Online seksuele intimidatie
Vervelende seksueel getinte opmerkingen, ongewenste aanrakingen of gedwongen worden om seksuele dingen te doen: dit zijn allemaal voorbeelden van ongewenst seksueel gedrag. Dit kan thuis of op straat gebeuren (zie hoofdstuk 6) maar ook via het internet, bijvoorbeeld via sociale media, WhatsApp, (video)chat of e-mail. In dit hoofdstuk gaat het over ongewenste seksuele ervaringen op het internet.
7.1Slachtofferschap online seksuele intimidatie
In 2022 gaf ruim een op de tien personen van 16 jaar of ouder (11 procent) aan dat zij in de afgelopen vijf jaar online een of meerdere ongewenste seksuele ervaringen hebben meegemaakt. Ruim 6 procent overkwam dit in de afgelopen 12 maanden; dit zijn ongeveer 930 duizend personen.noot1 Ten opzichte van 2020 is in 2022 zowel het slachtofferschap van online seksuele intimidatie in de afgelopen vijf jaar (9 procent in 2020) als in de afgelopen 12 maanden (5 procent in 2020) toegenomen.
Het maken van seksueel kwetsende opmerkingen of grapjes of het ongewenst naaktfoto’s of seksfilmpjes sturen zijn de vormen van online seksuele intimidatie die het vaakst voorkwamen (beide 3 procent). Ook gebeurde het regelmatig dat iemand bleef aandringen op een date of aandrong op het toesturen van persoonlijke seksuele foto’s of filmpjes (beide 2 procent).
| 2022 | 2020 | |
|---|---|---|
| Online seksuele intimidatie totaal | 6,4 | 5,4 |
| waarbij iemand ongewenst: | . | . |
| Seksueel kwetsende opmerkingen maakte | 3 | 2,1 |
| Naaktfoto's of seksfilmpjes stuurde | 2,5 | 2 |
| Bleef aandringen op een date | 2,1 | 1,8 |
| Vroeg om seksuele foto's of filmpjes | 2,1 | 1,6 |
| Billen, geslachtsdelen of borsten liet zien | 2 | 1,3 |
| Bleef aandringen op seks | 1,2 | 1 |
| Liet zien dat hij/zij masturbeerde | 1,1 | 0,7 |
| Dwong tot het overmaken van geld | 0,5 | 0,8 |
| Dwong tot uitkleden of masturberen | 0,2 | 0,1 |
| Naaktfoto of seksfilmpje verspreidde | 0,1 | 0,1 |
| Een naaktfoto of seksfilmpje maakte | 0,1 | 0,1 |
| Nepnaaktfoto of nepseksfilmpje verspreidde | 0 | 0,1 |
| Bron: CBS, WODC | ||
| 1) Meerdere antwoorden mogelijk. | ||
Slachtoffers online seksuele intimidatie naar kenmerken
Vrouwen geven bijna twee keer zo vaak als mannen aan dat zij in de afgelopen 12 maanden ongewenst seksueel gedrag hebben meegemaakt op internet (8 tegen 4 procent). Daarbij krijgen biseksuele en homoseksuele personen er vaker mee te maken dan heteroseksuele personen. Jongeren zijn duidelijk het vaakst slachtoffer van online seksuele intimidatie, en dan met name jonge vrouwen: 35 procent van de 16- tot 18‑jarige vrouwen en 28 procent van de 18- tot 24‑jarige vrouwen geven aan hier in de afgelopen 12 maanden mee te zijn geconfronteerd, tegen 9 procent van hun mannelijke leeftijdgenoten.
Personen met een partner zijn met ongeveer 3 procent het minst vaak slachtoffer van online seksuele intimidatie, ongeacht of er kinderen in het huishouden zijn. Alleenstaanden (8 procent) en alleenstaande ouders (9 procent) krijgen hier vaker mee te maken (zie ook tabel 1b in bijlage A).
| 2022 | ||
|---|---|---|
| Totaal, | 6,4 | |
| Geslacht | Vrouwen, Geslacht | 8,4 |
| Geslacht | Mannen, Geslacht | 4,4 |
| Leeftijd | 16 tot 18 jaar, Leeftijd | 21,8 |
| Leeftijd | 18 tot 24 jaar, Leeftijd | 18,4 |
| Leeftijd | 24 tot 45 jaar, Leeftijd | 8,3 |
| Leeftijd | 45 tot 65 jaar, Leeftijd | 3,7 |
| Leeftijd | 65 jaar of ouder, Leeftijd | 1,2 |
| Seksuele oriëntatie | Homoseksuele mannen, Seksuele oriëntatie | 26,1 |
| Seksuele oriëntatie | Homoseksuele vrouwen, Seksuele oriëntatie | 14 |
| Seksuele oriëntatie | Biseksuele mannen, Seksuele oriëntatie | 18 |
| Seksuele oriëntatie | Biseksuele vrouwen, Seksuele oriëntatie | 23,1 |
| Seksuele oriëntatie | Heteroseksuele mannen, Seksuele oriëntatie | 3,5 |
| Seksuele oriëntatie | Heteroseksuele vrouwen, Seksuele oriëntatie | 7,2 |
| Bron: CBS, WODC | ||
Aantal vormen van online seksuele intimidatie
Bijna de helft (49 procent) is in de afgelopen 12 maanden slachtoffer geweest van één vorm van online seksuele intimidatie, de overige 51 procent kreeg met meerdere vormen te maken. Bij 30 procent ging het om 2 of 3 vormen en bij 21 procent om meer dan drie vormen.
