Verschillen tussen regio’s in voorzieningen

Niet alleen individuele kenmerken en de ouderlijke achtergrond zijn van belang voor de kansen in het leven, maar ook de plek waar mensen wonen en opgroeien (zie bijvoorbeeld de Kansenatlas en Kansenkaart). Het aanbod en de bereikbaarheid van voorzieningen in regio’s speelt daarbij een rol (De Voogd en Cuperus, 2021; Remkes, 2022). Door verschillen hierin hebben mensen niet dezelfde kans op het vinden van een geschikte baan, op passend en kwalitatief goed onderwijs, en op goede zorg in de nabije omgeving. Onderzoek laat zien dat vooral de voorzieningen in de Nederlandse regio’s aan de landsgrenzen achterblijven (Bluemink, Dorenbos, Fennema en De Vries, 2023; Rli, ROB en RVS, 2023). In deze regio’s is de toegang tot verschillende onderwijstypen, zorg, winkels en recreatieve voorzieningen beperkt, en is de bereikbaarheid moeilijker door een beperkter aanbod van openbaar vervoer en langere afstanden. Daarnaast zijn er verschillen tussen landelijke en stedelijke gebieden (Deijkers, 2022). In landelijke gebieden is het voorzieningenaanbod van onder meer scholen, winkels, horeca en cultuur doorgaans kleiner dan in grotere gemeenten. Zo zijn in plattelandsgemeenten niet alle vormen van voortgezet onderwijs op fietsafstand bereikbaar en is er minder vaak een theater, museum of bibliotheek, wat belemmerend kan werken voor de ontwikkelings­mogelijkheden van kinderen (Notten en Kieft, 2022).

In dit hoofdstuk staat het ongelijke voorzieningenniveau tussen regio’s en de mening van burgers hierover centraal. Er wordt gekeken naar verschillen tussen provincies, tussen grens- en niet-grensregio’s, en tussen de Randstad en elders. Ook is er aandacht voor het onderscheid tussen stad en platteland. Daarbij gaat het om voorzieningen in brede zin: dat zijn faciliteiten en middelen die bijdragen aan het welzijn en de kwaliteit van leven van mensen. Voorbeelden hiervan zijn ziekenhuizen, scholen en sportgelegenheden, maar ook banen en woningen. In paragraaf 7.1 wordt allereerst inzicht gegeven in de ongelijke verdeling van enkele basisvoorzieningen in Nederland, te weten ziekenhuizen en scholen. In hoeverre de bevolking van mening is dat kansen, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en wonen, afhankelijk zijn van waar je woont, komt aan bod in paragraaf 7.2. Paragraaf 7.3 gaat in op hoe burgers denken over het voorzieningenaanbod in hun regio. Zijn ze er tevreden over of niet? En verwachten ze dat het aanbod de komende jaren beter of slechter zal worden of dat het hetzelfde blijft? In paragraaf 7.4 wordt dit verbijzonderd naar verschillende regionale kenmerken, zoals provincie, stedelijkheid, grensregio’s en de Randstad. Of burgers in hun regio willen blijven wonen wordt besproken in paragraaf 7.5, en ook hoe aantrekkelijk of onaantrekkelijk zij hun regio vinden voor jonge mensen om in te wonen. Tot slot wordt in paragraaf 7.6 beschreven in hoeverre mensen vinden dat de belangen van hun regio worden vertegenwoordigd door de landelijke politiek. De paragrafen 7.2 tot en met 7.6 zijn gebaseerd op het onderzoek Belevingen. Alle cijfers uitgesplitst naar persoons- en regionale kenmerken zijn te vinden in de tabellenset.

7.1Regionale verschillen in nabijheid van voorzieningen

De overheid streeft ernaar om een gelijkwaardig niveau van voorzieningen te bieden in het hele land (Ministerie van BZK, 2023; 2024), maar cijfers laten zien dat het voorzieningen­niveau verschilt tussen regio’s (CBS StatLine, 2024a). Deze paragraaf geeft een actueel beeld van regionale verschillen in de nabijheid van enkele basisvoorzieningen, te weten ziekenhuizen (inclusief buitenpoliklinieken) en scholen.

Bijna 5 kilometer rijden naar ziekenhuis of buitenpoli

In 2023 woonden inwoners van Nederland gemiddeld op 4,9 kilometer van het dichtstbijzijnde ziekenhuis of een buitenpolikliniek, gemeten over de weg (CBS StatLine, 2024a). In 2008 was dat gemiddeld 5,2 kilometer. Dit komt voor een deel door de toename van buitenpoliklinieken (buitenpoli’s). Deze klinieken zijn niet op een ziekenhuislocatie gevestigd, waardoor patiënten makkelijker toegang hebben tot veelvoorkomende ‘eenvoudige’ specialistische onderzoeken en handelingen.

De afstand tot ziekenhuizen (exclusief buitenpoliklinieken) is toegenomen van gemiddeld 6,4 kilometer in 2008 naar 7,3 kilometer in 2023. Ook andere vormen van zorg, zoals de huisartsenpost en de apotheek, zijn iets verder reizen (CBS, 2024a). De gemiddelde afstand tot een huisartsenpraktijk is toegenomen van 0,9 kilometer in 2008 tot 1,1 kilometer in 2023.

De afstand tot het dichtstbijzijnde ziekenhuis of een buitenpoli is relatief lang voor mensen die wonen in de provincies Fryslân (10,4 kilometer), Groningen (8,3 kilometer) en Zeeland (6,4 kilometer). Daarbij moet worden opgemerkt dat in deze afstandsberekeningen alleen voorzieningen binnen Nederland zijn meegeteld. Voor mensen die in de grensstreken wonen, kan het echter zijn dat een ziekenhuis of buitenpoli in België of Duitsland dichterbij is dan een Nederlandse locatie (zie ook kader ‘Kansen over de grens’). Voor inwoners van de provincies Zuid-Holland (3,4 kilometer) en Noord-Holland (3,8 kilometer) zijn de afstanden tot ziekenhuizen en buitenpoli’s het kleinst. 

