Vermogen van huishoudens

In dit hoofdstuk staat het vermogen – het saldo van bezittingen en schulden – van huis­houdens in Nederland centraal. Hoeveel vermogen heeft een huishouden? Waar bestaat dat vermogen uit? Hoe is het vermogen tussen huishoudens verdeeld en hoe zit het met de regionale vermogensverdeling? Hoeveel vermogen laten mensen na?

5.1Samenstelling vermogen

Eigen woning belangrijkste bezit

Het totale vermogen van alle huishoudens samen bedroeg 1 417 miljard euro in 2018, opgebouwd uit 2 263 miljard euro aan bezittingen en 847 miljard aan schulden. Prijsstijgingen en -dalingen van woningen hebben grote invloed op het vermogen van huishoudens. Bijna 6 op de 10 huishoudens hadden een eigen woning met een doorsnee waarde van 257 duizend euro, zie StatLine. De eigen woning vormde met 59 procent van de bezittingen het grootste vermogens­bestanddeel. Daarna volgen bank- en spaartegoeden (13 procent) en aanmerkelijk belang in vennootschappen (9 procent). Het aandeel van het ondernemingsvermogen in de bezittingen was met 3 procent betrekkelijk klein.

Toon tabel5.1.1 Opbouw totale bezittingen van 2 263 miljard euro, 1 januari 2018*Verberg tabel5.1.1 Opbouw totale bezittingen van 2 263 miljard euro, 1 januari 2018*

5.1.1 Opbouw totale bezittingen van 2 263 miljard euro, 1 januari 2018*

	Aandeel in totale bezittingen
Eigen woning	58,9
Bank- en spaartegoeden	13,5
Aanmerkelijk belang	9,2
Overig onroerend goed	7,6
Effecten	5,9
Ondernemingsvermogen	3,1
Overige bezittingen	1,8

De hypotheek is met 86 procent de grootste schuldenpost. Ongeveer de helft van de huis­houdens had een hypotheekschuld met een doorsnee waarde van 165 duizend euro. Van de huishoudens had 15 procent een studieschuld en 27 procent had andere schulden, zoals schulden voor consumptieve doeleinden en rood staan.

Toon tabel5.1.2 Opbouw totale schulden van 847 miljard euro, 1 januari 2018*Verberg tabel5.1.2 Opbouw totale schulden van 847 miljard euro, 1 januari 2018*

5.1.2 Opbouw totale schulden van 847 miljard euro, 1 januari 2018*

	Aandeel in totale schulden
Hypotheekschuld	85,7
Overige schulden	12,2
Studieschulden	2,1

5.2Ontwikkeling vermogen

Vermogen van huishoudens opnieuw gestegen

In 2018 bedroeg het doorsnee vermogen van huishoudens 38,4 duizend euro, 9 duizend euro meer dan een jaar eerder. De toename komt vooral doordat woningen in waarde bleven stijgen. Het vermogen is nog niet op het niveau van 2008. Wanneer de eigen woning buiten beschouwing blijft, is het vermogen met 14,9 duizend euro iets hoger dan in 2017.

Het doorsnee vermogen van huishoudens is voorafgaand aan de economische crisis sterk gegroeid, van 23 duizend euro in 1993 tot 54 duizend euro in 2008. De economische crisis legde vervolgens een zware wissel op de vermogensontwikkeling, zo daalde het doorsnee vermogen tussen 2008 en 2014 met 68 procent. Dit kwam vooral door de dalende huizenprijzen. Met het economische herstel in 2014 nam ook het vermogen weer toe.

