Criminaliteit

Auteurs: Mathilde Kennis, Iryna Rud, Wim Vissers

In 2023 werd 1,6 procent van de jongeren van 12 tot 23 jaar verdacht van een misdrijf. Dat is iets minder dan in 2022 en ongeveer gelijk aan 2021. Ruim de helft van de jonge verdachten kwam voor het eerst in aanraking met de politie. In 2023 was 29 procent van de 15-‍ tot 25‑jarigen slachtoffer van traditionele criminaliteit en 18 procent van online criminaliteit. De meerderheid van de jonge slachtoffers deed geen melding of aangifte van wat hen overkwam.

8.1Jeugdige verdachten

In 2023 werden 40 duizendnoot1 jongeren geregistreerd als verdachte van een misdrijf. Dat is 1,6 procent van alle jongeren van 12 tot 23 jaar. Hiermee volgt het aandeel jonge geregistreerde verdachten in 2023 opnieuw de dalende trend, na toenames in 2019 en 2022.

Toon tabel8.1.1 Verdachte jongeren (12 tot 23 jaar) van een misdrijf (%)Verberg tabel8.1.1 Verdachte jongeren (12 tot 23 jaar) van een misdrijf (%)

8.1.1 Verdachte jongeren (12 tot 23 jaar) van een misdrijf (%)

Jaartal	Totaal verdachten van misdrijven	Verdachten van vermogensmisdrijven	Verdachten van vernieling en openbare orde	Verdachten van geweldsmisdrijven	Verdachten van verkeersmisdrijven	Verdachten van drugsmisdrijven	Verdachten van (vuur)wapenmisdrijven
2010	3,70	1,51	1,06	0,91	0,44	0,18	0,12
2011	3,46	1,40	0,92	0,88	0,44	0,19	0,12
2012	3,09	1,27	0,77	0,79	0,38	0,19	0,11
2013	2,68	1,13	0,61	0,68	0,32	0,19	0,09
2014	2,43	1,04	0,53	0,59	0,30	0,18	0,09
2015	2,22	0,97	0,47	0,54	0,27	0,16	0,09
2016	2,04	0,87	0,43	0,50	0,26	0,14	0,08
2017	1,86	0,79	0,36	0,44	0,25	0,14	0,07
2018	1,71	0,71	0,33	0,40	0,27	0,13	0,08
2019	1,84	0,79	0,37	0,40	0,31	0,16	0,11
2020	1,72	0,71	0,37	0,37	0,31	0,16	0,12
2021	1,62	0,58	0,37	0,35	0,34	0,13	0,11
2022*	1,74	0,67	0,36	0,36	0,39	0,13	0,11
2023*	1,58	0,65	0,31	0,31	0,31	0,16	0,10
* voorlopige cijfers

De daling van het aandeel verdachte jongeren in 2023 doet zich voor bij alle type misdrijven, behalve bij drugsmisdrijven. Het percentage jongeren dat betrokken is bij een drugsmisdrijf is met 0,1 procent wel aanzienlijk lager dan de 0,7 procent van de jongeren die werden verdacht van een vermogensmisdrijf.

Grote gemeenten hoogste percentage verdachte jongeren

Het aandeel verdachten onder jongeren verschilt per woongemeente. Met name in de grote steden en in wat grotere gemeenten in het westen van het land is dit aandeel relatief hoog. In 2023 was het aandeel verdachten tot 23 jaar met 2,6 procent het hoogst in de gemeenten Heerlen, Amsterdam en Voorst, gevolgd door Rotterdam, Nissewaard en Zoetermeer. Het aandeel jonge verdachten was het laagst in Ommen, Dantumadiel, Hellendoorn en Wijk bij Duurstede (0,5 procent). Van de vier grootste steden was het percentage het hoogst in Amsterdam (2,6 procent) en het laagst in Utrecht (1,5 procent). Hiermee is het percentage jonge verdachten in Utrecht lager dan het landelijke gemiddelde van 1,6 procent.

