Onderzoeksverantwoording
Dit rapport is tot stand gekomen in het kader van het BAT-lab, het beleidsanalyse-laboratorium van het Directoraat-Generaal voor Bedrijfsleven en Innovatie (DG B&I) van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Daarin wordt samengewerkt door het Centraal Bureau voor de Statistiek, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en het Beleidsanalyseteam van DG B&I. Centraal in deze samenwerking staan beleidsgedreven analyses op basis van microdata.
Informatieverzameling door het CBS
Het coronavirus en het coronabeleid hadden een grote invloed op de economie. Sommige bedrijfstakken ondervonden veel minder vraag, ervaarden problemen in de toeleveringsketen of moesten van de overheid tijdelijk hun deuren sluiten. Om ondernemers, werkgevers, werknemers en bedrijven te ondersteunen voerde het kabinet steunmaatregelen in.
Bovenstaande ontwikkelingen beïnvloedden de sociale zekerheid, economische groei en de financiële positie van bedrijven en de overheid. Het CBS heeft de wettelijke taak hier statistieken over te maken en heeft daarvoor data nodig. Data over het gebruik van steunmaatregelen is voor sommige statistieken essentieel. Denk hierbij bijvoorbeeld aan statistieken over de financiële positie van ondernemingen en de overheid. Om die reden vroeg het CBS aan de uitvoeringsorganisaties van de belangrijkste steunmaatregelen om deze data aan het CBS te leveren.
Aanleiding voor monitoring steunmaatregelen
Om meer inzicht te krijgen in de impact van de coronacrisis op het bedrijvenbeleid ontstond bij EZK in dezelfde periode de behoefte om te monitoren welke typen bedrijven gebruik maken van de verschillende steunmaatregelen. Op verzoek van EZK en in samenwerking met de verschillende uitvoeringsinstanties heeft het CBS de dataverzameling uitgebreid met andere regelingen gerelateerd aan het bedrijvenbeleid van EZK. De gecombineerde informatie is vervolgens omgezet in een systeem waarmee de deelname aan de steunmaatregelen kon worden gevolgd. Het bestaande samenwerkingsverband BAT-lab maakte het mogelijk direct na het begin van de invoering van de eerste regelingen, te starten met de monitoring.
Monitor steunmaatregelen
Van 28 mei 2020 tot en met 21 februari 2022 verscheen tien keer eerder een monitor in de vorm van een tabellenset.noot1 In deze tabellensets is het gebruik van de verschillende regelingen en de daaraan verbonden bedragen in beeld gebracht naar bedrijfstak, bedrijfsgrootte, bedrijfsleeftijd en het aandeel snelgroeiende bedrijven. Daarnaast laten de tabellen zien of bedrijven gebruik maken van dezelfde type regelingen in opeenvolgende tijdvakken en of ze verschillende soorten regelingen met elkaar combineren (bijvoorbeeld subsidies, garanties en uitstel van betaling). Ook is regelmatig opgenomen hoe het de bedrijven vergaat, door een koppeling te maken met de omzet- of baanontwikkeling in een verslagkwartaal. Hierbij zijn gebruikers en niet-gebruikers van steunmaatregelen tegen elkaar afgezet.
Het gebruik van de regelingen naar regio is in een aparte tabellenset in beeld gebracht. Tevens zijn er twee aanvullende tabellensets opgesteld met een overzicht van de bedrijven in de culturele en creatieve sector, respectievelijk de sport en hun deelname aan de verschillende regelingen. Deze aanvullende tabellen zijn samengesteld op verzoek van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW), respectievelijk het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
Elk van de tien tabellensets is vergezeld gegaan van een CBS-nieuwsbericht met een korte analyse van de belangrijkste actuele bevindingen van dat moment. Tegelijkertijd heeft het ministerie van EZK steeds een beschrijving van de resultaten en een aantal toelichtende analyses gepubliceerd, op basis van de tabellensets van het CBS. Zie daarvoor: bedrijvenbeleidinbeeld.nl.noot2
Analyse steunmaatregelen
Naast eerder genoemde publicaties heeft het BAT-lab op basis van de verzamelde gegevens tot nu toe drie verdiepende studies gepubliceerd.noot3 Zo is onderzocht hoe innovatie-inspanningen, productiviteit, solvabiliteit en liquide middelen van bedrijven voor de start van de coronacrisis de kans beïnvloeden dat bedrijven gebruik maken van steun. In de tweede studie is nagegaan in welke mate banen in stand zijn gebleven door de NOW en welke gevolgen dit op korte termijn had voor de verhouding tussen de vaste en tijdelijke werkgelegenheid. De derde studie betrof een onderzoek naar de invloed van coronasteunmaatregelen op bedrijfsopheffingen.