Toon tabel5.2.1 Doorsnee vermogen van huishoudens¹⁾, 1 januari (1 000 euro (in prijzen van 2018))Verberg tabel5.2.1 Doorsnee vermogen van huishoudens¹⁾, 1 januari (1 000 euro (in prijzen van 2018))

5.2.1 Doorsnee vermogen van huishoudens¹⁾, 1 januari (1 000 euro (in prijzen van 2018))

Jaar	Vermogen
1993	23
1994	25
1995	28
1996	30
1997	33
1998	29
1999	33
2000	35
2001	.
2002	42
2003	46
2004	43
2005	48
2006	42
2007	50
2008	54
2009	48
2010	38
2011	36
2012	27
2013	18
2014	17
2015	21
2016	23
2017	29
2018*	38
2019	.
2020	.
1)Vermogenscijfers voor 2001 zijn niet beschikbaar.

5.3Vermogensverdeling

Minder huishoudens met schulden

Sinds het uitbreken van de economische crisis in 2008 is het aantal huishoudens met meer schulden dan bezittingen toegenomen. Vanaf 2014 is deze groep kleiner geworden. In 2018 hadden bijna 1,3 miljoen huishoudens een negatief vermogen, 200 duizend minder dan een jaar eerder. Ruim 1,2 miljoen huishoudens hadden een klein vermogen van maximaal 5 duizend euro. In 2018 waren er vergeleken met het jaar ervoor 225 duizend huishoudens meer met een vermogen van minimaal een ton. Vooral het aantal huishoudens met een vermogen tussen de 100 duizend en 500 duizend euro is toegenomen.

Toon tabel5.3.1 Huishoudens naar grootte van het vermogen, 1 januari (x 1 000)Verberg tabel5.3.1 Huishoudens naar grootte van het vermogen, 1 januari (x 1 000)

5.3.1 Huishoudens naar grootte van het vermogen, 1 januari (x 1 000)

	negatief	0 tot 5 000 euro	5 000 tot 20 000 euro	20 000 tot 100 000 euro	100 000 tot 500 000 euro	500 000 tot 1 miljoen euro	1 miljoen euro of meer
'06	394	1746,1	872,1	1307,2	2236,2	340,2	128,8
'07	355,6	1743,3	858,7	1291,3	2300,2	386,8	145,7
'08	348	1693,4	869,5	1281,7	2361,4	426,3	165,7
'09	468,4	1691	876,9	1286,3	2314	416,5	161,8
'10	672,7	1666,9	874,6	1297,2	2219,5	387,3	163,2
'11	1314,9	1187,8	784,6	1309,6	2221,6	369,8	159,2
'12	1599,2	1125,1	785,3	1299,2	2110,3	339,9	153,1
'13	1885,1	1216,4	725,8	1247	1946,3	299,9	147,3
'14	1902,2	1227,6	724,9	1245,7	1944,3	300,4	151,3
'15	1783,1	1186,9	808,7	1309,9	2007,9	314,1	157,9
'16	1674,8	1209,7	840,9	1335,2	2061,2	332,9	168,5
'17	1451,4	1235,1	871,9	1414,4	2173,1	368,1	180,9
'18	1254,4	1229,4	844,7	1479,9	2312,8	426,5	207,4

5.4Vermogen naar kenmerken van huishoudens

Helft 65‑plushuishoudens heeft meer dan ton vermogen

De levensfase van een huishouden is sterk bepalend voor de omvang van het vermogen. Jonge huishoudens met een hoofdkostwinner tot 25 jaar hebben nauwelijks vermogen. Dat wordt pas opgebouwd in de loop der jaren. De hoogste vermogens zijn dan ook te vinden bij de 65‑plussers. Ze bezitten vaak een eigen woning waar nauwelijks of geen hypotheekschuld meer op rust. Begin 2018 bedroeg het doorsnee vermogen van 65‑plushuishoudens 127 duizend euro. Ruim de helft van de 65‑plushuishoudens had een vermogen van meer dan een ton en een op de acht had meer dan een half miljoen. Een negatief vermogen kwam bij 4 procent van de 65‑plussers voor.