Zoek Regio

Toon tabel8.1.2 Jonge verdachten van misdrijven, 2023*Verberg tabel8.1.2 Jonge verdachten van misdrijven, 2023*

8.1.2 Jonge verdachten van misdrijven, 2023*

Gemeentenaam	Verdachten
Aa en Hunze	80
Aalsmeer	144
Aalten	99
Achtkarspelen	141
Alblasserdam	117
Albrandswaard	173
Alkmaar	157
Almelo	177
Almere	227
Alphen aan den Rijn	167
Alphen-Chaam	57
Altena	122
Ameland	166
Amersfoort	159
Amstelveen	140
Amsterdam	256
Apeldoorn	138
Arnhem	190
Assen	189
Asten	89
Baarle-Nassau	.
Baarn	184
Barendrecht	150
Barneveld	141
Beek (L.)	123
Beekdaelen	83
Beesel	123
Berg en Dal	135
Bergeijk	70
Bergen (L.)	138
Bergen (NH.)	134
Bergen op Zoom	144
Berkelland	102
Bernheze	97
Best	112
Beuningen	97
Beverwijk	207
Bladel	108
Blaricum	69
Bloemendaal	155
Bodegraven-Reeuwijk	116
Boekel	154
Borger-Odoorn	155
Borne	101
Borsele	143
Boxtel	152
Breda	143
Bronckhorst	63
Brummen	124
Brunssum	229
Bunnik	73
Bunschoten	99
Buren	105
Capelle aan den IJssel	215
Castricum	167
Coevorden	109
Cranendonck	106
Culemborg	134
Dalfsen	61
Dantumadiel	48
De Bilt	119
De Fryske Marren	129
De Ronde Venen	135
De Wolden	93
Delft	124
Den Helder	227
Deurne	186
Deventer	143
Diemen	160
Dijk en Waard	156
Dinkelland	62
Doesburg	115
Doetinchem	138
Dongen	186
Dordrecht	184
Drechterland	95
Drimmelen	114
Dronten	114
Druten	90
Duiven	100
Echt-Susteren	174
Edam-Volendam	65
Ede	136
Eemnes	86
Eemsdelta	214
Eersel	111
Eijsden-Margraten	180
Eindhoven	168
Elburg	89
Emmen	175
Enkhuizen	149
Enschede	118
Epe	168
Ermelo	112
Etten-Leur	87
Geertruidenberg	115
Geldrop-Mierlo	133
Gemert-Bakel	124
Gennep	138
Gilze en Rijen	114
Goeree-Overflakkee	88
Goes	145
Goirle	161
Gooise Meren	168
Gorinchem	132
Gouda	188
Groningen (gemeente)	131
Gulpen-Wittem	108
Haaksbergen	55
Haarlem	212
Haarlemmermeer	172
Halderberge	124
Hardenberg	108
Harderwijk	145
Hardinxveld-Giessendam	82
Harlingen	160
Hattem	152
Heemskerk	207
Heemstede	178
Heerde	148
Heerenveen	174
Heerlen	264
Heeze-Leende	75
Heiloo	130
Hellendoorn	50
Helmond	219
Hendrik-Ido-Ambacht	127
Hengelo (O.)	130
Het Hogeland	106
Heumen	98
Heusden	145
Hillegom	191
Hilvarenbeek	106
Hilversum	160
Hoeksche Waard	136
Hof van Twente	60
Hollands Kroon	149
Hoogeveen	145
Hoorn	176
Horst aan de Maas	91
Houten	108
Huizen	148
Hulst	156
IJsselstein	139
Kaag en Braassem	177
Kampen	114
Kapelle	103
Katwijk	124
Kerkrade	209
Koggenland	57
Krimpen aan den IJssel	149
Krimpenerwaard	113
Laarbeek	104
Land van Cuijk	117
Landgraaf	182
Landsmeer	198
Lansingerland	146
Laren (NH.)	138
Leeuwarden	192
Leiden	148
Leiderdorp	130
Leidschendam-Voorburg	218
Lelystad	188
Leudal	83
Leusden	102
Lingewaard	106
Lisse	182
Lochem	174
Loon op Zand	142
Lopik	160
Losser	72
Maasdriel	87
Maasgouw	118
Maashorst	136
Maassluis	158
Maastricht	112
Medemblik	134
Meerssen	140
Meierijstad	129
Meppel	149
Middelburg (Z.)	207
Midden-Delfland	81
Midden-Drenthe	105
Midden-Groningen	192
Moerdijk	103
Molenlanden	97
Montferland	82
Montfoort	100
Mook en Middelaar	126
Neder-Betuwe	108
Nederweert	95
Nieuwegein	213
Nieuwkoop	106
Nijkerk	132
Nijmegen	132
Nissewaard	241
Noardeast-Fryslân	86
Noord-Beveland	137
Noordenveld	133
Noordoostpolder	114
Noordwijk	167
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	87
Nunspeet	67
Oegstgeest	176
Oirschot	87
Oisterwijk	91
Oldambt	182
Oldebroek	115
Oldenzaal	119
Olst-Wijhe	76
Ommen	46
Oost Gelre	147
Oosterhout	154
Ooststellingwerf	204
Oostzaan	173
Opmeer	79
Opsterland	83
Oss	121
Oude IJsselstreek	120
Ouder-Amstel	193
Oudewater	122
Overbetuwe	162
Papendrecht	123
Peel en Maas	117
Pekela	130
Pijnacker-Nootdorp	142
Purmerend	207
Putten	72
Raalte	85
Reimerswaal	113
Renkum	117
Renswoude	73
Reusel-De Mierden	108
Rheden	156
Rhenen	143
Ridderkerk	168
Rijssen-Holten	66
Rijswijk (ZH.)	194
Roerdalen	121
Roermond	150
Roosendaal	155
Rotterdam	242
Rozendaal	187
Rucphen	105
Schagen	131
Scherpenzeel	103
Schiedam	218
Schiermonnikoog	.
Schouwen-Duiveland	104
's-Gravenhage (gemeente)	218
's-Hertogenbosch	163
Simpelveld	126
Sint-Michielsgestel	82
Sittard-Geleen	175
Sliedrecht	90
Sluis	119
Smallingerland	198
Soest	135
Someren	179
Son en Breugel	108
Stadskanaal	162
Staphorst	100
Stede Broec	127
Steenbergen	143
Steenwijkerland	154
Stein (L.)	122
Stichtse Vecht	160
Súdwest-Fryslân	167
Terneuzen	160
Terschelling	76
Texel	104
Teylingen	119
Tholen	77
Tiel	189
Tilburg	149
Tubbergen	70
Twenterand	84
Tynaarlo	95
Tytsjerksteradiel	149
Uitgeest	130
Uithoorn	173
Urk	204
Utrecht (gemeente)	147
Utrechtse Heuvelrug	176
Vaals	137
Valkenburg aan de Geul	169
Valkenswaard	168
Veendam	141
Veenendaal	125
Veere	127
Veldhoven	175
Velsen	159
Venlo	227
Venray	162
Vijfheerenlanden	124
Vlaardingen	182
Vlieland	.
Vlissingen	216
Voerendaal	139
Voorne aan Zee	163
Voorschoten	158
Voorst	255
Vught	98
Waadhoeke	157
Waalre	154
Waalwijk	162
Waddinxveen	131
Wageningen	77
Wassenaar	137
Waterland	156
Weert	126
West Betuwe	111
West Maas en Waal	131
Westerkwartier	128
Westerveld	124
Westervoort	155
Westerwolde	147
Westland	106
Weststellingwerf	192
Wierden	69
Wijchen	91
Wijdemeren	125
Wijk bij Duurstede	52
Winterswijk	122
Woensdrecht	142
Woerden	121
Wormerland	113
Woudenberg	132
Zaanstad	232
Zaltbommel	102
Zandvoort	164
Zeewolde	166
Zeist	177
Zevenaar	114
Zoetermeer	235
Zoeterwoude	104
Zuidplas	133
Zundert	59
Zutphen	153
Zwartewaterland	96
Zwijndrecht	191
Zwolle	176
* voorlopige cijfers

