Opgroeien in de bijstand
Eind 2023 leefden er 184 duizend minderjarige bijstandskinderen in Nederland. Dit aantal is voor het zevende jaar op rij gedaald. Bijstandskinderen zijn relatief vaak in het buitenland geboren of hebben minstens één ouder die in het buitenland is geboren. Ze wonen vaak alleen bij hun moeder. In 2022 had een bijstandsgezin met minderjarige kinderen gemiddeld 2 400 euro per maand te besteden en een vermogen van 500 euro. Hoe jonger de kinderen zijn, hoe minder het bijstandsgezin doorgaans te besteden heeft, hoe lager het vermogen is en hoe groter het risico op armoede.
4.1Aantal bijstandskinderen
Om welke kinderen gaat het?
In de Jeugdmonitor worden minderjarige kinderen als bijstandskinderen beschouwd als minimaal één ouder van het kind in het huishouden op 31 december een bijstandsuitkering ontvangt. Hierbij tellen alle bijstandsgerelateerde uitkeringen mee: algemene bijstand, Bbz, IOAZ, IOAW en WWIK.
Voor het zevende jaar op rij minder bijstandskinderen
Eind 2023 waren er 184 duizend minderjarige bijstandskinderen in Nederland, wat 5,7 procent is van alle kinderen onder de 18 jaar. Dat zijn 2 duizend kinderen minder dan eind 2022. Het aantal daalt nu al zeven jaar op rij. Tussen 2011 en 2016 nam het aantal minderjarige bijstandskinderen nog toe met 38 duizend.
| Jaartal | Minderjarige bijstandskinderen |
|---|---|
| 2011 | 191,5 |
| 2012 | 196,2 |
| 2013 | 209,9 |
| 2014 | 220,4 |
| 2015 | 224,5 |
| 2016 | 229,5 |
| 2017 | 228,0 |
| 2018 | 216,9 |
| 2019 | 204,1 |
| 2020 | 203,5 |
| 2021 | 201,0 |
| 2022 | 186,4 |
| 2023 | 184,4 |
Meeste bijstandskinderen in Rotterdam
In Rotterdam woonden eind 2023 bijna 15 duizend minderjarige bijstandskinderen, wat 12,5 procent van alle minderjarige kinderen in die stad is. Net als in 2022 was Rotterdam de gemeente met het hoogste aandeel bijstandskinderen, gevolgd door Heerlen (12,3 procent) en Amsterdam (10,2 procent). Ook Den Haag stond met 9,5 procent in de top 10 van gemeenten met het hoogste aandeel bijstandskinderen. Grote steden buiten de Randstad, zoals Enschede en Groningen, stonden ook in de top 10. Utrecht niet, maar had met 6,8 procent wel een bovengemiddeld aandeel. In 73 gemeenten was het aandeel minderjarige bijstandskinderen minstens zo hoog als het landelijk gemiddelde (5,7 procent), in 267 gemeenten was het aandeel juist kleiner. In gemeenten zoals Rozendaal en Urk was het aandeel kleiner dan 2 procent. Ook op de Waddeneilanden woonden weinig bijstandskinderen.
