Werk
In 2023 steeg het aantal jongeren met betaald werk, vooral onder degenen die geen onderwijs volgden. Niet-onderwijsvolgende jongeren met werk hadden vaker een vast contract naarmate hun leeftijd hoger was. Daarnaast werkten niet-onderwijsvolgende jonge mannen vaker in voltijd dan jonge vrouwen. In de afgelopen jaren is het aantal jonge zelfstandigen ook toegenomen. Steeds meer jonge zelfstandigen werken als medewerker in de persoonlijke dienstverlening, zoals kelners en barpersoneel.
6.1Arbeidsdeelname
In 2023 waren er 2,6 miljoen jongeren van 15 tot 27 jaar in Nederland, waarvan ruim 2 op de 3 formeel onderwijs volgden. In totaal had 77,9 procent van alle jongeren betaald werk in 2023, ook wel de nettoarbeidsparticipatie genoemd.
Meer onderwijsvolgende jongeren met betaald werk afgelopen twee jaar
In de afgelopen jaren is de arbeidsdeelname onder jongeren gestegen. Vanaf 2014 tot aan het begin van de coronaperiode steeg het percentage jongeren met betaald werk. Na een daling in het begin van de coronaperiode nam bij de onderwijsvolgenden het percentage jongeren met betaald werk weer toe, vooral in 2022. Zo werkte in 2021 68,1 procent van de onderwijsvolgenden en steeg dit naar 74,0 procent in 2023. Ook bij de niet-onderwijsvolgenden was er na de coronaperiode eerst een toename in nettoarbeidsparticipatie, maar die daalde vervolgens licht van 87,1 procent in 2021 naar 86,0 procent in 2023. Ondanks deze daling steeg de totale nettoarbeidsparticipatie van jongeren in deze periode van 73,8 naar 77,9 procent.
| 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|
| Totaal | 73,8 | 77,2 | 77,9 |
| Onderwijsvolgend | 68,1 | 72,7 | 74,0 |
| Niet-onderwijsvolgend | 87,1 | 86,9 | 86,0 |
Nieuwe meetmethode
Naar aanleiding van een nieuwe EU-verordening is de meetmethode van de Enquête beroepsbevolking (EBB) aangepast. De aanpassing is bedoeld om de gegevens over de beroepsbevolking internationaal beter op elkaar af te stemmen. Een gevolg van de methodewijziging is dat uitkomsten vanaf het verslagjaar 2021 niet zonder meer vergeleken kunnen worden met de resultaten volgens de oude methode. Vandaar dat het CBS de cijfers over de beroepsbevolking van 2013 tot en met 2020 opnieuw heeft berekend. Dat geldt voor de kernvariabelen, maar niet voor uitsplitsingen naar subgroepen of achtergrondkenmerken. Daar waar de uitkomsten niet zonder meer vergelijkbaar zijn met eerdere jaren wordt dit in de tekst aangegeven of alleen een vergelijking gemaakt van 2021 tot en met 2023.
Over de nieuwe meetmethode zijn meerdere publicaties verschenen. Zie bijvoorbeeld:
Hoogste nettoarbeidsparticipatie in Staphorst, Boekel en Renswoude
In 2022 was de nettoarbeidsparticipatie het hoogst in de gemeenten Staphorst en Boekel. In beide gemeenten had 86,4 procent van de jongeren betaald werk. Ook in Renswoude, Urk, Scherpenzeel, Horst aan de Maas, Rijssen-Holten, Dinkelland en Ameland was de arbeidsparticipatie van jongeren 85,0 procent of hoger.
De gemeente met de laagste arbeidsdeelname onder jongeren was Vaals (42,1 procent). Daarna volgden Wageningen, Wassenaar, Maastricht en Laren, waar ongeveer de helft van de jongeren betaald werk had. De arbeidsdeelname onder jongeren was in studentensteden relatief laag. Dat gold niet alleen voor Wageningen en Maastricht, maar ook voor Delft (57,0 procent), Groningen (61,5 procent), Enschede (63,8 procent), Leiden (65,9 procent) en Nijmegen (67,8 procent).