Toon tabel5.4.1 Vermogen naar leeftijd hoofdkostwinner, 1 januari 2018*Verberg tabel5.4.1 Vermogen naar leeftijd hoofdkostwinner, 1 januari 2018*

5.4.1 Vermogen naar leeftijd hoofdkostwinner, 1 januari 2018*

	Negatief	0 tot 100 000 euro	100 000 tot 500 000 euro	500 000 euro en meer
Tot 25 jaar	164,9	189	9,1	0,9
25 tot 45 jaar	619,3	1274	400,3	60,1
45 tot 65 jaar	393,4	1187,5	1049,2	304,4
65 jaar of ouder	76,8	903,4	854,2	268,5

Laagste vermogen bij bijstandsontvangers en eenoudergezinnen

In 2018 hadden alleenstaanden duidelijk minder vermogen dan meerpersoonshuishoudens, 10 duizend versus 78 duizend euro. Eenoudergezinnen waren het minst vermogend: in doorsnee 5 duizend euro. Paren zonder kinderen waren het meest vermogend. Met 121 duizend euro was hun doorsnee vermogen 45 duizend euro hoger dan dat van stellen met kinderen. Zie StatLine.

Huishoudens met voornamelijk inkomen als zelfstandige hebben met 165 duizend euro meer vermogen dan werknemershuishoudens. Huishoudens met voornamelijk inkomen uit pensioen zijn eveneens relatief vermogend (130 duizend euro), terwijl huishoudens in de bijstand nauwelijks vermogen hebben (500 euro).

Hoogste inkomensgroep bezit 34 procent van het totale vermogen

Het doorsnee vermogen loopt op met het stijgen van het inkomen: van duizend euro in de eerste inkomensgroep naar 271 duizend euro in de tiende en hoogste inkomensgroep. Van het totale vermogen van Nederlandse huishoudens was 4 procent in handen van de laagste inkomensgroep, terwijl de hoogste inkomensgroep over 34 procent beschikte.

5.5Regionale vermogensverdeling

Grote vermogens in kleine Brabantse gemeenten, kleine vermogens in de grote steden

Met een doorsnee vermogen van 377 duizend euro was Bloemendaal de meest vermogende gemeente in 2018. Dat is bijna 9 keer zo veel als landelijk (38,4 duizend euro). Ook staan er in de top tien van meest vermogende gemeenten veel Brabantse dorpen: Alphen-Chaam, Hilvarenbeek, Oirschot, Sint-Anthonis en Bergeijk. Hier wonen naar verhouding veel ouderen, die gedurende hun leven een flink vermogen hebben opgebouwd.

Huishoudens met het laagste doorsnee vermogen bevinden zich vooral in de grote steden. Het minst vermogend is Rotterdam met een doorsnee vermogen 4,3 duizend euro. Utrecht is de enige van de vier grote steden die niet in de top tien van gemeenten met laagste vermogens valt, maar ook daar was het vermogen met 14,2 duizend euro relatief laag. In de grote steden wonen relatief veel jongeren, uitkeringsontvangers en personen met een niet-westerse migratieachtergrond. Deze groepen hebben doorgaans weinig vermogen.

5.5.1De tien gemeenten met het hoogste en laagste mediaan vermogen, 1 januari 2018*

Hoogste mediaan vermogen			Laagste mediaan vermogen
	1 000 euro			1 000 euro
Bloemendaal	337,4		Rotterdam	4,3
Laren (NH.)	323,6		Groningen	5,6
Rozendaal	278,3		Arnhem	6,1
Heemstede	247,9		Heerlen	6,7
Alphen-Chaam	234,9		Amsterdam	7,9
Hilvarenbeek	221,3		Nijmegen	8,3
Oirschot	217,5		Enschede	8,8
Staphorst	214,1		's-Gravenhage	9,0
Sint-Anthonis	213,2		Lelystad	9,2
Bergeijk	212,1		Schiedam	9,4

