School
Jongeren in het voortgezet onderwijs
In schooljaar 2022/’23 zat iets meer dan de helft van de leerlingen in het derde leerjaar op het vmbo. In dit leerjaar zaten meisjes vaker dan jongens boven het schooladvies uit groep 8. Ten opzichte van het voorgaande schooljaar is het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs met een Oekraïense herkomst toegenomen en het slagingspercentage in het voortgezet onderwijs iets gedaald.
5.1Vmbo’ers in het derde leerjaar
In schooljaar 2022/’23 zaten 189 duizend leerlingen in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs (exclusief praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs). Iets meer dan de helft van deze leerlingen (51,7 procent) zat op het vmbo, de anderen volgden havo of vwo. Dit is het tweede jaar op een rij dat er iets meer leerlingen op het vmbo zitten. In schooljaar 2020/’21 zat 50,2 procent van de leerlingen op het vmbo.
Op het vmbo zijn er vier leerwegen: de beroepsgerichte leerweg (vmbo-b), de kadergerichte leerweg (vmbo-k), de gemengde leerweg (vmbo-g) en de theoretische leerweg (vmbo-t). De leerwegen verschillen in niveau en hoeveelheid beroepsgericht en theoretisch onderwijs.
In schooljaar 2022/’23 volgde ruim 24 procent van de leerlingen in het derde leerjaar de beroepsgerichte of kadergerichte leerweg. In deze leerwegen ligt de nadruk meer op het beroepsgerichte programma dan bij de gemengde en theoretische leerweg. Een vmbo-b-diploma geeft toegang tot mbo niveau 2, en vmbo-k tot mbo niveau 3 en 4. Bijna 28 procent volgde de gemengde of theoretische leerweg. Vmbo-g en vmbo-t hebben een vergelijkbaar niveau, alleen volgen leerlingen op vmbo-g ook een beroepsgericht vak. Een diploma geeft toegang tot mbo niveau 4, en als er een extra vak gedaan is, toegang tot de havo.
| Onderwijssoort | Leerlingen |
|---|---|
| Vmbo-b | 8,8 |
| Vmbo-k | 15,4 |
| Vmbo-g | 8,5 |
| Vmbo-t | 19,0 |
| Havo/vwo1) | 3,4 |
| Havo | 23,1 |
| Vwo | 21,7 |
| 1) Havo/vwo is algemeen leerjaar 3 | |
Groter aandeel vmbo’ers in Drenthe, Fryslân en Flevoland
In de provincies Drenthe, Fryslân en Flevoland gingen bijna 6 op de 10 leerlingen uit het derde leerjaar (59 procent) naar het vmbo. Provincies met een vergelijkbaar aandeel vmbo’ers zijn Overijssel (57 procent), Groningen (56 procent) en Zeeland (56 procent). In de provincies Utrecht en Noord-Holland lag de verhouding anders, daar volgde respectievelijk 43 en 47 procent een vmbo-opleiding.
Het aandeel vmbo’ers in het derde leerjaar verschilt per gemeente. Op Ameland en in Pekela was het aandeel vmbo’ers het hoogste. In deze gemeenten gingen bijna 9 op de 10 leerlingen naar het vmbo. In Bloemendaal en Laren waren dat er nog geen 2 op de 10.
Ook in Rotterdam volgde met 57 procent het merendeel van de leerlingen een opleiding in het vmbo. In Utrecht en Amsterdam zat het merendeel van de leerlingen in het derde leerjaar op de havo of vwo, en was het aandeel vmbo’ers met respectievelijk 37 en 42 procent relatief klein. In Den Haag volgden iets meer leerlingen een havo- of vwo-opleiding dan een vmbo-opleiding.