Jonge vrouwen minder vaak verdacht dan jonge mannen

Het aandeel geregistreerde verdachten is lager onder jonge vrouwen dan onder jonge mannen. In 2023 was het percentage het hoogst bij 17‑jarige jongens, met 3,2 procent. Bij vrouwen was het percentage het hoogst onder 14- en 15‑jarigen, maar wel een stuk lager; 1,0 procent van de 14- en 15‑jarige meiden was geregistreerd als verdachte.

Toon tabel8.1.3 Verdachten van een misdrijf naar leeftijd, 2023* (%)Verberg tabel8.1.3 Verdachten van een misdrijf naar leeftijd, 2023* (%)

8.1.3 Verdachten van een misdrijf naar leeftijd, 2023* (%)

leeftijd	Mannen	Vrouwen
12	0,3	0,2
13	1,0	0,6
14	1,9	1,0
15	2,6	1,0
16	3,0	0,8
17	3,2	0,7
18	3,1	0,6
19	3,1	0,5
20	3,0	0,5
21	2,9	0,6
22	2,8	0,5
* voorlopige cijfers

12-‍ tot 15‑jarigen minst vaak verdachte onder jonge mannen

Het percentage verdachten onder de 12-‍ tot 15‑jarige jongens was in 2023 met 1,1 procent het laagst van alle leeftijdsgroepen bij mannen. Het aandeel verdachte jongens tussen de 15 tot 18 jaar bleef ongeveer gelijk ten opzichte van het voorgaande jaar. In de overige leeftijdsgroepen was sprake van een daling van ongeveer 12 procent.

