootteklasse (% bedrijven)Verberg tabel3.2.1 Gebruik coronasteunmaatregelen naar grootteklasse (% bedrijven)

3.2.1 Gebruik coronasteunmaatregelen naar grootteklasse (% bedrijven)

	1 wp	2 tot 10 wp	10 tot 50 wp	50 tot 250 wp	250 wp of meer
Totaal regelingen	30	49,8	64,9	58,2	43,1
	.	.	.	.	.
Loonkosten (NOW)	1,1	25	52	44,8	30,9
Uitstel van belastingbetaling	12,4	21,6	42,4	41	33
Vaste lasten (TOGS of TVL)	8,2	29,7	31,3	19,7	10,5
Tozo	18,8	18,1	4,1	0,2	.
Krediet- of garantieregeling	0,3	1,4	3,4	2,2	0,9
Bron: CBS, RVO, UWV, Belastingdienst, Techleap, Qredits

Niet alle bedrijfstakken werden in dezelfde mate getroffen door de maatregelen om het coronavirus in te dammen. Tijdens de verschillende lockdowns werden sommige bedrijfstakken, zoals de horeca en niet-essentiële winkels, volledig of deels gesloten. Daarnaast had de anderhalvemetersamenleving veel impact op contactberoepen. Een uitsplitsing naar bedrijfstak laat dan ook zien dat vooral horecabedrijven beroep deden op een of meer van de steunmaatregelen (77 procent). Ook meer dan de helft van de bedrijven in de overige dienstverlening (zoals kappers en schoonheidssalons) en vervoer en opslag (waaronder taxi’s) maakten gebruik van een steunregeling. In de cultuur, sport en recreatie en handel (waaronder zowel winkels als groothandels) gold dit voor bijna de helft van de bedrijven (45 procent, respectievelijk 42 procent). In de financiële dienstverlening deden bedrijven naar verhouding het minst vaak beroep op coronasteun (13 procent).

Toon tabel3.2.2 Gebruik coronasteunmaatregelen naar bedrijfstak (% bedrijven)Verberg tabel3.2.2 Gebruik coronasteunmaatregelen naar bedrijfstak (% bedrijven)

3.2.2 Gebruik coronasteunmaatregelen naar bedrijfstak (% bedrijven)

Bedrijfstak	Aandeel bedrijven met een regeling
Horeca	76,7
Overige dienstverlening	52,9
Vervoer en opslag	50,5
Cultuur, sport en recreatie	45,1
Handel	42,3
Verhuur en overige zakelijke diensten	40,3
Nijverheid (geen bouw)	37,3
Onderwijs	37,3
Bouwnijverheid	30,8
Informatie en communicatie	27,8
Gezondheids- en welzijnszorg	27,3
Specialistische zakelijke diensten	26,0
Landbouw, bosbouw en visserij	25,8
Verhuur en handel van onroerend goed	21,9
Financiele dienstverlening	12,9
Bron: CBS, RVO, UWV, Belastingdienst, Techleap, Qredits

3.3Totaalbedragen per regeling

Tot en met 30 juni 2022 hebben bedrijven in totaal ongeveer 34 miljard euro ontvangen vanuit de loonkosten- en vastelastenregelingen. Het merendeel daarvan bestond uit de vergoeding voor loonkosten (23,9 miljard). Deze bedragen zijn opgebouwd uit de definitief vastgestelde subsidies op 30 juni 2022 en de op die datum nog niet vastgestelde maar eerder toegekende subsidies.noot3

De totale Tozo-uitgaven bedroegen ongeveer 3,5 miljard euro.noot4 Verder hadden bedrijven medio 2022 in totaal nog 20,8 miljard euro uitstaan aan uitgestelde belastingen. Dit bedrag moet door bedrijven binnen vijf tot zeven jaar afgelost worden. Over de hele periode is ongeveer 47 miljard euronoot5 aan belastingen uitgesteld geweest, waarvan meer dan de helft dus inmiddels al is betaald. Verder stond de overheid garant voor 1,3 miljard euro en verstrekte daarnaast 0,3 miljard euro aan de in deze rapportage opgenomen kredieten.

In de volgende twee hoofdstukken wordt in meer detail op deze bedragen ingegaan. De Tozo wordt hierbij buiten beschouwing gelaten, want het CBS beschikt, anders dan voor de andere regelingen, niet over bedrijfsgegevens met Tozo-bedragen.