| Gemeente | Vmbo 3 |
|---|---|
| Aa en Hunze | 59 |
| Aalsmeer | 45 |
| Aalten | 62 |
| Achtkarspelen | 64 |
| Alblasserdam | 54 |
| Albrandswaard | 42 |
| Alkmaar | 56 |
| Almelo | 67 |
| Almere | 58 |
| Alphen aan den Rijn | 53 |
| Alphen-Chaam | 45 |
| Altena | 57 |
| Ameland | 88 |
| Amersfoort | 45 |
| Amstelveen | 31 |
| Amsterdam | 42 |
| Apeldoorn | 51 |
| Arnhem | 48 |
| Assen | 55 |
| Asten | 55 |
| Baarle-Nassau | 57 |
| Baarn | 37 |
| Barendrecht | 50 |
| Barneveld | 55 |
| Beek | 46 |
| Beekdaelen | 44 |
| Beesel | 51 |
| Berg en Dal | 47 |
| Bergeijk | 64 |
| Bergen (L.) | 63 |
| Bergen (NH.) | 48 |
| Bergen op Zoom | 48 |
| Berkelland | 61 |
| Bernheze | 56 |
| Best | 62 |
| Beuningen | 51 |
| Beverwijk | 53 |
| Bladel | 63 |
| Blaricum | 33 |
| Bloemendaal | 15 |
| Bodegraven-Reeuwijk | 53 |
| Boekel | 67 |
| Borger-Odoorn | 67 |
| Borne | 53 |
| Borsele | 57 |
| Boxtel | 58 |
| Breda | 45 |
| Brielle | 52 |
| Bronckhorst | 57 |
| Brummen | 63 |
| Brunssum | 53 |
| Bunnik | 36 |
| Bunschoten | 55 |
| Buren | 57 |
| Capelle aan den IJssel | 56 |
| Castricum | 46 |
| Coevorden | 60 |
| Cranendonck | 64 |
| Culemborg | 47 |
| Dalfsen | 57 |
| Dantumadiel | 67 |
| De Bilt | 29 |
| De Fryske Marren | 59 |
| De Ronde Venen | 41 |
| De Wolden | 60 |
| Delft | 45 |
| Den Helder | 66 |
| Deurne | 60 |
| Deventer | 56 |
| Diemen | 46 |
| Dijk en Waard | 57 |
| Dinkelland | 51 |
| Doesburg | 46 |
| Doetinchem | 56 |
| Dongen | 51 |
| Dordrecht | 56 |
| Drechterland | 58 |
| Drimmelen | 52 |
| Dronten | 55 |
| Druten | 51 |
| Duiven | 52 |
| Echt-Susteren | 51 |
| Edam-Volendam | 51 |
| Ede | 50 |
| Eemnes | 50 |
| Eemsdelta | 68 |
| Eersel | 55 |
| Eijsden-Margraten | 47 |
| Eindhoven | 50 |
| Elburg | 65 |
| Emmen | 67 |
| Enkhuizen | 59 |
| Enschede | 60 |
| Epe | 61 |
| Ermelo | 47 |
| Etten-Leur | 50 |
| Geertruidenberg | 60 |
| Geldrop-Mierlo | 52 |
| Gemert-Bakel | 62 |
| Gennep | 54 |
| Gilze en Rijen | 53 |
| Goeree-Overflakkee | 56 |
| Goes | 50 |
| Goirle | 46 |
| Gooise Meren | 28 |
| Gorinchem | 48 |
| Gouda | 46 |
| Groningen | 44 |
| Gulpen-Wittem | 57 |
| Haaksbergen | 56 |
| Haarlem | 39 |
| Haarlemmermeer | 46 |
| Halderberge | 55 |
| Hardenberg | 64 |
| Harderwijk | 48 |
| Hardinxveld-Giessendam | 53 |
| Harlingen | 64 |
| Hattem | 55 |
| Heemskerk | 51 |
| Heemstede | 23 |
| Heerde | 62 |
| Heerenveen | 54 |
| Heerlen | 58 |
| Heeze-Leende | 43 |
| Heiloo | 40 |
| Hellendoorn | 57 |
| Hellevoetsluis | 60 |
| Helmond | 59 |
| Hendrik-Ido-Ambacht | 52 |
| Hengelo | 51 |
| Het Hogeland | 58 |
| Heumen | 45 |
| Heusden | 52 |
| Hillegom | 57 |
| Hilvarenbeek | 47 |
| Hilversum | 34 |