| Gemeentenaam | Minderjarige bijstandskinderen |
|---|---|
| Groningen (gemeente) | 9,5 |
| Almere | 5,8 |
| Stadskanaal | 7,2 |
| Veendam | 7,5 |
| Zeewolde | 3,9 |
| Achtkarspelen | 4 |
| Ameland | 0,2 |
| Harlingen | 5,8 |
| Heerenveen | 5,2 |
| Leeuwarden | 9 |
| Ooststellingwerf | 5,1 |
| Opsterland | 4,4 |
| Schiermonnikoog | . |
| Smallingerland | 7 |
| Terschelling | 0 |
| Vlieland | . |
| Weststellingwerf | 3 |
| Assen | 6,8 |
| Coevorden | 6,3 |
| Emmen | 6,9 |
| Hoogeveen | 5,4 |
| Meppel | 5,1 |
| Almelo | 7,1 |
| Borne | 2,6 |
| Dalfsen | 2,3 |
| Deventer | 5,6 |
| Enschede | 8,8 |
| Haaksbergen | 3,7 |
| Hardenberg | 3,4 |
| Hellendoorn | 2,7 |
| Hengelo (O.) | 5,5 |
| Kampen | 2,8 |
| Losser | 4,1 |
| Noordoostpolder | 4,6 |
| Oldenzaal | 4,1 |
| Ommen | 4,4 |
| Raalte | 3,4 |
| Staphorst | 2,3 |
| Tubbergen | 2 |
| Urk | 1,5 |
| Wierden | 2 |
| Zwolle | 5,8 |
| Aalten | 3,6 |
| Apeldoorn | 5,1 |
| Arnhem | 8,6 |
| Barneveld | 2,5 |
| Beuningen | 4 |
| Brummen | 2,9 |
| Buren | 2,6 |
| Culemborg | 4,4 |
| Doesburg | 5,2 |
| Doetinchem | 5,1 |
| Druten | 3,7 |
| Duiven | 3,9 |
| Ede | 3,5 |
| Elburg | 2,5 |
| Epe | 3,2 |
| Ermelo | 3,5 |
| Harderwijk | 4,3 |
| Hattem | 2,7 |
| Heerde | 3,7 |
| Heumen | 4,2 |
| Lochem | 3,8 |
| Maasdriel | 2,3 |
| Nijkerk | 2,5 |
| Nijmegen | 8,6 |
| Oldebroek | 2,7 |
| Putten | 2,3 |
| Renkum | 4,4 |
| Rheden | 6 |
| Rozendaal | 1,7 |
| Scherpenzeel | 3 |
| Tiel | 6,4 |
| Voorst | 2,5 |
| Wageningen | 5,3 |
| Westervoort | 7 |
| Winterswijk | 5 |
| Wijchen | 4,6 |
| Zaltbommel | 2,9 |
| Zevenaar | 4,3 |
| Zutphen | 6,1 |
| Nunspeet | 2,7 |
| Dronten | 3,8 |
| Amersfoort | 5,4 |
| Baarn | 3,6 |
| De Bilt | 4,2 |
| Bunnik | 2,6 |
| Bunschoten | 2,3 |
| Eemnes | 2,9 |
| Houten | 2,4 |
| Leusden | 3,1 |
| Lopik | 4,3 |
| Montfoort | 3,2 |
| Renswoude | 2,4 |
| Rhenen | 3,6 |
| Soest | 4 |
| Utrecht (gemeente) | 6,8 |
| Veenendaal | 4,2 |
| Woudenberg | 2,8 |
| Wijk bij Duurstede | 4,1 |
| IJsselstein | 4,7 |
| Zeist | 4,8 |
| Nieuwegein | 5,6 |
| Aalsmeer | 2,9 |
| Alkmaar | 6,1 |
| Amstelveen | 3,3 |
| Amsterdam | 10,2 |
| Bergen (NH.) | 3,4 |
| Beverwijk | 6,4 |
| Blaricum | 2,6 |
| Bloemendaal | 2,2 |
| Castricum | 2,6 |
| Diemen | 4,3 |
| Edam-Volendam | 3,4 |
| Enkhuizen | 4,9 |
| Haarlem | 5,3 |
| Haarlemmermeer | 3,7 |
| Heemskerk | 6,6 |
| Heemstede | 2,2 |
| Heiloo | 2,5 |
| Den Helder | 6,6 |
| Hilversum | 5,3 |
| Hoorn | 5 |
| Huizen | 4,7 |
| Landsmeer | 3,5 |
| Laren (NH.) | 2,5 |
| Medemblik | 3,5 |
| Oostzaan | 2,5 |
| Opmeer | 3,1 |
| Ouder-Amstel | 3,4 |
| Purmerend | 5,5 |
| Schagen | 3,4 |
| Texel | 4,3 |
| Uitgeest | 4,3 |
| Uithoorn | 3,5 |
| Velsen | 6 |