| GemeenteNaam | Nettoarbeidsparticipatie | |
|---|---|---|
| Groningen | 61,5 | |
| Almere | 70,6 | |
| Stadskanaal | 76,0 | |
| Veendam | 72,3 | |
| Zeewolde | 77,8 | |
| Achtkarspelen | 76,3 | |
| Ameland | 85,0 | |
| Harlingen | 74,1 | |
| Heerenveen | 74,9 | |
| Leeuwarden | 70,7 | |
| Ooststellingwerf | 75,6 | |
| Opsterland | 76,2 | |
| Schiermonnikoog | . | |
| Smallingerland | 71,7 | |
| Terschelling | 71,9 | |
| Vlieland | 76,7 | |
| Weststellingwerf | 75,6 | |
| Assen | 72,7 | |
| Coevorden | 77,8 | |
| Emmen | 74,9 | |
| Hoogeveen | 79,6 | |
| Meppel | 73,6 | |
| Almelo | 73,6 | |
| Borne | 79,3 | |
| Dalfsen | 80,8 | |
| Deventer | 73,2 | |
| Enschede | 63,8 | |
| Haaksbergen | 82,6 | |
| Hardenberg | 81,2 | |
| Hellendoorn | 80,3 | |
| Hengelo | 74,6 | |
| Kampen | 80,3 | |
| Losser | 79,4 | |
| Noordoostpolder | 76,1 | |
| Oldenzaal | 79,8 | |
| Ommen | 79,0 | |
| Raalte | 83,0 | |
| Staphorst | 86,4 | |
| Tubbergen | 83,0 | |
| Urk | 85,8 | |
| Wierden | 82,5 | |
| Zwolle | 75,1 | |
| Aalten | 79,4 | |
| Apeldoorn | 75,8 | |
| Arnhem | 68,4 | |
| Barneveld | 84,6 | |
| Beuningen | 78,5 | |
| Brummen | 77,9 | |
| Buren | 78,1 | |
| Culemborg | 73,3 | |
| Doesburg | 71,9 | |
| Doetinchem | 76,7 | |
| Druten | 76,2 | |
| Duiven | 79,3 | |
| Ede | 78,4 | |
| Elburg | 82,4 | |
| Epe | 80,2 | |
| Ermelo | 76,2 | |
| Harderwijk | 78,4 | |
| Hattem | 77,5 | |
| Heerde | 81,9 | |
| Heumen | 74,7 | |
| Lochem | 73,9 | |
| Maasdriel | 79,0 | |
| Nijkerk | 80,3 | |
| Nijmegen | 67,8 | |
| Oldebroek | 81,6 | |
| Putten | 82,3 | |
| Renkum | 68,2 | |
| Rheden | 71,0 | |
| Rozendaal | 59,9 | |
| Scherpenzeel | 85,7 | |
| Tiel | 75,5 | |
| Voorst | 75,9 | |
| Wageningen | 48,3 | |
| Westervoort | 74,8 | |
| Winterswijk | 79,0 | |
| Wijchen | 79,5 | |
| Zaltbommel | 80,3 | |
| Zevenaar | 77,8 | |
| Zutphen | 70,4 | |
| Nunspeet | 83,6 | |
| Dronten | 73,0 | |
| Amersfoort | 74,8 | |
| Baarn | 70,6 | |
| De Bilt | 65,7 | |
| Bunnik | 72,0 | |
| Bunschoten | 82,1 | |
| Eemnes | 73,3 | |
| Houten | 72,4 | |
| Leusden | 75,7 | |
| Lopik | 81,7 | |
| Montfoort | 81,6 | |
| Renswoude | 86,0 | |
| Rhenen | 78,0 | |
| Soest | 74,4 | |
| Utrecht | 69,6 | |
| Veenendaal | 79,0 | |
| Woudenberg | 80,5 | |
| Wijk bij Duurstede | 78,4 | |
| IJsselstein | 76,7 | |
| Zeist | 62,5 | |
| Nieuwegein | 76,3 | |
| Aalsmeer | 76,5 | |
| Alkmaar | 76,5 | |
| Amstelveen | 61,0 | |
| Amsterdam | 66,1 | |
| Bergen (NH.) | 71,5 | |
| Beverwijk | 77,8 | |
| Blaricum | 60,7 | |
| Bloemendaal | 56,5 | |
| Castricum | 77,3 | |
| Diemen | 60,0 | |
| Edam-Volendam | 84,7 | |
| Enkhuizen | 77,1 | |
| Haarlem | 71,2 | |
| Haarlemmermeer | 74,5 | |
| Heemskerk | 77,4 | |
| Heemstede | 61,2 | |
| Heiloo | 75,8 | |
| Den Helder | 77,4 | |
| Hilversum | 67,7 | |
| Hoorn | 76,9 | |
| Huizen | 72,5 | |
| Landsmeer | 71,7 | |
| Laren | 50,7 | |
| Medemblik | 78,8 | |
| Oostzaan | 76,8 | |
| Opmeer | 83,8 | |