| Hoeksche Waard | 54 |
| Hof van Twente | 54 |
| Hollands Kroon | 67 |
| Hoogeveen | 63 |
| Hoorn | 55 |
| Horst aan de Maas | 66 |
| Houten | 39 |
| Huizen | 49 |
| Hulst | 57 |
| IJsselstein | 47 |
| Kaag en Braassem | 49 |
| Kampen | 55 |
| Kapelle | 40 |
| Katwijk | 52 |
| Kerkrade | 65 |
| Koggenland | 63 |
| Krimpen aan den IJssel | 55 |
| Krimpenerwaard | 53 |
| Laarbeek | 53 |
| Land van Cuijk | 58 |
| Landgraaf | 58 |
| Landsmeer | 47 |
| Lansingerland | 44 |
| Laren | 18 |
| Leeuwarden | 54 |
| Leiden | 38 |
| Leiderdorp | 37 |
| Leidschendam-Voorburg | 42 |
| Lelystad | 63 |
| Leudal | 58 |
| Leusden | 41 |
| Lingewaard | 52 |
| Lisse | 61 |
| Lochem | 55 |
| Loon op Zand | 57 |
| Lopik | 53 |
| Losser | 63 |
| Maasdriel | 53 |
| Maasgouw | 51 |
| Maashorst | 54 |
| Maassluis | 60 |
| Maastricht | 39 |
| Medemblik | 57 |
| Meerssen | 46 |
| Meierijstad | 57 |
| Meppel | 54 |
| Middelburg | 56 |
| Midden-Delfland | 44 |
| Midden-Drenthe | 65 |
| Midden-Groningen | 61 |
| Moerdijk | 56 |
| Molenlanden | 55 |
| Montferland | 54 |
| Montfoort | 61 |
| Mook en Middelaar | 41 |
| Neder-Betuwe | 58 |
| Nederweert | 61 |
| Nieuwegein | 53 |
| Nieuwkoop | 50 |
| Nijkerk | 54 |
| Nijmegen | 45 |
| Nissewaard | 61 |
| Noardeast-Fryslân | 62 |
| Noord-Beveland | 60 |
| Noordenveld | 54 |
| Noordoostpolder | 55 |
| Noordwijk | 39 |
| Nuenen, Gerwen en Nederwetten | 41 |
| Nunspeet | 58 |
| Oegstgeest | 25 |
| Oirschot | 60 |
| Oisterwijk | 48 |
| Oldambt | 70 |
| Oldebroek | 65 |
| Oldenzaal | 52 |
| Olst-Wijhe | 58 |
| Ommen | 51 |
| Oost Gelre | 59 |
| Oosterhout | 51 |
| Ooststellingwerf | 55 |
| Oostzaan | 49 |
| Opmeer | 53 |
| Opsterland | 64 |
| Oss | 56 |
| Oude IJsselstreek | 59 |
| Ouder-Amstel | 26 |
| Oudewater | 62 |
| Overbetuwe | 51 |
| Papendrecht | 51 |
| Peel en Maas | 62 |
| Pekela | 86 |
| Pijnacker-Nootdorp | 42 |
| Purmerend | 62 |
| Putten | 51 |
| Raalte | 60 |
| Reimerswaal | 66 |
| Renkum | 41 |
| Renswoude | 57 |
| Reusel-De Mierden | 56 |
| Rheden | 45 |
| Rhenen | 52 |
| Ridderkerk | 56 |
| Rijssen-Holten | 57 |
| Rijswijk | 51 |
| Roerdalen | 48 |
| Roermond | 51 |
| Roosendaal | 55 |
| Rotterdam | 57 |
| Rozendaal | . |
| Rucphen | 51 |
| Schagen | 58 |
| Scherpenzeel | 57 |
| Schiedam | 63 |
| Schiermonnikoog | . |
| Schouwen-Duiveland | 58 |
| s-Hertogenbosch" | 48 |
| Simpelveld | 46 |
| Sint-Michielsgestel | 41 |
| Sittard-Geleen | 49 |
| Sliedrecht | 49 |
| Sluis | 52 |
| Smallingerland | 53 |
| Soest | 42 |
| Someren | 59 |
| Son en Breugel | 46 |
| Stadskanaal | 60 |
| Staphorst | 57 |
| Stede Broec | 61 |
| Steenbergen | 51 |
| Steenwijkerland | 60 |
| Stein | 51 |
