Hoe groeide de arbeidsproductiviteit in de afgelopen 50 jaar?
De arbeidsproductiviteit van de totale economie is de afgelopen vijftig jaar meer dan verdubbeld. Deze toename vond vooral plaats tussen 1974 en 2013, toen deze jaarlijks met gemiddeld 1,5 procent toenam. In de afgelopen tien jaar nam de arbeidsproductiviteit met gemiddeld 0,2 procent per jaar toe.
In 2024 nam de arbeidsproductiviteit met 0,2 procent af. In 2023 daalde de arbeidsproductiviteit aanzienlijk meer, met 1,9 procent. Dit is de op een na grootste daling van de arbeidsproductiviteit van de totale economie in de afgelopen 50 jaar. Alleen in 2009 was (tijdens de financiële crisis) de daling van de arbeidsproductiviteit nog groter, namelijk 2,2 procent.
Verdienstelijking van de economie
De arbeidsproductiviteit van de totale economienoot1 is de toegevoegde waarde per gewerkt uur. Deze kan worden verhoogd door bijvoorbeeld beter opgeleide of meer ervaren werknemers in te zetten, meer machines te gebruiken, of vernieuwingen door te voeren. In de dienstverlening groeit de arbeidsproductiviteit meestal minder sterk, onder andere omdat het in deze bedrijfstakken vaak lastiger is om bijvoorbeeld door technologie te vernieuwen. Het aandeel van dienstverlening in de Nederlandse economie is de afgelopen vijftig jaar steeds groter geworden.
Afbouw gaswinning in Groningen
In bijna alle bedrijfstakken was er minder groei van de arbeidsproductiviteit in de afgelopen tien jaar dan tussen 1974 en 2013. In de delfstoffenwinning was er zelfs krimp. Dit komt door het afbouwen van de gaswinning in Groningen. In het decennium na 2014 daalde de arbeidsproductiviteit binnen deze bedrijfstak gemiddeld met bijna 16 procent per jaar. Voor 2014 nam deze nog toe met gemiddeld 0,7 procent per jaar.
Meer onderzoek naar productiviteit
Arbeidsproductiviteit is een belangrijk onderwerp: in ontwikkelde economieën is het verhogen hiervan op de lange termijn de belangrijkste bron van economische groei. Daarom gaat het CBS extra onderzoek doen om meer inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de productiviteit van verschillende typen bedrijven en bedrijfstakken.
Relevante links
Nieuwsbericht – Arbeidsproductiviteit neemt steeds minder toe in afgelopen 50 jaar
Nieuwsbericht – Arbeidsproductiviteit Nederlandse economie in 2024 opnieuw gedaald
Artikel – Achtergrond bij de daling van de arbeidsproductiviteitsgroei van Nederland
Publicatie – Internationaliseringsmonitor 4e kwartaal 2022, Productiviteit
Noten
Arbeidsproductiviteit van de totale economie
Een maat voor de efficiëntie waarmee wordt gewerkt. Voor de economie als geheel is dit het bruto binnenlands product (in marktprijzen) gedeeld door het arbeidsvolume. Voor de arbeidsproductiviteit van bedrijfstakken wordt in plaats van het bruto binnenlands product de bruto toegevoegde waarde in basisprijzen gebruikt. Als maat voor het arbeidsvolume kan het beste het aantal gewerkte uren worden genomen. Is dit niet beschikbaar dan kan het aantal arbeidsjaren worden gebruikt of (het minst nauwkeurig) het aantal werkzame personen.
De arbeidsproductiviteit is een belangrijke economische indicator: een groeiende arbeidsproductiviteit verhoogt de materiële welvaart van een land en de concurrentiekracht van ondernemingen. De arbeidsproductiviteit kan bijvoorbeeld verhoogd worden door meer of beter gebruik te maken van machines. Sommige beroepen zoals dat van kapper of violist zijn van nature arbeidsintensief. Hier valt dan ook maar weinig arbeidsproductiviteitswinst te halen. Dit verklaart voor een belangrijk deel de grote verschillen in arbeidsproductiviteit tussen bedrijfstakken.
De arbeidsproductiviteit kan zowel voor de commerciële sector als voor de gehele economie worden bepaald. De commerciële sector betreft alle bedrijfstakken met uitzondering van de overheid, het onderwijs, de huishoudens en de bedrijfstak verhuur en handel van onroerend goed. Voor deze bedrijfstakken is de productiviteitsontwikkeling moeilijker te bepalen of te interpreteren. Het CBS publiceert ook jaarlijks de ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit van de commerciële sector.