Toon tabel7.1.1 Gemiddelde afstand tot ziekenhuis of buitenpolikliniek, 2023*Verberg tabel7.1.1 Gemiddelde afstand tot ziekenhuis of buitenpolikliniek, 2023*

7.1.1 Gemiddelde afstand tot ziekenhuis of buitenpolikliniek, 2023*

Gemeente	Gemiddelde afstand ziekenhuis (incl. buitenpoli)
Aa en Hunze	10,9
Aalsmeer	5,2
Aalten	13,7
Achtkarspelen	15,6
Alblasserdam	7,9
Albrandswaard	5,9
Alkmaar	3,9
Almelo	4,1
Almere	4,4
Alphen aan den Rijn	4,2
Alphen-Chaam	12,2
Altena	11,4
Ameland	46,5
Amersfoort	4
Amstelveen	2,8
Amsterdam	2,6
Apeldoorn	4,4
Arnhem	2,8
Assen	2,6
Asten	9,9
Baarle-Nassau	19,3
Baarn	1,7
Barendrecht	2,9
Barneveld	4,1
Beek	6,3
Beekdaelen	7,1
Beesel	1,5
Berg en Dal	10,3
Bergeijk	13,7
Bergen (L.)	13,7
Bergen (NH.)	6,2
Bergen op Zoom	3,4
Berkelland	6
Bernheze	6,3
Best	9,4
Beuningen	8,4
Beverwijk	2,3
De Bilt	4,9
Bladel	15,2
Blaricum	5,5
Bloemendaal	4,8
Bodegraven-Reeuwijk	3,3
Boekel	6,9
Borger-Odoorn	11,6
Borne	6,1
Borsele	9,2
Boxtel	2,5
Breda	4
Bronckhorst	7,8
Brummen	7,2
Brunssum	1,9
Bunnik	5,2
Bunschoten	1,4
Buren	8,5
Capelle aan den IJssel	3,7
Castricum	3,9
Coevorden	6,9
Cranendonck	3,5
Culemborg	1,8
Dalfsen	11,8
Dantumadiel	20,8
Delft	2,5
Deurne	3,3
Deventer	3,9
Diemen	5,4
Dijk en Waard	3,2
Dinkelland	10,4
Doesburg	1,3
Doetinchem	3,3
Dongen	7,1
Dordrecht	2,9
Drechterland	8,1
Drimmelen	9,9
Dronten	5,7
Druten	2,3
Duiven	5,4
Echt-Susteren	5
Edam-Volendam	3,3
Ede	4,2
Eemnes	4,7
Eemsdelta	7,1
Eersel	9,7
Eijsden-Margraten	6,8
Eindhoven	2,7
Elburg	14,5
Emmen	7,2
Enkhuizen	1,7
Enschede	3,2
Epe	4,9
Ermelo	5,2
Etten-Leur	2
De Fryske Marren	5,7
Geertruidenberg	7,1
Geldrop-Mierlo	2,6
Gemert-Bakel	3,4
Gennep	8
Gilze en Rijen	9,7
Goeree-Overflakkee	9,1
Goes	4,2
Goirle	4,7
Gooise Meren	4,1
Gorinchem	2,3
Gouda	2,8
's-Gravenhage	2,6
Groningen	3,3
Gulpen-Wittem	10,1
Haaksbergen	2,3
Haarlem	2,6
Haarlemmermeer	3,9
Halderberge	3,4
Hardenberg	6,7
Harderwijk	2,5
Hardinxveld-Giessendam	5,1
Harlingen	1,7
Hattem	7,7
Heemskerk	4,7
Heemstede	4,3
Heerde	3,3
Heerenveen	4,9
Heerlen	3,9
Heeze-Leende	6,7
Heiloo	3,3
Den Helder	4,2
Hellendoorn	9,8
Helmond	3,1
Hendrik-Ido-Ambacht	2,7
Hengelo	3,8
's-Hertogenbosch	2,7
Heumen	6,6
Heusden	3,9
Hillegom	1,5
Hilvarenbeek	8,2
Hilversum	3
Hoeksche Waard	8,1
Hof van Twente	8,9
Het Hogeland	19,7
Hollands Kroon	14,5
Hoogeveen	4,4
Hoorn	3,1
Horst aan de Maas	4,8
Houten	2,6
Huizen	5,9
Hulst	4,9
IJsselstein	4,3
Kaag en Braassem	7,8
Kampen	2,7
Kapelle	6,7
Katwijk	2,4
Kerkrade	2,5
Koggenland	7,4
Krimpen aan den IJssel	1,5
Krimpenerwaard	5,5
Laarbeek	5,9
Land van Cuijk	9,5
Landgraaf	6
Landsmeer	4,1
Lansingerland	3,1
Laren	2,4
Leeuwarden	4,8
Leiden	2,9
Leiderdorp	1,9
Leidschendam-Voorburg	2
Lelystad	2,8
Leudal	8,2
Leusden	2,2
Lingewaard	6,5
Lisse	3,8
Lochem	5,2
Loon op Zand	4,6
Lopik	8,1
Losser	8,4
Maasdriel	8,3
Maasgouw	5,3
Maashorst	4,6
Maassluis	2
Maastricht	1,8
Medemblik	11,7
Meerssen	6,6
Meierijstad	9,9
Meppel	3,3
Middelburg	2,1
Midden-Delfland	3,1
Midden-Drenthe	15
Midden-Groningen	11,4
Moerdijk	11,2
Molenlanden	7,1
Montferland	7,5
Montfoort	6,5
Mook en Middelaar	9,3
Neder-Betuwe	9,4
Nederweert	7,1
Nieuwegein	2,7
Nieuwkoop	8,7
Nijkerk	3,5
Nijmegen	2,8
Nissewaard	3
Noardeast-Frysl�n	25,3
Noord-Beveland	16,6
Noordenveld	13,2
Noordoostpolder	5,5
Noordwijk	6,1
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	6
Nunspeet	13,5
Oegstgeest	2,9
Oirschot	12,9
Oisterwijk	8,8
Oldambt	7,6
Oldebroek	11,4
Oldenzaal	2
Olst-Wijhe	10,5
Ommen	3,5
Oost Gelre	5,9
Oosterhout	2,6
Ooststellingwerf	19,8
Oostzaan	5,7
Opmeer	11,1
Opsterland	10,1
Oss	4,4
Oude IJsselstreek	10,4
Ouder-Amstel	4,3
Oudewater	9,3
Overbetuwe	7,4
Papendrecht	6,7
Peel en Maas	4,5
Pekela	8,9
Pijnacker-Nootdorp	5,3
Purmerend	2,8
Putten	2
Raalte	5
Reimerswaal	14,5
Renkum	7,3
Renswoude	7,5
Reusel-De Mierden	19,7
Rheden	2,2
Rhenen	6,3
Ridderkerk	1,6
Rijssen-Holten	3,4
Rijswijk	3,2
Roerdalen	7,6
Roermond	2,8
De Ronde Venen	3,4
Roosendaal	3,8
Rotterdam	2,6
Rozendaal	3
Rucphen	2,6
Schagen	6
Scherpenzeel	9,6
Schiedam	2,5
Schiermonnikoog	57,6
Schouwen-Duiveland	7,9
Simpelveld	6,9
Sint-Michielsgestel	6,5
Sittard-Geleen	4,1
Sliedrecht	2,2
Sluis	8
Smallingerland	3,7
Soest	5,5
Someren	12,7
Son en Breugel	8,3
Stadskanaal	5,6
Staphorst	7,7
Stede Broec	4,3
Steenbergen	4,1
Steenwijkerland	7
Stein	7,8
Stichtse Vecht	7,9
S�dwest-Frysl�n	8,6
Terneuzen	6,1
Terschelling	38,3
Texel	3,3
Teylingen	2,8
Tholen	7,9
Tiel	2,5
Tilburg	3,9
Tubbergen	12,6
Twenterand	5,8
Tynaarlo	9,6
Tytsjerksteradiel	14,2
Uitgeest	6,4
Uithoorn	2,1
Urk	10,3
Utrecht	3
Utrechtse Heuvelrug	5,2
Vaals	14,3
Valkenburg aan de Geul	7,2
Valkenswaard	8,2
Veendam	2,8
Veenendaal	1,9
Veere	9
Veldhoven	3,2
Velsen	3,2
Venlo	3,6
Venray	3,7
Vijfheerenlanden	5,9
Vlaardingen	3,9
Vlieland	36
Vlissingen	2,3
Voerendaal	6
Voorne aan Zee	2,9
Voorschoten	5,2
Voorst	9,1
Vught	6
Waadhoeke	12,9
Waalre	3,2
Waalwijk	2,8
Waddinxveen	6,4
Wageningen	1,3
Wassenaar	1,8
Waterland	7,2
Weert	2,7
West Betuwe	9,1
West Maas en Waal	9,9
Westerkwartier	16,5
Westerveld	13,7
Westervoort	5,6
Westerwolde	17
Westland	3,2
Weststellingwerf	12,7
Wierden	6,1
Wijchen	9,1
Wijdemeren	7,8
Wijk bij Duurstede	7,9
Winterswijk	2,9
Woensdrecht	5,4
Woerden	3,4
De Wolden	8,6
Wormerland	5,8
Woudenberg	7,2
Zaanstad	3
Zaltbommel	5,3
Zandvoort	10,1
Zeewolde	2,4
Zeist	3,1
Zevenaar	4,6
Zoetermeer	2,8
Zoeterwoude	5,5
Zuidplas	3,7
Zundert	11
Zutphen	2,9
Zwartewaterland	13,5
Zwijndrecht	2,8
Zwolle	4,4

