Nederland Handelsland 2022: export, import en investeringen – Een introductie

Dat Nederland als kleine en open handelsnatie sterk vervlochten is met het buitenland wordt tijdens een crisis eens te meer duidelijk. De wereldwijde lockdowns, reisbeperkingen en andere voorzorgsmaatregelen om de verspreiding van het coronavirus te remmen, hadden in 2020 een onmiddellijke impact op productie, consumptie, handel, transport en investeringen. Tekorten aan cruciale onderdelen zoals chips en halfgeleiders namen gaandeweg 2020 en 2021 verder toe en een onevenwichtig herstel in vraag en aanbod in de wereldeconomie zorgde voor leveringsproblemen in productieketens, hogere transportkosten en fors gestegen prijzen van grondstoffen. Het vastlopen van het containerschip Ever Given in het Suezkanaal in maart 2021 was een tekenend voorbeeld van hoe de wereldhandel op hetzelfde moment efficiënt en kwetsbaar kan zijn. Het zorgde voor een dagenlange, enorme opstopping in één van de belangrijkste waterwegen ter wereld. Duizenden just-in-time processen werden vertraagd door ontbrekende onderdelen en afnemers zagen hun waar wegrotten (Vermeulen & Goslinga, 2021; RTL Nieuws, 2021). Economisch adviseurs van de Amerikaanse president doopten het jaar 2021 tot het jaar dat internationale productieketens en onderlinge afhankelijkheden tussen landen onderwerp van gesprek werden aan de keukentafel (Council of Economic Advisers, 2022).

Begin 2021 was de Nederlandse goederenhandel terug op het niveau van voor de crisis. De groei zette daarna sterk door. In maart 2021 werd er voor bijna 52 miljard euro aan goederen geëxporteerd; een maandrecord. Ten opzichte van het pre-coronajaar 2019 was in heel 2021 de waarde van goederenexport 14 procent hoger; in volume was de goederenexport 7 procent groter. De internationale handel in diensten had langer last van de wereldwijde coronapandemie, met name door de terugkerende lockdowns en reisbeperkingen. De in- en uitvoerwaarde van diensten lag in 2021 nog respectievelijk 15 en 11 procent onder het niveau van 2019. Nederland eindigde 2021 opnieuw in lockdown, onder dreiging van de Omikron-variant. Dit had wederom een beperkende uitwerking op reisbewegingen en vakanties (reisverkeer) en het verdere herstel van de Nederlandse economie maakte een kleine pas op de plaats (0,7 procent bbp-groei in vierde kwartaal). De fors oplopende grondstof- en energieprijzen eind 2021 waren echter kinderspel vergeleken bij de explosieve prijsstijgingen van aardgas, aardolie, voedsel en grondstoffen sinds de inval van Rusland in Oekraïne. Het jaar 2022 belooft opnieuw een bewogen jaar te worden, en wordt vooralsnog gekenmerkt door een torenhoge inflatie, een krappe arbeidsmarkt met een recordaantal openstaande vacatures per werkloze, pariteit tussen de euro en de dollar en een oorlog aan de oostgrens van de Europese Unie. Het laatste nieuws en andere rapporten op het gebied van globalisering zoals de Internationaliseringmonitor is te vinden in ons dossier www.cbs.nl/globalisering.

Nederland Handelsland 2022: export, import en investeringen is een publicatie die het Expertisecentrum Globalisering van het CBS in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft ontwikkeld. De publicatie beslaat actuele trends alsook jaarlijks terugkerende kerngegevens en indicatoren op het vlak van internationalisering van de Nederlandse economie en het bedrijfsleven. Deze kerngegevens, indicatoren en beschrijvende trends bieden snel toegang tot de belangrijkste gegevens over internationale handel, het internationaal handelende bedrijfsleven en de rol van Nederland in internationale productieketens.

De publicatie bestaat uit zeven beschrijvende hoofdstukken, geïllustreerd met vele figuren, infographics en tabellen. In deze hoofdstukken worden de belangrijkste trends, cijfers en ontwikkelingen gepresenteerd over het jaar 2021 – soms 2020 – en waar mogelijk wordt al een doorkijkje naar 2022 gegeven. De datasets waarmee de figuren, tabellen en infographics in deze hoofdstukken tot stand zijn gekomen, zijn dermate omvangrijk dat ze niet integraal in de publicatie zijn opgenomen, maar te downloaden zijn van de landingspagina van de publicatie. Net als in voorgaande jaren begint de publicatie met een dashboard voorzien van een globaal overzicht van belangrijke resultaten uit de hoofdstukken. Dit dashboard, en daarmee ook de hoofdstukken, hebben de volgende structuur:

• Wat zijn de meest actuele ontwikkelingen (hoofdstuk 2)?
• Hoeveel en welke goederen verhandelt Nederland en met welke landen (hoofdstuk 3)?
• Hoeveel en welke diensten verhandelt Nederland en met welke landen (hoofdstuk 4)?
• Welke bedrijven handelen internationaal en wat kenmerkt de ondernemers en werknemers van deze bedrijven (hoofdstuk 5)?
• Wat verdient Nederland aan de export en hoeveel werkgelegenheid is hiermee gemoeid (hoofdstuk 6)?
• Hoe sijpelt de invoer van goederen en diensten door in de Nederlandse economie (hoofdstuk 7)?
• Hoeveel wordt er internationaal vanuit Nederland en in Nederland geïnvesteerd (hoofdstuk 8)?

Wat is er veranderd ten opzichte van de editie in 2021?

Nederland Handelsland 2022 heeft ten opzichte van vorig jaar een aantal wijzigingen ondergaan. Zo is er in deze editie een apart hoofdstuk over de ontwikkelingen in de waarde van de goederenhandel in 2021 (h3), een apart hoofdstuk over de ontwikkelingen in de waarde van de dienstenhandel in 2021 (h4), en een hoofdstuk dat kijkt naar de actoren achter deze goederen- en dienstenhandel (h5). Hoofdstuk 3, het hoofdstuk over de goederenhandel, is dit jaar uitgebreid met een Constant Market Share analyse, waarmee dieper onderzoek is gedaan naar het Nederlandse aandeel in de totale wereldhandel en in de totale handelswaarde van specifieke partnerlanden. In hoofdstuk 6 wordt voor het eerst beschreven welke beroepen vooral samenhangen met de Nederlandse export van goederen en diensten. Het hoofdstuk over het verband tussen CO₂-, stikstofoxiden- en fijnstof-emissies en internationale goederenstromen in de editie van 2021 komt in deze editie niet terug.

Actuele ontwikkelingen

Veel cijfers in deze publicatie hebben betrekking op de jaren tot en met 2021. Door de coronapandemie, de Brexit, de inflatie en de inval van Rusland in Oekraïne zijn 2020, 2021 en ook 2022 in zekere mate atypische jaren. Om hieraan recht te doen, vervalt de zogenaamde coronabox van de vorige editie en is in plaats daarvan een nieuw hoofdstuk aan de publicatie toegevoegd, waarin de meest actuele ontwikkelingen kort – en voor zover de huidige cijfers het toelaten – aan bod komen. Waar mogelijk worden bovengenoemde vier thema’s ook in de andere hoofdstukken aangehaald.

Literatuur

Open literatuurlijst