Welke impact heeft het coronavirus?

2020 is bovenal het jaar waarin de coronacrisis uitbrak. Wat begon als een medische noodsituatie, werd al gauw een crisis die heel veel aspecten van het leven beïnvloedde. Het alomvattende effect van de pandemie en de maatregelen hiertegen, blijkt duidelijk uit het door het CBS gelanceerde dashboard Welvaart in coronatijd.

Na de gedeeltelijke lockdown in maart gebeurde er heel veel tegelijk. Een aantal branches ging op slot, in andere ging men massaal thuiswerken. Het openbaar vervoer werd grotendeels gemeden, en ook het wegverkeer nam sterk af. Het vliegverkeer lag al plat. De geregistreerde misdaad daalde en er werden veel minder huwelijken en partnerschappen gesloten dan in het voorjaar gebruikelijk was. De economie beleefde een ongekende krimp.

Inmiddels zitten we in Nederland in de tweede golf van de coronapandemie. De medische noodsituatie is nog niet voorbij, de economische evenmin. Een aantal zaken was aan het einde van de zomer al teruggeveerd naar het oude niveau, zoals de geregistreerde misdaad en het aantal gesloten huwelijken plus partnerschappen. Voor andere zaken was dat echter nog geenszins het geval, zoals het vliegverkeer of de totale consumptie. Verder laat de tweede golf, en de maatregelen hiertegen, zijn invloed op diverse aspecten van het leven al gelden. Zo kwam het aantal instappers in het openbaar vervoer deze zomer al in de buurt van wat het in 2019 was, maar ligt het daar nu weer ver onder. Ook de intensiteit van het wegverkeer lag een tijd lang vrijwel op het niveau van 2019, maar daar komt het nu steeds verder vandaan te liggen.

Sterfte hoger dan in 2018

Elk jaar sterven er meer mensen in de winter dan in de andere jaargetijden, vooral als er sprake is van een griepepidemie. In 2018 duurde de griepepidemie zelfs achttien weken. Er overleden toen ruim 9 duizend mensen meer dan normaal is voor die periode, de zogeheten oversterfte.

In de eerste negen weken van de huidige coronapandemie bedroeg de oversterfte naar schatting bijna 9 duizend mensen. Uit de doodsoorzakenformulieren blijkt dat de oversterfte in deze periode volledig veroorzaakt is door COVID-19. De oversterfte is dus ongeveer evenveel als tijdens de griepepidemie in 2018, maar het aantal werd bereikt in slechts de helft van de tijd. Ook werden er maatregelen genomen om het contact tussen mensen te beperken. Verder is de coronapandemie nog niet uitgewoed. Vanaf eind september is er weer sprake van oversterfte, die samenvalt met de tweede golf in Nederland. De totale sterfte in de eerste tien maanden van 2020 is veel hoger dan in dezelfde maanden in de voorbije jaren. Ten opzichte van 2018 bedroeg het verschil 8,5 duizend.

Toon tabelOverledenenVerberg tabelOverledenen

Overledenen

week1)	2020	2019	2018	2017
2	3364	3262	3359	3637
3	3157	3152	3364	3487
4	3046	3179	3322	3626
5	3162	3139	3403	3574
6	3193	3183	3513	3446
7	3199	3254	3660	3417
8	2959	3220	3691	3328
9	3097	3065	3937	3152
10	3104	3172	4092	3054
11	3217	3225	3733	2843
12	3615	3043	3430	2778
13	4459	3013	3225	2850
14	5084	2898	3040	2764
15	4979	2902	2860	2810
16	4303	3036	2760	2713
17	3907	2956	2663	2778
18	3378	2806	2645	2769
19	2986	2772	2641	2802
20	2774	2821	2606	2801
21	2770	2873	2674	2772
22	2726	2730	2776	2701
23	2682	2734	2679	2624
24	2691	2647	2557	2643
25	2694	2692	2601	2627
26	2659	2836	2619	2691
27	2636	2725	2726	2697
28	2618	2761	2671	2520
29	2526	2586	2704	2674
30	2672	3006	2767	2571
31	2659	2731	2760	2510
32	2638	2629	2745	2657
33	3206	2613	2605	2540
34	2845	2617	2612	2545
35	2731	2783	2527	2576
36	2679	2553	2613	2570
37	2733	2642	2539	2707
38	2710	2580	2706	2715
39	2881	2751	2696	2669
40	2988	2717	2806	2641
41	2996	2912	2760	2763
42	3224	2879	2739	2706
43	.	2867	2671	2676
44	.	2856	2815	2726
45	.	3015	2798	2797
46	.	3060	2761	2916
47	.	3023	2859	2917
48	.	3045	2907	2886
49	.	3018	2968	3027
50	.	3161	3017	3218
51	.	3253	3041	3079
1) Om alleen volledige weken te tonen zijn week 1, 52 en 53 niet opgenomen.