Toon tabel8.1.4 Jonge mannen verdacht van een misdrijf (% van totaal mannen in zelfde leeftijdsgroep)Verberg tabel8.1.4 Jonge mannen verdacht van een misdrijf (% van totaal mannen in zelfde leeftijdsgroep)

8.1.4 Jonge mannen verdacht van een misdrijf (% van totaal mannen in zelfde leeftijdsgroep)

Jaartal	12 tot 15 jaar	15 tot 18 jaar	18 tot 23 jaar
2010	2,5	6,8	7,3
2011	2,3	6,2	7,0
2012	2,0	5,5	6,2
2013	1,7	4,6	5,5
2014	1,6	4,2	5,0
2015	1,4	4,1	4,4
2016	1,4	3,7	4,0
2017	1,4	3,7	4,0
2018	1,0	3,1	3,5
2019	1,2	3,4	3,6
2020	1,1	3,1	3,5
2021	1,1	2,8	3,3
2022*	1,2	3,0	3,4
2023*	1,1	2,9	3,0
* voorlopige cijfers

Minderjarige meiden van 15 tot 18 jaar het vaakst verdacht

Niet alleen staan jonge vrouwen minder vaak dan jonge mannen geregistreerd als verdachte, ook zijn er verschillen tussen de leeftijdsgroepen. Terwijl er bij jongens een duidelijk verschil is tussen de 12-‍ tot 15‑jarigen en de 15-‍ tot 23‑jarigen, is dit bij meiden minder uitgesproken. In 2023 waren vooral meiden van 15 tot 18 jaar verdacht. De politie registreerde wel 8 procent minder minderjarige meiden als verdachte van misdrijf dan in 2022.

Toon tabel8.1.5 Jonge vrouwen verdacht van een misdrijf (% van totaal vrouwen in zelfde leeftijdsgroep)Verberg tabel8.1.5 Jonge vrouwen verdacht van een misdrijf (% van totaal vrouwen in zelfde leeftijdsgroep)

8.1.5 Jonge vrouwen verdacht van een misdrijf (% van totaal vrouwen in zelfde leeftijdsgroep)

Jaartal	12 tot 15 jaar	15 tot 18 jaar	18 tot 23 jaar
2010	1,0	2,0	1,4
2011	0,8	1,7	1,4
2012	0,7	1,5	1,3
2013	0,6	1,3	1,2
2014	0,6	1,2	1,1
2015	0,5	1,0	0,9
2016	0,5	1,0	0,8
2017	0,4	0,9	0,7
2018	0,4	0,8	0,7
2019	0,4	0,9	0,7
2020	0,3	0,7	0,7
2021	0,4	0,7	0,6
2022*	0,6	0,9	0,6
2023*	0,6	0,9	0,6
* voorlopige cijfers

Naar verhouding veel vermogensdelicten

Zowel bij jongens als bij meiden komen vermogensmisdrijven het meest voor. Vermogensdelicten zijn bijvoorbeeld winkeldiefstal, fietsendiefstal of oplichting. Meiden worden veel minder vaak verdacht van drugs- en (vuur)wapendelicten dan jongens. Ook het aandeel vernielingen en misdrijven tegen de openbare orde is bij meiden lager.

Toon tabel8.1.6 Verdachte jongeren naar type delict, 2023* (% van totaal jongeren van zelfde leeftijdsgroep en geslacht)Verberg tabel8.1.6 Verdachte jongeren naar type delict, 2023* (% van totaal jongeren van zelfde leeftijdsgroep en geslacht)

8.1.6 Verdachte jongeren naar type delict, 2023* (% van totaal jongeren van zelfde leeftijdsgroep en geslacht)

Categorie	Verdachten van geweldsmisdrijven	Verdachten van vermogensmisdrijven	Verdachten van vernieling en openbare orde	Verdachten van verkeersmisdrijven	Verdachten van drugsmisdrijven	Verdachten van (vuur)wapenmisdrijven
Mannen	.	.	.	.	.	.
12 tot 15 jaar	0,23	0,61	0,29	0,01	0,02	0,07
15 tot 18 jaar	0,66	1,48	0,7	0,25	0,23	0,26
18 tot 23 jaar	0,6	0,8	0,54	0,95	0,47	0,21
Vrouwen	.	.	.	.	.	.
12 tot 15 jaar	0,09	0,4	0,13	0	0,01	0
15 tot 18 jaar	0,13	0,57	0,14	0,04	0,02	0,01
18 tot 23 jaar	0,08	0,25	0,06	0,15	0,04	0,01
* voorlopige cijfers

In 2023 kwam ruim de helft van de jonge geregistreerde verdachten voor het eerst in aanraking met de politie, ook wel first offenders genoemd. Bij de 12-‍ tot 18‑jarigen was bijna twee derde van de verdachten een first offender, terwijl dit bij de 18-‍ tot 23‑jarigen bijna de helft was. Vooral sinds 2022 is het aandeel first offenders in beide leeftijdsgroepen flink toegenomen.