Toon tabel5.5.2 Doorsnee vermogen van huishoudens, 1 januari 2018*Verberg tabel5.5.2 Doorsnee vermogen van huishoudens, 1 januari 2018*

5.5.2 Doorsnee vermogen van huishoudens, 1 januari 2018*

	Doorsnee vermogen
Aa en Hunze	118,5
Aalsmeer	114
Aalten	79,7
Achtkarspelen	62,3
Alblasserdam	45,7
Albrandswaard	74,6
Alkmaar	33,8
Almelo	13,9
Almere	18,5
Alphen aan den Rijn	50,8
Alphen-Chaam	234,9
Altena	103,4
Ameland	155,8
Amersfoort	47,1
Amstelveen	55,3
Amsterdam	7,9
Apeldoorn	39,5
Appingedam	15,9
Arnhem	6,1
Assen	28
Asten	134,8
Baarle-Nassau	168,9
Baarn	94,5
Barendrecht	77,5
Barneveld	117,4
Beek (L.)	83,1
Beekdaelen	91,6
Beemster	179,9
Beesel	64,4
Berg en Dal	60,4
Bergeijk	212,1
Bergen (L.)	89,6
Bergen (NH.)	209,1
Bergen op Zoom	42,1
Berkelland	100,4
Bernheze	153,4
Best	115
Beuningen	72,1
Beverwijk	24,9
De Bilt	137,2
Bladel	188,3
Blaricum	201,9
Bloemendaal	337,4
Bodegraven-Reeuwijk	126,4
Boekel	196,8
Borger-Odoorn	62,7
Borne	67,2
Borsele	105
Boxmeer	128,7
Boxtel	69,2
Breda	33,6
Brielle	56,9
Bronckhorst	162,6
Brummen	67,7
Brunssum	18,6
Bunnik	199,9
Bunschoten	140,7
Buren	139,7
Capelle aan den IJssel	22,2
Castricum	166,9
Coevorden	67,5
Cranendonck	135,7
Cuijk	53
Culemborg	53,6
Dalfsen	189,8
Dantumadiel	72,3
Delft	9,6
Delfzijl	19,4
Deurne	107,4
Deventer	23,2
Diemen	20,5
Dinkelland	185,2
Doesburg	19,9
Doetinchem	33,3
Dongen	86,5
Dordrecht	20,5
Drechterland	129,2
Drimmelen	116,4
Dronten	43,1
Druten	62,6
Duiven	41,8
Echt-Susteren	100,7
Edam-Volendam	192,9
Ede	60,6
Eemnes	162,6
Eersel	205,3
Eijsden-Margraten	153
Eindhoven	17,9
Elburg	78,8
Emmen	22,4
Enkhuizen	36,9
Enschede	8,8
Epe	104,7
Ermelo	88,9
Etten-Leur	69
De Fryske Marren	85,9
Geertruidenberg	51,8
Geldrop-Mierlo	67,5
Gemert-Bakel	98,3
Gennep	85,9
Gilze en Rijen	79
Goeree-Overflakkee	70,6
Goes	53
Goirle	102,2
Gooise Meren	123,9
Gorinchem	22,5
Gouda	27
Grave	70,8
's-Gravenhage	9
Groningen	5,6
Gulpen-Wittem	120,7
Haaksbergen	93,8
Haaren	197,3
Haarlem	45,4
Haarlemmermeer	74,2
Halderberge	89,2
Hardenberg	76,5
Harderwijk	46,9
Hardinxveld-Giessendam	88,3
Harlingen	23,8
Hattem	87,2
Heemskerk	55,5
Heemstede	247,9
Heerde	127,8
Heerenveen	46,9
Heerhugowaard	51,4
Heerlen	6,7
Heeze-Leende	211,9
Heiloo	165,8
Den Helder	13,9
Hellendoorn	94,5
Hellevoetsluis	33
Helmond	18,5
Hendrik-Ido-Ambacht	59,8
Hengelo (O.)	23,4
's-Hertogenbosch	35,5
Heumen	134,9
Heusden	101,8
Hillegom	63,8
Hilvarenbeek	221,3
Hilversum	43,8
Hoeksche Waard	89,2
Hof van Twente	105,1
Het Hogeland	54,1
Hollands Kroon	78,9
Hoogeveen	39
Hoorn	30,9
Horst aan de Maas	138,3
Houten	122,2
Huizen	61,6
Hulst	126,3
IJsselstein	62,9
Kaag en Braassem	115,8
Kampen	44,8
Kapelle	121,8
Katwijk	90,5
Kerkrade	13,2
Koggenland	142,4
Krimpen aan den IJssel	53,5
Krimpenerwaard	90,8
Laarbeek	120,6
Landerd	188
Landgraaf	30,8
Landsmeer	175,1
Langedijk	106,2
Lansingerland	109,8
Laren (NH.)	323,6
Leeuwarden	13,8
Leiden	14,3
Leiderdorp	82,4
Leidschendam-Voorburg	54,9
Lelystad	9,2
Leudal	141,3
Leusden	128,4
Lingewaard	97,2
