Voorwoord
In deze vijfde uitgave van Materiële welvaart in Nederland presenteert het CBS de nieuwste gegevens over de financiële situatie van huishoudens en de leden van die huishoudens. De meeste cijfers gaan niet verder dan 2018 en belichten sociaal-economische onderwerpen zoals koopkrachtontwikkeling, opbouw en (her)verdeling van het inkomen, inkomens- en vermogensongelijkheid, belastingdruk en de beoordeling van de eigen financiële positie. In deze publicatie zijn enkele cijfers opgenomen met betrekking tot de coronacrisis, zoals hoe de bevolking het economische klimaat inschat tijdens de gedeeltelijke lockdown in april 2020. Een brede verslaglegging van actuele economische en maatschappelijke gevolgen van de coronacrisis is te vinden op de CBS-website.
De uitkomsten in Materiële welvaart in Nederland 2020 laten zien dat de koopkracht van de Nederlandse bevolking in 2018 met 0,3 procent is gegroeid ten opzichte van 2017, de laagste groei na 2013. In 2016 piekte de groei nog met een koopkrachtverbetering van 3 procent. Het aandeel huishoudens dat zegt moeilijk rond te komen, met betalingsachterstanden te kampen en schulden te moeten maken bleef in 2019 op hetzelfde niveau als in 2018.
Zowel de economische crisis als de navolgende periode van economische hoogtij had geen effect op de ontwikkeling van de inkomensongelijkheid van huishoudens. In 2018 lag deze op hetzelfde niveau als in eerdere jaren. Anders is het gesteld met de ongelijkheid in vermogen. Deze is groter dan de inkomensongelijkheid maar is vanaf 2015 afgenomen, vooral als gevolg van de sterk aangetrokken woningmarkt met alsmaar stijgende woningprijzen. Ondanks de forse stijging van de waarde van het eigenwoningbezit is het vermogen nog niet op het niveau van 2008.
In de crisisjaren steeg de druk van sociale premies en inkomensbelasting op het bruto-inkomen (het inkomen uit werk en vermogen, uitkeringen, pensioenen en toeslagen). Met het aantrekken van de economie werd deze belastingdruk substantieel minder. In 2017 liep de druk van sociale premies en inkomensbelasting op het bruto-inkomen iets op maar stabiliseerde in 2018 en bleef in beide jaren op een lager niveau dan tijdens de crisis.
Net als in de vorige editie wordt in Materiële welvaart in Nederland 2020 de inkomensongelijkheid langs de lijnen van vorming en herverdeling van het inkomen gepresenteerd. Daarmee wordt zichtbaar gemaakt in welke mate het verstrekken van uitkeringen, het heffen van premies en het innen van inkomstenbelasting bijdragen aan de vermindering van de inkomensongelijkheid. Ook komt de inkomens- en vermogenspositie van werknemers en zelfstandigen, waaronder directeuren-grootaandeelhouders, aan bod. Verder zijn van de werkenden de branchespecifieke armoederisico’s in kaart gebracht. Per thema wordt bovendien de bijbehorende regionale verdeling getoond.
Deze publicatie beperkt zich tot de materiële aspecten van welvaart. In de Monitor Brede Welvaart bespreekt het CBS ook de niet-monetaire waarderingen van de leefsituatie. In Materiële welvaart in Nederland 2020 wordt per onderwerp doorgelinkt naar alle relevante, onderliggende tabellen zoals die via StatLine, de elektronische databank van het CBS (www.cbs.nl), beschikbaar worden gesteld.
Directeur-Generaal (waarnemend)
Dr. A.H. Kroese
Den Haag/Heerlen/Bonaire, juni 2020