3.4Gebruik naar regio

Hieronder wordt een kort beeld geschetst van het gebruik van de regelingen naar regio. Het gaat hierbij om de deelname van bedrijfsvestigingen. Deelname aan de onderzochte regelingen, zoals in de rest van het rapport, wordt in principe op bedrijfsniveau bepaald. Bedrijven kunnen echter uit een of meerdere vestigingen bestaan in verschillende regio’s. Aangenomen is dat als een bedrijf gebruik maakt van een regeling, dit gebruik op alle vestigingen van toepassing is.

Tussen de provincies is er enig verschil in het aandeel bedrijfsvestigingen dat minstens één coronasteunmaatregel gebruikte. Wel wijkt het gebruik per provincie niet veel af van het gemiddelde in Nederland (37 procent). In Limburg en Noord-Holland werd relatief het meest gebruik gemaakt van een van de financiële regelingen (respectievelijk 41 en 40 procent). Van alle provincies deden bedrijfsvestigingen in Utrecht (33 procent) en Drenthe (34 procent) het minst vaak een beroep op steun.

Toon tabel3.4.1 Gebruik coronasteunmaatregelen naar provincie (% bedrijfsvestigingen)Verberg tabel3.4.1 Gebruik coronasteunmaatregelen naar provincie (% bedrijfsvestigingen)

3.4.1 Gebruik coronasteunmaatregelen naar provincie (% bedrijfsvestigingen)

Regio	Aandeel bedrijven met een regeling
Nederland	36,8
	.
Limburg	40,8
Noord-Holland	40,3
Flevoland	38,8
Zuid-Holland	37,6
Zeeland	37,4
Overijssel	36,2
Groningen	35,4
Noord-Brabant	35,2
Fryslân	34,3
Gelderland	34,1
Drenthe	34
Utrecht	33,3
Bron: CBS, RVO, UWV, Belastingdienst, Techleap, Qredits

De verschillen in het gebruik van coronasteunmaatregelen per gemeente zijn groter dan op provinciaal niveau. Het hoogst is het gebruik op de Waddeneilanden, Vlieland, Ameland, Terschelling en Schiermonnikoog (55 tot 63 procent van alle bedrijfsvestigingen). In Noord-Holland springen er vooral een aantal steden uit zoals Amsterdam, Beverwijk en Zandvoort (ongeveer 45 procent). Ook in Limburg zijn er twee steden, Valkenburg aan de Geul en Vaals, waar ruim 45 procent van de vestigingen een beroep deed van coronasteun. Van alle gemeenten in Nederland was het gebruik het laagst in Rozendaal en Lopik, met respectievelijk 21 en 22 procent.

Toon tabel3.4.2 Gebruik coronasteunmaatregelen naar gemeenteVerberg tabel3.4.2 Gebruik coronasteunmaatregelen naar gemeente