Dichtstbijzijnde basisschool op minder dan 1 kilometer

Basisscholen zijn meestal aanwezig in de nabije omgeving (CBS StatLine, 2024a). In 2023 was de gemiddelde afstand tot de dichtstbijzijnde basisschool 0,8 kilometer. In 2008 was dit 0,6 kilometer. In de meeste gemeenten was de gemiddelde afstand tot de dichtstbijzijnde basisschool kleiner dan 1,0 kilometer.

Scholen voor voortgezet onderwijs zijn met gemiddeld 2,5 kilometer wat verder weg en er is meer variatie tussen gemeenten. De gemiddelde afstand tot de dichtstbijzijnde middelbare school was met 14,0 kilometer het grootst op het Zeeuwse eiland Noord-Beveland en met 0,4 kilometer het laagst op het Waddeneiland Schiermonnikoog. Havo/vwo-scholen bevinden zich doorgaans op grotere afstand dan vmbo-scholen. In 2023 was de gemiddelde afstand tot een havo/vwo-school 3,4 kilometer, tegen 2,6 kilometer voor vmbo-scholen. Vooral in de provincies Fryslân, Drenthe en Zeeland was de gemiddelde afstand naar een havo/vwo-school met 6,3 kilometer relatief hoog.

Toon tabel7.1.2 Gemiddelde afstand tot havo/vwo-school, 2023*Verberg tabel7.1.2 Gemiddelde afstand tot havo/vwo-school, 2023*