Toon tabel8.1.7 Recidive onder 12- tot 18-jarige verdachten (%)Verberg tabel8.1.7 Recidive onder 12- tot 18-jarige verdachten (%)

8.1.7 Recidive onder 12- tot 18-jarige verdachten (%)

Jaartal	First offenders (1 misdrijf)	Meerplegers (2 tot 6 misdrijven)	Veelplegers (6 tot 10 misdrijven)
2014	56,8	34,8	7,8
2015	56,9	34,8	7,7
2016	58,5	33,5	7,6
2017	60,3	32,5	7,0
2018	60,1	32,3	7,2
2019	60,7	32,3	6,7
2020	59,1	34,1	6,7
2021	61,4	31,8	6,5
2022*	65,2	28,6	5,4
2023*	64,5	29,6	5,3
* voorlopige cijfers

Toon tabel8.1.8 Recidive onder 18- tot 23-jarige verdachten (%)Verberg tabel8.1.8 Recidive onder 18- tot 23-jarige verdachten (%)

8.1.8 Recidive onder 18- tot 23-jarige verdachten (%)

Jaartal	First offenders (1 misdrijf)	Meerplegers (2 tot 6 misdrijven)	Veelplegers (6 tot 10 misdrijven)
2014	36,2	39,4	21,9
2015	36,9	39,0	22,2
2016	38,2	38,6	21,8
2017	39,9	38,2	20,6
2018	40,1	38,6	20,1
2019	41,3	38,7	19,0
2020	38,9	40,0	20,2
2021	41,0	39,4	18,7
2022*	45,2	36,6	16,7
2023*	45,0	36,9	16,4
* voorlopige cijfers

8.2Slachtofferschap traditionele criminaliteit

Jongeren kunnen niet alleen in de criminaliteit terechtkomen, ze kunnen er ook slachtoffer van worden. Hierbij kan het gaan om traditionele vormen van criminaliteit, zoals geweld en diefstal, maar ook om online criminaliteit. In deze en de volgende paragraaf worden beide vormen besproken.

Jongeren weer iets vaker slachtoffer

In 2023 gaf 29 procent van de Nederlandse jongeren tussen de 15 en 25 jaar aan slachtoffer te zijn geweest van traditionele criminaliteit. Het ging hierbij vooral om vermogensdelicten, waar 17 procent slachtoffer van was. Ongeveer 13 procent was slachtoffer van een geweldsdelict. Vernielingen kwamen minder vaak voor, bij 7 procent van de jongeren. Tussen 2012 en 2021 daalden deze percentages, maar tussen 2021 en 2023 zijn ze weer licht toegenomen. Zo lag het totale slachtofferpercentage onder jongeren in 2021 nog op 24 procent.

Jongeren waren vaker slachtoffer dan de rest van de bevolking (29 tegenover 18 procent). Bovendien waren meerderjarige jongeren vaker slachtoffer dan minderjarige jongeren (31 tegenover 26 procent), vooral bij vermogensdelicten (18 tegenover 14 procent). Ook waren er verschillen op het vlak van genderidentiteit. Jongeren die zich identificeren als man waren minder vaak slachtoffer dan jongeren die zich identificeren als vrouw (27 tegenover 31 procent), maar het waren vooral de non-binaire/genderqueer jongeren die vaak slachtoffer werden van traditionele criminaliteit (45 procent).