| Zandvoort | 6,6 |
| Zaanstad | 5,7 |
| Alblasserdam | 4 |
| Alphen aan den Rijn | 4 |
| Barendrecht | 3,5 |
| Drechterland | 3,4 |
| Capelle aan den IJssel | 8,4 |
| Delft | 8,6 |
| Dordrecht | 7,4 |
| Gorinchem | 4,9 |
| Gouda | 6,4 |
| 's-Gravenhage (gemeente) | 9,5 |
| Hardinxveld-Giessendam | 2,6 |
| Hendrik-Ido-Ambacht | 3 |
| Stede Broec | 3,6 |
| Hillegom | 3,9 |
| Katwijk | 3,3 |
| Krimpen aan den IJssel | 5,5 |
| Leiden | 7,2 |
| Leiderdorp | 4,1 |
| Lisse | 3,4 |
| Maassluis | 7,4 |
| Nieuwkoop | 2,6 |
| Noordwijk | 2,7 |
| Oegstgeest | 3,3 |
| Oudewater | 3,6 |
| Papendrecht | 5,2 |
| Ridderkerk | 7,2 |
| Rotterdam | 12,5 |
| Rijswijk (ZH.) | 7,5 |
| Schiedam | 7,5 |
| Sliedrecht | 5,8 |
| Albrandswaard | 3,2 |
| Vlaardingen | 8,8 |
| Voorschoten | 3,7 |
| Waddinxveen | 2,5 |
| Wassenaar | 4 |
| Woerden | 3,9 |
| Zoetermeer | 7,1 |
| Zoeterwoude | 2 |
| Zwijndrecht | 9,2 |
| Borsele | 2,7 |
| Goes | 4,8 |
| West Maas en Waal | 3,9 |
| Hulst | 3,4 |
| Kapelle | 2,4 |
| Middelburg (Z.) | 7,2 |
| Reimerswaal | 2,7 |
| Terneuzen | 5,9 |
| Tholen | 3,4 |
| Veere | 2,4 |
| Vlissingen | 9,1 |
| De Ronde Venen | 3,8 |
| Tytsjerksteradiel | 4,1 |
| Asten | 3,5 |
| Baarle-Nassau | 4,5 |
| Bergen op Zoom | 8,4 |
| Best | 3 |
| Boekel | 2,2 |
| Boxtel | 3,9 |
| Breda | 6,5 |
| Deurne | 3,2 |
| Pekela | 7,7 |
| Dongen | 3,4 |
| Eersel | 2,2 |
| Eindhoven | 7,1 |
| Etten-Leur | 5,5 |
| Geertruidenberg | 3,9 |
| Gilze en Rijen | 4,4 |
| Goirle | 3,1 |
| Helmond | 5,9 |
| 's-Hertogenbosch | 4,4 |
| Heusden | 2,5 |
| Hilvarenbeek | 3,9 |
| Loon op Zand | 3 |
| Nuenen, Gerwen en Nederwetten | 3,2 |
| Oirschot | 3 |
| Oisterwijk | 2,9 |
| Oosterhout | 4,9 |
| Oss | 5,2 |
| Rucphen | 4,9 |
| Sint-Michielsgestel | 2,3 |
| Someren | 3,2 |
| Son en Breugel | 2,6 |
| Steenbergen | 5,3 |
| Waterland | 4 |
| Tilburg | 8,8 |
| Valkenswaard | 3,7 |
| Veldhoven | 3,1 |
| Vught | 1,8 |
| Waalre | 2,8 |
| Waalwijk | 4,2 |
| Woensdrecht | 5 |
| Zundert | 5,1 |
| Wormerland | 5,9 |
| Landgraaf | 7,6 |
| Beek (L.) | 4,2 |
| Beesel | 4,7 |
| Bergen (L.) | 4,8 |
| Brunssum | 6 |
| Gennep | 3,6 |
| Heerlen | 12,3 |
| Kerkrade | 8,2 |
| Maastricht | 8,9 |
| Meerssen | 3,6 |
| Mook en Middelaar | 2,5 |
| Nederweert | 2,4 |
| Roermond | 7,2 |
| Simpelveld | 4,1 |
| Stein (L.) | 4,4 |
| Vaals | 8,5 |
| Venlo | 6,7 |
| Venray | 5,1 |
| Voerendaal | 4,2 |
| Weert | 4,7 |
| Valkenburg aan de Geul | 3,9 |
| Lelystad | 6,5 |
| Horst aan de Maas | 3,3 |
| Oude IJsselstreek | 5,8 |
| Teylingen | 2,6 |
| Utrechtse Heuvelrug | 3 |
| Oost Gelre | 3,1 |
| Koggenland | 2,6 |
| Lansingerland | 3,1 |
| Leudal | 2,5 |
| Maasgouw | 3,6 |
| Gemert-Bakel | 4,1 |