Economie zeldzaam hard geraakt

De economie is met name door de strijd tegen het coronavirus hard geraakt. Nadat de economie in het eerste kwartaal al met 1,7 procent was gekrompen, kromp de Nederlandse economie in het tweede kwartaal met 8,5 procent ten opzichte van een kwartaal eerder. Dit was de sterkste krimp ooit gemeten. Met de twee kwartalen van krimp zijn vijf jaar van economische groei tenietgedaan.

Vergeleken met andere Europese landen kwam de Nederlandse economie er echter nog genadig vanaf. De Duitse economie kromp in het tweede kwartaal met 9,7 procent, de Belgische met 12,1 en de Franse met 13,8 procent. Binnen de Europese Unie is de Spaanse economie met een krimp van 17,8 procent in het tweede kwartaal het hardst getroffen. Het minst getroffen werd Finland. Maar ook de Finse economie kromp, met 4,4 procent. De grafiek van de bbp-ontwikkeling vanaf 2017 maakt duidelijk hoe uniek de situatie is. De fluctuaties in de kwartaalontwikkeling en de verschillen tussen landen vóór 2020 vallen in het niet bij wat daarna kwam. De eerste twee kwartalen van 2020 kenden een buitengewone krimp, die sterk verschilde per land.

Toon tabelBruto binnenlands product (% volumemutatie t.o.v. een kwartaal eerder)Verberg tabelBruto binnenlands product (% volumemutatie t.o.v. een kwartaal eerder)

Bruto binnenlands product (2019 - Q4 = 100)

		Finland	Nederland	Duitsland	België	Frankrijk	Spanje
2017	I, 2017	97,0	94,4	97,0	96,1	95,8	94,0
2017	II, 2017	97,4	95,2	97,6	96,4	96,5	95,0
2017	III, 2017	97,8	95,9	98,5	96,5	97,1	95,6
2017	IV, 2017	99,0	96,7	99,3	97,2	97,9	96,2
2018	I, 2018	99,1	97,1	99,1	97,4	98,0	96,7
2018	II, 2018	99,0	97,7	99,6	97,7	98,2	97,1
2018	III, 2018	99,2	97,9	99,3	97,9	98,6	97,7
2018	IV, 2018	99,6	98,3	99,6	98,7	99,3	98,3
2019	I, 2019	99,9	98,8	100,2	98,8	99,8	98,8
2019	II, 2019	100,8	99,2	99,7	99,1	100,0	99,2
2019	III, 2019	100,6	99,5	100,0	99,5	100,2	99,6
2019	IV, 2019	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
2020	I, 2020	98,6	98,5	98,0	96,5	94,1	94,8
2020	II, 2020	94,3	90,1	88,5	84,8	81,1	77,9
Bron: Eurostat.

De vragen

1. Hoe komt het CBS aan de cijfers?
2. Hoe wordt de Nederlandse bodem gebruikt?
3. Hoe snel groeit de bevolking?
4. Hoe gaat het met de verschillende diersoorten?
5. Waar maken we ons zorgen over?
6. Waar emigreren we heen?
7. Wie gebruikt het vaakst sociale media?
8. Hoe eenzaam voelen we ons?
9. Op welke dagen trouwen we het liefst? En hoe zit dat met partnerschaps­registraties?
10. Hoeveel jongeren tot 18 jaar ontvangen er hulp?
11. Hoe zit het met cybercrime?
12. In welke richting studeren jongeren af?
13. Welk geloof hangen we aan?
14. Hoe vaak overnachten we buitenshuis?
15. Welk percentage van Nederlanders koopt online? En wat...
16. Wie mogen er stemmen?
17. Wat voeren jongeren online uit?
18. Hoeveel volwassenen roken of hebben gerookt?
19. Waar zijn de inwoners van Caribisch Nederland geboren?
20. Hoe wonen kinderen in Caribisch Nederland?
21. Hoeveel Caribische Nederlanders hebben internet?
22. Hoeveel mensen werken (nooit) thuis?
23. Hoeveel miljonairs wonen er in Nederland?
24. Hoe ging het met onze koopkracht?
25. Waar komt psychische vermoeidheid het meest voor?
26. Welk percentage van de werknemers is lid van een vakbond?
27. Hoeveel passagiers vlogen vanuit en naar Nederland?
28. Hoeveel stikstof produceert de veehouderij?
29. Hoeveel woningen telt Nederland?
30. Hoe ver rijden we gemiddeld met onze stekkerauto?
31. Wat importeren we uit China?
32. Wat is duurder geworden en wat goedkoper?
33. Hoeveel diepvriespatat produceren we?
34. Hoeveel bedrijven telt Nederland?
35. Hoeveel energie halen we uit biomassa?
36. Hoeveel recyclen we?
37. Welke bloembollen telen we het meest?
38. Welke impact heeft het coronavirus?