7.1.2 Gemiddelde afstand tot havo/vwo-school, 2023*

Gemeente	Gemiddelde afstand tot havo/vwo-school
Aa en Hunze	11,3
Aalsmeer	6,2
Aalten	4,4
Achtkarspelen	6,8
Alblasserdam	5,1
Albrandswaard	4
Alkmaar	2,4
Almelo	2,2
Almere	1,8
Alphen aan den Rijn	2,8
Alphen-Chaam	10,3
Altena	6,6
Ameland	29,5
Amersfoort	1,7
Amstelveen	1,9
Amsterdam	1,3
Apeldoorn	2,8
Arnhem	1,6
Assen	2,5
Asten	2,5
Baarle-Nassau	16,4
Baarn	2,1
Barendrecht	2,4
Barneveld	4
Beek (L.)	3
Beekdaelen	4,5
Beesel	1,6
Berg en Dal	4,5
Bergeijk	7,1
Bergen (L.)	11,4
Bergen (NH.)	4,2
Bergen op Zoom	2,7
Berkelland	9,9
Bernheze	3,9
Best	1,7
Beuningen	5,6
Beverwijk	1,6
De Bilt	2,8
Bladel	2,5
Blaricum	2,3
Bloemendaal	2,9
Bodegraven-Reeuwijk	6,8
Boekel	6,2
Borger-Odoorn	10
Borne	5,2
Borsele	9,5
Boxtel	2,3
Breda	1,8
Bronckhorst	7,8
Brummen	7,8
Brunssum	1,6
Bunnik	4,7
Bunschoten	1,4
Buren	6,7
Capelle aan den IJssel	1,7
Castricum	2,4
Coevorden	6,6
Cranendonck	10,9
Culemborg	1,7
Dalfsen	11,4
Dantumadiel	6
Delft	1,8
Deurne	3,8
Deventer	2,9
Diemen	3,1
Dijk en Waard	3,1
Dinkelland	9,9
Doesburg	5,7
Doetinchem	2,8
Dongen	1,7
Dordrecht	1,9
Drechterland	4,7
Drimmelen	8,3
Dronten	4,7
Druten	2,1
Duiven	2,3
Echt-Susteren	4,3
Edam-Volendam	3,2
Ede	3,2
Eemnes	4,6
Eemsdelta	6,1
Eersel	3,2
Eijsden-Margraten	6,4
Eindhoven	1,7
Elburg	3
Emmen	6,2
Enkhuizen	1,7
Enschede	1,9
Epe	4,3
Ermelo	2,4
Etten-Leur	2,1
De Fryske Marren	14
Geertruidenberg	1,9
Geldrop-Mierlo	2,8
Gemert-Bakel	3,5
Gennep	8,4
Gilze en Rijen	7,1
Goeree-Overflakkee	8,2
Goes	1,9
Goirle	1,9
Gooise Meren	1,7
Gorinchem	1,3
Gouda	1,7
's-Gravenhage (gemeente)	1,5
Groningen (gemeente)	2,1
Gulpen-Wittem	3,6
Haaksbergen	2,1
Haarlem	1,2
Haarlemmermeer	2,5
Halderberge	3,9
Hardenberg	4,4
Harderwijk	2,3
Hardinxveld-Giessendam	9,1
Harlingen	1,6
Hattem	5,8
Heemskerk	2,7
Heemstede	1,6
Heerde	3,4
Heerenveen	4,7
Heerlen	1,6
Heeze-Leende	7,5
Heiloo	4,8
Den Helder	3,6
Hellendoorn	3,8
Helmond	2,3
Hendrik-Ido-Ambacht	3,2
Hengelo (O.)	2,1
's-Hertogenbosch	2,7
Heumen	4,8
Heusden	3,9
Hillegom	4,7
Hilvarenbeek	10
Hilversum	1,2
Hoeksche Waard	7,7
Hof van Twente	10
Het Hogeland	9,6
Hollands Kroon	8,7
Hoogeveen	3,6
Hoorn	1,9
Horst aan de Maas	5
Houten	3
Huizen	1,2
Hulst	5
IJsselstein	2
Kaag en Braassem	8,3
Kampen	2,3
Kapelle	2,4
Katwijk	2,4
Kerkrade	2,6
Koggenland	6,5
Krimpen aan den IJssel	1,7
Krimpenerwaard	3,8
Laarbeek	6,9
Land van Cuijk	4,1
Landgraaf	2,5
Landsmeer	4,2
Lansingerland	2,3
Laren (NH.)	2
Leeuwarden	3,2
Leiden	1,3
Leiderdorp	2,2
Leidschendam-Voorburg	1,3
Lelystad	2,3
Leudal	4,8
Leusden	4,5
Lingewaard	4,3
Lisse	1,7
Lochem	4,9
Loon op Zand	4,9
Lopik	7,2
Losser	8,2
Maasdriel	9
Maasgouw	5,7
Maashorst	3,6
Maassluis	1,9
Maastricht	1,8
Medemblik	9,1
Meerssen	2,8
Meierijstad	3,9
Meppel	1,8
Middelburg (Z.)	2,8
Midden-Delfland	2,5
Midden-Drenthe	13,9
Midden-Groningen	4,8
Moerdijk	6,3
Molenlanden	7,1
Montferland	5,6
Montfoort	6,4
Mook en Middelaar	4,6
Neder-Betuwe	4,1
Nederweert	6,4
Nieuwegein	2,3
Nieuwkoop	8,8
Nijkerk	2,3
Nijmegen	1,5
Nissewaard	2,9
Noardeast-Fryslân	6,3
Noord-Beveland	14,3
Noordenveld	3,2
Noordoostpolder	5,7
Noordwijk	2
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	4,3
Nunspeet	10,2
Oegstgeest	1,8
Oirschot	8,4
Oisterwijk	2,7
Oldambt	4,7
Oldebroek	6,9
Oldenzaal	1,4
Olst-Wijhe	4,7
Ommen	3,9
Oost Gelre	2,1
Oosterhout	2,5
Ooststellingwerf	5,6
Oostzaan	5
Opmeer	10,2
Opsterland	10,2
Oss	3,5
Oude IJsselstreek	4,9
Ouder-Amstel	4
Oudewater	9,4
Overbetuwe	2,4
Papendrecht	1,1
Peel en Maas	4,6
Pekela	7,1
Pijnacker-Nootdorp	2,8
Purmerend	3,1
Putten	6
Raalte	4,6
Reimerswaal	10,9
Renkum	3,4
Renswoude	7,6
Reusel-De Mierden	6,6
Rheden	2,1
Rhenen	5
Ridderkerk	2
Rijssen-Holten	2,1
Rijswijk (ZH.)	1,7
Roerdalen	5,6
Roermond	2,4
De Ronde Venen	3,9
Roosendaal	2,8
Rotterdam	1,6
Rozendaal	1,3
Rucphen	6,2
Schagen	5,6
Scherpenzeel	9,6
Schiedam	1,7
Schiermonnikoog	34,7
Schouwen-Duiveland	8
Simpelveld	7,5
Sint-Michielsgestel	3,5
Sittard-Geleen	3
Sliedrecht	5,5
Sluis	7,8
Smallingerland	3
Soest	3,2
Someren	4,2
Son en Breugel	5,3
Stadskanaal	4,7
Staphorst	8
Stede Broec	1,8
Steenbergen	12,7
Steenwijkerland	6,9
Stein (L.)	2,7
Stichtse Vecht	3,4
Súdwest-Fryslân	6,1
Terneuzen	5,6
Terschelling	37,2
Texel	4
Teylingen	2,5
Tholen	15,5
Tiel	2,2
Tilburg	2
Tubbergen	8,1
Twenterand	10,2
Tynaarlo	9
Tytsjerksteradiel	3,5
Uitgeest	5
Uithoorn	2,2
Urk	12,4
Utrecht (gemeente)	1,5
Utrechtse Heuvelrug	4,5
Vaals	10,6
Valkenburg aan de Geul	5,3
Valkenswaard	2,6
Veendam	2,1
Veenendaal	1,8
Veere	8,5
Veldhoven	3,2
Velsen	2,2
Venlo	2,5
Venray	3
Vijfheerenlanden	3,6
Vlaardingen	1,4
Vlieland	35
Vlissingen	2,6
Voerendaal	3,9
Voorne aan Zee	3,9
Voorschoten	2,8
Voorst	7,5
Vught	2,2
Waadhoeke	7
Waalre	3,6
Waalwijk	2,5
Waddinxveen	1,6
Wageningen	1,9
Wassenaar	1,9
Waterland	7,2
Weert	2,5
West Betuwe	5,1
West Maas en Waal	9,2
Westerkwartier	8,4
Westerveld	6,9
Westervoort	4
Westerwolde	7,8
Westland	3
Weststellingwerf	5,5
Wierden	3,9
Wijchen	3,2
Wijdemeren	5
Wijk bij Duurstede	1,8
Winterswijk	2,7
Woensdrecht	12,4
Woerden	2,5
De Wolden	9
Wormerland	4,7
Woudenberg	8,9
Zaanstad	2,5
Zaltbommel	4,8
Zandvoort	6,6
Zeewolde	14,3
Zeist	1,8
Zevenaar	4,8
Zoetermeer	2,2
Zoeterwoude	3,8
Zuidplas	5,5
Zundert	3,8
Zutphen	1,3
Zwartewaterland	12,1
Zwijndrecht	1,5
Zwolle	1,8

Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft onderzoek gedaan naar de bereikbaarheid van deze basisvoorzieningen. Hiervoor is het aantal en de locatie van belang, maar ook veranderingen in reistijden en veranderingen in de samenstelling van de bevolking. Zo laten ze onder meer zien dat wie niet over een auto beschikt, er vaak lang over doet om een ziekenhuis of polikliniek te bereiken. En dat de bereikbaarheid hiervan minder goed is in de noordoostelijke provincies en in Zeeland dan in de rest van Nederland (Bastiaanssen en Breedijk, 2024; PBL, 2024). Verder wordt gewezen op de gebrekkige bereikbaarheid van middelbare scholen die de schoolkeuze van jongeren belemmert.

