Foto omschrijving: Een time out kamer in een jeugdzorg instelling.

Ontwikkeling van de jeugdzorg 2015–2019

Auteur: Rudi Bakker

Gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor de jeugdzorg. In 2019 ontvingen 443 duizend jongeren jeugdzorg. Sinds 2015 is het aantal jongeren met jeugdzorg gegroeid, waarbij met name het aantal jongeren met jeugdhulp is toegenomen. Deze toename komt vooral doordat jongeren langer jeugdhulp ontvangen.

3.1Jeugdzorg in Nederland

In 2019 kregen 443 duizend jongeren jeugdzorg (zie kader). Dat is 10 procent van alle jongeren van 0 tot en met 22 jaar in Nederland. De meeste van hen, 431 duizend, ontvingen jeugdhulp. Het aandeel jongeren dat jeugdhulp krijgt verschilt per gemeente. In sommige gemeenten kreeg in 2019 minder dan 5,5 procent van de jongeren jeugdhulp, in andere gemeenten was dit meer dan 14 procent. Over het algemeen krijgen jongeren in het Noordoosten van Nederland en in Midden-Limburg relatief het vaakst jeugdhulp.

3.1.1a Jeugdhulp bij 0 tot en met 22-jarigen, 2019*
gemeentenaam Jeugdhulp 0 t/m 22 jaar
's-Gravenhage 10,6
's-Hertogenbosch 9,0
AaenHunze 10,1
Aalsmeer 6,7
Aalten 8,7
Achtkarspelen 8,9
Alblasserdam 9,9
Albrandswaard 5,6
Alkmaar 10,0
Almelo 10,3
Almere 9,2
Alphen-Chaam 8,1
AlphenaandenRijn 12,8
Altena 8,5
Ameland 4,6
Amersfoort 9,1
Amstelveen 7,3
Amsterdam 10,0
Apeldoorn 10,1
Appingedam 11,2
Arnhem 9,8
Assen 14,0
Asten 6,4
Baarle-Nassau 8,8
Baarn 8,4
Barendrecht 6,8
Barneveld 8,3
Beek 10,6
Beekdaelen 11,2
Beemster 6,8
Beesel 10,7
Bergeijk 8,5
Bergen(L.) 7,8
Bergen(NH.) 8,1
BergenDal 8,4
BergenopZoom 11,2
Berkelland 8,5
Bernheze 8,8
Best 9,7
Beuningen 10,3
Beverwijk 10,2
Bladel 7,8
Blaricum 7,3
Bloemendaal 6,9
Bodegraven-Reeuwijk 9,7
Boekel 7,5
Borger-Odoorn 10,9
Borne 7,9
Borsele 10,4
Boxmeer 9,8
Boxtel 9,5
Breda 7,8
Brielle 7,1
Bronckhorst 8,9
Brummen 8,6
Brunssum 12,4
Bunnik 7,4
Bunschoten 9,8
Buren 8,8
CapelleaandenIJssel 9,6
Castricum 6,7
Coevorden 8,7
Cranendonck 8,4
Cuijk 9,0
Culemborg 7,8
Dalfsen 8,2
Dantumadiel 8,6
DeBilt 7,5
DeFryskeMarren 7,9
Delft 9,0
Delfzijl 10,7
DenHelder 12,9
DeRondeVenen 6,5
Deurne 9,2
Deventer 8,6
DeWolden 9,0
Diemen 6,2
Dinkelland 6,0
Doesburg 11,0
Doetinchem 10,9
Dongen 11,5
Dordrecht 10,6
Drechterland 7,9
Drimmelen 8,0
Dronten 8,3
Druten 9,6
Duiven 10,6
Echt-Susteren 13,1
Edam-Volendam 5,1
Ede 8,4
Eemnes 8,1
Eersel 7,9
Eijsden-Margraten 9,9
Eindhoven 8,0
Elburg 7,0
Emmen 12,2
Enkhuizen 11,9
Enschede 8,3
Epe 8,3
Ermelo 9,5
Etten-Leur 10,4
Geertruidenberg 10,8
Geldrop-Mierlo 10,3
Gemert-Bakel 6,8
Gennep 9,4
GilzeenRijen 10,3
Goeree-Overflakkee 8,0
Goes 11,2
Goirle 9,7
GooiseMeren 8,3
Gorinchem 10,3
Gouda 12,4
Grave 9,9
Groningen 7,2
Gulpen-Wittem 8,6
Haaksbergen 8,0
Haaren 8,0
Haarlem 8,1
Haarlemmermeer 9,2
Halderberge 8,9
Hardenberg 9,3
Harderwijk 9,6
Hardinxveld-Giessendam 8,4
Harlingen 8,6
Hattem 7,9
Heemskerk 9,5
Heemstede 7,0
Heerde 15,0
Heerenveen 9,2
Heerhugowaard 10,7
Heerlen 12,7
Heeze-Leende 6,8
Heiloo 8,1
Hellendoorn 7,7