| Halderberge | 5,8 |
| Heeze-Leende | 2,4 |
| Laarbeek | 4,1 |
| Reusel-De Mierden | 2,1 |
| Roerdalen | 6,1 |
| Roosendaal | 7,3 |
| Schouwen-Duiveland | 4,1 |
| Aa en Hunze | 4,4 |
| Borger-Odoorn | 3,8 |
| De Wolden | 3,1 |
| Noord-Beveland | 3,8 |
| Wijdemeren | 2,6 |
| Noordenveld | 4 |
| Twenterand | 3,5 |
| Westerveld | 3,9 |
| Lingewaard | 3,7 |
| Cranendonck | 3,4 |
| Steenwijkerland | 4,6 |
| Moerdijk | 4,5 |
| Echt-Susteren | 4,5 |
| Sluis | 3 |
| Drimmelen | 3 |
| Bernheze | 2,6 |
| Alphen-Chaam | 2,9 |
| Bergeijk | 2,7 |
| Bladel | 1,8 |
| Gulpen-Wittem | 2,7 |
| Tynaarlo | 2,9 |
| Midden-Drenthe | 3,8 |
| Overbetuwe | 3,1 |
| Hof van Twente | 3,5 |
| Neder-Betuwe | 2,5 |
| Rijssen-Holten | 2,7 |
| Geldrop-Mierlo | 4,5 |
| Olst-Wijhe | 3,8 |
| Dinkelland | 2,9 |
| Westland | 4 |
| Midden-Delfland | 3,7 |
| Berkelland | 3,9 |
| Bronckhorst | 2,3 |
| Sittard-Geleen | 6,8 |
| Kaag en Braassem | 3,3 |
| Dantumadiel | 4,5 |
| Zuidplas | 3,3 |
| Peel en Maas | 2,9 |
| Oldambt | 8,1 |
| Zwartewaterland | 2,1 |
| Súdwest-Fryslân | 5,6 |
| Bodegraven-Reeuwijk | 2,7 |
| Eijsden-Margraten | 3,3 |
| Stichtse Vecht | 3,3 |
| Hollands Kroon | 4,2 |
| Leidschendam-Voorburg | 6,4 |
| Goeree-Overflakkee | 3,9 |
| Pijnacker-Nootdorp | 2,3 |
| Nissewaard | 7 |
| Krimpenerwaard | 3,9 |
| De Fryske Marren | 3,6 |
| Gooise Meren | 2,8 |
| Berg en Dal | 5,6 |
| Meierijstad | 3,6 |
| Waadhoeke | 5 |
| Westerwolde | 5,9 |
| Midden-Groningen | 7 |
| Beekdaelen | 4 |
| Montferland | 3,9 |
| Altena | 3,3 |
| West Betuwe | 2,4 |
| Vijfheerenlanden | 4 |
| Hoeksche Waard | 3,4 |
| Het Hogeland | 5,5 |
| Westerkwartier | 2,8 |
| Noardeast-Fryslân | 4 |
| Molenlanden | 2,4 |
| Eemsdelta | 8,8 |
| Dijk en Waard | 3,7 |
| Land van Cuijk | 3,3 |
| Maashorst | 3,4 |
| Voorne aan Zee | 5 |
4.2Herkomst
Bijstandskinderen zijn vaak in Nederland geboren
De meeste minderjarige bijstandskinderen (69 procent) zijn geboren in Nederland. De overige 31 procent is in het buitenland geboren en daarmee migrant. Deze verhouding is iets veranderd ten opzichte van 2022; toen was 71 procent geboren in Nederland en 29 procent in het buitenland. Het aandeel bijstandskinderen dat in het buitenland is geboren, neemt al een aantal jaren toe.
Hoewel veel bijstandskinderen in Nederland zijn geboren, zijn ze wel vaak van buitenlandse herkomst omdat minstens één van hun ouders in het buitenland is geboren. Ongeveer 36 procent is in Nederland geboren en heeft twee ouders die in het buitenland zijn geboren, en 9 procent heeft één in het buitenland geboren ouder. De overige 24 procent is geboren in Nederland en heeft ouders die ook in Nederland zijn geboren.