Toon tabel8.2.1 Jonge slachtoffers traditionele ciminaliteit, 2023 (%)Verberg tabel8.2.1 Jonge slachtoffers traditionele ciminaliteit, 2023 (%)

8.2.1 Jonge slachtoffers traditionele ciminaliteit, 2023 (%)

Soort delict	Totaal (15 tot 25 jaar)	15 tot 18 jaar	18 tot 25 jaar
Traditionele criminaliteit totaal	29,0	25,9	30,7
Geweldsdelicten	12,6	11,3	13,3
Vermogensdelicten	16,6	14,4	17,8
Vernielingen	6,8	6,5	6,9
Bron: CBS, Veiligheidsmonitor 2023

Dader geweldsdelict is meestal geen bekende

Ongeveer 1 op de 3 jonge slachtoffers van geweldsdelicten gaf aan de dader te kennen. Bij mishandeling was de dader vaker bekend dan bij bedreiging en seksueel geweld (respectievelijk 41, 34 en 25 procent kende de dader). Bij alle geweldsdelicten was de dader het vaakst een vriend, een medestudent, of een andere bekende.

Toon tabel8.2.2 Daders geweldsdelicten, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)Verberg tabel8.2.2 Daders geweldsdelicten, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)

8.2.2 Daders geweldsdelicten, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)

Dader	Geweldsdelicten totaal	Bedreiging	Mishandeling	Seksueel geweld
Vriend	7	5,9	5,9	6,6
Medestudent	5,9	6,8	8	3
Buur	3,8	5,6	4,7	1,2
Ex-partner	3,5	2,1	5,1	3,5
Collega	1,9	0,8	0	2,8
Familielid	1,6	1,9	4,2	0,5
Bekende van sport of hobby	1,3	0,8	1,5	1
Partner	0,6	0,3	0,8	0,9
Leidinggevende	0,7	0,2	0	1,2
Docent	0,2	0,1	0	0,2
Zorgverlener	0	0	0	0
Andere bekende	11,5	12,1	10,7	8,5
Bron: CBS, Veiligheidsmonitor 2023

Geweldsdelicten wegen emotioneel het zwaarst

Bijna 28 procent van de jonge slachtoffers rapporteerde emotionele, lichamelijke of financiële gevolgen van wat hen overkomen was. Welke gevolgen het meest voorkwamen, verschilt per type delict. Zo ervaarden slachtoffers van geweldsdelicten voornamelijk emotionele en lichamelijke gevolgen (respectievelijk 30 en 8 procent), terwijl slachtoffers van vermogensdelicten voornamelijk financiële gevolgen ondervonden (15 procent).

Toon tabel8.2.3 Gevolgen traditionele criminaliteit, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)Verberg tabel8.2.3 Gevolgen traditionele criminaliteit, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)

8.2.3 Gevolgen traditionele criminaliteit, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)

Type delict	Totaal gevolgen	Lichamelijke gevolgen	Financiële gevolgen	Emotionele gevolgen
Totaal traditionele criminaliteit	27,5	3,9	10,4	19,9
Geweldsdelicten	33,3	7,9	1,8	29,7
Vermogensdelicten	24,3	0,8	15,4	13,1
Vernielingen	12,8	1	6,5	6,7
Bron: CBS, Veiligheidsmonitor 2023

Jongeren over het algemeen niet bereid aangifte te doen

Minder dan 3 op de 10 jonge slachtoffers deed melding of aangifte van wat hen was overkomen. Vermogensdelicten werden relatief vaak gemeld (36 procent) of aangifte van gedaan (31 procent). Dit aandeel lag lager bij geweldsdelicten (respectievelijk 17 en 12 procent), maar vooral vernielingen werden niet vaak gesignaleerd via melding (11 procent) of aangifte (9 procent).

Toon tabel8.2.4 Melding en aangifte traditionele criminaliteit, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)Verberg tabel8.2.4 Melding en aangifte traditionele criminaliteit, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)

8.2.4 Melding en aangifte traditionele criminaliteit, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)

Soort delict	Melding	Aangifte
Traditionele criminaliteit totaal	28,8	24,0
Geweldsdelicten	17,4	12,2
Vermogensdelicten	35,8	31,2
Vernielingen	10,7	8,6
Bron: CBS, Veiligheidsmonitor 2023

8.3Slachtofferschap online criminaliteit

Bijna 1 op de 5 jongeren slachtoffer online criminaliteit

In 2023 was 18 procent van de 15-‍ tot 25‑jarigen slachtoffer van online criminaliteit. Dat is evenveel als in 2021. Ze werden daarmee vaker slachtoffer dan de oudere bevolking (15 procent). 9 procent van de jongeren werd slachtoffer van oplichting en fraude, 6 procent van hacken en 5 procent van online bedreiging en intimidatie.

Minderjarige en meerderjarige jongeren waren even vaak slachtoffer van online criminaliteit. Wel was er een verschil naargelang het gender waarmee jongeren zich identificeren. Jongeren die zich identificeren als man of vrouw vertoonden geen significant verschil in slachtofferschap (17 en 19 procent), maar non-binaire/genderqueer jongeren waren wel vaker slachtoffer (37 procent). Deze groep was voornamelijk slachtoffer van online bedreiging en intimidatie (25 procent).