Hellevoetsluis 8,7
Helmond 7,9
Hendrik-Ido-Ambacht 10,2
Hengelo 9,0
HetHogeland 11,6
Heumen 7,8
Heusden 11,1
Hillegom 12,8
Hilvarenbeek 7,7
Hilversum 8,8
HoekscheWaard 9,6
HofvanTwente 8,6
HollandsKroon 10,5
Hoogeveen 11,9
Hoorn 11,0
HorstaandeMaas 9,7
Houten 8,5
Huizen 9,3
Hulst 9,9
IJsselstein 9,4
KaagenBraassem 13,8
Kampen 9,7
Kapelle 9,0
Katwijk 10,5
Kerkrade 13,1
Koggenland 8,8
KrimpenaandenIJssel 13,2
Krimpenerwaard 8,1
Laarbeek 6,1
Landerd 9,6
Landgraaf 13,4
Landsmeer 7,9
Langedijk 8,5
Lansingerland 8,2
Laren 7,3
Leeuwarden 10,3
Leiden 10,1
Leiderdorp 11,5
Leidschendam-Voorburg 9,5
Lelystad 9,6
Leudal 13,1
Leusden 8,7
Lingewaard 9,2
Lisse 11,1
Lochem 7,8
LoonopZand 12,0
Lopik 8,0
Loppersum 10,2
Losser 8,7
Maasdriel 8,6
Maasgouw 12,1
Maassluis 7,1
Maastricht 9,3
Medemblik 9,7
Meerssen 11,6
Meierijstad 8,0
Meppel 11,2
Middelburg 8,9
Midden-Delfland 6,3
Midden-Drenthe 11,8
Midden-Groningen 11,7
MillenSintHubert 9,1
Moerdijk 11,6
Molenlanden 9,7
Montferland 10,0
Montfoort 6,5
MookenMiddelaar 8,3
Neder-Betuwe 7,3
Nederweert 10,9
Nieuwegein 9,2
Nieuwkoop 9,4
Nijkerk 8,3
Nijmegen 7,5
Nissewaard 11,6
Noardeast-Fryslân 8,2
Noord-Beveland 10,7
Noordenveld 9,7
Noordoostpolder 8,8
Noordwijk 11,1
Nuenen,GerwenenNederwetten 7,8
Nunspeet 7,3
Oegstgeest 10,1
Oirschot 8,4
Oisterwijk 10,1
Oldambt 12,8
Oldebroek 8,0
Oldenzaal 8,3
Olst-Wijhe 7,8
Ommen 8,5
Oosterhout 9,7
OostGelre 10,5
Ooststellingwerf 9,4
Oostzaan 6,8
Opmeer 8,1
Opsterland 8,7
Oss 11,1
OudeIJsselstreek 10,4
Ouder-Amstel 7,6
Oudewater 7,9
Overbetuwe 11,7
Papendrecht 11,6
PeelenMaas 7,2
Pekela 13,1
Pijnacker-Nootdorp 9,9
Purmerend 8,3
Putten 11,8
Raalte 5,9
Reimerswaal 9,9
Renkum 12,7
Renswoude 7,1
Reusel-DeMierden 7,2
Rheden 11,5
Rhenen 7,3
Ridderkerk 6,9
Rijssen-Holten 7,5
Rijswijk 10,3
Roerdalen 12,4
Roermond 12,7
Roosendaal 10,9
Rotterdam 9,9
Rozendaal 9,7
Rucphen 9,9
Schagen 8,4
Scherpenzeel 7,5
Schiedam 6,0
Schiermonnikoog 5,3
Schouwen-Duiveland 9,1
Simpelveld 9,5
Sint-Michielsgestel 8,0
SintAnthonis 7,5
Sittard-Geleen 13,1
Sliedrecht 11,8
Sluis 8,6
Smallingerland 11,2
Soest 8,5
Someren 6,4
SonenBreugel 7,4
Stadskanaal 11,4
Staphorst 5,0
StedeBroec 10,6
Steenbergen 8,9
Steenwijkerland 8,8
Stein 10,7
StichtseVecht 8,3
Súdwest-Fryslân 8,5
Terneuzen 12,2
Terschelling 7,2
Texel 8,1
Teylingen 12,3
Tholen 11,0
Tiel 13,6
Tilburg 9,8
Tubbergen 5,7
Twenterand 8,0
Tynaarlo 9,6
Tytsjerksteradiel 8,8
Uden 10,0
Uitgeest 7,5
Uithoorn 8,2
Urk 5,5
Utrecht 12,7
UtrechtseHeuvelrug 7,7
Vaals 8,0
ValkenburgaandeGeul 11,0
Valkenswaard 9,2
Veendam 13,5
Veenendaal 12,5
Veere 6,8
Veldhoven 9,6
Velsen 10,2
Venlo 10,5
Venray 9,6
Vijfheerenlanden 8,1
Vlaardingen 7,4
Vlieland 5,9
Vlissingen 9,9
Voerendaal 7,7
Voorschoten 9,0
Voorst 7,7
Vught 9,0
Waadhoeke 7,4
Waalre 9,6
Waalwijk 12,0
Waddinxveen 7,9
Wageningen 7,3
Wassenaar 8,0
Waterland 7,1
Weert 12,0
Weesp 6,8
WestBetuwe 7,9
Westerkwartier 9,4
Westerveld 10,7
Westervoort 13,3
Westerwolde 10,5
Westland 9,1
WestMaasenWaal 8,2
Weststellingwerf 9,2