| 2022 | |
|---|---|
| 1 vorm | 49,3 |
| 2-3 vormen | 30,2 |
| 4-7 vormen | 19,4 |
| meer dan 8 vormen | 1,1 |
| Bron: CBS, WODC | |
7.2Structurele online seksuele intimidatie
Ruim een op de tien slachtoffers (13 procent) van online seksuele intimidatie in de afgelopen 12 maanden heeft structureel, dat wil zeggen minstens één keer per maand, hiermee te maken gehad (zie ook tabel 2 in bijlage A). Dit is 0,8 procent van de bevolking van 16 jaar en ouder, en omgerekend 93 duizend personen. Het gaat naar verhouding vaak om seksueel kwetsende opmerkingen of grapjes, om het laten zien van billen, geslachtsdelen of borsten door de pleger en om het blijven aandringen op seks. Bij 7 procent van de slachtoffers betreft het maandelijkse ervaringen, bij 4 procent wekelijkse ervaringen, en bij 2 procent (bijna) dagelijkse ervaringen.
| (Bijna) dagelijks | Wekelijks | Maandelijks | |
|---|---|---|---|
| Online seksuele intimidatie totaal | 2,2 | 4 | 6,7 |
| waarbij iemand ongewenst: | . | . | . |
| Seksueel kwetsende opmerkingen maakte | 2,3 | 4,4 | 8,8 |
| Billen, geslachtsdelen of borsten liet zien | 1,9 | 2,9 | 8,9 |
| Bleef aandringen op seks | 0,7 | 5,3 | 7,4 |
| Liet zien dat hij/zij masturbeerde | 1 | 2,6 | 8,3 |
| Naaktfoto's of seksfilmpjes stuurde | 1,8 | 3,7 | 6,3 |
| Vroeg om seksuele foto's of filmpjes | 1,9 | 2,9 | 6,1 |
| Bleef aandringen op een date | 0,8 | 2,8 | 3,3 |
| Dwong tot het overmaken van geld | 1,1 | 0 | 3 |
| Bron: CBS, WODC | |||
| 1)Meerdere antwoorden mogelijk. | |||
| 2)De voorvallen 'dwong tot uitkleden of masturberen', 'een naaktfoto of seksfilmpje maakte', 'naaktfoto of seksfilmpje verspreidde' en 'nepnaaktfoto of nepseksfilmpje verspreidde' ontbreken i.v.m. te weinig waarnemingen. | |||
7.3Plegers online seksuele intimidatie
De pleger(s) van online seksueel gedrag behoren vaak niet tot de huiselijke kring van gezin, familie, partner of ex-partner. Bij 92 procent van de slachtoffers komt de pleger van buiten deze kring. Bij 3 procent gaat het wel om een gezins- of familielid of om een (ex)-partner. Eveneens 3 procent geeft aan dat zij met plegers binnen en buiten de huiselijke kring te maken heeft gehad. Een procent heeft geen antwoord gegeven.
Meer dan de helft van de slachtoffers (54 procent) van online seksuele intimidatie geeft aan dat de pleger(s) onbekenden zijn. De rest kent de pleger(s) wel. Het gaat naar verhouding vaak om iemand die ze niet in het echt hebben ontmoet maar enkel via het internet kennen (32 procent), om iemand die ze niet goed kennen zoals een date of iemand die ze net hebben ontmoet (14 procent) of om iemand die ze kennen van het uitgaan of een feestje (13 procent).
Vaak gaat het om mannelijke plegers. Bijna 70 procent van de slachtoffers zegt dat een man of meerdere mannen hen online seksueel geïntimideerd hebben. Bij 10 procent ging het om een vrouwelijke pleger of plegers. Acht procent kreeg te maken met zowel mannelijke als vrouwelijke pleger(s). Verder wil of kan een relatief groot deel van 12 procent niet aangeven wat het geslacht van de pleger(s) is.