| Ouder-Amstel | 67,3 | |
| Purmerend | 76,5 | |
| Schagen | 79,2 | |
| Texel | 80,4 | |
| Uitgeest | 79,5 | |
| Uithoorn | 75,0 | |
| Velsen | 75,6 | |
| Zandvoort | 70,3 | |
| Zaanstad | 73,9 | |
| Alblasserdam | 79,7 | |
| Alphen aan den Rijn | 77,6 | |
| Barendrecht | 71,4 | |
| Drechterland | 79,9 | |
| Capelle aan den IJssel | 70,9 | |
| Delft | 57,0 | |
| Dordrecht | 73,4 | |
| Gorinchem | 75,6 | |
| Gouda | 74,7 | |
| 's-Gravenhage | 61,3 | |
| Hardinxveld-Giessendam | 82,3 | |
| Hendrik-Ido-Ambacht | 78,0 | |
| Stede Broec | 79,3 | |
| Hillegom | 79,2 | |
| Katwijk | 81,1 | |
| Krimpen aan den IJssel | 76,8 | |
| Leiden | 65,9 | |
| Leiderdorp | 71,4 | |
| Lisse | 81,2 | |
| Maassluis | 76,6 | |
| Nieuwkoop | 81,7 | |
| Noordwijk | 75,7 | |
| Oegstgeest | 58,3 | |
| Oudewater | 82,6 | |
| Papendrecht | 76,8 | |
| Ridderkerk | 77,5 | |
| Rotterdam | 66,0 | |
| Rijswijk | 66,5 | |
| Schiedam | 70,7 | |
| Sliedrecht | 79,0 | |
| Albrandswaard | 72,5 | |
| Vlaardingen | 73,9 | |
| Voorschoten | 64,4 | |
| Waddinxveen | 79,8 | |
| Wassenaar | 48,8 | |
| Woerden | 78,3 | |
| Zoetermeer | 72,5 | |
| Zoeterwoude | 75,2 | |
| Zwijndrecht | 74,9 | |
| Borsele | 80,7 | |
| Goes | 79,1 | |
| West Maas en Waal | 80,2 | |
| Hulst | 71,3 | |
| Kapelle | 82,0 | |
| Middelburg | 71,3 | |
| Reimerswaal | 83,2 | |
| Terneuzen | 74,5 | |
| Tholen | 79,9 | |
| Veere | 83,9 | |
| Vlissingen | 74,5 | |
| De Ronde Venen | 76,7 | |
| Tytsjerksteradiel | 74,2 | |
| Asten | 81,5 | |
| Baarle-Nassau | 79,0 | |
| Bergen op Zoom | 75,9 | |
| Best | 78,5 | |
| Boekel | 86,4 | |
| Boxtel | 77,3 | |
| Breda | 73,6 | |
| Deurne | 81,6 | |
| Pekela | 75,6 | |
| Dongen | 80,7 | |
| Eersel | 78,2 | |
| Eindhoven | 68,2 | |
| Etten-Leur | 77,0 | |
| Geertruidenberg | 80,8 | |
| Gilze en Rijen | 76,4 | |
| Goirle | 78,2 | |
| Helmond | 75,5 | |
| 's-Hertogenbosch | 76,6 | |
| Heusden | 79,5 | |
| Hilvarenbeek | 84,8 | |
| Loon op Zand | 83,2 | |
| Nuenen, Gerwen en Nederwetten | 76,5 | |
| Oirschot | 84,1 | |
| Oisterwijk | 78,6 | |
| Oosterhout | 77,6 | |
| Oss | 78,6 | |
| Rucphen | 79,2 | |
| Sint-Michielsgestel | 78,5 | |
| Someren | 83,7 | |
| Son en Breugel | 77,3 | |
| Steenbergen | 78,2 | |
| Waterland | 71,5 | |
| Tilburg | 72,3 | |
| Valkenswaard | 80,9 | |
| Veldhoven | 75,9 | |
| Vught | 71,3 | |
| Waalre | 71,8 | |
| Waalwijk | 81,4 | |
| Woensdrecht | 72,8 | |
| Zundert | 81,7 | |
| Wormerland | 76,7 | |
| Landgraaf | 73,8 | |
| Beek | 75,6 | |
| Beesel | 78,3 | |
| Bergen (L.) | 82,4 | |
| Brunssum | 73,0 | |
| Gennep | 78,1 | |
| Heerlen | 70,3 | |
| Kerkrade | 71,4 | |
| Maastricht | 50,6 | |
| Meerssen | 74,2 | |
| Mook en Middelaar | 72,2 | |
| Nederweert | 82,4 | |
| Roermond | 75,3 | |
| Simpelveld | 77,8 | |
| Stein | 74,9 | |
| Vaals | 42,1 | |
| Venlo | 75,9 | |
| Venray | 79,8 | |
| Voerendaal | 75,3 | |
| Weert | 77,0 | |
| Valkenburg aan de Geul | 75,6 | |