Westvoorne 6,2
Wierden 6,0
Wijchen 9,2
Wijdemeren 7,6
WijkbijDuurstede 10,2
Winterswijk 9,5
Woensdrecht 9,9
Woerden 7,2
Wormerland 6,6
Woudenberg 9,6
Zaanstad 12,3
Zaltbommel 11,7
Zandvoort 7,7
Zeewolde 10,7
Zeist 9,5
Zevenaar 11,8
Zoetermeer 11,7
Zoeterwoude 10,3
Zuidplas 8,7
Zundert 6,6
Zutphen 11,1
Zwartewaterland 6,9
Zwijndrecht 13,2
Zwolle 9,6
*voorlopige cijfers
3.1.1b Jeugdbescherming bij 0 tot en met 17-jarigen, 2019*
gemeentenaam Jeugdbescherming 0 t/m 17 jaar
's-Gravenhage 1,03
's-Hertogenbosch 1,31
AaenHunze 1,26
Aalsmeer 0,40
Aalten 1,24
Achtkarspelen 1,35
Alblasserdam 1,60
Albrandswaard 0,47
Alkmaar 1,27
Almelo 2,10
Almere 1,09
Alphen-Chaam 1,13
AlphenaandenRijn 1,15
Altena 0,83
Ameland .
Amersfoort 1,01
Amstelveen 0,45
Amsterdam 0,90
Apeldoorn 1,78
Appingedam 1,47
Arnhem 1,27
Assen 1,09
Asten 1,09
Baarle-Nassau .
Baarn 0,66
Barendrecht 0,66
Barneveld 1,30
Beek 1,14
Beekdaelen 1,14
Beemster 1,00
Beesel 1,38
Bergeijk 0,87
Bergen(L.) 1,51
Bergen(NH.) 0,86
BergenDal 1,22
BergenopZoom 1,16
Berkelland 0,88
Bernheze 0,90
Best 0,58
Beuningen 0,97
Beverwijk 1,23
Bladel 0,58
Blaricum 0,47
Bloemendaal 0,59
Bodegraven-Reeuwijk 1,30
Boekel 0,86
Borger-Odoorn 1,94
Borne 1,23
Borsele 1,04
Boxmeer 1,24
Boxtel 1,28
Breda 0,79
Brielle 0,59
Bronckhorst 1,27
Brummen 1,31
Brunssum 1,53
Bunnik 0,57
Bunschoten 0,95
Buren 1,01
CapelleaandenIJssel 1,45
Castricum 0,89
Coevorden 1,04
Cranendonck 0,93
Cuijk 1,34
Culemborg 0,86
Dalfsen 0,69
Dantumadiel 1,62
DeBilt 0,82
DeFryskeMarren 0,71
Delft 1,26
Delfzijl 1,94
DenHelder 2,37
DeRondeVenen 0,72
Deurne 0,92
Deventer 1,04
DeWolden 0,63
Diemen 0,86
Dinkelland 1,25
Doesburg 1,80
Doetinchem 1,60
Dongen 0,91
Dordrecht 1,41
Drechterland 0,83
Drimmelen 0,58
Dronten 1,35
Druten 0,90
Duiven 0,83
Echt-Susteren 1,26
Edam-Volendam 0,50
Ede 1,08
Eemnes .
Eersel 0,75
Eijsden-Margraten 1,34
Eindhoven 1,16
Elburg 0,98
Emmen 1,55
Enkhuizen 1,09
Enschede 1,78
Epe 1,00
Ermelo 2,08
Etten-Leur 0,92
Geertruidenberg 0,47
Geldrop-Mierlo 0,80
Gemert-Bakel 1,05
Gennep 1,48
GilzeenRijen 1,00
Goeree-Overflakkee 1,34
Goes 1,52
Goirle 0,93
GooiseMeren 0,61
Gorinchem 1,35
Gouda 1,61
Grave 1,38
Groningen 1,25
Gulpen-Wittem 0,98
Haaksbergen 0,84
Haaren 0,62
Haarlem 0,86
Haarlemmermeer 0,61
Halderberge 0,75
Hardenberg 1,12
Harderwijk 1,01
Hardinxveld-Giessendam 1,27
Harlingen 1,22
Hattem 0,93
Heemskerk 0,88
Heemstede 0,41
Heerde 1,34
Heerenveen 1,16
Heerhugowaard 1,68
Heerlen 2,41
Heeze-Leende 0,33
Heiloo 0,36
Hellendoorn 0,92
Hellevoetsluis 1,44
Helmond 0,96
Hendrik-Ido-Ambacht 0,75
Hengelo 1,86
HetHogeland 0,95
Heumen 0,27
Heusden 0,81
Hillegom 0,84
Hilvarenbeek 0,55
Hilversum 0,72
HoekscheWaard 0,88
HofvanTwente 1,01
HollandsKroon 1,19
Hoogeveen 1,21
Hoorn 1,20
HorstaandeMaas 1,21
Houten 0,72
Huizen 0,96
Hulst 0,93
IJsselstein 0,88
KaagenBraassem 0,96
Kampen 1,26
Kapelle 0,93
Katwijk 0,92
Kerkrade 2,26
Koggenland 1,18
KrimpenaandenIJssel 1,17
Krimpenerwaard 1,26
Laarbeek 0,79
Landerd 0,96
Landgraaf 1,94
Landsmeer 0,68