3.4.2 Gebruik coronasteunmaatregelen naar gemeente

	Totaal
Aa en Hunze	28,9
Aalsmeer	39,3
Aalten	33,8
Achtkarspelen	30,9
Alblasserdam	35
Albrandswaard	33,2
Alkmaar	39,3
Almelo	43,6
Almere	41
Alphen-Chaam	30
Alphen aan den Rijn	32,9
Altena	28,3
Ameland	56,6
Amersfoort	35,8
Amstelveen	36,4
Amsterdam	46
Apeldoorn	38
Appingedam	41,3
Arnhem	39,8
Assen	38,1
Asten	33,6
Baarle-Nassau	35,4
Baarn	32,9
Barendrecht	39,3
Barneveld	28,3
Beek	44,4
Beekdaelen	37,5
Beemster	28,8
Beesel	37
Berg en Dal	32,9
Bergeijk	30,2
Bergen (L.)	35,9
Bergen (NH.)	35,7
Bergen op Zoom	38,6
Berkelland	33,4
Bernheze	31,6
Best	34,3
Beuningen	33,2
Beverwijk	45,9
Bladel	35,1
Blaricum	30,3
Bloemendaal	27,2
Bodegraven-Reeuwijk	29,5
Boekel	30,9
Borger-Odoorn	30,8
Borne	38,2
Borsele	31,5
Boxmeer	34,6
Boxtel	32,6
Breda	36,9
Brielle	35,5
Bronckhorst	30,2
Brummen	31,7
Brunssum	42,9
Bunnik	29,3
Bunschoten	32
Buren	27,9
Capelle aan den IJssel	38,1
Castricum	31,9
Coevorden	31,3
Cranendonck	35,7
Cuijk	36,1
Culemborg	33,2
Dalfsen	26,4
Dantumadiel	29,1
De Bilt	28,4
De Fryske Marren	32,7
De Ronde Venen	32,3
De Wolden	25,5
Delft	36,2
Delfzijl	36,5
Den Helder	39,9
Deurne	33,7
Deventer	37,8
Diemen	41,5
Dinkelland	34,6
Doesburg	36,8
Doetinchem	42
Dongen	32,6
Dordrecht	38,4
Drechterland	30,2
Drimmelen	31,2
Dronten	35,7
Druten	30
Duiven	37,1
Echt-Susteren	38,1
Edam-Volendam	28,2
Ede	30
Eemnes	29,1
Eersel	30,2
Eijsden-Margraten	38,6
Eindhoven	40
Elburg	28,7
Emmen	38,7
Enkhuizen	38,8
Enschede	42
Epe	33,2
Ermelo	33,1
Etten-Leur	35,6
Geertruidenberg	36,9
Geldrop-Mierlo	33,5
Gemert-Bakel	32,3
Gennep	33,7
Gilze en Rijen	36,1
Goeree-Overflakkee	34
Goes	38,4
Goirle	31,5
Gooise Meren	33,7
Gorinchem	38,8
Gouda	34,5
Grave	32,2
Groningen	38,2
Gulpen-Wittem	42
Haaksbergen	36,3
Haaren	28,2
Haarlem	39,3
Haarlemmermeer	38,2
Halderberge	34,4
Hardenberg	31
Harderwijk	37,4
Hardinxveld-Giessendam	24,2
Harlingen	39,5
Hattem	33
Heemskerk	33,8
Heemstede	32,1
Heerde	31
Heerenveen	36
Heerhugowaard	38,1
Heerlen	43,8
Heeze-Leende	30,8
Heiloo	29,1
Hellendoorn	31,7
Hellevoetsluis	37,5
Helmond	37,4
Hendrik-Ido-Ambacht	31,8
Hengelo	41,4
Het Hogeland	32,7
Heumen	32,7
Heusden	33,6
Hillegom	36
Hilvarenbeek	30,5
Hilversum	36,1
Hoeksche Waard	31,1
Hof van Twente	36,9
Hollands Kroon	33,2
Hoogeveen	35,8
Hoorn	39,6
Horst aan de Maas	40,3
Houten	28
Huizen	32
Hulst	39,3
IJsselstein	31,5
Kaag en Braassem	30
Kampen	31,5
Kapelle	31
Katwijk	34,4
Kerkrade	42,7
Koggenland	27,2
Krimpen aan den IJssel	29,9
Krimpenerwaard	26,4
Laarbeek	31,5
Landerd	29,9
Landgraaf	42,1
Landsmeer	40,1
Langedijk	33,9
Lansingerland	30,6
Laren	35
Leeuwarden	38,7
Leiden	35,6
Leiderdorp	33,6
Leidschendam-Voorburg	34,8
Lelystad	40,9
Leudal	36,7
Leusden	31,3
Lingewaard	32,7
Lisse	35,8
Lochem	33,3
Loon op Zand	35,7
Lopik	22,3
Loppersum	25
Losser	37,5
Maasdriel	30,4
Maasgouw	35,7
Maassluis	36,3
Maastricht	44,9
Medemblik	30,9
Meerssen	37,2
Meierijstad	32,7
Meppel	38,5
Middelburg	38,3
Midden-Delfland	25,4
Midden-Drenthe	28,6
Midden-Groningen	34,5
Mill en Sint Hubert	32,6
Moerdijk	35,5
Molenlanden	24,4
Montferland	35,6
Montfoort	27,5
Mook en Middelaar	31,1
Neder-Betuwe	25,5
Nederweert	33,8
Nieuwegein	37,7
Nieuwkoop	28,1
Nijkerk	31,8
Nijmegen	38,6
Nissewaard	38,5
Noardeast-Fryslân	31,7
Noord-Beveland	39,5
Noordenveld	32,9
Noordoostpolder	34,9
Noordwijk	38,3
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	31,7
Nunspeet	29,9
Oegstgeest	27,4
Oirschot	31,2
Oisterwijk	32,9
Oldambt	37,8
Oldebroek	27,5
Oldenzaal	43,1
Olst-Wijhe	28,3
Ommen	30,6
Oost Gelre	35,1
Oosterhout	35,6
Ooststellingwerf	28,8
Oostzaan	36,3
Opmeer	27,2
Opsterland	28,6
Oss	35,7
Oude IJsselstreek	35,9
Ouder-Amstel	39,3
Oudewater	25
Overbetuwe	32,8
Papendrecht	33,1
Peel en Maas	38,3
Pekela	30,4
Pijnacker-Nootdorp	28,3
Purmerend	42
Putten	27,2
Raalte	31,9
Reimerswaal	29,9
Renkum	29,6
Renswoude	28,9
Reusel-De Mierden	37,2
Rheden	33
Rhenen	28,8
Ridderkerk	40
Rijssen-Holten	32,1
Rijswijk	37,9
Roerdalen	33,1
Roermond	44,7
Roosendaal	38,2
Rotterdam	43
Rozendaal	21,1
Rucphen	31,5
's-Gravenhage	43,4
's-Hertogenbosch	36,7
Schagen	34,6
Scherpenzeel	26,6
Schiedam	41,1
Schiermonnikoog	55,2
Schouwen-Duiveland	39,9
Simpelveld	37,7
Sint-Michielsgestel	29,3
Sint Anthonis	33,7
Sittard-Geleen	41,6
Sliedrecht	32
Sluis	44,4
Smallingerland	37,9
Soest	34,4
Someren	31
Son en Breugel	35,5
Stadskanaal	35,9
Staphorst	24,2
Stede Broec	32,8
Steenbergen	35,6
Steenwijkerland	32,7
Stein	40,2
Stichtse Vecht	31,9
Súdwest-Fryslân	32,9
Terneuzen	38,2
Terschelling	55,9
Texel	46,7
Teylingen	31,8
Tholen	32,4
Tiel	39
Tilburg	36,6
Tubbergen	33,3
Twenterand	35,4
Tynaarlo	33,1
Tytsjerksteradiel	29,7
Uden	37,3
Uitgeest	27,5
Uithoorn	37,6
Urk	33,2
Utrecht	37
Utrechtse Heuvelrug	28,4
Vaals	46,3
Valkenburg aan de Geul	46,7
Valkenswaard	38,5
Veendam	38,9
Veenendaal	34,3
Veere	37,9
Veldhoven	36
Velsen	34,7
Venlo	41,3
Venray	42,6
Vijfheerenlanden	29,6
Vlaardingen	40,3
Vlieland	62,5
Vlissingen	41,3
Voerendaal	35,7
Voorschoten	33
Voorst	30,4
Vught	32,4
Waadhoeke	30,1
Waalre	31,5
Waalwijk	38,9
Waddinxveen	32,2
Wageningen	31,5
Wassenaar	30,2
Waterland	36
Weert	40,4
Weesp	39,7
West Betuwe	29,2
West Maas en Waal	31,9
Westerkwartier	29,1
Westerveld	31,9
Westervoort	37,2
Westerwolde	29,6
Westland	33,8
Weststellingwerf	29,7
Westvoorne	30,4
Wierden	35,3
Wijchen	36,3
Wijdemeren	31,7
Wijk bij Duurstede	29,9
Winterswijk	39,6
Woensdrecht	37,6
Woerden	31,7
Wormerland	30,8
Woudenberg	26,3
Zaanstad	39,7
Zaltbommel	31,9
Zandvoort	44,9
Zeewolde	33,4
Zeist	32,1
Zevenaar	37
Zoetermeer	36
Zoeterwoude	28,3
Zuidplas	30,4
Zundert	30,5
Zutphen	39,9
Zwartewaterland	31,9
Zwijndrecht	35,9
Zwolle	37,6
Bron: CBS, RVO, UWV, Belastingdienst, Techleap, Qredits

