Stalking door ex-partner
Bijna zes op de tien personen van 16 jaar of ouder geven aan dat zij in het verleden een (andere) relatie hebben gehad; ruim vier op de tien zeggen geen eerdere relatie te hebben gehad, met name jongeren. Sommige personen die een relatie hadden krijgen te maken met stalking door hun ex-partner, dat wil zeggen dat zij herhaaldelijk en opzettelijk door hem of haar worden lastiggevallen. Deze structurele vorm van intimidatie staat in dit hoofdstuk centraal. Stalking kan ook plaatsvinden door andere personen. Dit is in dit onderzoek niet meegenomen. Er wordt dus geen volledig beeld geschetst van de prevalentie van stalking in Nederland, maar enkel van stalking door een ex-partner.
5.1Slachtofferschap stalking door ex-partner
In 2022 gaf 7 procent van de 16‑plussers met een ex-partner aan in de afgelopen vijf jaar door hem of haar gestalkt te zijn en 2 procent was hier in de afgelopen 12 maanden slachtoffer van (omgerekend ruim 170 duizend personen).noot1 Het stalken vindt het vaakst plaats in de vorm van het regelmatig ontvangen van berichtjes en mailtjes (1 procent) en telefoontjes (1 procent) van de ex-partner. Andere vormen van stalking zoals alles volgen of in de gaten houden, opwachten bij woning, werk of school, ongewenst cadeautjes sturen, auto of woning proberen binnen te gaan, bespioneren, of vreemde voorwerpen achterlaten vinden minder vaak plaats. Het percentage dat aangeeft in de afgelopen 12 maanden met stalking door een ex-partner te maken te hebben gehad, is niet veranderd tussen 2020 en 2022 (in beide jaren 2 procent). Ook het percentage dat zegt in de afgelopen vijf jaar door een ex-partner gestalkt te zijn is in 2022 met 7 procent vergelijkbaar met dat van 2020 (6 procent).
| 2022 | 2020 | |
|---|---|---|
| Stalking ex-partner totaal | 2,1 | 2,4 |
| waarbij de ex-partner ongewenst: | . | . |
| Regelmatig berichten of e-mails stuurde | 1,2 | 1,5 |
| Regelmatig belde | 1,0 | 1,3 |
| Alles volgde of in de gaten hield | 0,5 | 0,6 |
| Regelmatig wachtte bij woning, school of werk | 0,2 | 0,3 |
| Regelmatig kaartjes, bloemen of cadeautjes stuurde | 0,2 | 0,3 |
| Auto of huis is binnengegaan (of poging) | 0,3 | 0,2 |
| Bespioneerde met technologie | 0,2 | 0,1 |
| Vreemde of beangstigende voorwerpen achterliet | 0,1 | 0,1 |
| Bron: CBS, WODC | ||
| 1) Meerdere antwoorden mogelijk. | ||
Slachtoffers stalking door ex-partner naar kenmerken
Van degenen bij wie ooit een relatie is geëindigd verschilt het slachtofferschap van stalken naar leeftijd: hoe ouder, des te kleiner het percentage slachtoffers van stalking door een ex-partner. Zo kreeg 8 procent van de 16- tot 18‑jarigen hier in de afgelopen 12 maanden mee te maken tegen 0,4 procent van de 65‑plussers. Daarnaast worden vrouwen iets vaker gestalkt door een ex-partner dan mannen (3 tegen 2 procent). Stalking treft dan ook vooral jonge vrouwen (10 procent van de 16- tot 18‑jarige vrouwen). Verder krijgen biseksuele vrouwen wat vaker met stalking door een ex-partner te maken dan heteroseksuele personen en homoseksuele mannen.
Vooral alleenstaande ouders hebben last van een ex-partner: 6 procent geeft aan in de afgelopen 12 maanden te zijn gestalkt (zie ook tabel 1b in bijlage A). Personen met een nieuwe partner met wie zij samenwonen hebben hier minder last van: van hen kreeg bijna 1 procent met stalking door een ex-partner te maken. Verder geven personen in huishoudens met een lage welvaart iets vaker aan slachtoffer te zijn geweest dan personen in huishoudens met een hoge welvaart.
| 2022 | ||
|---|---|---|
| Totaal, | 2,1 | |
| Geslacht | Vrouwen, Geslacht | 2,7 |
| Geslacht | Mannen, Geslacht | 1,5 |
| Leeftijd | 16 tot 18 jaar, Leeftijd | 7,9 |
| Leeftijd | 18 tot 24 jaar, Leeftijd | 5,3 |
| Leeftijd | 24 tot 45 jaar, Leeftijd | 2,4 |
| Leeftijd | 45 tot 65 jaar, Leeftijd | 1,8 |
| Leeftijd | 65 jaar of ouder, Leeftijd | 0,4 |
| Seksuele orientatie | Homoseksuele mannen, Seksuele orientatie | 1,3 |
| Seksuele orientatie | Homoseksuele vrouwen, Seksuele orientatie | 2,6 |
| Seksuele orientatie | Biseksuele mannen, Seksuele orientatie | 2,5 |
| Seksuele orientatie | Biseksuele vrouwen, Seksuele orientatie | 5,4 |
| Seksuele orientatie | Heteroseksuele mannen, Seksuele orientatie | 1,4 |
| Seksuele orientatie | Heteroseksuele vrouwen, Seksuele orientatie | 2,4 |
| Bron: CBS, WODC | ||
Aantal vormen van stalking door ex-partner
Ongeveer de helft van de slachtoffers van stalking werd in de afgelopen 12 maanden op één manier lastiggevallen door hun ex-partner; de andere helft werd op meerdere manieren gestalkt. Vaak gaat het dan om twee of drie verschillende vormen (43 procent). Zeven procent was slachtoffer van meer dan drie vormen.