7.2Opvattingen over ongelijke regionale kansen

46 procent denkt dat woonplaats uitmaakt voor je kansen

Ruim een kwart van de bevolking van 18 jaar of ouder (27 procent) is van mening dat iedereen los van waar je woont dezelfde kansen heeft in Nederland, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs, werk, wonen of gezondheidszorg. 46 procent vindt echter dat de woonplaats wel uitmaakt voor je kansen. Dit beeld verschilt nagenoeg niet tussen regio’s en tussen stedelijke en landelijke gebieden (zie tabel 7R.1). Wel zijn er verschillen tussen bevolkingsgroepen, met name naar onderwijsniveau en herkomst (zie tabel 7P.1). Zo vinden hbo’ers en universitair geschoolden vaker dat in Nederland je woonplaats van belang is voor je kansen dan mensen met een ander onderwijsniveau. Dit geldt eveneens voor mensen die in Nederland geboren zijn maar hun ouder(s) niet, ten opzichte van mensen met een Nederlandse achtergrond en mensen die in het buitenland zijn geboren. De laatste groep vindt het vaakst dat iedereen in Nederland dezelfde kansen heeft, ongeacht waar je woont.

Toon tabel7.2.1 Waar je ook woont in Nederland, iedereen heeft dezelfde kansen, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)Verberg tabel7.2.1 Waar je ook woont in Nederland, iedereen heeft dezelfde kansen, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

7.2.1 Waar je ook woont in Nederland, iedereen heeft dezelfde kansen, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

	(Helemaal) eens	Niet eens, niet oneens	(Helemaal) oneens	Weet niet
Totaal	26,7	18,9	45,9	8,5
Geslacht	.	.	.	.
Mannen	29,7	18,8	44,1	7,4
Vrouwen	23,8	19,1	47,6	9,5
Onderwijsniveau	.	.	.	.
Basisonderwijs, vmbo, mbo1	35,4	22,4	30,9	11,3
Havo, vwo, mbo2-4	27,3	20,5	45	7,3
Hbo, wo	21,3	15,8	55,7	7,2
Herkomst	.	.	.	.
Nederlandse herkomst	25,8	19,5	47,8	6,9
Geboren in Nederland, ouder(s) in buitenland	20,1	15,4	56,6	7,8
Geboren in buitenland	33,6	18,5	32,9	15

7.3Opvattingen over het voorzieningenaanbod in de regio

Meest tevreden over aanbod sport in regio

Voor de meeste voorzieningen geldt dat de meerderheid van de bevolking (heel) tevreden is over het aanbod ervan in hun regio.noot1^,noot2 De tevredenheid is het grootst als het gaat om het aanbod van sportgelegenheden, zoals sportclubs, -velden en -hallen: 84 procent is hier (heel) tevreden over. Ongeveer 80 procent is (heel) tevreden over het aanbod van groen, restaurants en cafés, en ziekenhuizen in hun regio, en ongeveer driekwart over het aanbod van culturele voorzieningen, huisartsenpraktijken en scholen. Over het aanbod van woningen bestaat met 24 procent de minste tevredenheid. Bijna de helft geeft aan hier (heel) ontevreden over te zijn.

Toon tabel7.3.1 Tevredenheid over aanbod voorzieningen in regio, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder¹⁾)Verberg tabel7.3.1 Tevredenheid over aanbod voorzieningen in regio, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder¹⁾)

7.3.1 Tevredenheid over aanbod voorzieningen in regio, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder¹⁾)

	(Heel) tevreden	Niet tevreden, niet ontevreden	(Heel) ontevreden	Weet niet
Sportgelegenheden	84,3	8,2	3,0	4,5
Restaurants en cafés	81,6	10,6	5,4	2,4
Groen of natuur	80,5	11,3	6,9	1,3
Ziekenhuizen	79,3	10,0	8,0	2,8
Culturele voorzieningen	75,3	13,9	7,3	3,5
Huisartsenpraktijken	73,4	11,9	10,2	4,6
Scholen	73,3	11,4	5,1	10,2
Openbaar vervoer	63,8	13,9	16,9	5,4
Banen	57,6	21,1	9,3	12,0
Woningen	24,5	20,4	49,1	6,0
1)De antwoordcategorie 'niet van toepassing' is bij iedere voorziening buiten beschouwing gelaten.

4 op de 10 inwoners verwachten dat het aanbod woningen in de regio zal verslechteren

Bijna 40 procent van de bevolking verwacht ook dat het aanbod van woningen in hun regio de komende jaren zal verslechteren. Bijna 20 procent denkt juist dat dit de goede kant op zal gaan. Voor de andere voorzieningen wordt er minder verandering verwacht. Ongeveer 20 procent denkt dat het aanbod van huisartspraktijken, openbaar vervoer en groen in de regio zal verslechteren. Ongeveer 15 procent is deze mening toegedaan als het gaat om het aanbod van ziekenhuizen en culturele voorzieningen.

Toon tabel7.3.2 Verwachte ontwikkeling aanbod voorzieningen in regio¹⁾, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder¹⁾)Verberg tabel7.3.2 Verwachte ontwikkeling aanbod voorzieningen in regio¹⁾, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder¹⁾)

7.3.2 Verwachte ontwikkeling aanbod voorzieningen in regio¹⁾, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder¹⁾)

	Slechter	Hetzelfde	Beter	Weet niet
Woningen	38,3	34,9	17,8	9,0
Huisartspraktijken	22,3	62,1	4,9	10,7
Openbaar vervoer	21,1	58,5	9,3	11,2
Groen of natuur	19,4	60,9	12,9	6,9
Ziekenhuizen	16,2	70,1	5,1	8,6
Culturele voorzieningen	13,7	69,6	5,7	11,0
Banen	11,0	59,0	11,5	18,5
Scholen	10,5	67,1	6,2	16,2
Restaurants en cafés	9,9	71,9	9,0	9,2
Sportgelegenheden	8,2	73,1	7,1	11,6
1)Het gaat hier om de verwachte ontwikkeling in de komende jaren.