| Stichtse Vecht | 44 |
| Súdwest-Fryslân | 58 |
| Terneuzen | 55 |
| Terschelling | 55 |
| Texel | 67 |
| Teylingen | 48 |
| Tholen | 60 |
| Tiel | 56 |
| Tilburg | 51 |
| Tubbergen | 59 |
| Twenterand | 64 |
| Tynaarlo | 38 |
| Tytsjerksteradiel | 58 |
| Uitgeest | 49 |
| Uithoorn | 47 |
| Urk | 72 |
| Utrecht | 37 |
| Utrechtse Heuvelrug | 35 |
| Vaals | 38 |
| Valkenburg aan de Geul | 41 |
| Valkenswaard | 65 |
| Veendam | 62 |
| Veenendaal | 51 |
| Veere | 51 |
| Veldhoven | 51 |
| Velsen | 57 |
| Venlo | 64 |
| Venray | 54 |
| Vijfheerenlanden | 53 |
| Vlaardingen | 64 |
| Vlieland | . |
| Vlissingen | 58 |
| Voerendaal | 41 |
| Voorschoten | 35 |
| Voorst | 49 |
| Vught | 41 |
| Waadhoeke | 65 |
| Waalre | 42 |
| Waalwijk | 57 |
| Waddinxveen | 51 |
| Wageningen | 40 |
| Wassenaar | 28 |
| Waterland | 34 |
| Weert | 57 |
| Weesp | 38 |
| West Betuwe | 54 |
| West Maas en Waal | 56 |
| Westerkwartier | 52 |
| Westerveld | 59 |
| Westervoort | 58 |
| Westerwolde | 69 |
| Westland | 59 |
| Weststellingwerf | 66 |
| Westvoorne | 43 |
| Wierden | 51 |
| Wijchen | 49 |
| Wijdemeren | 39 |
| Wijk bij Duurstede | 53 |
| Winterswijk | 56 |
| Woensdrecht | 47 |
| Woerden | 50 |
| Wormerland | 54 |
| Woudenberg | 52 |
| Zaanstad | 56 |
| Zaltbommel | 60 |
| Zandvoort | 39 |
| Zeewolde | 40 |
| Zeist | 36 |
| Zevenaar | 61 |
| Zoetermeer | 54 |
| Zoeterwoude | 45 |
| Zuidplas | 49 |
| Zundert | 51 |
| Zutphen | 55 |
| Zwartewaterland | 60 |
| Zwijndrecht | 58 |
| Zwolle | 53 |
Turkse en Marokkaanse leerlingen minder vaak op het vmbo dan 5 jaar geleden
Het aandeel vmbo’ers in het derde leerjaar verschilt tussen herkomstgroepen. Van de leerlingen met een Nederlandse herkomst zat 51 procent in het schooljaar 2022/’23 op het vmbo. Dit zijn leerlingen die in Nederland geboren zijn én waarvan de ouders in Nederland geboren zijn. Van de derdeklassers met een niet-Nederlandse herkomst ging 55 procent naar het vmbo. Vijf jaar geleden waren de verschillen groter. Toen was het aandeel leerlingen met een Nederlandse herkomst dat naar het vmbo ging gelijk, maar was dit aandeel bij leerlingen met een niet-Nederlandse herkomst hoger (58 procent).
Leerlingen met een Turkse of Marokkaanse herkomst zaten vaker op het vmbo dan leerlingen met een Nederlandse herkomst, maar minder vaak dan 5 jaar geleden. Van leerlingen met een Turkse herkomst zat 65 procent in schooljaar 2022/’23 op het vmbo. 5 jaar eerder was dat nog 74 procent. Ook leerlingen met een Marokkaanse herkomst zaten minder vaak op het vmbo dan 5 jaar eerder. Leerlingen met een Nederlands-Caribische herkomst zaten juist iets vaker op het vmbo dan 5 jaar eerder.