Toon tabel8.3.1 Jonge slachtoffers online criminaliteit, 2023 (%)Verberg tabel8.3.1 Jonge slachtoffers online criminaliteit, 2023 (%)

8.3.1 Jonge slachtoffers online criminaliteit, 2023 (%)

Online criminaliteit	Totaal (15 tot 25 jaar)	15 tot 18 jaar	18 tot 25 jaar
Online criminaliteit totaal	18,2	18,4	18,0
Online oplichting en fraude	8,8	8,0	9,2
Hacken	6,3	5,8	6,5
Online bedreiging en intimidatie	5,3	6,9	4,5
Overige online delicten	0,4	0,5	0,3
Bron: CBS, Veiligheidsmonitor 2023

Vrienden, medestudenten en ex-partner relatief vaak dader

De relatie tussen jonge slachtoffers van online bedreiging en intimidatie en de dader hing sterk samen met de aard van het voorval. Zo waren de daders van online pesten relatief vaak medestudenten (48 procent) en vrienden (20 procent). Ook bij online bedreiging werden deze groepen relatief vaak genoemd (respectievelijk 11 en 12 procent). Wat betreft online stalken en shamesexting gaven jonge slachtoffers voornamelijk aan dat hun ex-partner de dader was (respectievelijk 24 en 15 procent).

Toon tabel8.3.2 Daders online bedreiging en intimidatie, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)Verberg tabel8.3.2 Daders online bedreiging en intimidatie, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)

8.3.2 Daders online bedreiging en intimidatie, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)

Daders online bedreiging en intimidatie	Online bedreiging	Online pesten	Online stalken	Shamesexting
Medestudent	11	47,5	7,6	6,6
Ex-partner	6,8	7,5	23,7	15,1
Vriend	11,6	20,3	8,4	9,1
Buur	3,3	9,5	3,1	2,5
Bekende van sport of hobby	1,9	7,8	0,3	0
Collega	0,5	3,7	3	0,4
Famielid	1,8	1,3	2	0
Partner	0,3	0,1	0	1,5
Docent	0,2	1,2	0,3	0
Zorgverlener	0	0,6	0	0
Leidinggevende	0	0,6	0	0
Andere bekende	17,9	15,5	18,8	4,8
Bron: CBS, Veiligheidsmonitor 2023

Online bedreiging en intimidatie heeft emotionele impact

Ongeveer een kwart van de jonge slachtoffers van online criminaliteit ondervond emotionele of financiële gevolgen. Vooral online bedreiging en intimidatie had een emotionele impact: 41 procent van de jonge slachtoffers had hier last van. Financiële problemen kwamen relatief vaak voor bij slachtoffers van online oplichting en fraude (16 procent).

Toon tabel8.3.3 Gevolgen online criminaliteit, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)Verberg tabel8.3.3 Gevolgen online criminaliteit, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)

8.3.3 Gevolgen online criminaliteit, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)

Online criminaliteit	Totaal gevolgen	Emotionele gevolgen	Financiële gevolgen
Totaal online criminaliteit	24,4	18,3	9,0
Online bedreiging en intimidatie	41,3	40,3	2,9
Online oplichting en fraude	21,5	9,0	16,3
Hacken	10,9	8,7	2,7
Bron: CBS, Veiligheidsmonitor 2023

Slechts 1 op de 8 slachtoffers doet aangifte

Net als bij traditionele criminaliteit deed de meerderheid van de jonge slachtoffers van online criminaliteit geen melding of aangifte van wat hen overkwam. 42 procent deed melding van het incident (dit kan bij de politie geweest zijn maar ook bij andere instanties zoals een fraudehelpdesk), en slechts 13 procent deed aangifte bij de politie. Het aangiftepercentage was relatief hoog bij slachtoffers van online oplichting en fraude (18 procent), gevolgd door online bedreiging en intimidatie (12 procent) en hacken (6 procent).

Toon tabel8.3.4 Melding en aangifte online criminaliteit, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)Verberg tabel8.3.4 Melding en aangifte online criminaliteit, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)

8.3.4 Melding en aangifte online criminaliteit, 2023 (% 15- tot 25-jarige slachtoffers)

Online criminaliteit	Melding	Aangifte
Totaal online criminaliteit	42,0	12,7
Online bedreiging en intimidatie	53,7	11,8
Online oplichting en fraude	18,4	17,6
Hacken	27,1	6,1
Bron: CBS, Veiligheidsmonitor 2023

8.4Begrippen

Drugsmisdrijven (Standaardclassificatie misdrijven)

Harddrugs, softdrugs en overige drugsmisdrijven.