| Lelystad | 71,9 | |
| Horst aan de Maas | 85,3 | |
| Oude IJsselstreek | 78,8 | |
| Teylingen | 76,4 | |
| Utrechtse Heuvelrug | 67,2 | |
| Oost Gelre | 83,0 | |
| Koggenland | 82,8 | |
| Lansingerland | 73,1 | |
| Leudal | 78,5 | |
| Maasgouw | 75,9 | |
| Gemert-Bakel | 79,9 | |
| Halderberge | 78,3 | |
| Heeze-Leende | 78,1 | |
| Laarbeek | 80,7 | |
| Reusel-De Mierden | 84,7 | |
| Roerdalen | 81,3 | |
| Roosendaal | 76,0 | |
| Schouwen-Duiveland | 82,9 | |
| Aa en Hunze | 75,2 | |
| Borger-Odoorn | 77,0 | |
| De Wolden | 79,9 | |
| Noord-Beveland | 78,3 | |
| Wijdemeren | 72,4 | |
| Noordenveld | 73,9 | |
| Twenterand | 81,2 | |
| Westerveld | 72,9 | |
| Lingewaard | 78,2 | |
| Cranendonck | 76,8 | |
| Steenwijkerland | 77,9 | |
| Moerdijk | 81,1 | |
| Echt-Susteren | 73,4 | |
| Sluis | 76,1 | |
| Drimmelen | 80,7 | |
| Bernheze | 83,0 | |
| Alphen-Chaam | 79,0 | |
| Bergeijk | 82,4 | |
| Bladel | 83,9 | |
| Gulpen-Wittem | 74,4 | |
| Tynaarlo | 66,8 | |
| Midden-Drenthe | 78,6 | |
| Overbetuwe | 75,8 | |
| Hof van Twente | 82,6 | |
| Neder-Betuwe | 83,9 | |
| Rijssen-Holten | 85,2 | |
| Geldrop-Mierlo | 77,1 | |
| Olst-Wijhe | 79,3 | |
| Dinkelland | 85,2 | |
| Westland | 81,9 | |
| Midden-Delfland | 76,0 | |
| Berkelland | 80,9 | |
| Bronckhorst | 78,7 | |
| Sittard-Geleen | 71,6 | |
| Kaag en Braassem | 79,6 | |
| Dantumadiel | 75,7 | |
| Zuidplas | 76,5 | |
| Peel en Maas | 83,3 | |
| Oldambt | 71,8 | |
| Zwartewaterland | 84,9 | |
| Súdwest-Fryslân | 75,6 | |
| Bodegraven-Reeuwijk | 80,0 | |
| Eijsden-Margraten | 73,1 | |
| Stichtse Vecht | 72,0 | |
| Hollands Kroon | 79,7 | |
| Leidschendam-Voorburg | 65,0 | |
| Goeree-Overflakkee | 81,1 | |
| Pijnacker-Nootdorp | 70,7 | |
| Nissewaard | 74,6 | |
| Krimpenerwaard | 79,3 | |
| De Fryske Marren | 78,8 | |
| Gooise Meren | 62,7 | |
| Berg en Dal | 75,1 | |
| Meierijstad | 82,9 | |
| Waadhoeke | 76,1 | |
| Westerwolde | 61,8 | |
| Midden-Groningen | 72,6 | |
| Beekdaelen | 75,7 | |
| Montferland | 79,6 | |
| Altena | 80,4 | |
| West Betuwe | 78,7 | |
| Vijfheerenlanden | 79,6 | |
| Hoeksche Waard | 78,8 | |
| Het Hogeland | 71,3 | |
| Westerkwartier | 74,7 | |
| Noardeast-Fryslân | 76,3 | |
| Molenlanden | 82,3 | |
| Eemsdelta | 70,0 | |
| Dijk en Waard | 78,4 | |
| Land van Cuijk | 79,3 | |
| Maashorst | 81,8 | |
| Voorne aan Zee | 75,9 | |
| * voorlopige cijfers | ||
Nettoarbeidsparticipatie op basis van registerinformatie
Om de nettoarbeidsparticipatie per gemeente te beschrijven is informatie uit registers gebruikt. De cijfers zijn gebaseerd op data uit het Stelsel van Sociaal-statistische Bestanden (SSB) van het CBS, zoals Banen en lonen op basis van de Polisadministratie, en het Integraal Inkomens- en Vermogensonderzoek (IIV). Zij hebben betrekking op oktober 2022 en hebben een voorlopig karakter. Voor de uitsplitsing naar gemeenten is de gemeentelijke indeling van 1 januari 2023 gebruikt.