| Herkomstland | 2022/'23* | 2017/'18 |
|---|---|---|
| Totaal | 52 | 53 |
| Nederland | 51 | 51 |
| Europa (excl. Nederland) | 45 | 48 |
| Nederlandse Cariben | 72 | 69 |
| Turkije | 65 | 74 |
| Suriname | 64 | 63 |
| Marokko | 62 | 68 |
| Overig of onbekend | 51 | 53 |
5.2Schooladvies van leerjaar 3
In Nederland krijgen leerlingen in groep 8 van het basisonderwijs een advies voor het voortgezet onderwijs. Op basis daarvan kunnen zij zich inschrijven voor een onderwijssoort. Van de leerlingen die in schooljaar 2022/’23 in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs (exclusief praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs) zaten, hebben 161 duizend in schooljaar 2019/’20 dit schooladvies gekregen. De meerderheid (65 procent) zat in het derde leerjaar van het vo op het niveau van het schooladvies. Iets meer dan een kwart zat er boven en 9 procent zat onder het schooladvies.
Vanwege de coronapandemie was er in schooljaar 2019/’20 geen eindtoets voor leerlingen in groep 8 van het basisonderwijs. Het eerste schooladvies van de leerkracht werd daarmee ook het definitieve schooladvies. In vergelijking met andere jaren viel het schooladvies in dit schooljaar lager uit; er werden met name minder vwo-adviezen gegeven. Als er wel een eindtoets is afgenomen, kan het schooladvies op basis daarvan worden bijgesteld. Zo werd in schooljaar 2020/’21 bij iets minder dan 10 procent van de leerlingen in groep 8 het eerste schooladvies naar boven bijgesteld, omdat het toetsadvies hoger was dan het eerste schooladvies. Een schooladvies wordt niet altijd naar boven bijgesteld bij een hoger toetsadvies. Bij iets meer dan een derde van de leerlingen was het toetsadvies hoger dan het eerste schooladvies.
In eerder onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (Traag, Hartgers en Wielenga, 2021), onder leerlingen uit vo-3 van schooljaar 2018/’19, was het aandeel leerlingen dat drie jaar na het gegeven schooladvies boven het schooladvies zat iets kleiner (21 procent). Het aandeel leerlingen dat onder het schooladvies zat was iets groter (12 procent). Bij dit cohort kon het eerste schooladvies worden bijgesteld bij een hoger toetsadvies.
In onderstaande tabel staat beschreven wanneer leerlingen onder, op of boven het schooladvies zitten in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs. Bij een dubbeladvies wordt het tweede advies als boven het schooladvies gezien. Bijvoorbeeld: een leerling zit in vwo-3 en had een havo/vwo schooladvies, dan wordt dit gezien als boven het schooladvies. Verder kunnen leerlingen op het vwo en havo/vwo niet onder het schooladvies zitten. Zo kunnen leerlingen op het vmbo-b niet boven het schooladvies zitten.
| Onderwijssoort vo-3 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Schooladvies1) | Vmbo-b | Vmbo-k | Vmbo-gt | Havo | Havo/vwo2) | Vwo |
| Vmbo-b | op advies | boven advies | boven advies | boven advies | boven advies | boven advies |
| Vmbo-b/k | op advies | boven advies | boven advies | boven advies | boven advies | boven advies |
| Vmbo-k | onder advies | op advies | boven advies | boven advies | boven advies | boven advies |
| Vmbo-k/gt | onder advies | op advies | boven advies | boven advies | boven advies | boven advies |
| Vmbo-gt | onder advies | onder advies | op advies | boven advies | boven advies | boven advies |
| Vmbo-gt/havo | onder advies | onder advies | op advies | boven advies | boven advies | boven advies |
| Havo | onder advies | onder advies | onder advies | op advies | boven advies | boven advies |
| Havo/vwo | onder advies | onder advies | onder advies | op advies | op advies | boven advies |
| Vwo | onder advies | onder advies | onder advies | onder advies | op advies | op advies |
1)Adviezen vso/pro/onbekend zijn niet meegenomen in dit onderzoek.
2)Algemeen leerjaar 3.
Meisjes vaker boven schooladvies in het derde leerjaar van vo
In schooljaar 2022/’23 zaten meisjes drie jaar na het schooladvies vaker dan jongens boven het schooladvies (30 procent tegenover 22 procent). Met name meisjes in havo-3 zaten vaker boven het schooladvies dan jongens. Meisjes kregen vaker een vmbo-gt of vmbo-gt/havo advies (32 procent tegenover 24 procent), terwijl jongens vaker een havo/vwo of vwo advies kregen (30 procent tegenover 22 procent).