Lisse	68,8
Lochem	138,8
Loon op Zand	80,8
Lopik	156,3
Loppersum	55,2
Losser	87,3
Maasdriel	123,4
Maasgouw	121,3
Maassluis	25,7
Maastricht	10,4
Medemblik	89
Meerssen	118,8
Meierijstad	100,4
Meppel	32,8
Middelburg (Z.)	41,8
Midden-Delfland	162
Midden-Drenthe	79,2
Midden-Groningen	22,8
Mill en Sint Hubert	167,9
Moerdijk	71,1
Molenlanden	127
Montferland	71,8
Montfoort	143,5
Mook en Middelaar	155,5
Neder-Betuwe	82,2
Nederweert	153,3
Nieuwegein	38,6
Nieuwkoop	141,5
Nijkerk	114,7
Nijmegen	8,3
Nissewaard	20,4
Noardeast-Fryslân	56,3
Noord-Beveland	96,2
Noordenveld	105,8
Noordoostpolder	45,9
Noordwijk	85,6
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	169,6
Nunspeet	102,4
Oegstgeest	157,4
Oirschot	217,5
Oisterwijk	138,2
Oldambt	23,1
Oldebroek	128,3
Oldenzaal	53,5
Olst-Wijhe	92,2
Ommen	123,1
Oost Gelre	103,4
Oosterhout	47,2
Ooststellingwerf	66,5
Oostzaan	141,6
Opmeer	131,5
Opsterland	91,5
Oss	50,2
Oude IJsselstreek	68,1
Ouder-Amstel	130,3
Oudewater	156,8
Overbetuwe	66,8
Papendrecht	47
Peel en Maas	126,1
Pekela	17,5
Pijnacker-Nootdorp	108,2
Purmerend	37,3
Putten	150,4
Raalte	122,3
Reimerswaal	66,3
Renkum	88,4
Renswoude	147,6
Reusel-De Mierden	211,7
Rheden	27,7
Rhenen	83,9
Ridderkerk	31,9
Rijssen-Holten	91,1
Rijswijk (ZH.)	25,7
Roerdalen	110,8
Roermond	24
De Ronde Venen	139,5
Roosendaal	48,6
Rotterdam	4,3
Rozendaal	278,3
Rucphen	117,2
Schagen	95,5
Scherpenzeel	136,1
Schiedam	9,4
Schiermonnikoog	103,3
Schouwen-Duiveland	99,3
Simpelveld	64
Sint Anthonis	213,2
Sint-Michielsgestel	183,6
Sittard-Geleen	28,9
Sliedrecht	43
Sluis	119,6
Smallingerland	28,7
Soest	98,4
Someren	145,2
Son en Breugel	141,8
Stadskanaal	26,6
Staphorst	214,1
Stede Broec	67,3
Steenbergen	48,8
Steenwijkerland	62,1
Stein (L.)	87,9
Stichtse Vecht	91,8
Súdwest-Fryslân	62,5
Terneuzen	63,3
Terschelling	109,9
Texel	163,9
Teylingen	101,6
Tholen	72,4
Tiel	22,5
Tilburg	13,6
Tubbergen	191,6
Twenterand	75,8
Tynaarlo	128,4
Tytsjerksteradiel	92,5
Uden	67,9
Uitgeest	116,5
Uithoorn	60,7
Urk	105,4
Utrecht	14,2
Utrechtse Heuvelrug	140,6
Vaals	33,3
Valkenburg aan de Geul	72
Valkenswaard	73,4
Veendam	20,1
Veenendaal	40,8
Veere	200,4
Veldhoven	108,4
Velsen	52,6
Venlo	29,5
Venray	68,1
Vijfheerenlanden	65,6
Vlaardingen	15,5
Vlieland	12,6
Vlissingen	18,6
Voerendaal	116,2
Voorschoten	130,3
Voorst	151,5
Vught	99,9
Waadhoeke	50
Waalre	167,4
Waalwijk	48,2
Waddinxveen	48,4
Wageningen	11,6
Wassenaar	153,3
Waterland	170,6
Weert	79
Weesp	47,6
West Betuwe	126,9
West Maas en Waal	131,9
Westerkwartier	87,8
Westerveld	147
Westervoort	23,2
Westerwolde	67,6
Westland	89,5
Weststellingwerf	60,5
Westvoorne	150,1
Wierden	138,4
Wijchen	74,4
Wijdemeren	155,4
Wijk bij Duurstede	94,3
Winterswijk	53,7
Woensdrecht	105,5
Woerden	102,3
De Wolden	157,4
Wormerland	79,8
Woudenberg	131,5
Zaanstad	25,9
Zaltbommel	96
Zandvoort	48,8
Zeewolde	44,1
Zeist	50,5
Zevenaar	34,8
Zoetermeer	21,7
Zoeterwoude	169,5
Zuidplas	76,8
Zundert	198
Zutphen	27,5
Zwartewaterland	88,3
Zwijndrecht	26,1
Zwolle	27,8

