Welk geloof hangen we aan?

In 175 jaar tijd is het deel van de bevolking dat geen geloof aanhangt gestegen van vrijwel nul naar 58 procent. In 1849 was Nederland bijna helemaal christelijk: 56 procent protestant en 38 procent rooms-katholiek. In 2023 was dat gedaald naar 13 en 17 procent.

Halverwege de negentiende eeuw hing een kleine groep (6 procent) een ander geloof aan. Dat waren bijvoorbeeld moslims, hindoes, boeddhisten of joden. In 1889 waren er 49 ‘Mahomedanen’, zoals moslims toen in de volkstelling werden genoemd. De meesten waren immigranten uit Nederlands-Indië. De groep die zichzelf niet gelovig noemde was 2 procent.

In de jaren zestig bijna 8 op de 10 protestant of rooms-katholiek

Net na de Tweede Wereldoorlog was de groep zonder geloof gegroeid tot 17 procent. Op dat moment telde Nederland nog iets meer protestanten dan rooms-katholieken (40 procent tegen 38 procent van de inwoners). Bij de volgende volkstelling in 1960 was dat precies omgekeerd. De groep ongelovigen was weer wat hoger: 18 procent.

6 procent moslim in 2023

Halverwege de twintigste eeuw waren er volgens de statistieken enkele honderden moslims in Nederland. In de jaren vijftig nam hun aantal toe door immigratie uit Indonesië en na 1960 door de komst van ‘gastarbeiders’ en hun gezinnen uit Turkije en Marokko. In 2023 zei 6 procent van de bevolking moslim te zijn. Inwoners met een Turkse of Marokkaanse achtergrond vormen de grootste groepen moslims. Daarnaast zijn er onder andere ook moslims met een Surinaamse, Afghaanse of Irakese achtergrond.

Van schatten naar enquêtes

Tot 2005 schatte het CBS het aantal moslims in Nederland door per buitenlandse herkomstgroep het aantal moslims te bepalen, door te kijken naar het percentage moslims in het herkomstland. Door deze aantallen op te tellen had je het totale aantal moslims in Nederland. Maar het geloof van de groep mensen die naar Nederland kwam, bleek anders te zijn verdeeld dan in het herkomstland. Vanaf 2005 zijn daarom de cijfers verbeterd omdat ze uit enquêtes komen waarin mensen wordt gevraagd wat hun kerkelijke gezindte is. Voor het jaar 2010 en daarna staat de islam ook apart aangegeven in een nieuwe StatLinetabel. Daarvoor viel ‘islam’ onder ‘Kerkelijke gezindte: overige’ samen met bijvoorbeeld het hindoeïsme, boeddhisme en jodendom.