Hoe komt het CBS aan de cijfers?

In 1996 werd in de CBS-wet vastgelegd dat het CBS de administratieve lasten (veroorzaakt door enquêtes) zo laag mogelijk moet houden en voor statistische doeleinden overheidsregistraties mag inzetten. Waar mogelijk is het CBS dan ook overgestapt van steekproefsgewijze enquêtering van mensen en bedrijven naar het verzamelen van data uit administratieve bronnen van andere overheidsinstellingen.

Naast deze registraties van de overheid gebruikt het CBS ook steeds vaker registraties van bedrijven. Zo worden kassascangegevens van supermarkten gebruikt voor het berekenen van prijsontwikkelingen en informatie van energiebedrijven voor het energieverbruik van huishoudens en bedrijven.

Het combineren van verschillende registraties biedt nieuwe mogelijkheden. Bovendien zijn nieuwe databronnen essentieel om de kwaliteit van de statistieken te waarborgen. De laatste jaren komen er steeds meer nieuwe databronnen (zoals big data) en deze worden in toenemende mate ook op andere wijzen verzameld. Door op innovatieve en betrouwbare wijze al deze databronnen te combineren, groeien de mogelijkheden om nieuwe, zeer actuele, maatschappijgerichte en meer gedetailleerde statistieken te maken. Met een scherp oog voor privacy en betrouwbaarheid.

Het statistisch proces in stappen

1. De vraag. Dat kan een vraag zijn die voortkomt uit een wettelijke nationale of Europese verplichting of een vraag vanuit bijvoorbeeld een ministerie.
2. De voorbereiding. De stappen die daarin te onderscheiden zijn, zijn om eerst te bepalen welke data nodig zijn en welke data al in huis zijn, zoals gegevens uit de Basisregistratie Personen, de Basisregistratie WOZ en het Handelsregister. Daarna wordt gekeken welke data aanvullend nodig zijn en uit welke bronnen deze kunnen komen. Denk daarbij aan registraties, enquêtes en big data. Als bestaande bronnen niet toereikend zijn, wordt een eventuele aanvullende enquêtering voorbereid. Daarbij wordt bijvoorbeeld gekeken naar steekproefontwerp en -trekking.
3. Data verzamelen. De benodigde bronnen worden binnengehaald en er worden technische controles gedaan. Als dat nodig is, wordt er geënquêteerd, de respons op de enquête verzameld en ingevoerd.
4. Anoniem. Data uit registers en enquêtes worden zo snel mogelijk na ontvangst anoniem gemaakt door direct identificerende kenmerken te verwijderen.
5. Analyse en bewerking. Tijdens het analyseren en bewerken van de data signaleert het CBS evidente fouten en corrigeert deze. Daarnaast wordt data die ontbreekt, met behulp van diverse methoden, ingeschat op basis van informatie die wel bekend is. Dit wordt toegevoegd aan de bestaande bronnen. Als er, in het geval van een enquête, een steekproef is getrokken, wordt de data opgehoogd naar het populatieniveau dat gevraagd wordt.
6. Statistische beveiliging. In deze stap wordt er een nauwgezette controle gedaan op de mogelijkheid van onthulling van individuele gegevens in publicatiecellen. Uit de data mogen geen gegevens van individuele bedrijven en/of mensen kunnen worden afgeleid. Als dit risico er wel is, dan worden publicatiecellen automatisch samengevoegd (aggregeren) of de waarde uit de cel verwijderd. Het CBS zal nooit statistische informatie over individuele mensen en/of bedrijven publiceren of verstrekken aan derden.
7. Publiceren. In deze belangrijke stap wordt betrouwbare en samenhangende statistische informatie verspreid naar een zo groot mogelijk publiek. Dit gebeurt via media en rechtstreeks, via verschillende eigen kanalen van het CBS (onder andere StatLine, website en social media). Het CBS gebruikt hierbij verschillende publicatievormen (onder andere animatie, persconferentie, artikel, filmpje of rapport).

De vragen

1. Hoe komt het CBS aan de cijfers?
2. Hoe wordt de Nederlandse bodem gebruikt?
3. Hoe snel groeit de bevolking?
4. Hoe gaat het met de verschillende diersoorten?
5. Waar maken we ons zorgen over?
6. Waar emigreren we heen?
7. Wie gebruikt het vaakst sociale media?
8. Hoe eenzaam voelen we ons?
9. Op welke dagen trouwen we het liefst? En hoe zit dat met partnerschaps­registraties?
10. Hoeveel jongeren tot 18 jaar ontvangen er hulp?
11. Hoe zit het met cybercrime?
12. In welke richting studeren jongeren af?
13. Welk geloof hangen we aan?
14. Hoe vaak overnachten we buitenshuis?
15. Welk percentage van Nederlanders koopt online? En wat...
16. Wie mogen er stemmen?
17. Wat voeren jongeren online uit?
18. Hoeveel volwassenen roken of hebben gerookt?
19. Waar zijn de inwoners van Caribisch Nederland geboren?
20. Hoe wonen kinderen in Caribisch Nederland?
21. Hoeveel Caribische Nederlanders hebben internet?
22. Hoeveel mensen werken (nooit) thuis?
23. Hoeveel miljonairs wonen er in Nederland?
24. Hoe ging het met onze koopkracht?
25. Waar komt psychische vermoeidheid het meest voor?
26. Welk percentage van de werknemers is lid van een vakbond?
27. Hoeveel passagiers vlogen vanuit en naar Nederland?
28. Hoeveel stikstof produceert de veehouderij?
29. Hoeveel woningen telt Nederland?
30. Hoe ver rijden we gemiddeld met onze stekkerauto?
31. Wat importeren we uit China?
32. Wat is duurder geworden en wat goedkoper?
33. Hoeveel diepvriespatat produceren we?
34. Hoeveel bedrijven telt Nederland?
35. Hoeveel energie halen we uit biomassa?
36. Hoeveel recyclen we?
37. Welke bloembollen telen we het meest?
38. Welke impact heeft het coronavirus?