5.6Nalatenschappen

Het nagelaten vermogen van overledenen is in 2016 verder gestegen. In 2015 was er voor het eerst sprake van een stijging na enkele jaren van krimp. Ruim 148 duizend overledenen lieten in 2016 in totaal 17,5 miljard euro aan vermogen na, dat is het meeste sinds de start van de waarneming in 2007. In 2007 bedroeg het totale nagelaten vermogen 13,1 miljard. In de daaropvolgende jaren nam de omvang van de erfenissen toe, tot 15,9 miljard in 2011. Daarna daalde het totaal van de nalatenschappen tot 14,8 miljard in 2014. Alle genoemde bedragen zijn in lopende prijzen en de percentages en bedragen over 2016 zijn voorlopige cijfers.

Weinig verandering in samenstelling nalatenschappen

De 17,5 miljard euro is het saldo van 21,1 miljard euro aan bezittingen en 3,6 miljard euro aan schulden. Met uitzondering van 2008 en 2011, toen overledenen relatief weinig schulden nalieten, is de hoogte de schulden ten opzichte van de bezittingen (met zo’n 15 tot 17 procent) redelijk stabiel. Het aandeel van de eigen woning, de waarde van de woning minus de hypotheekschuld, is met 6,3 miljard goed voor 36 procent van het totaal in 2016. In de voorafgaande jaren was dit aandeel iets groter, 2010 was het piekjaar met een aandeel van 41 procent. Onder invloed van de daling van woningprijzen daalde naast de totale waarde van de nalatenschappen ook het aandeel van de eigen woning in de nalaten­schappen tussen 2010 en 2014. Sinds 2007 is het aandeel van de effecten in de nalatenschap licht gestegen en het saldo van de overige bezittingen en schulden een iets kleiner onderdeel gaan vormen van de nalatenschap. Tussen 2012 en 2015 was het aandeel bank- en spaartegoeden iets groter, maar in 2016 was dat aandeel met 31 procent weer iets gedaald.