Zoals in paragraaf 3.2 is getoond, ontvingen bedrijven en dus ook bedrijfsvestigingen in de horeca, overige persoonlijke dienstverlening, vervoer en opslag en cultuur het vaakst steun via een of meer regelingen. Ook zijn er bedrijfstakken zoals de financiële dienstverlening die weinig of geen beroep deden op steun. Verschillen tussen regio’s zouden dan ook kunnen samenhangen met verschillen in de zogeheten sectorstructuur, ofwel het meer voorkomen van bepaalde bedrijfstakken en grootteklassen in de regio’s. In Limburg zijn er bijvoorbeeld relatief veel bedrijfsvestigingen in de horeca en de overige persoonlijke dienstverlening en tevens relatief veel bedrijven met twee of meer werkzame personen. Als hiermee rekening wordt gehouden, ofwel wordt gecorrigeerd voor de sectorstructuur, dan wijkt Limburg in het gebruik van de regelingen niet meer duidelijk af van het Nederlandse gemiddelde. Dit gaat echter lang niet voor alle regio’s op. In Noord-Holland, waaronder Amsterdam, blijft het verschil met het Nederlandse gemiddelde overeind, ook als er met de sectorstructuur rekening wordt gehouden. Vrijwel alle bedrijfstakken in die regio doen een groter dan gemiddeld beroep op de steunmaatregelen. De verschillen in sectorstructuur per regio bieden over het geheel genomen geen afdoende verklaring voor verschillen tussen regio’s in het gebruik van steunmaatregelen.