Langedijk 1,43
Lansingerland 0,64
Laren 0,65
Leeuwarden 1,87
Leiden 1,01
Leiderdorp 0,77
Leidschendam-Voorburg 1,07
Lelystad 1,36
Leudal 1,72
Leusden 0,89
Lingewaard 0,63
Lisse 0,81
Lochem 0,92
LoonopZand 0,78
Lopik 1,54
Loppersum 0,92
Losser 1,02
Maasdriel 0,99
Maasgouw 1,10
Maassluis 1,37
Maastricht 1,75
Medemblik 1,58
Meerssen 0,76
Meierijstad 0,82
Meppel 0,88
Middelburg 1,36
Midden-Delfland 0,57
Midden-Drenthe 1,19
Midden-Groningen 1,57
MillenSintHubert 1,52
Moerdijk 0,95
Molenlanden 1,30
Montferland 1,19
Montfoort 0,48
MookenMiddelaar 0,56
Neder-Betuwe 0,90
Nederweert 0,86
Nieuwegein 0,98
Nieuwkoop 0,86
Nijkerk 1,00
Nijmegen 1,18
Nissewaard 1,63
Noardeast-Fryslân 1,31
Noord-Beveland 1,72
Noordenveld 0,65
Noordoostpolder 1,40
Noordwijk 0,50
Nuenen,GerwenenNederwetten 0,60
Nunspeet 1,07
Oegstgeest 0,56
Oirschot 0,38
Oisterwijk 0,85
Oldambt 1,82
Oldebroek 1,15
Oldenzaal 0,84
Olst-Wijhe 1,25
Ommen 0,84
Oosterhout 0,79
OostGelre 1,70
Ooststellingwerf 1,57
Oostzaan 0,63
Opmeer 1,58
Opsterland 1,62
Oss 1,55
OudeIJsselstreek 1,43
Ouder-Amstel 0,45
Oudewater 1,32
Overbetuwe 1,14
Papendrecht 1,20
PeelenMaas 0,97
Pekela 2,10
Pijnacker-Nootdorp 0,58
Purmerend 1,05
Putten 1,36
Raalte 0,94
Reimerswaal 1,30
Renkum 1,35
Renswoude 0,96
Reusel-DeMierden 0,99
Rheden 1,31
Rhenen 0,71
Ridderkerk 1,18
Rijssen-Holten 0,92
Rijswijk 0,92
Roerdalen 1,24
Roermond 1,55
Roosendaal 1,04
Rotterdam 1,65
Rozendaal .
Rucphen 1,13
Schagen 0,97
Scherpenzeel 0,89
Schiedam 1,51
Schiermonnikoog .
Schouwen-Duiveland 1,30
Simpelveld 1,70
Sint-Michielsgestel 0,68
SintAnthonis 0,86
Sittard-Geleen 1,50
Sliedrecht 1,87
Sluis 1,34
Smallingerland 1,83
Soest 1,31
Someren 0,56
SonenBreugel 0,43
Stadskanaal 2,17
Staphorst 0,50
StedeBroec 1,36
Steenbergen 0,94
Steenwijkerland 1,46
Stein 1,02
StichtseVecht 0,78
Súdwest-Fryslân 1,17
Terneuzen 1,58
Terschelling .
Texel 1,28
Teylingen 0,76
Tholen 1,50
Tiel 1,34
Tilburg 1,25
Tubbergen 1,12
Twenterand 2,03
Tynaarlo 0,76
Tytsjerksteradiel 1,49
Uden 1,25
Uitgeest 0,90
Uithoorn 0,67
Urk 1,54
Utrecht 0,85
UtrechtseHeuvelrug 1,26
Vaals 0,98
ValkenburgaandeGeul 1,68
Valkenswaard 0,88
Veendam 2,07
Veenendaal 1,23
Veere 1,13
Veldhoven 0,91
Velsen 1,41
Venlo 1,91
Venray 1,24
Vijfheerenlanden 1,19
Vlaardingen 1,59
Vlieland .
Vlissingen 1,61
Voerendaal 0,93
Voorschoten 0,56
Voorst 1,48
Vught 0,50
Waadhoeke 1,28
Waalre 0,80
Waalwijk 0,77
Waddinxveen 1,41
Wageningen 0,67
Wassenaar 0,51
Waterland 0,70
Weert 0,71
Weesp 1,05
WestBetuwe 0,78
Westerkwartier 0,72
Westerveld 0,72
Westervoort 1,23
Westerwolde 1,77
Westland 0,74
WestMaasenWaal 0,62
Weststellingwerf 1,60
Westvoorne 1,05
Wierden 1,27
Wijchen 0,91
Wijdemeren 0,57
WijkbijDuurstede 1,18
Winterswijk 1,04
Woensdrecht 1,45
Woerden 0,70
Wormerland 1,14
Woudenberg 1,33
Zaanstad 1,08
Zaltbommel 0,61
Zandvoort 1,16
Zeewolde 1,16
Zeist 0,98
Zevenaar 1,31
Zoetermeer 1,52
Zoeterwoude 0,63
Zuidplas 1,40
Zundert 0,86
Zutphen 1,45
Zwartewaterland 0,95
Zwijndrecht 1,70
Zwolle 1,53
*voorlopige cijfers