Beschikbaarstelling microdata steunmaatregelen
Onder voorwaarden kunnen andere instanties microdata gebruiken om zelf onderzoek te doen via de Remote Access (RA) faciliteit van het CBS.noot4 De microdatabestanden over steunmaatregelen worden ook via RA beschikbaar gesteld. Zo kunnen deze bestanden breder worden gebruikt voor nadere analyses. Daarnaast biedt deze data-infrastructuur de basis voor een evaluatie van het noodpakket (zie ook hoofdstuk 6). Onder andere de Algemene Rekenkamer, het Centraal Planbureau, De Nederlandse Bank, het ministerie van Financiën, Erasmus Universiteit Rotterdam-Rotterdam School of Management en SEO Economisch Onderzoek hebben al onderzoek uitgevoerd met deze microdata.noot5
Verantwoording brondata en datakoppelingen van dit rapport
Dit rapport is gebaseerd op de informatie uit de elfde tabellensetnoot6 en vormt samen met die tabellenset de elfde monitor.noot7 De gegevens in deze rapportage gaan over het gebruik van de coronasteunmaatregelen zoals bekend op 30 juni 2022. Op het moment van publicatie zijn dit de meest actuele beschikbare integrale gegevens. Een overzicht van de gebruikte steunmaatregelen en de verstrekker van de onderliggende data staat in Tabel B1.1.
| Regeling | Uitvoeringsorganisatie |
|---|---|
Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid (NOW)
|
UWV |
| Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren COVID-19 (TOGS) | RVO |
Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL)
|
RVO |
Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo)
|
Gemeenten |
| Bijzonder uitstel van belastingbetaling | Belastingdienst |
| Verruimde Borgstelling MKB-kredieten in verband met corona (BMKB-C) | RVO |
| Klein Krediet Corona (KKC) | RVO |
| Verruimde Garantie Ondernemingsfinanciering in verband met corona (GO-C) | RVO |
| Verruimde Borgstellingskrediet voor de Landbouw in verband met corona (BL-C) | RVO |
| Corona-overbruggingslening (COL) | Techleap (ROMs) |
| Regeling uitstel van aflossing en overbruggingskrediet | Qredits |
Bedrijven worden door uitvoeringsinstanties geregistreerd als juridische- of administratieve eenheid. Bij RVO, Techleap en Qredits is dit het registratienummer bij de Kamer van Koophandel (KVK), bij het UWV is dit het loonheffingsnummer en bij de Belastingdienst is dit het fiscale nummer. Deze eenheden in de databestanden zijn door het CBS gekoppeld aan zogeheten economische bedrijfseenheden (BE) in het Algemeen Bedrijven Register (ABR) van het CBS. Met de BE kan daarna de koppeling gemaakt worden naar andere dataregisters van het CBS over bedrijven.
De koppeling van de Tozo, een registratie op het niveau van huishoudens, is op bovenstaande een uitzondering. De personen in het huishouden worden via een CBS-register met eigenaren van bedrijven gekoppeld aan bedrijfseenheden. Het gebruik van Tozo door ‘bedrijven’, zoals in de tabellen en in dit rapport weergegeven, mag dan ook alleen als indicatief worden beschouwd.
Meer informatie over de data, de koppelingen, de bronnen en de daarbij horende begrippen is te vinden in de technische toelichting van de elfde tabellenset.