De populatie betreft alle jongeren (15 tot 27 jaar) die op 1 oktober 2022 geregistreerd stonden in de Basisregistratie Personen. Mensen die in Nederland wonen en in het buitenland werken worden ook meegerekend als werkzaam wanneer zij hiervan melding maken in de aangifte inkomstenbelasting in Nederland. Dit is niet altijd het geval, waardoor de feitelijke arbeidsdeelname onderschat kan worden. Dit geldt vooral voor gemeenten die aan de grens met Duitsland of België liggen.
Vaker vast contract bij hogere leeftijd
In totaal werkten er 723 duizend niet-onderwijsvolgende jongeren (van 15 tot 27 jaar) in 2023. Het overgrote deel was in dienst als werknemer (662 duizend), waarvan meer dan de helft een flexibele arbeidsrelatie had (355 duizend). Het andere deel van de werknemers had een vast contract.
Onder deze werkzame niet-onderwijsvolgende jongeren waren er verschillen in arbeidsrelatie naar leeftijd. De cijfers hierover hebben betrekking op jongeren van 18 tot en met 26 jaar, de overige leeftijdsjaren waren te klein om betrouwbare cijfers over te publiceren.
Het percentage niet-onderwijsvolgende jongeren met een flexibel contract is lager naarmate de leeftijd van jongeren hoger is. Zo had 83 procent van de 18‑jarigen een flexibel contract en was dit bij de 26‑jarigen 37 procent. De groep met een vast contract nam juist toe met de leeftijd, van 12 procent bij 18‑jarigen tot ruim de helft bij 26‑jarigen.
Het percentage zelfstandigen was het laagst bij 18- en 19‑jarigen, en tussen de 20 en 26 jaar varieerde dit percentage tussen de 8 en 10 procent.
| leeftijd | Vast dienstverband | Flexibel dienstverband | Zelfstandigen |
|---|---|---|---|
| 18 | 11,6 | 83,5 | 4,9 |
| 19 | 19,9 | 73,4 | 6,7 |
| 20 | 31,5 | 60,3 | 8,2 |
| 21 | 35,7 | 55,6 | 8,7 |
| 22 | 38,4 | 52,6 | 9,0 |
| 23 | 45,2 | 46,3 | 8,6 |
| 24 | 45,5 | 45,9 | 8,6 |
| 25 | 48,1 | 44,2 | 7,7 |
| 26 | 53,3 | 37,0 | 9,7 |
Jeugdwerkloosheid hoger onder onderwijsvolgenden
In 2023 waren er 168 duizend jongeren van 15 tot 27 jaar werkloos, wat betekent dat ze recent naar werk zochten en direct beschikbaar waren om te werken. In totaal ging het om 125 duizend onderwijsvolgenden en 43 duizend niet-onderwijsvolgenden. Het werkloosheidspercentage onder jongeren van 15 tot 27 jaar was 7,6, wat hoger is dan het percentage voor de gehele beroepsbevolking in Nederland (15 tot 75 jaar), dat 3,6 was.
Onder de onderwijsvolgenden was het werkloosheidspercentage hoger (8,6) dan onder jongeren die geen onderwijs volgden (5,6). Tussen mannen en vrouwen was er bij de onderwijsvolgenden nauwelijks verschil in werkloosheid, maar bij de niet-onderwijsvolgenden wel. Het percentage werkloze niet-onderwijsvolgende vrouwen was 4,9 en bij mannen 6,3 van de beroepsbevolking.
Het percentage werklozen is over het algemeen lager bij oudere jongeren. Het hoogste percentage werklozen kwam voor bij 15- en 16‑jarigen, met respectievelijk 17,2 en 12,5. Dit betreft bijna uitsluitend scholieren.
| Onderwijs | Totaal mannen en vrouwen | Mannen | Vrouwen |
|---|---|---|---|
| Totaal | 7,6 | 7,7 | 7,5 |
| Onderwijsvolgend | 8,6 | 8,6 | 8,7 |
| Niet-onderwijsvolgend | 5,6 | 6,3 | 4,9 |
Naast werklozen waren er ook jongeren zonder werk die niet recent naar werk hebben gezocht en/of niet beschikbaar waren om te werken (niet-beroepsbevolking). Dit ging in 2023 om 413 duizend jongeren. Deze groep kan worden onderverdeeld in semiwerklozen (niet op zoek naar werk of niet direct beschikbaar) en personen die niet op zoek waren naar werk én niet direct beschikbaar waren. De semiwerklozen bestonden uit 85 duizend onderwijsvolgenden en 21 duizend niet-onderwijsvolgenden.