Jeugdbescherming stopt als de jongere 18 jaar wordt. Ongeveer 1 procent van de jongeren tot 18 jaar, 41 duizend jongeren, kreeg in 2019 jeugdbescherming. Per gemeente varieerde het aandeel jongeren met jeugdbescherming van 0,3 procent tot 2,4 procent.

Ruim 9 duizend jongeren kregen in 2019 jeugdreclassering. De regio’s Rijnmond en Amsterdam-Amstelland hadden het hoogste aandeel jongeren met jeugdreclassering.

Binnen de jeugdzorg worden drie typen zorg onderscheiden; jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering. De cijfers over jeugdhulp die met behulp van een Persoonsgebonden Budget (pgb) door de jongere zelf wordt ingekocht bij de hulpverlener, zijn afkomstig van de Sociale Verzekeringsbank. De cijfers van de overige jeugdzorg verzamelt het CBS bij de jeugdzorgverleners. In het kader van Beleidsinformatie Jeugd ontvangt het CBS sinds 2015 halfjaarlijks van alle jeugdzorgaanbieders hun geleverde zorgtrajecten. Deze data bestaat uit elke periode waarin een jongere is geholpen met de begindatum, hulpvorm, verwijzer, eventuele einddatum met reden van de beëindiging. Tevens wordt vermeld welke gemeente voor deze zorg verantwoordelijk is. Een jongere kan slechts één jeugdzorgtraject van dezelfde hulpvorm bij dezelfde aanbieder doorlopen. Het is echter wel mogelijk dat tegelijkertijd een traject bij een andere aanbieder loopt. Dit komt bijvoorbeeld voor wanneer een jongere jeugdbescherming heeft en tegelijk jeugdhulp krijgt, of wanneer een jongere jeugdhulp met verblijf bij de ene aanbieder krijgt en jeugdhulp zonder verblijf bij een andere aanbieder.