7.4Opvattingen over het voorzieningenniveau: een regionaal beeld

Vooral Flevolanders minder tevreden over aanbod huisartspraktijken en ziekenhuizen

De tevredenheid over het aanbod van voorzieningen in de regio verschilt tussen provincies (zie tabel 7R.2a en 7R.2b). Zo zijn inwoners van Flevoland het minst vaak tevredennoot3 over het aanbod van huisartspraktijken en ziekenhuizen in hun regio. In de provincie Zeeland is de tevredenheid over het aanbod van deze zorgvoorzieningen eveneens beperkt, vooral als het gaat om ziekenhuizen. Ook wat betreft het aanbod van andere voorzieningen zijn Flevolanders en Zeeuwen doorgaans minder vaak tevreden, bijvoorbeeld op het gebied van cultuur en onderwijs. Het grootste verschil tussen provincies betreft het aanbod van openbaar vervoer. Van de Zeeuwen is hier 22 procent tevreden over, maar bij de andere provincies ligt dit tussen de 49 en 75 procent. De gemiddelde afstand tot het dichtstbijzijnde treinstation is met 16,9 kilometer ook het grootst in Zeeland. In de andere provincies varieert dit van 3,7 in Noord-Holland tot 8,8 kilometer in Fryslân (CBS StatLine, 2024a).

Toon tabel7.4.1 (Heel) tevreden over aanbod zorgvoorzieningen in de regio naar provincie, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)Verberg tabel7.4.1 (Heel) tevreden over aanbod zorgvoorzieningen in de regio naar provincie, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

7.4.1 (Heel) tevreden over aanbod zorgvoorzieningen in de regio naar provincie, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

	Huisartspraktijken	Ziekenhuizen
Totaal	73,4	79,3
Provincie	.	.
Utrecht	81,8	79,9
Fryslân	80,6	84,6
Drenthe	78,9	74,2
Groningen	76,4	81,3
Noord-Brabant	74,9	87,0
Limburg	74,6	74,7
Gelderland	74,4	78,7
Overijssel	73,6	83,5
Zuid-Holland	71,6	80,2
Noord-Holland	69,0	77,8
Zeeland	66,4	56,5
Flevoland	60,0	51,3

Relatief veel Zeeuwen verwachten achteruitgang in aanbod zorg, OV en onderwijs

Niet alleen is in Zeeland de tevredenheid over het aanbod van zorgvoorzieningen in de regio laag, maar ook verwacht een relatief groot deel van de Zeeuwse inwoners (ongeveer 35 procent) dat het aanbod van deze voorzieningen in de komende jaren zal verslechteren. Tevens denkt bijna de helft dat het aanbod van het openbaar vervoer in hun regio achteruit zal gaan en ruim 20 procent verwacht dit als het gaat om scholen (zie tabel 7R.3a en 7R.3b).

Meer dan 40 procent van de inwoners van de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland verwacht een verslechtering in het aanbod van woningen in hun regio (zie tabel 7R.3a en 7R.3b). Vooral in Zuid-Holland en Utrecht varieert dit met de stedelijkheid van de eigen woongemeente. Inwoners van Zuid-Holland en Utrecht verwachten met 24 procent ook relatief vaak een achteruitgang in de hoeveelheid groen en natuur. In Limburg zijn mensen minder positief over de ontwikkeling van het aanbod van ziekenhuizen in hun regio; 30 procent denkt dat dit achteruit zal gaan.

Toon tabel7.4.2 Verwacht verslechtering¹⁾ van aanbod zorgvoorzieningen in de regio naar provincie, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)Verberg tabel7.4.2 Verwacht verslechtering¹⁾ van aanbod zorgvoorzieningen in de regio naar provincie, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

7.4.2 Verwacht verslechtering¹⁾ van aanbod zorgvoorzieningen in de regio naar provincie, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

	Huisartspraktijken	Ziekenhuizen
Totaal	22,3	16,2
Provincie	.	.
Zeeland	35,3	34,4
Limburg	25,6	30,1
Flevoland	25,5	24,7
Overijssel	24,2	12,7
Noord-Brabant	23,8	11,4
Fryslân	23,3	25,3
Drenthe	22,5	20,9
Utrecht	21,5	17,6
Groningen	21,2	13,8
Gelderland	20,7	13,3
Noord-Holland	20,7	11,9
Zuid-Holland	20,3	16,2
1)Het gaat hier om een verslechtering van het aanbod in de komende jaren.

Tevredenheid over aanbod ziekenhuizen, openbaar vervoer en horeca groter in steden

Niet alleen tussen provincies, maar ook tussen stedelijke en landelijke gebieden bestaan verschillen in opvattingen over het aanbod van voorzieningen in de regio (zie tabel 7R.2a en 7R.2b). Naarmate de stedelijkheid van de woongemeente toeneemt, groeit ook het percentage inwoners dat tevreden is over het aanbod van ziekenhuizen, openbaar vervoer, culturele voorzieningen en horeca. De tevredenheid over het aanbod van huisartspraktijken en groen in de regio neemt echter af bij toenemende stedelijkheid. Ook zijn inwoners van zeer sterk stedelijke gemeenten het minst vaak tevreden over het aanbod van woningen, maar de tevredenheid over het aanbod van banen is er relatief hoog.

Toon tabel7.4.3 (Heel) tevreden over aanbod voorzieningen in de regio naar stedelijkheid woongemeente, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)Verberg tabel7.4.3 (Heel) tevreden over aanbod voorzieningen in de regio naar stedelijkheid woongemeente, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

7.4.3 (Heel) tevreden over aanbod voorzieningen in de regio naar stedelijkheid woongemeente, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

	Zeer sterk stedelijk	Sterk stedelijk	Matig stedelijk	Weinig stedelijk	Niet stedelijk
Huisartspraktijken	65,7	71,0	77,8	80,4	82,9
Ziekenhuizen	80,2	80,7	77,8	78,6	74,6
Openbaar vervoer	77,4	68,5	58,5	50,6	39,8

1 op 3 plattelandsbewoners verwacht verslechtering van het OV-aanbod in de regio

Van de inwoners van niet-stedelijke gemeenten verwacht 33 procent dat het aanbod van het openbaar vervoer in hun regio de komende jaren zal verslechteren, tegen 18 procent van de inwoners van zeer sterk stedelijke gemeenten. Ook wat betreft het aanbod van ziekenhuizen, scholen, sportgelegenheden, en restaurants en cafés verwachten ze vaker een achteruitgang (zie tabel 7R.3a en 7R.3b). Inwoners van zeer sterk stedelijke gemeenten denken relatief vaak dat het aanbod van woningen en groen in hun regio de komende jaren zal verslechteren.

Toon tabel7.4.4 Verwacht verslechtering¹⁾ van aanbod voorzieningen in de regio naar stedelijkheid woongemeente, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)Verberg tabel7.4.4 Verwacht verslechtering¹⁾ van aanbod voorzieningen in de regio naar stedelijkheid woongemeente, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

7.4.4 Verwacht verslechtering¹⁾ van aanbod voorzieningen in de regio naar stedelijkheid woongemeente, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

	Zeer sterk stedelijk	Sterk stedelijk	Matig stedelijk	Weinig stedelijk	Niet stedelijk
Ziekenhuizen	15,4	15,8	15,8	16,0	23,0
Openbaar vervoer	17,5	20,2	19,1	24,7	33,4
1)Het gaat hier om een verslechtering van het aanbod in de komende jaren.