Toon tabel5.6.1 Samenstelling nagelaten vermogen¹⁾ (%)Verberg tabel5.6.1 Samenstelling nagelaten vermogen¹⁾ (%)

5.6.1 Samenstelling nagelaten vermogen¹⁾ (%)

	Saldo waarde eigen woning	Bank- en spaartegoeden	Effecten	Saldo overige bezittingen en schulden
2007 (13,1)	38	31	16	15
2008 (14,4)	37	31	13	19
2009 (14,1)	38	33	11	18
2010 (15,6)	41	31	13	15
2011 (15,9)	40	31	13	16
2012 (15,8)	38	34	13	15
2013 (15,3)	37	34	15	14
2014 (14,8)	37	34	15	14
2015 (15,9)	37	33	17	13
2016* (17,5)	36	31	18	15
1)Tussen haakjes het totale nagelaten vermogen in miljarden euro's.

Nagelaten vermogen scheef verdeeld

In 2016 behoorde 8 procent van de overledenen tot de 20 procent huishoudens met de hoogste inkomens.noot1 Deze 8 procent liet 30 procent van het totale vermogen na. Daartegenover behoorden 2 op de 10 overledenen tot de 10 procent huishoudens met de laagste inkomens en nog eens 10 procent tot de tweede decielgroep van de inkomens­verdeling. Zij lieten respectievelijk 13 en 5 procent van het totale vermogen na. De overledenen behorende tot de laagste 20%-groep lieten dus minder dan 20 procent van het totale bedrag na. Het nagelaten vermogen is scheef verdeeld over de inkomensgroepen. De verdeling is in de beschouwde jaren nauwelijks veranderd.

Toon tabel5.6.2 Totaal nagelaten vermogen naar inkomensgroep overledene, 2016*Verberg tabel5.6.2 Totaal nagelaten vermogen naar inkomensgroep overledene, 2016*

5.6.2 Totaal nagelaten vermogen naar inkomensgroep overledene, 2016*

	Aandeel
1e decielgroep	13,4
2e decielgroep	4,7
2e kwintielgroep	13,4
3e kwintielgroep	12,6
4e kwintielgroep	11,8
5e kwintielgroep	29,9
Onbekend inkomen	14,1

168 duizend ontvangers van een erfenis in 2016

In 2016 werd er voor ruim 168 duizend ontvangers een erfenis geregistreerd met een totale waarde van 12,4 miljard euro. Hierover werd 1,5 miljard euro erfbelasting afgedragen. Het aantal geregistreerde ontvangen nalatenschappen steeg ligt na een daling in voorgaande jaren en de netto waarde van de ontvangen erfenissen was in 2016 met 10,9 miljard hoger dan in de voorgaande jaren. De genoemde bedragen zijn in lopende prijzen. Tussen 2010 en 2014 daalde de totale waarde van geregistreerde ontvangen erfenissen, net als de totale waarde van het nagelaten vermogen. De daling in zowel het waargenomen aantal ontvangen erfenissen en bijbehorende waarde is een gevolg van de in 2010 verruimde vrijstellingsbedragen voor partners en kinderen, waardoor er minder aangiften werden gedaan. In 2009 werden er nog ruim 200 duizend ontvangen erfenissen geregistreerd en dat aantal daalde naar 165 duizend in 2014. In 2015 en 2016 liep het aantal erfenissen weer licht op door een toename van het aantal overledenen.