| Nederlandse herkomst | Kind van migrant - 1 ouder in buitenland geboren | Kind van migrant - 2 ouders in buitenland geboren | Migrant | |
|---|---|---|---|---|
| 2023 | . | . | . | . |
| In Nederland geboren | 24 | 9,2 | 36,1 | . |
| In buitenland geboren | . | . | . | 30,8 |
| 2022 | . | . | . | . |
| In Nederland geboren | 24,8 | 9,6 | 37 | . |
| In buitenland geboren | . | . | . | 28,6 |
Veel bijstandskinderen uit Syrië en Marokko
Van de bijstandskinderen met een buitenlandse herkomst waren kinderen met een Syrische herkomst eind 2023 met bijna 33 duizend de grootste subgroep, gevolgd door kinderen met een Marokkaanse herkomst (18 duizend). Er zijn meer bijstandskinderen uit vluchtelingenlanden (Syrië, Somalië, Eritrea, Irak, Afghanistan en Iran) dan uit de klassieke migratielanden (Turkije, Marokko, Suriname, Nederlandse Cariben en Indonesië); 62 duizend versus 39 duizend. Van de bijstandskinderen uit Syrië en Eritrea was het merendeel geboren in hun land van herkomst (ongeveer 7 op de 10), dit in tegenstelling tot bijstandskinderen uit andere landen.
| Kind van migrant - 1 ouder in buitenland geboren | Kind van migrant - 2 ouders in buitenland geboren | Migrant | |
|---|---|---|---|
| Europa (excl. NL) | 2,6 | 3,8 | 3,7 |
| Buiten-Europa w.o. | . | . | . |
| Syrië | 0,1 | 8,7 | 23,8 |
| Marokko | 4,4 | 11,8 | 1,3 |
| Turkije | 2,3 | 3,8 | 4,5 |
| Somalië | 0,2 | 6,8 | 1,4 |
| Eritrea | 0 | 2,7 | 5,1 |
| Nederlandse Cariben | 2 | 3,4 | 1,4 |
| Irak | 0,3 | 3,6 | 1,9 |
| Afghanistan | 0,1 | 2,6 | 2,9 |
| Suriname | 1,6 | 2,2 | 0,3 |
| Iran | 0,1 | 0,8 | 0,8 |
| Indonesië | 0,1 | 0,1 | 0 |
4.3Thuissituatie
Bijstandsgezinnen
Deze paragraaf gaat specifiek over de bijstandsgezinnen waar kinderen deel van uitmaken. De cijfers zijn gemaakt op basis van het Integraal Inkomens- en Vermogensonderzoek (IIV). In deze statistiek worden bijstandsgezinnen gedefinieerd als huishoudens waar een bijstandsuitkering over het hele jaar de voornaamste bron van inkomen was. Bij het samenstellen van deze publicatie waren de IIV-gegevens beschikbaar tot en met 2022.
Vooral alleenstaande moeders
In 2022 waren er 78 duizend huishoudens met kinderen onder de 18 jaar en een bijstandsuitkering als belangrijkste inkomensbron. Twee derde van deze huishoudens was een eenoudergezin, meestal alleenstaande moeders. Bij jonge bijstandsgezinnen zijn de twee ouders vaker bij elkaar dan bij oudere bijstandsgezinnen. In 38 procent van de bijstandsgezinnen met een jongste kind onder de 6 jaar waren de ouders nog samen, terwijl dit bij gezinnen met een jongste kind tussen 12 en 18 jaar 28 procent was.
| Leeftijd | Twee ouders | Alleen vader | Alleen moeder |
|---|---|---|---|
| Totaal | 25,3 | 2,6 | 50 |
| 0 tot 6 jaar | 12,6 | 0,4 | 20,4 |
| 6 tot 12 jaar | 6,9 | 0,9 | 16 |
| 12 tot 18 jaar | 5,8 | 1,3 | 13,5 |
Ruim een derde kinderen in bijstandsgezin zonder broer of zus
Van alle bijstandsgezinnen met minderjarige kinderen had 34 procent één thuiswonend kind, 34 procent twee thuiswonende kinderen en 32 procent had drie of meer kinderen. Bijstandsgezinnen met ten minste één kind onder de 6 jaar hebben gemiddeld meer thuiswonende kinderen dan gezinnen met oudere kinderen. Bijna driekwart van de bijstandsgezinnen met het jongste kind onder de 6 jaar had twee of meer thuiswonende kinderen. Voor gezinnen met het jongste kind tussen 12 en 18 jaar was dit de helft.
| Leeftijd | 1 kind | 2 kinderen | 3 kinderen | 4 kinderen of meer |
|---|---|---|---|---|
| Totaal | 26,8 | 26,1 | 14,8 | 10,2 |
| 0 tot 6 jaar | 8,8 | 10,6 | 7,6 | 6,5 |
| 6 tot 12 jaar | 7,7 | 8,3 | 4,9 | 3 |
| 12 tot 18 jaar | 10,3 | 7,2 | 2,4 | 0,7 |
4.4Welvaartspositie
2 400 euro per maand te besteden
Bijstandsgezinnen met minderjarige kinderen hadden in 2022 een besteedbaar inkomen van gemiddeld 29 duizend euro, wat neerkomt op 2 400 euro per maand. Andere gezinnen met minderjarige kinderen hadden 2,5 keer zoveel te besteden, gemiddeld 73 duizend euro per jaar.
