Hoeveel inwoners telt Nederland?

Op 1 januari 2023 woonden er 17,8 miljoen mensen in Nederland. Volgend jaar tikt de bevolking waarschijnlijk de 18 miljoen aan. Bij de eerste volkstelling van het CBS in 1899 had Nederland 5,1 miljoen inwoners.

Vanaf 1795 werden er in Nederland volkstellingen gedaan. Deze waren op onregelmatige tijden en meestal voor speciale administratieve doelen. Zo konden bijvoorbeeld belastingen worden bepaald. Vanaf 1829 vonden de tellingen elke tien jaar plaats. De volkstellingen waren georganiseerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Oudste statistiek

In 1899 werd het CBS verantwoordelijk voor de volkstellingen. Voor de volkstelling van dat jaar ging het CBS de deuren langs met twaalf vragen. Ze pasten op één velletje, een blauwe voor mannen, een roze voor vrouwen. De velletjes werden allemaal met de hand verwerkt. De volkstellingen zijn de oudste statistieken van het CBS. Ze bevatten informatie die de basis is voor veel statistieken over de bevolking. Bijvoorbeeld over leeftijdsopbouw, burgerlijke staat, gezinsgrootte, beroep en nationaliteit.

Hulp bij het tellen

Vanaf 1920 telde een machine voor het eerst de papieren. Het was een telmachine die op een tafel paste. De machine had 60 toetsen en onder elke toets zat een telwerk. Na elke druk op een toets werd het telwerk met 1 verhoogd. Het CBS ging in 1930 ponskaarten gebruiken en een machine die de gaten in de kaarten kon ‘lezen’. Het tellen en controleren van de papieren ging nu veel sneller. Hierdoor konden er meer tabellen worden gemaakt. Sinds 1960 verwerkt en controleert het CBS de gegevens uit volkstellingen met de computer.

Laatste keer langs de deuren

In 1971 ging het CBS voor het laatst alle deuren langs voor de volkstelling. Kaartenlijsten werden huis-aan-huis verspreid. Mensen konden op de lijsten vakjes zwart maken. Deze zwarte vakjes werden op het CBS door optische lezers van IBM herkend en in het geheugen van de computer opgeslagen.

Tegen de volkstelling kwam een storm van protest. Tegelijk met de volkstelling werd gesproken over de invoering van een centrale personenadministratie. Iedere Nederlanders zou een persoonsnummer krijgen. De eerste brede maatschappelijke discussie over aantasting van privacy was een feit.

De volkstelling daarna, in 1981, lukte al niet meer. Bij proeftellingen ontving het CBS van 26 procent van de mensen geen antwoord. Hierna werd de volkstelling steeds meer digitaal.

Digitale volkstelling

In 1991 telde het CBS de 15 miljoenste inwoner van Nederland. Het CBS deed dat met gegevens uit het digitale bevolkingsregister en vulde dat aan met steekproefonderzoek. Toen het CBS in 2001 de 16 miljoenste inwoner telde, was de volkstelling helemaal digitaal. Er waren geen vragenlijsten voor burgers meer nodig. Het CBS verwacht in 2024 de 18 miljoenste inwoner te tellen.

125 jaar CBS

In 2024 bestaat het CBS 125 jaar. Er volgen dan meer publicaties over de geschiedenis van het CBS.

De vragen

1. Wat houdt mensen tegen om gezonder te eten?
2. Wat is het inkomen van werkenden?
3. Welk deel van ons energieverbruik was duurzaam?
4. Hoeveel procent draagt een bril?
5. Hoe gaat het met de libellen en dagvlinders?
6. Hoeveel woningen zijn er?
7. Wat doet woninginbraak met mensen?
8. In welke beroepen werken de meeste mensen thuis?
9. Hoeveel duurder werd eten?
10. Hoeveel baby’s hadden een niet-getrouwde moeder?
11. Uit welke landen komen de meeste immigranten?
12. Hoeveel honderdplussers zijn er?
13. Hoe verdelen vaders en moeders werk en zorg?
14. Hoeveel auto’s zijn er?
15. Hoeveel melk geeft een koe?
16. Welk deel van het inkomen ging in 1936 naar voeding?
17. Hoeveel varkens waren er in 1910?
18. Hoeveel runderen en varkens telt ons land?
19. Wat importeren we uit China?
20. Welke winkels zijn er steeds minder?
21. Hoeveel nachten sliepen gasten in Nederlandse hotels?
22. Hoe vaak hebben ouderen contact met hun buren?
23. Hoeveel volwassenen voldoen aan de Beweegrichtlijnen?
24. Waar komen internationale studenten in Nederland vandaan?
25. Welk geloof hangen we aan?
26. Hoeveel liter water gebruiken we per dag?
27. Hoeveel miljonairs wonen er in Nederland?
28. Hoeveel inwoners telt Nederland?
29. Waar liggen onze fietspaden en -wegen?
30. Op welke leeftijd gaan werknemers met pensioen?
31. Op welke dag zijn de meeste mensen jarig?
32. Hoeveel mensen hebben een studieschuld?
33. Hoe gaat het CBS om met je privacy?