| 2022 | |
|---|---|
| Binnen huiselijke kring | . |
| mannelijke partner | 1,4 |
| mannelijke ex-partner | 3,3 |
| vrouwelijke partner | 0,4 |
| vrouwelijke ex-partner | 0,8 |
| vader | 0,3 |
| moeder | 0,1 |
| broer | 0,2 |
| zus | 0,1 |
| zoon | 0,2 |
| dochter | 0,0 |
| ander mannelijke familielid | 0,4 |
| ander vrouwelijke familielid | 0,0 |
| Buiten huiselijke kring | . |
| een onbekende | 53,5 |
| een online kennis, niet in het echt ontmoet | 32,2 |
| een date/iemand die ik net ontmoet had | 13,5 |
| iemand die ik ken van uitgaan of een feestje | 13,0 |
| een goede vriend(in) | 9,1 |
| een collega | 8,0 |
| iemand met wie al seks gehad, zonder relatie | 7,3 |
| een medeleerling of medestudent | 5,4 |
| een teamgenoot | 2,2 |
| mijn leidinggevende | 1,3 |
| mijn arts of zorgverlener | 0,5 |
| mijn coach of trainer | 0,4 |
| een docent | 0,3 |
| een religieus leider | 0,0 |
| iemand anders | 11,7 |
| Bron: CBS, WODC | |
| 1)Meerdere antwoorden mogelijk. | |
7.4Gevolgen online seksuele intimidatie
Drie kwart (76 procent) van de slachtoffers gaf aan geen gevolgen te hebben ondervonden van de ongewenste seksuele ervaringen die zij online hebben opgedaan. Bij 19 procent was dit wel het geval (zie ook tabel 4 in bijlage A). Vijf procent heeft geen antwoord gegeven. Vrouwen geven vaker dan mannen aan gevolgen te hebben ondervonden, respectievelijk 23 en 13 procent.
Het percentage dat gevolgen ondervindt van online seksuele intimidatie verschilt naar de frequentie waarmee dit voorkomt: van de structurele slachtoffers ondervindt 21 procent gevolgen, tegen 11 procent van de incidentele slachtoffers.
Bij 14 procent van de slachtoffers heeft de online seksuele intimidatie geleid tot psychische problemen. Seksuele, relatie- en lichamelijke problemen komen minder vaak voor.
| 2022 | |
|---|---|
| Heeft gevolgen gehad | 19,4 |
| . | |
| Psychische problemen | 13,9 |
| Seksuele problemen | 5,7 |
| Relatieproblemen | 4,6 |
| Lichamelijk problemen | 2,4 |
| Problemen met (een deel van) familie | 1,0 |
| Kon (een tijdje) niet meer werken | 0,7 |
| Andere problemen met werk en/of opleiding | 1,9 |
| Andere problemen | 4,0 |
| Bron: CBS, WODC | |
| 1)Meerdere antwoorden mogelijk. | |
7.5Praten over online seksuele intimidatie
Ruim zes op de tien slachtoffers (63 procent) hebben met iemand gesproken over wat ze op het internet hebben meegemaakt (zie ook tabel 5 in bijlage A). 35 procent heeft deze ervaringen voor zich gehouden en 2 procent wil of kan niet zeggen of ze er met iemand over hebben gepraat. Het percentage dat met iemand gesproken heeft over de ongewenste seksuele gebeurtenissen op het internet verschilt niet tussen structurele en incidentele slachtoffers.
Vooral met personen uit het informele netwerk wordt over online seksuele intimidatie gesproken: 41 procent heeft erover gepraat met een vriend of vriendin, 22 procent met de partner en 12 procent met een ander gezins- of familielid. Met hulpverleners zoals een (huis)arts, psycholoog of maatschappelijk werker (5 procent), het Centrum Seksueel Geweld (0,3 procent), Veilig Thuis (0,2 procent) en met de politie (2 procent) wordt duidelijk minder vaak contact gezocht. Een procent van de slachtoffers zegt aangifte te hebben gedaan.
| 2022 | |
|---|---|
| Met iemand gepraat | 62,8 |
| . | |
| Vriend/vriendin | 40,7 |
| Partner | 21,7 |
| Ander gezins- of familielid | 12,3 |
| Hulpverlener (bijv. (huis)arts, psycholoog) | 5,2 |
| Politie | 1,6 |
| Hulpverlener Centrum Seksueel Geweld | 0,3 |
| Medewerker Veilig Thuis | 0,2 |
| Met iemand anders | 6,6 |
| Bron: CBS, WODC | |
| 1)Meerdere antwoorden mogelijk. | |
Noten
Indien een respondent de vraag over slachtofferschap bij een item niet heeft ingevuld wordt verondersteld dat hij/zij dit item niet heeft meegemaakt. Deze veronderstelling zal niet altijd juist zijn omdat sommige slachtoffers om hun moverende redenen die vragen niet hebben willen of kunnen beantwoorden. Wanneer degenen die de vragen niet beantwoord hebben als slachtoffer worden meegeteld, zou het slachtofferpercentage voor online seksuele intimidatie in de afgelopen 5 jaar 13 procent bedragen, en het slachtofferpercentage in de afgelopen 12 maanden 9 procent. Zie ook de Onderzoeksverantwoording (in paragraaf 4 het aandachtspunt Ontbrekende waarden).