Naarmate bijstandsgezinnen zich in een latere levensfase bevinden, ligt het gemiddeld inkomen iets hoger. De jongste gezinnen (jongste kind tot 6 jaar) hadden in 2022 gemiddeld 2 300 euro per maand te besteden, de middelste groep (jongste kind 6 tot 12 jaar) 2 400 euro per maand, en de oudste groep (jongste kind 12 tot 18 jaar) 2 500 euro per maand.
36 procent van de bijstandsgezinnen heeft negatief vermogen
Bijstandsgezinnen hebben geen groot vermogen, omdat ze anders niet in aanmerking komen voor een bijstandsuitkering. Op 1 januari 2022 bedroeg het doorsnee vermogen van bijstandsgezinnen met minderjarige kinderen 500 euro. Dit varieerde van 200 euro bij de jongste gezinnen tot 800 euro bij de oudste. Het doorsnee vermogen van andere gezinnen met kinderen onder de 18 jaar bedroeg op dat moment 192 duizend euro.
Op 1 januari 2022 had 36 procent van de bijstandsgezinnen met minderjarige kinderen een negatief vermogen. Een negatief vermogen betekent dat de schulden groter zijn dan de bezittingen. Onder niet-bijstandsgezinnen met kinderen jonger dan 18 jaar was dit aandeel 11 procent.
Bijstandsgezinnen wonen bijna altijd in huurwoning
Bijstandsgezinnen met minderjarige kinderen wonen vrijwel altijd in een huurwoning, en bijna al deze huurders ontvangen huurtoeslag. Eigenwoningbezit is vooral voorbehouden aan niet-bijstandsgezinnen; driekwart van hen had in 2022 een eigen woning. Slechts 11 procent woonde in een huurwoning en ontving huurtoeslag.
4 op de 10 bijstandsgezinnen loopt risico op armoede
In 2022 moest 41 procent van de bijstandsgezinnen met minderjarige kinderen in Nederland rondkomen van een inkomen onder de lage-inkomensgrens. Dat is fors minder dan de 52 procent in 2021. De sterke afname komt door de energiemaatregelen: bijstandsontvangers met een laag inkomen kregen in 2022 naast korting op de energierekening (380 euro) ook een energietoeslag van 1 300 euro. Het aandeel bijstandsgezinnen onder de lage-inkomensgrens daalt sinds 2015. Ook bij niet-bijstandsgezinnen was er een daling; in 2022 moest 2,7 procent van deze gezinnen rondkomen van een laag inkomen.
Armoede is vaak langdurig. In 2022 had 25 procent van de bijstandsgezinnen al minstens vier jaar op rij een laag inkomen. In 2021 was dit nog 32 procent. Dat was de grootste afname in jaren.
| Laag inkomen | Langdurig laag inkomen | |
|---|---|---|
| 2011 | 56,5 | 29,7 |
| 2012 | 64,4 | 30,6 |
| 2013 | 71,8 | 32,2 |
| 2014 | 67,4 | 31,9 |
| 2015 | 69,4 | 35,9 |
| 2016 | 67,9 | 37,1 |
| 2017 | 66,9 | 36,7 |
| 2018 | 66 | 36,9 |
| 2019 | 61,9 | 35,8 |
| 2020 | 55,2 | 33,8 |
| 2021 | 52 | 31,8 |
| 2022* | 40,6 | 25,1 |
Jonge gezinnen lopen grootste armoederisico
Het risico op armoede is hoger onder jonge bijstandsgezinnen. 59 procent van de gezinnen met het jongste kind onder de 6 jaar had een inkomen onder de lage inkomensgrens, tegenover 20 procent van de gezinnen met het jongste kind tussen 12 en 18 jaar.