Kinderen ontvangen het vaakst en in doorsnee steeds meer

In de relatie tussen de overledene en de ontvanger van een nalatenschap komt de ouder-kind relatie het vaakst voor. De helft van alle geregistreerde ontvangers van een nalaten­schap zijn kinderen van overledenen. De partner van de overledene is in 10 procent van de aangegeven erfenissen de ontvanger. Een derde van de ontvangers heeft een overige relatie met de overledene (ooms, tantes, neven, nichten of anderen met een niet-familiale band) in 2016. Het aandeel van deze overige groep is gestegen. In 2007 viel nog maar een kwart van de ontvangers in deze categorie.

Toon tabel5.6.3 Ontvangers van erfenissen naar relatie met overledene, 2016*Verberg tabel5.6.3 Ontvangers van erfenissen naar relatie met overledene, 2016*

5.6.3 Ontvangers van erfenissen naar relatie met overledene, 2016*

	Aandeel
Kind	49,6
Partner	10,3
Kleinkind	5,7
Maatschappelijke organisatie	1,4
Ouder	0,8
Overige relatie	32,2

Na de achterblijvende partner (netto 86 duizend euro in doorsnee) ontvingen kinderen van overledenen in doorsnee (zie Statline) het hoogste bedrag. In 2016 was dat ruim 37 duizend euro, 2500 euro meer dan in 2014. De mediane waarde van de door kinderen van over­ledenen ontvangen nalatenschap is in lopende prijzen vanaf 2014 gestegen. Corresponderend met deze stijging is ook het totale bedrag aan verschuldigde belasting flink gestegen. Kinderen van overledenen moesten in 2016 samen ruim 750 duizend euro belasting betalen, de helft van het totaal van de door de fiscus geïnde erfbelasting. In 2007 namen kinderen nog 42 procent van de totale verschuldigde belasting voor hun rekening.

Toon tabel5.6.4 Verkrijging en verschuldigde belasting, in lopende prijzen (Mediaan bedrag (1000 euro))Verberg tabel5.6.4 Verkrijging en verschuldigde belasting, in lopende prijzen (Mediaan bedrag (1000 euro))

5.6.4 Verkrijging en verschuldigde belasting, in lopende prijzen (Mediaan bedrag (1000 euro))

	Bruto verkrijging	Netto verkrijging	Verschuldigde belasting
'07	26,8	25,7	0,8
'08	27,4	26,2	0,9
'09	27,1	26,3	0,8
'10	35,3	33,7	1,6
'11	36,8	35,1	1,7
'12	37,2	35,4	1,8
'13	36,7	35	1,7
'14	34,6	33,2	1,4
'15	35,8	34,3	1,5
'16*	37,3	35,6	1,7

Nalatenschappen komen vaak terecht bij hoge inkomens

Ook de bestemming van het nagelaten vermogen is scheef verdeeld tussen inkomens­groepen.noot2 37 procent van de ontvangende kinderen behoorde in 2016 tot de 20 procent huishoudens bovenaan de inkomensladder. Deze ontvangers ontvingen netto 41 procent van de totale som aan nalatenschappen. Het aandeel behorend tot de laagste decielgroep was 4 procent en 3 procent had een huishoudinkomen behorend tot de tweede decielgroep van de inkomensverdeling. In totaal behoorde dus krap 7 procent van alle ontvangende kinderen tot een huishouden in de twee laagste inkomensgroepen en zij ontvingen ruim een tiende van het totale door kinderen van overledenen ontvangen bedrag.

Toon tabel5.6.5 Ontvangende kinderen naar inkomenspositie, 2016* (%)Verberg tabel5.6.5 Ontvangende kinderen naar inkomenspositie, 2016* (%)

5.6.5 Ontvangende kinderen naar inkomenspositie, 2016* (%)

	Netto aandeel in totale nalatenschappen	Aandeel ontvangende kinderen
1e decielgroep	4	6
2e decielgroep	3	5
2e kwintielgroep	9	7
3e kwintielgroep	15	11
4e kwintielgroep	22	18
5e kwintielgroep	37	41
Onbekend inkomen	10	12