Geregistreerde verdachte

Een persoon wordt door de politie als verdachte van een misdrijf geregistreerd wanneer een redelijk vermoeden van schuld aan dat misdrijf bestaat.

Geweldsdelicten (Veiligheidsmonitor)

Mishandeling, bedreiging met fysiek geweld en seksuele delicten.

Geweldsmisdrijven (Standaardclassificatie misdrijven)

Mishandeling, bedreiging, stalking, seksuele misdrijven, levensmisdrijven, vrijheids­beneming/gijzeling, mensenhandel, mensensmokkel en overige geweldsmisdrijven.

Hacken (Veiligheidsmonitor)

Met kwade bedoelingen en zonder toestemming inbreken op een apparaat (zoals een computer of tablet) of een account (zoals een e-mail- of bankaccount).

Online bedreiging en intimidatie (Veiligheidsmonitor)

Online bedreiging (met geweld), pesten, stalken of shamesexting (verspreiden van naaktfoto’s of -‍filmpjes of hiermee dreigen).

Online oplichting en fraude (Veiligheidsmonitor)

Aankoopfraude (het niet leveren van gekochte goederen of diensten), verkoopfraude (het niet betalen voor geleverde goederen en diensten), fraude in het betalingsverkeer, identiteitsfraude (gebruik van persoonsgegevens zonder toestemming en voor financieel gewin) en phishing (het voordoen als een ander persoon of bedrijf voor financieel gewin).

Slachtoffer

Mensen zijn slachtoffer als ze in de enquête aangeven dat ze in de twaalf maanden voorafgaande aan het onderzoek slachtoffer zijn geweest van één of meerdere delicten.

Verkeersmisdrijven (Standaardclassificatie misdrijven)

Verlaten plaats ongeval, rijden onder invloed, rijden tijdens ontzegging, rijden tijdens rijverbod, voeren vals kenteken, joyriding, weigeren blaastest/bloedonderzoek en overige verkeersmisdrijven.

Vermogensdelicten (Veiligheidsmonitor)

(Poging tot) inbraak, fietsdiefstal, autodiefstal, diefstal uit/vanaf de auto, diefstal van andere voertuigen, (poging tot) zakkenrollerij/beroving en overige vormen van diefstal.

Vermogensmisdrijven (Standaardclassificatie misdrijven)

Diefstal/verduistering en inbraak, bedrog, valsheidsmisdrijven, heling, afpersing en afdreiging, bankbreuk, witwassen en overige vermogensmisdrijven.

Vernieling en misdrijven tegen openbare orde en gezag (Standaardclassificatie misdrijven)

Vernieling en beschadiging, openbare orde misdrijven, brandstichting/ontploffing en openbaar gezag misdrijven.

Vernielingen (Veiligheidsmonitor)

Het met opzet iets van het slachtoffer vernielen of beschadigen, zonder dat er iets gestolen is. Bijvoorbeeld krassen maken op de auto, fietsbanden lek prikken of muren bekladden.

Vuurwapenmisdrijven (Standaardclassificatie misdrijven)

Misdrijven omschreven in artikel 55 van de Wet Wapens en Munitie. De wet regelt de opsporing, vervolging en berechting van handelingen die te maken hebben met (verboden) wapenbezit en wapenhandel.

8.5Meer informatie en literatuur

Meer informatie

Cijfers over verdachten van 12 tot 23 jaar naar delictgroep en persoonskenmerken zijn te vinden op Jeugdmonitor StatLine.

Cijfers over verdachten tot 23 jaar naar delictgroep en woonregio zijn te vinden op Jeugdmonitor StatLine.

Cijfers over verdachten naar delictgroep, geslacht, leeftijd, herkomst, opleiding, huishoudensinkomen zijn te vinden op StatLine.

Cijfers over onveiligheidsgevoelens en slachtofferschap van criminaliteit onder jongeren van 15 tot 25 jaar zijn te vinden op Jeugdmonitor Statline.

Cijfers over slachtofferschap van traditionele criminaliteit naar persoonskenmerken zijn te vinden op Statline.

Literatuur

Akkermans, M., Derksen, E., Kennis, M., Kloosterman, R. & Moons, E. (2023). Veiligheidsmonitor 2023. CBS longread.