Minder tevredenheid over voorzieningenniveau in grensregio’s

In hoeverre maakt het wonen in een grensregio verschil? Over het algemeen zijn mensen die in een grensregio wonen minder vaak tevreden over het aanbod van scholen, ziekenhuizen, banen, openbaar vervoer en culturele voorzieningen in hun regio ten opzichte van mensen die elders wonen (zie tabel 7R.2a en 7R.2b). Bij de tevredenheid over het openbaar vervoer en culturele voorzieningen speelt mee dat grensregio’s doorgaans minder stedelijk zijn. Over het aanbod van woningen en de hoeveelheid groen en natuur zijn mensen in grensregio’s wel positiever.

Daarbij zijn er verschillen tussen (grens)regio’s. Enkele voorbeelden: 53 procent van de inwoners van Eemsdelta is tevreden over het aanbod van ziekenhuizen in de regio, 65 procent van de inwoners van Oost-Groningen en 78 procent van de inwoners van Het Hogeland. Van de Groningers die niet in een grensregio wonen is dit percentage met 91 procent het hoogst. De tevredenheid over het aanbod van ziekenhuizen verschilt niet tussen de grensregio’s in Limburg, met uitzondering van Parkstad Limburg. Hier zijn inwoners met 51 procent duidelijk minder tevreden dan in de andere grensregio’s waar dit aandeel rond de 80 procent ligt. En in de grensregio Zeeuws-Vlaanderen is 39 procent tevreden over het aanbod van scholen in de regio, tegen 66 procent van de mensen die elders in Zeeland wonen.

Toon tabel7.4.5 Opvattingen over aanbod ziekenhuizen in de regio, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)Verberg tabel7.4.5 Opvattingen over aanbod ziekenhuizen in de regio, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

7.4.5 Opvattingen over aanbod ziekenhuizen in de regio, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

	(Heel) tevreden over aanbod	Verwacht de komende jaren verslechtering aanbod
Groningen	81,3	13,8
Eemsdelta	53	15,5
Oost-Groningen	64,9	28,6
Het Hogeland	78	14,2
Overig Groningen	91,1	8,1
Limburg	74,7	30,1
Noord-Limburg	80,9	19,7
Midden-Limburg	84,6	15,4
Westelijke Mijnstreek	77,3	29,3
Maastricht-Mergelland	82	26,2
Parkstad Limburg	50,8	59,1

Voor vrijwel alle voorzieningen geldt dat inwoners van grensregio’s vaker een verslechtering in het aanbod verwachten dan mensen die niet in een grensregio wonen (zie tabel 7R.3a en 7R.3b). Woningen en groen vormen hierop een uitzondering. Hiervan denken mensen die niet in een grensregio wonen juist vaker dat het aanbod hiervan de komende jaren achteruit zal gaan in hun regio. Wanneer naar de (grens)regio’s wordt gekeken, valt vooral op dat de inwoners van Parkstad Limburg – waar sprake is van (gedeeltelijke) sluiting van het ziekenhuis in Heerlen – met 59 procent relatief vaak een verslechtering verwachten van het aanbod ziekenhuizen in hun regio. In de andere Limburgse grensregio’s ligt dit aandeel tussen de 15 en 29 procent.

Meer tevreden over het aanbod van banen en openbaar vervoer in Randstad

Mensen die in de Randstad wonen zijn vaker tevreden over het aanbod van banen en openbaar vervoer in hun regio dan mensen die niet in de Randstad wonen (zie tabel 7R.2a en 7R.2b). Buiten de Randstad verwachten mensen ook vaker dat het aanbod van deze voorzieningen zal verslechteren in hun regio. Dit geldt eveneens voor het aanbod van restaurants en cafés (zie tabel 7R.3a en 7R.3b).

Over het aanbod van woningen en groen in de regio zijn mensen die buiten de Randstad wonen vaker tevreden dan Randstedelingen. Wat betreft deze voorzieningen verwachten Randstedelingen ook vaker een verslechtering van het aanbod.

Toon tabel7.4.6 Opvattingen over aanbod voorzieningen in de regio binnen en buiten de Randstad, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)Verberg tabel7.4.6 Opvattingen over aanbod voorzieningen in de regio binnen en buiten de Randstad, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

7.4.6 Opvattingen over aanbod voorzieningen in de regio binnen en buiten de Randstad, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

	In Randstad	Buiten Randstad
(Heel) tevreden over aanbod in regio van	.	.
Banen	61,8	54,3
Openbaar vervoer	72,1	57,4
Restaurants en cafes	82,4	81,0
Woningen	20,4	27,6
Groen en natuur	74,2	85,3
Verwacht de komende jaren verslechtering aanbod	.	.
Banen	9,4	12,3
Openbaar vervoer	17,7	23,7
Restaurants en cafes	7,4	11,7
Woningen	42,5	35,0
Groen en natuur	23,3	16,4

7.5Opvattingen over aantrekkelijkheid regio

Meerderheid bevolking wil in regio blijven wonen

Het grootste deel van de bevolking van 18 jaar of ouder is van plan om in hun regio te blijven wonen; 78 procent acht de kans (heel) groot dat zij hier blijven. 7 procent acht deze kans (heel) klein. Daarbij bestaat een duidelijk verschil naar leeftijd (zie tabel 7P.4); 54 procent van de 18- tot 25‑jarigen acht de kans (heel) groot dat zij in hun regio zullen blijven wonen tegen 93 procent van de 75‑plussers.

Verder denkt bijna twee derde (64 procent) van de bevolking dat hun regio (heel) aantrekkelijk is voor jonge mensen om in te wonen. Ruim 10 procent heeft het idee dat hun regio juist (heel) onaantrekkelijk is voor deze leeftijdsgroep. Jongere mensen vinden dit laatste vaker dan oudere mensen.

Toon tabel7.5.1 Opvattingen over aantrekkelijkheid regio, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)Verberg tabel7.5.1 Opvattingen over aantrekkelijkheid regio, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

7.5.1 Opvattingen over aantrekkelijkheid regio, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

	2024
Kans dat persoon in regio blijft wonen	.
(Heel) klein	7,4
Niet klein, niet groot	10,2
(Heel) groot	78,1
Weet niet	4,4
(On)aantrekkelijkheid regio voor jongeren om te wonen	.
(Heel) aantrekkelijk	64
Niet aantrekkelijk, niet onaantrekkelijk	20,4
(Heel) onaantrekkelijk	11,7
Weet niet	3,9

Het percentage dat de kans groot acht dat zij in hun regio blijven wonen loopt uiteen van 62 procent in Flevoland tot 88 procent in Drenthe (zie tabel 7R.4). In alle provincies geeft de leeftijdsgroep van 45 jaar of ouder dit vaker aan dan de groep jonger dan 45.noot4 Verder vinden Utrechters met 78 procent het vaakst dat hun regio aantrekkelijk is voor jonge mensen om in te wonen. Zeeuwen vinden dit met 34 procent het minst vaak. Daarbij is geen verschil naar leeftijd.