| 2022 | |
|---|---|
| 1 vorm | 50,2 |
| 2 - 3 vormen | 42,9 |
| 4 - 5 vormen | 5,1 |
| 6 - 8 vormen | 1,8 |
| Bron: CBS, WODC | |
5.2Stalker: man of vrouw?
In de meeste gevallen was de ex-partner die stalkte een man: twee derde van de personen die hier in de afgelopen 12 maanden mee te maken hebben gehad gaf dit aan. Bij 31 procent ging het om een vrouw en bij 1 procent om een man en een vrouw; 2 procent wilde of kon niet zeggen wat het geslacht van de stalker was.
5.3Gevolgen stalking door ex-partner
Voor de meeste slachtoffers (67 procent) heeft het stalken door de ex-partner gevolgen gehad (zie ook tabel 4 in bijlage A). Vaak gaat het dan om psychische problemen (51 procent) of om relatieproblemen (25 procent). Ruim een kwart (28 procent) geeft aan dat het stalken hen geen problemen heeft opgeleverd. Vijf procent heeft geen antwoord gegeven. Het percentage dat gevolgen heeft ondervonden van het stalken verschilt niet significant tussen mannelijke en vrouwelijke slachtoffers. Wel geven vrouwelijke slachtoffers relatief vaak aan psychische problemen te hebben gehad als gevolg van het stalken (59 procent tegen 35 procent van de mannelijke slachtoffers).
| 2022 | |
|---|---|
| Heeft gevolgen gehad | 67,1 |
| . | |
| Psychische problemen | 51,0 |
| Relatieproblemen | 24,9 |
| Lichamelijk problemen | 14,4 |
| Kon (een tijdje) niet meer werken | 8,6 |
| Problemen met (een deel van) mijn familie | 8,4 |
| Andere problemen met werk en/of opleiding | 7,9 |
| Seksuele problemen | 6,0 |
| Andere problemen | 11,4 |
| Bron: CBS, WODC | |
| 1) Bij het noemen van problemen waren meerdere antwoorden mogelijk. | |
5.4Praten over stalking door ex-partner
Over het stalkgedrag van een ex-partner wordt vaak met anderen gesproken; 91 procent van de slachtoffers heeft hun ervaringen gedeeld (zie ook tabel 5 in bijlage A). Acht procent heeft hierover met niemand gesproken en één procent wil of kan dit niet zeggen.
Met een vriend of vriendin wordt met 62 procent het vaakst gesproken over het stalkgedrag van een ex-partner (63 procent). Ruim 30 procent bespreekt het met de partner, 41 procent zoekt (ook) andere gezins- of familieleden of. Bijna een derde heeft contact gezocht met een hulpverlener zoals een (huis)arts, psycholoog of maatschappelijk werker. Medewerkers van Veilig Thuis worden met 5 procent minder vaak benaderd. Verder heeft 9 procent van de slachtoffers hierover met de politie gepraat. Van alle slachtoffers zegt 6 procent aangifte te hebben gedaan.
| 2022 | |
|---|---|
| Met iemand gepraat | 91,0 |
| . | |
| Vriend/vriendin | 62,5 |
| Ander gezins- of familielid | 41,2 |
| Partner | 32,0 |
| Hulpverlener (bijvoorbeeld (huis)arts, psycholoog) | 31,7 |
| Politie | 9,0 |
| Medewerker van Veilig Thuis | 5,2 |
| Iemand anders | 13,4 |
| Bron: CBS, WODC | |
| 1) Bij het noemen van personen met wie gepraat is waren meerdere antwoorden mogelijk. | |
Noten
Indien een respondent de vraag over slachtofferschap bij een item niet heeft ingevuld wordt verondersteld dat hij/zij dit item niet heeft meegemaakt. Deze veronderstelling zal niet altijd juist zijn omdat sommige slachtoffers om hun moverende redenen die vragen niet hebben willen of kunnen beantwoorden. Wanneer degenen die de vragen niet beantwoord hebben als slachtoffer worden meegeteld, zou het slachtofferpercentage voor stalking in de afgelopen 5 jaar 9 procent bedragen, en het slachtofferpercentage in de afgelopen 12 maanden 5 procent. Zie ook de Onderzoeksverantwoording (in paragraaf 4 het aandachtspunt Ontbrekende waarden).