De voornaamste reden van onderwijsvolgende jongeren om niet naar werk te zoeken én niet direct beschikbaar te zijn, was het volgen van onderwijs (238 duizend). Ziekte was voor 11 duizend onderwijsvolgenden de voornaamste reden. Bij de niet-onderwijsvolgenden was ziekte de belangrijkste reden om niet te zoeken en niet beschikbaar te zijn, wat gold voor 24 duizend jongeren. Daarnaast waren er bij niet-onderwijsvolgenden ook meer jongeren die vanwege zorgtaken buiten de beroepsbevolking vielen, ten opzichte van de onderwijsvolgenden (8 duizend tegenover 1 duizend).
| Arbeidspositie | Onderwijsvolgenden | Niet-onderwijsvolgenden |
|---|---|---|
| Werkloze beroepsbevolking | 125 | 43 |
| Semiwerklozen | 85 | 21 |
| . | . | |
| Niet gezocht, niet beschikbaar, vanwege: | . | . |
| Opleiding | 238 | 11 |
| Ziekte | 11 | 24 |
| Anders | 3 | 11 |
| Zorg | 1 | 8 |
12 procent van de niet-werkende jongeren belemmerd bij het krijgen van werk
In 2023 voelde 2 procent van de jonge werknemers (15 tot 27 jaar) zich sterk belemmerd bij het uitvoeren van hun werk door een langdurige ziekte, aandoening of handicap. Daarnaast ervoer 11 procent van de jonge werknemers een lichte belemmering.
Van de niet-werkende jongeren gaf 6 procent aan dat zij vanwege een ziekte, aandoening of handicap sterk belemmerd werden of zouden worden bij het krijgen van werk. Eveneens 6 procent ervoer een lichte belemmering en voor 1 procent was het onbekend of ze een arbeidsbelemmering hadden. De overige niet-werkenden hadden geen belemmering bij het krijgen van werk of geen langdurige ziekte, aandoening of handicap.
| Arbeidspositie | Niet belemmerd of geen langdurige ziekte of handicap | Licht belemmerd | Sterk belemmerd | Onbekend |
|---|---|---|---|---|
| Bij uitvoeren van werk (werknemers)¹⁾ | 87,8 | 10,5 | 1,8 | . |
| Bij krijgen van werk (niet-werkzaam)²⁾ | 86,6 | 6,3 | 6,0 | 1,1 |
| 1) Cijfers uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van het CBS en TNO | ||||
| 2) Cijfers uit de Enquête beroepsbevolking (EBB) van het CBS | ||||
6.2Arbeidsduur
Vooral niet-onderwijsvolgende mannen werken voltijd
Van de 723 duizend niet-onderwijsvolgende jongeren met werk in 2023 deed 61 procent dit in voltijd (35 uur per week of meer). Daarnaast werkte 31 procent in een deeltijdbaan van 20 tot 35 uur per week en 8 procent in een deeltijdbaan van 0 tot 20 uur per week. Naarmate jongeren ouder zijn, werken ze gemiddeld meer uren in de week. De cijfers hierover hebben betrekking op jongeren van 20 tot en met 26 jaar, de overige leeftijdsjaren waren te klein om betrouwbare cijfers over te publiceren.
Er zijn verschillen in arbeidsduur tussen mannen en vrouwen die werken en geen onderwijs volgen. Bij de niet-onderwijsvolgende mannen van 20 jaar werkte 56 procent in voltijd, voor 25- en 26‑jarigen was dit 83 procent. De gemiddelde arbeidsduur was 20 uur per week voor 20‑jarige mannen en 30 uur per week voor 26‑jarige mannen.
| leeftijd | 0 tot 12 uur | 12 tot 20 uur | 20 tot 28 uur | 28 tot 35 uur | 35 uur of meer |
|---|---|---|---|---|---|
| 20 | 4,1 | 8,1 | 15,0 | 17,0 | 55,8 |
| 21 | 2,0 | 6,0 | 10,3 | 16,5 | 65,2 |
| 22 | 3,1 | 4,5 | 8,0 | 16,1 | 68,4 |
| 23 | 2,3 | 2,5 | 5,9 | 13,4 | 75,9 |
| 24 | 1,2 | 2,8 | 4,3 | 12,0 | 79,7 |
| 25 | 2,0 | 1,5 | 4,4 | 9,2 | 82,9 |
| 26 | 0,8 | 1,0 | 3,2 | 11,6 | 83,4 |
Bij niet-onderwijsvolgende vrouwen werkt per leeftijdsjaar een kleiner percentage voltijd in vergelijking met hun mannelijke leeftijdsgenoten. Zo werkte 34 procent van de 20‑jarige vrouwen voltijd en 53 procent in een deeltijdbaan van 20 tot 35 uur. Voor vrouwen van 23 tot en met 26 jaar lag het percentage voltijders tussen 55 en 58 procent.
