Inleiding

Zelden is een economisch jaar zo snel vergeten als 2019. Dat het bbp voor het zesde jaar achtereen groeide, leek eind maart 2020 al weer ver achter ons. We zaten midden in de eerste gedeeltelijke lockdown, en hadden de handen vol aan de bestrijding van het virus én de financiële consequenties van die bestrijding. Het tweede kwartaal kende de sterkste krimp ooit gemeten. Ook bij het verschijnen van deze publicatie is zowel de strijd tegen het virus als de bezwering van de economische crisis nog volop gaande.

Ter wille van de actualiteit is deze versie van De regionale economie anders dan anders. De beschrijving van de regionale economie en de regionale arbeidsmarkt in 2019 blijven dit jaar beperkt tot twee hoofdstukken. Daarna wordt in bijzondere hoofdstukken aandacht besteed aan de coronacrisis. Allereerst wordt stilgestaan bij de regionale verschillen in de crisis ten aanzien van de economie en de arbeidsmarkt. Vervolgens komen de regionale verschillen aan de orde in het gebruik van de speciale steunmaatregelen waarop bedrijven een beroep kunnen doen. Ten slotte wordt kort ingegaan op het gebruik van logiesaccommodaties zoals hotels, campings en vakantiehuisjes gedurende dit jaar.

De oorsprong van deze publicatiereeks ligt in de regionale rekeningen, een onderdeel van de nationale rekeningen, het stelsel waarmee onder meer het bruto binnenlands product wordt berekend. Normaal gesproken publiceren de regionale rekeningen alleen jaarcijfers. Met het oog op de crisis en op de behoefte aan regionale informatie hierover is besloten dit jaar ook regionale cijfers op kwartaalbasis te maken, op basis van een nieuwe methode. Deze cijfers liggen ook aan de basis van het artikel over de regionale economische verschillen.

1.1De regionale rekeningen

De regionale rekeningen leveren regionale cijfers over de economische groei, het bruto binnenlands product (bbp), het bbp per hoofd van de bevolking, de werkgelegenheid, de verdeling van de toegevoegde waarde over de bedrijfstakken en de bijdrage van iedere bedrijfstak aan het bbp. De regionale rekeningen zijn gebaseerd op de nationale rekeningen die de boekhouding vormen van de Nederlandse economie.

Daarnaast bieden de regionale rekeningen gegevens over de investeringen per regio en de regionale inkomensverdeling van de sector huishoudens. De regionale gegevens zijn uitsluitend beschikbaar op jaarbasis; ze sluiten aan op de jaarcijfers van de nationale rekeningen. De gegevens voor 2019 zijn voorlopig; dit wordt in grafieken en tabellen aangegeven met een sterretje achter het jaartal. Alle gegevens van de regionale rekeningen zijn opgenomen in de CBS-database StatLine (thema Macro-economie/nationale rekeningen/overige rekeningen). Deze is ook toegankelijk via de website www.cbs.nl.

1.2Over De regionale economie 2019

Hoofdstukken 2 en 3 zijn gebaseerd op de regionale rekeningen. Hoofdstuk 2 bespreekt de regionale economische groei in 2019 voor de provincies, de vier grote steden en de COROP-plusgebieden. Daarnaast wordt ingegaan op de productiestructuur van de provincies. Hoofdstuk 3 beschrijft de arbeidsmarkt in de verschillende provincies aan de hand van de werkgelegenheid en werkzame personen — zowel werknemers als zelfstandigen. Regionale werkloosheid komt ook aan bod, evenals de spanning op de arbeidsmarkt.

In hoofdstuk 4 wordt stilgestaan bij de regionale verschillen in de coronacrisis ten aanzien van economie en arbeidsmarkt. In welke regio’s krompen de economie en de werkzame beroepsbevolking het sterkst? Hierbij worden cijfers gepresenteerd tot en met het derde kwartaal. Om te kijken of er een verband bestaat met de medische aspecten van de coronacrisis worden ook regionale sterftecijfers gepresenteerd.

Hoofdstuk 5 gaat in op regionale verschillen in de speciale regelingen waarop bedrijven een beroep konden of kunnen doen. In welke regio’s wordt hier het meest gebruik van gemaakt? Bestaat er een verband met de economische structuur van de regio’s.

In hoofdstuk 6 ten slotte wordt kort ingegaan op het gebruik van logiesaccommodaties in 2020. Een tijd lang waren veel logiesaccommodaties gesloten, in sommige veiligheidsregio’s zelfs alle. In de zomer waren sommige logiesaccommodaties echter populair, want Nederlanders meden massaal het buitenland en hadden toch behoefte aan een vakantiebestemming. De buitenlanders bleven echter weg en hotels hadden het zwaar Wat was van dit alles het resultaat op regionaal niveau?

1.3Overige regionale statistieken

Naast de regionale rekeningen publiceert het CBS nog veel meer statistieken — over uiteenlopende thema’s — op regionaal niveau: geregionaliseerde gegevens uit de Conjunctuurenquête Nederland, het Grensdataportaal (een samenwerking tussen het CBS, regionale Duitse statistische bureaus en de Nationale Bank van België) en de Landelijk Monitor Leegstand.

Met de toegenomen behoefte om datagedreven en evidence-based te werken, werken veel gemeenten samen met het CBS in Urban Data Centres (UDC’s). Binnen een UDC bundelen een gemeente en het CBS hun krachten om lokale beleidsvragen te beantwoorden.

Ten slotte onderzoekt het CBS in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit ook hoe brede welvaart en duurzaamheid regionaal gemeten kunnen worden.