Ook bij andere onderwijssoorten zaten meisjes vaker boven het schooladvies. Meisjes in vwo-3 hadden vaker dan jongens een havo schooladvies (13 procent tegenover 9 procent), terwijl jongens in vwo-3 juist vaker dan meisjes een vwo schooladvies hadden: 70 procent tegenover 64 procent. Meisjes in vmbo-gt-3 kregen vaker een vmbo-k advies (10 procent tegenover 6 procent) en in vmbo-k vaker een vmbo-b schooladvies (14 procent tegenover 10 procent). Leerlingen in vmbo-b kunnen niet boven hun schooladvies zitten.
| Onderwijssoort vo-3 | Geslacht | Onder schooladvies | Op schooladvies | Boven schooladvies |
|---|---|---|---|---|
| Totaal | Totaal, Totaal | 9 | 65 | 26 |
| Totaal | Jongens, Totaal | 11 | 66 | 22 |
| Totaal | Meisjes, Totaal | 7 | 63 | 30 |
| Vmbo-b | Totaal, Vmbo-b | 18 | 82 | 0 |
| Vmbo-b | Jongens, Vmbo-b | 20 | 80 | 0 |
| Vmbo-b | Meisjes, Vmbo-b | 15 | 85 | 0 |
| Vmbo-k | Totaal, Vmbo-k | 16 | 57 | 27 |
| Vmbo-k | Jongens, Vmbo-k | 19 | 57 | 24 |
| Vmbo-k | Meisjes, Vmbo-k | 12 | 56 | 31 |
| Vmbo-gt | Totaal, Vmbo-gt | 13 | 66 | 21 |
| Vmbo-gt | Jongens, Vmbo-gt | 16 | 67 | 17 |
| Vmbo-gt | Meisjes, Vmbo-gt | 10 | 66 | 24 |
| Havo | Totaal, Havo | 7 | 63 | 29 |
| Havo | Jongens, Havo | 9 | 66 | 25 |
| Havo | Meisjes, Havo | 6 | 61 | 33 |
| Vwo | Totaal, Vwo | 0 | 67 | 33 |
| Vwo | Jongens, Vwo | 0 | 70 | 30 |
| Vwo | Meisjes, Vwo | 0 | 64 | 36 |
5.3Toename Oekraïense leerlingen in het voortgezet onderwijs
Vanwege de Russische invasie begin 2022 kwamen er veel Oekraïense vluchtelingen naar Nederland. In schooljaar 2022/’23 zaten bijna 8 duizend leerlingen in het voortgezet onderwijs met een Oekraïense herkomst. Dit is fors meer dan voorgaande jaren, toen waren dit er rond de duizend. Voor het merendeel zijn dit leerlingen die in het buitenland geboren zijn met ouders die ook in het buitenland geboren zijn. Het is aannemelijk dat deze leerlingen oorlogsvluchtelingen zijn.
Mogelijk is de toename van Oekraïense leerlingen nog hoger. Er zijn ook meer leerlingen waarvan het herkomstland (nog) onbekend is; ongeveer duizend meer dan in voorgaande jaren. Verder zijn de leerlingen die na de peildatum (1 oktober) zijn ingestroomd in het onderwijs niet meegenomen.
Voor kinderen die nieuw zijn in Nederland zijn er schakelklassen. Deze klassen zijn erop gericht om leerlingen Nederlands te leren, zodat ze daarna verder kunnen in het Nederlandse onderwijs. De schakelklassen vallen meestal onder het eerste leerjaar. De meeste leerlingen met een Oekraïense herkomst zaten dan ook in het eerste leerjaar (ruim 6 duizend). In andere leerjaren zaten veel minder Oekraïense leerlingen; in het tweede leerjaar zaten ruim 800 Oekraïense leerlingen en in de hogere leerjaren nog minder.