Vergeleken met mannen werken relatief veel vrouwen in een deeltijdbaan van 28 tot 35 uur per week. Het percentage vrouwen van 20 tot en met 26 jaar met een dergelijke deeltijdbaan varieerde tussen 27 en 31. De gemiddelde arbeidsduur per week was voor 20‑jarige vrouwen 17 uur en voor 26‑jarige vrouwen 29 uur.
| leeftijd | 0 tot 12 uur | 12 tot 20 uur | 20 tot 28 uur | 28 tot 35 uur | 35 uur of meer |
|---|---|---|---|---|---|
| 20 | 6,3 | 7,0 | 25,2 | 27,5 | 34,0 |
| 21 | 4,6 | 6,7 | 18,9 | 31,3 | 38,5 |
| 22 | 4,4 | 6,3 | 17,5 | 30,2 | 41,5 |
| 23 | 3,9 | 3,0 | 11,0 | 27,4 | 54,6 |
| 24 | 2,4 | 3,6 | 9,8 | 28,7 | 55,6 |
| 25 | 1,5 | 2,6 | 11,2 | 28,5 | 56,2 |
| 26 | 1,8 | 3,6 | 11,1 | 25,6 | 57,9 |
6.3Zelfstandigen
Toename jonge zelfstandigen
In 2023 waren er 115 duizend jonge zelfstandigen (15 tot 27 jaar), waarvan 47 procent onderwijs volgde. De afgelopen jaren is het aantal jonge zelfstandigen toegenomen en deze groei was sterker dan die van het aantal werknemers. Sinds 2021 zijn er 23 duizend zelfstandigen bijgekomen, deze stijging zat volledig bij de zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). In 2023 maakten zzp’ers het overgrote deel uit van de jonge zelfstandigen, namelijk 104 duizend. De overige zelfstandigen waren zelfstandigen met personeel (zmp’ers) (6 duizend) en meewerkende gezinsleden (5 duizend). Deze twee groepen zijn de afgelopen drie jaar weinig in aantal veranderd.
| Jaartal | Zelfstandige zonder personeel (zzp) | Zelfstandige met personeel (zmp) | Meewerkend gezinslid |
|---|---|---|---|
| 2021 | 80 | 7 | 5 |
| 2022 | 95 | 5 | 7 |
| 2023 | 104 | 6 | 5 |
1 op de 10 zelfstandigen werkt als medewerker in de persoonlijke dienstverlening
Het grootste beroepssegment onder jonge zelfstandigen was in 2023 ‘medewerkers persoonlijke dienstverlening’. Binnen dit segment waren vooral kelners en barpersoneel sterk vertegenwoordigd. Ook beroepen zoals kappers en schoonheidsspecialisten behoren tot dit beroepssegment. Ten opzichte van 2021 steeg onder jonge zelfstandigen het percentage medewerkers persoonlijke dienstverlening van 5 naar 10 procent. In 2023 waren ook de beroepssegmenten ‘verkopers’, en ‘auteurs en kunstenaars’, relatief groot, met respectievelijk 9 en 7 procent. Onder de verkopers vallen beroepen zoals winkeliers en verkoopmedewerkers in de detailhandel.
| Beroepssegementen | 2023 | 2021 |
|---|---|---|
| Medewerkers persoonlijke dienstverlening | 9,8 | 5,4 |
| Verkopers | 8,7 | 8,8 |
| Auteurs en kunstenaars | 7,5 | 9,2 |
| Bouwarbeiders | 6,1 | 5,1 |
| Vakspecialisten ICT | 5,1 | 2,2 |
Naast de beroepen is ook gekeken naar de bedrijfstakken waarin jonge zelfstandigen werkten. De meesten werkten in de handel (14 duizend), gevolgd door de verhuur en overige zakelijke diensten (12 duizend). In deze twee bedrijfstakken zijn in de afgelopen twee jaar ook de meeste zelfstandigen bijgekomen, met respectievelijk 5 en 7 duizend jongeren.
6.4Begrippen
Nettoarbeidsparticipatie
Het aandeel van de werkzame beroepsbevolking in de bevolking (beroeps- en niet-beroepsbevolking). Deze definitie heeft betrekking op personen die in Nederland wonen (exclusief de institutionele bevolking).
Beroepsbevolking
Personen die betaald werk hebben (werkzame beroepsbevolking) of die geen betaald werk hebben, recent naar betaald werk hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar zijn (werkloze beroepsbevolking). Deze definitie heeft betrekking op personen die in Nederland wonen (exclusief de institutionele bevolking).
