Wie mogen er stemmen?

Tijdens de komende Tweede Kamerverkiezingen mogen naar schatting 13,1 miljoen inwoners hun stem uitbrengen. Dat is 93 procent van de bevolking van 18 jaar of ouder. Van de Nederlandse bevolking heeft de helft interesse in de politiek en deed 45 procent de afgelopen vijf jaar mee aan een actie om de politiek te beïnvloeden.

Ruim een miljoen volwassenen in Nederland hebben geen stemrecht voor de Tweede Kamerverkiezingen die op woensdag 17 maart 2021 worden gehouden, bijna altijd omdat ze niet de Nederlandse nationaliteit hebben.

Niet-kiesgerechtigden vooral westerse migratieachtergrond

De meerderjarigen zonder Nederlandse nationaliteit zijn vooral mensen met een migratieachtergrond die in het buitenland geboren zijn (de eerste generatie). Van hen hebben 577 duizend een westerse migratieachtergrond en 400 duizend een niet-westerse. Het percentage niet-kiesgerechtigden is veel hoger bij de eerste generatie met een westerse achtergrond (67 procent van de 861 duizend) dan bij de volwassenen met een niet-westerse achtergrond (32 procent van de 1,2 miljoen). Binnen de tweede generatie (in Nederland geboren) is vrijwel iedereen kiesgerechtigd.

Toon tabelVerberg tabel

Bevolking 18 jaar of ouder, niet-kiesgerechtigd, migratieachtergrond, 17 maart 2021 (x 1 000)
Achergrond	Aantal
Westers	.
Eerste generatie	397,54
Tweede generatie	9,39
Niet-westers	.
Eerste generatie	577,52
Tweede generatie	13,55

Relatief minder kiesgerechtigden in grote steden

In de zeer sterk stedelijke gemeenten wonen met 14 procent naar verhouding de meeste niet-kiesgerechtigden. In Amsterdam, maar ook in buurgemeenten Diemen en Amstelveen, is dat bijna 20 procent. Andere gemeenten die eruit springen zijn studentengemeenten als Delft en Wageningen. De gemeente Vaals spant echter de kroon, daar is een derde van de 18‑plus bevolking niet kiesgerechtigd.

In Tubbergen, op de voet gevolgd door Dantumadiel is bijna iedere 18‑plusser stemgerechtigd (99 procent).

Minder interesse voor politiek bij niet-Nederlanders

Van de Nederlandse bevolking van 15 jaar en ouder zegt de helft tamelijk of zeer geïnteresseerd te zijn in politieke onderwerpennoot1. De interesse in de politiek is bij mensen zonder Nederlandse nationaliteit met 36 procent een stuk lager. Mensen met een westerse migratieachtergrond met de Nederlandse nationaliteit hebben met 55 procent meer interesse in de politiek dan mensen die deze nationaliteit niet hebben (43 procent). Onder mensen met een niet-westerse achtergrond is dat respectievelijk 41 procent (Nederlandse nationaliteit) en 27 procent (geen Nederlandse nationaliteit).

Waar 45 procent van de mensen met een Nederlands paspoort minstens een keer in de afgelopen vijf jaar heeft deelgenomen aan een actie om de politiek te beïnvloeden, is dat bij de niet-Nederlanders 42 procent.

Toon tabelVerberg tabel

Interesse in politiek en politieke acties, 2012/2019 (%)
Categorie	Politieke interesse: tamelijk/zeer	Politieke acties in afgelopen 5 jaar
Totaal	50.4	45.2
Met Nederlandse nationaliteit	51	45.3
Zonder Nederlandse nationaliteit	36.1	42.2

Westerse migratieachtergrond
Totaal	52.7	47.5
Met Nederlandse nationaliteit	55.4	46.8
Zonder Nederlandse nationaliteit	43.3	50.2

Niet-westerse migratieachtergrond
Totaal	38.8	38.8
Met Nederlandse nationaliteit	40.9	40
Zonder Nederlandse nationaliteit	26.8	31.9

Meer vertrouwen in instituties bij niet-Nederlanders

6 op de 10 mensen van 15 jaar of ouder geven in de periode 2012 tot en met 2019 aan vertrouwen in de medemens te hebben. Bij mensen zonder Nederlandse nationaliteit is dat lager (52 procent). Het vertrouwen in de Tweede Kamer is met 49 procent veel hoger bij mensen zonder Nederlandse nationaliteit, dan bij degenen die deze nationaliteit wel hebben (37 procent).

Bronnen

Tabel – Kiesgerechtigden

StatLine – Vertrouwen in mensen en in organisaties

De vragen

Noten

Interesse in politiek en politieke acties:

De deelname aan politieke acties is vastgesteld door de deelnemers aan het onderzoek te vragen of ze in de afgelopen vijf jaar in dit kader de volgende activiteiten hebben gedaan: (1) radio, tv of krant ingeschakeld; (2) politieke partij of organisatie ingeschakeld; (3) inspraakbijeenkomst of hoorzitting bijgewoond; (4) contact opgenomen met een politicus of ambtenaar; (5) meegedaan aan een actiegroep; (6) deelname aan een demonstratie of protestactie; (7) meegedaan aan handtekeningenactie; (8) via internet of e-mail meegedaan aan een politieke actie; (9) iets anders heeft gedaan om iets politiek aan de orde te stellen. De activiteiten 1 tot en met 4 worden beschouwd als conventionele politieke activiteiten; de activiteiten 5 tot en met 8 als onconventionele activiteiten.

Tevens is de deelnemers aan het onderzoek gevraagd of ze hebben gestemd bij de meest recente Tweede Kamerverkiezingen en in welke mate ze geïnteresseerd zijn in de politiek.

.	Gegevens ontbreken
*	Voorlopig cijfer
**	Nader voorlopig cijfer
x	Geheim
–	Nihil
–	(Indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met
0 (0,0)	Het getal is kleiner dan de helft van de gekozen eenheid
Niets (blank)	Een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen
2019–2020	2019 tot en met 2020
2019/2020	Het gemiddelde over de jaren 2019 tot en met 2020
2019/’20	Oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz., beginnend in 2019 en eindigend in 2020
2017/’18–2019/’20	Oogstjaar, boekjaar, enz., 2017/’18 tot en met 2019/’20