5.4Geslaagden in het voortgezet onderwijs
In 2022 slaagde 94,4 procent van de 177 duizend eindexamenkandidaten in het voortgezet onderwijs. Dit is 0,5 procentpunt lager dan in 2021, maar nog steeds hoger dan in de jaren voor de coronapandemie. Door de gewijzigde slaag-zakregeling slaagde in 2020 bijna 99 procent van de examenkandidaten in het voortgezet onderwijs.
Het slagingspercentage op vmbo-b is hoog en stabiel: de afgelopen vijf jaar (dus ook voor de coronapandemie) was dat 98 of 99 procent. Van de examenkandidaten vmbo-g slaagde in 2022 97 procent. Voor de coronapandemie was dat rond de 90 procent. In de afgelopen vijf jaar gingen per jaar rond de 7 duizend leerlingen op voor het vmbo-g examen, dit is de kleinste groep.
Onder havisten is het slagingspercentage het laagst. In 2022 slaagde 91 procent van de 50 duizend havo-examenkandidaten, in 2020 was dit nog 98 procent. In 2019 slaagde 88 procent van de havisten.
| Jaar | Vmbo-b | Vmbo-k | Vmbo-g | Vmbo-t | Havo | Vwo |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2018 | 98 | 95 | 90 | 93 | 88 | 92 |
| 2019 | 98 | 96 | 90 | 93 | 88 | 91 |
| 2020 | 99 | 99 | 100 | 99 | 98 | 99 |
| 2021 | 99 | 99 | 97 | 96 | 91 | 94 |
| 2022* | 99 | 99 | 97 | 96 | 91 | 93 |
Slaag-zakregeling
In verband met de coronapandemie is de slaag-zakregeling voor eindexamenkandidaten een aantal keren aangepast.
In 2020 gingen de centrale examens niet door en kregen leerlingen hun diploma op basis van de resultaten van de schoolexamens. Ook mochten de examenkandidaten maximaal twee resultatenverbeteringstoetsen maken die voor 50 procent meetelden voor het eindcijfer, als het cijfer hoger was dan het cijfer van het schoolexamen. Leerlingen op vmbo-b en vmbo-k mochten daarnaast nog een resultaatverbeteringstoets maken voor hun beroepsgerichte profielvak.
In 2021 en 2022 ging het centraal examen wel door, maar waren er een aantal maatregelen van kracht. Zo mochten examenkandidaten de centrale examens spreiden over twee tijdvakken, waardoor het mogelijk was om extra voorbereidingstijd te hebben voor deze vakken. Daarnaast waren er twee herkansingsmogelijkheden in plaats van één en was het mogelijk om het eindcijfer van één vak (niet Nederlands, Engels of wiskunde) niet mee te laten tellen voor de uitslag. Het beroepsgerichte profielvak in het vmbo werd afgesloten met een schoolexamen in plaats van een centraal examen. De groep leerlingen die in 2021 examen deed was anders van samenstelling dan voor de pandemie, omdat er destijds vrijwel geen leerlingen waren die het schooljaar daarvoor gezakt waren. De samenstelling van de groep examenkandidaten in 2022 leek weer meer op die van de jaren voor de coronapandemie.
5.5Begrippen
Bekostigd onderwijs
Onderwijs dat wordt bekostigd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Havo
De havo is een onderwijssoort in het voortgezet onderwijs die vooral bedoeld is als voorbereiding op het hoger beroepsonderwijs. Met een havo-diploma is het ook mogelijk om door te stromen naar het vijfde leerjaar van het vwo. De havo heeft vijf leerjaren. In de tweede fase (leerjaren 4 en 5) kiezen leerlingen uit vier profielen.
Herkomstland
Kenmerk dat weergeeft in welk land iemand geboren is of waar diens ouders geboren zijn. De herkomst van personen die in het buitenland zijn geboren wordt bepaald door hun eigen geboorteland. Bij personen die in Nederland geboren zijn, wordt de herkomst bepaald door het geboorteland van de ouders. Wanneer beide ouders in het buitenland zijn geboren, is het geboorteland van de moeder leidend bij het bepalen van de herkomst. De geboortegegevens van de moeder zijn vaker bekend dan die van de vader. Wanneer de moeder in Nederland is geboren of het geboorteland van de moeder onbekend is, dan wordt het geboorteland van de vader gebruikt.