Onderwijsvolgenden
Iedereen die formeel onderwijs volgt. Tot het formele onderwijs wordt al het onderwijs gerekend dat door de overheid wordt bekostigd, alsmede particulier onderwijs voor zover dit leidt tot een in Nederland erkend diploma.
Semiwerklozen
Personen zonder betaald werk die recent naar werk hebben gezocht maar hiervoor niet op korte termijn beschikbaar zijn en personen zonder betaald werk die op korte termijn beschikbaar zijn voor werk maar hiernaar niet recent hebben gezocht. Semiwerklozen behoren niet tot de werkloze beroepsbevolking.
Wekelijkse arbeidsduur
Het aantal uren dat een persoon in een gebruikelijke werkweek werkt, overwerkuren en onbetaalde uren niet meegerekend.
Werkloosheidspercentage
De werkloze beroepsbevolking als percentage van de (werkzame en werkloze) beroepsbevolking.
Werkloze beroepsbevolking
Personen zonder betaald werk, die recent naar werk hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar zijn (overeenkomstig de internationale definitie van de ILO). Deze definitie heeft betrekking op personen die in Nederland wonen (exclusief de institutionele bevolking). Bij betaald werk gaat het om werkzaamheden ongeacht de arbeidsduur.
Werknemer
Een persoon die in een arbeidsovereenkomst afspraken met een economische eenheid maakt om arbeid te verrichten waar een financiële beloning tegenover staat.
Zelfstandige
Een persoon die voor eigen rekening of risico arbeid verricht
- in een eigen bedrijf of praktijk (zelfstandig ondernemer),
- als directeur-grootaandeelhouder (dga),
- in het bedrijf of de praktijk van een gezinslid (meewerkend gezinslid), of
- als overige zelfstandige.
Als een persoon meer dan één baan of werkkring heeft, dan wordt uitgegaan van de baan of werkkring waaraan de meeste tijd wordt besteed.
Zelfstandige met personeel (zmp)
Een persoon die voor eigen rekening of risico arbeid verricht in een eigen bedrijf of praktijk (zelfstandig ondernemer) of als directeur-grootaandeelhouder (dga) en die personeel in dienst heeft.
Als een persoon meer dan één baan of werkkring heeft, dan wordt uitgegaan van de baan of werkkring waaraan de meeste tijd wordt besteed.
Zelfstandige zonder personeel (zzp)
Een persoon die voor eigen rekening of risico arbeid verricht in een eigen bedrijf of praktijk (zelfstandig ondernemer) of als directeur-grootaandeelhouder (dga) en die geen personeel in dienst heeft. Overige zelfstandigen worden ook tot de zelfstandigen zonder personeel gerekend.
Als een persoon meer dan één baan of werkkring heeft, dan wordt uitgegaan van de baan of werkkring waaraan de meeste tijd wordt besteed.
Werkzame beroepsbevolking
Personen die betaald werk hebben. Deze definitie heeft betrekking op personen die in Nederland wonen (exclusief de institutionele bevolking). Bij betaald werk gaat het om werkzaamheden ongeacht de arbeidsduur.
Beroepssegment
De plaats in de indeling van beroepen volgens de Beroepenindeling ROA-CBS 2014. Beroepssegment refereert aan de eerste 3 cijfers van de classificatie. Beroepssegmenten zijn gevormd door beroepen die overeenkomen in niveau en richting van de benodigde bekwaamheden te combineren. De indeling van de BRC 2014 naar beroepssegmenten is een indeling in 41 segmenten.
6.5Meer informatie en literatuur
Meer informatie
Cijfers over arbeidsdeelname en werkloosheid onder jongeren (15 tot 27 jaar) in Nederland zijn te vinden op Jeugdmonitor StatLine.
Cijfers over het percentage werkzame jongeren van 15 tot 27 jaar naar regio zijn te vinden op Jeugdmonitor StatLine.
Literatuur
CBS (2024, 21 maart). 7 procent van de jongeren heeft nog nooit een baan gehad. CBS nieuwsbericht.
CBS (2024, 26 februari). Meer 15- en 16-jarigen met betaald werk. CBS nieuwsbericht.
CBS (2023, 6 december). Scholieren voortgezet onderwijs werkten derde kwartaal 11 uur per week. CBS nieuwsbericht.
CBS (2023, 19 juni). De helft van de baanvinders jonger dan 25. CBS nieuwsbericht.
CBS (2023, 19 januari). Jonge mannen hebben nu vaker betaald werk dan jonge vrouwen. CBS nieuwsbericht.
CBS (2023). Jaarrapport 2023 Landelijke Jeugdmonitor. CBS boek.