Meer bijstandsgezinnen boven de lage-inkomensgrens
Naast het aantal huishoudens met risico op armoede is het van belang om inzicht te hebben in de spreiding van het inkomen rondom de lage-inkomensgrens. In vergelijking met recente jaren zijn er veel minder bijstandsgezinnen met een inkomen net onder de lage inkomensgrens. In 2022 hadden 8,8 duizend bijstandsgezinnen een inkomen dat maximaal 5 procent onder de lage-inkomensgrens lag, 4,3 duizend minder dan in 2021. Ook de groep met een inkomenstekort van meer dan 15 procent onder de lage-inkomensgrens nam flink af: van 9,6 duizend in 2021 naar 4,1 duizend in 2022. In 2022 waren er voor het eerst meer bijstandsgezinnen met een inkomen boven de lage-inkomensgrens dan eronder. Deze verschuiving komt vooral door de energietoeslag.
| Jaartal | Tot 5% onder grens | 5 tot 10% onder grens | 10 tot 15% onder grens | 15% of meer onder grens | Tot 5% boven grens | 5 tot 10% boven grens | 10% of meer boven grens |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2022* | -8,8 | -7,6 | -9,6 | -4,1 | 13,8 | 13 | 17,1 |
| 2021 | -13,2 | -8,3 | -10,5 | -9,6 | 17,6 | 6,1 | 14,7 |
| 2020 | -12,7 | -9 | -10,9 | -14,5 | 18,2 | 6,2 | 13,7 |
| 2019 | -16,7 | -9,1 | -10,8 | -17,3 | 14,6 | 5,6 | 13,1 |
| 2018 | -19,5 | -9,5 | -10,5 | -22,2 | 13,3 | 6 | 12,5 |
4.5Begrippen
Bbz
Besluit bijstandverlening zelfstandigen.
IOAZ
Inkomensvoorziening voor oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikt gewezen zelfstandigen.
IOAW
Inkomensvoorziening voor oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers.
WWIK
Wet werk en inkomen kunstenaars.
Besteedbaar inkomen
Het besteedbaar inkomen bestaat uit het bruto-inkomen (inkomen als werknemer, inkomen als zelfstandige, inkomen uit vermogen, uitkeringen in het kader van inkomensverzekeringen en sociale voorzieningen), verminderd met betaalde inkomensoverdrachten, premies inkomensverzekeringen, premies ziektekostenverzekeringen en belastingen op inkomen en vermogen.
Vermogen
Het vermogen is opgebouwd uit het saldo van bezittingen en schulden. De bezittingen omvatten bank- en spaartegoeden, effecten, eigen woning en ander onroerend goed, ondernemingsvermogen, aanmerkelijk belang en overige bezittingen. De schulden betreffen de hypotheekschuld eigen woning, studieschulden en overige schulden. De hypotheekschuld is de stand van de schuld waarover rente is verschuldigd. Opgebouwde tegoeden voor de aflossing van de hypotheek via spaar- en beleggingshypotheken worden in mindering gebracht op de hypotheekschuld. Pensioenaanspraken worden niet tot het vermogen gerekend.
Lage-inkomensgrens
De lage-inkomensgrens weerspiegelt een vast koopkrachtbedrag in de tijd. De grens is afgeleid van het bijstandsniveau voor een alleenstaande in 1979, toen dit in koopkracht het hoogst was. Voor meerpersoonshuishoudens is deze grens met behulp van equivalentiefactoren aangepast aan omvang en samenstelling van het huishouden. Omdat de lage-inkomensgrens alleen voor de prijsontwikkeling wordt geïndexeerd, is dit criterium bij uitstek geschikt voor vergelijkingen in de tijd. Bij een inkomen onder de lage-inkomensgrens spreekt het CBS van een laag inkomen of van een armoederisico.
In 2022 lag de grens voor een alleenstaande op 1 200 euro netto per maand. Voor een paar zonder kinderen was dat 1 690 euro, en met twee minderjarige kinderen 2 300 euro. Voor een eenoudergezin met twee minderjarige kinderen bedroeg de grens 1 830 euro.
4.6Meer informatie en literatuur
Meer informatie
Cijfers over het aantal jongeren in bijstandsgezinnen naar leeftijd, kenmerken van huishoudens en regio zijn te vinden op Jeugdmonitor Statline.
Cijfers over het percentage minderjarige kinderen in een bijstandsgezin naar regio zijn te vinden op Jeugdmonitor StatLine.