Deze opvattingen hangen ook samen met de stedelijkheid van de woongemeente (zie tabel 7R.4). Zo denken inwoners van zeer sterk stedelijke gemeenten het minst vaak dat zij in hun regio zullen blijven wonen. Het gaat dan vooral om de jongere leeftijdsgroep. Inwoners van zeer sterk stedelijke gemeenten vinden wel het vaakst dat hun regio aantrekkelijk is voor jonge mensen om in te wonen; 74 procent van hen geeft dit aan tegen 46 procent van de inwoners van niet-stedelijke gemeenten.

Toon tabel7.5.2 Opvattingen over aantrekkelijkheid regio naar stedelijkheid woongemeente, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)Verberg tabel7.5.2 Opvattingen over aantrekkelijkheid regio naar stedelijkheid woongemeente, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

7.5.2 Opvattingen over aantrekkelijkheid regio naar stedelijkheid woongemeente, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

	Zeer sterk stedelijk	Sterk stedelijk	Matig stedelijk	Weinig stedelijk	Niet stedelijk
Acht kans op blijven wonen in regio (heel) groot	70,2	79,2	81,9	82,2	82,7
Vindt regio (heel) aantrekkelijk voor jonge mensen om te wonen	74,0	65,7	64,4	53,9	46,0

Verder geven mensen die in een grensregio wonen iets vaker aan dat de kans groot is dat zij in hun regio zullen blijven wonen in vergelijking met mensen die elders wonen (zie tabel 7R.4). Hierbij speelt mee dat grensregio’s doorgaans minder stedelijk zijn. Mensen woonachtig in een grensregio vinden hun regio wel minder vaak aantrekkelijk voor jonge mensen om in te wonen, namelijk 51 tegen 67 procent van de mensen die niet in een grensregio wonen. Mensen die in de grensregio Zeeuws-Vlaanderen wonen geven dit met 21 procent het minst vaak aan.

Inwoners van de Randstad achten de kans minder vaak groot dat ze in hun regio zullen blijven wonen dan mensen die buiten de Randstad wonen (zie tabel 7R.4). Inwoners van de Randstad denken wel vaker dat hun regio aantrekkelijk is voor jonge mensen om in te wonen; 70 procent geeft dit aan tegen 59 procent van de mensen die niet in de Randstad wonen.

7.6Opvattingen over vertegenwoordiging regio in de landelijke politiek

Een derde van de bevolking negatief over vertegenwoordiging regio in landelijke politiek

Van de volwassen bevolking vindt 19 procent dat de belangen van hun regio voldoende worden vertegenwoordigd door de landelijke politiek. Een derde vindt van niet. Een substantieel deel is het niet eens of oneens met de stelling (27 procent) of weet het niet (21 procent). Ook kan een relatief groot deel niet zeggen of er te weinig vertegenwoordigers uit de eigen regio in de landelijke politiek zitten (34 procent). Ruim een kwart vindt de vertegenwoordiging van de eigen regio in de landelijke politiek te beperkt, en 15 procent vindt van niet. Bijna een kwart neemt een tussenpositie in.

Toon tabel7.6.1 Opvattingen over vertegenwoordiging regio in landelijke politiek, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)Verberg tabel7.6.1 Opvattingen over vertegenwoordiging regio in landelijke politiek, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

7.6.1 Opvattingen over vertegenwoordiging regio in landelijke politiek, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

	(Helemaal) eens	Niet eens, niet oneens	(Helemaal) oneens	Weet niet
De belangen van mijn regio worden voldoende vertegenwoordigd door de landelijke politiek	18,6	27,4	33	21,1
Er zitten te weinig vertegenwoordigers uit mijn regio in de landelijke politiek	26,9	23,8	15,5	33,8

Het percentage mensen dat niet vindt dat de belangen van hun regio voldoende worden vertegenwoordigd door de landelijke politiek loopt uiteen van 26 procent in Noord- en Zuid-Holland tot 53 procent in Groningen. Inwoners van Zeeland, Drenthe en Fryslân geven met meer dan 40 procent relatief vaak aan dat er te weinig vertegenwoordigers uit de eigen regio in de landelijke politiek zitten. Utrechters, Noord- en Zuid-Hollanders zeggen dit met ongeveer 19 procent het minst vaak. Daarbij geeft ook een relatief groot deel van hen aan het niet te weten (tussen de 36 en 39 procent).

Toon tabel7.6.2 Opvattingen over vertegenwoordiging regio in landelijke politiek naar provincie, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)Verberg tabel7.6.2 Opvattingen over vertegenwoordiging regio in landelijke politiek naar provincie, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

7.6.2 Opvattingen over vertegenwoordiging regio in landelijke politiek naar provincie, 2024 (% van personen van 18 jaar of ouder)

	Vindt niet dat belangen van regio voldoende worden vertegenwoordigd door de landelijke politiek	Vindt dat er te weinig vertegenwoordigers uit regio in de landelijke politiek zitten
Totaal	33,0	26,9
Provincie	.	.
Groningen	52,5	36,6
Zeeland	48,8	47,4
Drenthe	46,6	45,0
Fryslân	41,8	43,5
Limburg	41,6	38,7
Overijssel	39,3	38,6
Flevoland	34,9	24,5
Gelderland	34,8	29,6
Noord-Brabant	34,2	28,4
Utrecht	27,4	19,5
Zuid-Holland	25,9	17,9
Noord-Holland	25,6	18,5

Wat betreft stedelijkheid zijn vooral mensen die in een niet-stedelijke gemeente wonen van mening dat de belangen van hun regio onvoldoende worden vertegenwoordigd door de landelijke politiek (zie tabel 7R.5). Ook vinden zij relatief vaak dat er te weinig vertegenwoordigers uit hun regio in de landelijke politiek zitten.

Ook mensen die in een grensregio wonen vinden minder vaak dat de belangen van hun regio voldoende worden vertegenwoordigd door de landelijke politiek dan mensen die elders wonen (zie tabel 7R.5). Zij zijn tevens vaker van mening dat er te weinig vertegenwoordigers uit hun regio in de landelijke politiek zitten. Het gaat relatief vaak om mensen uit de Groningse grensgebieden.

Mensen die buiten de Randstad wonen hebben minder vaak het gevoel dat de belangen van hun regio voldoende worden vertegenwoordigd door de landelijke politiek dan Randstede­lingen (zie tabel 7R.5). Zij vinden het aantal vertegenwoordigers uit hun regio ook vaker te weinig.

7.7Literatuur

Open literatuurlijst