Onderwijssoorten
po = primair onderwijs
vso = voortgezet speciaal onderwijs
vmbo = voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs
havo = hoger algemeen voortgezet onderwijs
vwo = voorbereidend wetenschappelijk onderwijs
mbo = middelbaar beroepsonderwijs
vavo = voortgezet algemeen volwassenenonderwijs
hbo = hoger beroepsonderwijs
wo = wetenschappelijk onderwijs
ho = hoger onderwijs (hieronder vallen hbo en wo).
Schooladvies groep 8
In leerjaar 8 geeft de basisschool advies over het type voortgezet onderwijs (vo) dat bij een leerling past. Dit advies is onder meer gebaseerd op leerprestaties, aanleg en ontwikkeling op de basisschool. Sinds schooljaar 2014/’15 geeft de leerkracht vóór 1 maart een eerste schooladvies, na de gemaakte eindtoets in april/mei volgt een definitief schooladvies. Wanneer de eindtoets beter wordt gemaakt dan verwacht, dan moet de basisschool het schooladvies heroverwegen. Een deel van de adviezen wordt daarna herzien. Het schooladvies kan bestaan uit één onderwijssoort, bijvoorbeeld havo, maar kan ook samengesteld zijn uit meerdere onderwijssoorten, bijvoorbeeld havo/vwo.
Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo)
Het vmbo bestaat uit vier leerwegen:
- de basisberoepsgerichte leerweg (vmbo-b)
- de kaderberoepsgerichte leerweg (vmbo-k)
- de gemengde leerweg (vmbo-g)
- de theoretische leerweg (vmbo-t).
Vmbo-b is de vooropleiding voor de basisberoepsopleiding (niveau 2) van het mbo.
Vmbo-k is de minimale vooropleiding voor de vakopleiding (niveau 3) en de middenkaderopleiding (niveau 4) van het mbo.
Vmbo-g en vmbo-t hebben een vergelijkbaar niveau en vormen het hoogste niveau binnen het vmbo. In tegenstelling tot vmbo-t, volgen leerlingen op vmbo-g ook een beroepsgericht vak. Met deze opleidingen kan worden ingestroomd in de middenkaderopleiding (niveau 4) van het mbo. Het is na diplomering, met een extra vak, tevens mogelijk om vanuit vmbo-g en vmbo-t door te stromen naar het vierde leerjaar van de havo.
Vwo
Het vwo is een onderwijssoort in het voortgezet onderwijs, die vooral bedoeld is als voorbereiding op het wetenschappelijk onderwijs (wo). Het vwo heeft zes leerjaren. Leerlingen kunnen in de tweede fase (leerjaren 4, 5 en 6) kiezen uit vier profielen. Het vwo kent twee onderwijssoorten: het atheneum en het gymnasium. Op het gymnasium krijgen alle leerlingen Grieks en Latijn in de onderbouw en minimaal één van deze klassieke talen in de bovenbouw.
5.6Meer informatie en literatuur
Meer informatie
Onderwijscijfers van de groep tot 25 jaar zijn te vinden op Jeugdmonitor StatLine.
Cijfers over het percentage derdejaars leerlingen in het vmbo naar regio zijn te vinden op Jeugdmonitor StatLine.
Cijfers over gediplomeerden in het voortgezet onderwijs zijn te vinden op Jeugdmonitor Statline.
Cijfers over examenkandidaten en slagingspercentages in het voortgezet onderwijs zijn te vinden op StatLine.
Cijfers over schooladvies en herziening van advies van leerlingen in het basisonderwijs zijn te vinden op StatLine.
Voor meer informatie over VO examens en de aanpak van het coronavirus zie:
Servicedocument VO examens 2021–2022
Servicedocument VO examens 2020–2021
Servicedocument VO examens 2019–2020
Voor meer informatie over examens in het voortgezet onderwijs zie de website van de Rijksoverheid.
Literatuur
Traag, Hartgers & Wielenga (2021). Het onderwijssucces van groep-8 leerlingen van 2015/’16 in leerjaar 3 van het voortgezet onderwijs. Centraal Bureau voor de Statistiek, april 2021.