De cijfers in deze bijdrage gaan over de (aantallen) jongeren en over de (aantallen) jeugdhulptrajecten. Omdat een jongere meerdere trajecten kan doorlopen, is het aantal jeugdhulptrajecten meestal hoger dan het aantal jongeren.

443 000 jongeren ontvingen jeugdzorg in 2019 Buitenvorm Binnenvorm

3.2Jeugdhulp en jeugdbescherming nemen toe, jeugdreclassering daalt

Het aantal jongeren met jeugdzorg is sinds 2015 toegenomen. Dit geldt niet voor alle typen jeugdzorg. Jeugdhulp is het snelst gestegen, van 363 duizend jongeren in 2015 naar 431 duizend in 2019. Ongeveer 7 duizend van hen vergoeden de jeugdhulp alleen met een pgb. Bij jeugdhulp die niet met een pgb wordt ingekocht, de zogenaamde zorg in natura, wordt onderscheid gemaakt tussen jeugdhulp zonder verblijf en jeugdhulp met verblijf. In 2015 kregen bijna 333 duizend jongeren jeugdhulp zonder verblijf. Dit aantal groeide tot bijna 405 duizend in 2019. In 2015 kregen 41 duizend jongeren jeugdhulp met verblijf, in 2017 waren dat er 46 duizend en in 2018 en 2019 43 duizend.

In 2015 kregen 43 duizend jongeren jeugdbescherming, dat waren er 39 duizend in 2017 en 41 duizend in 2019. In 2015 ontvingen 11 duizend jongeren jeugdreclassering, in 2019 waren dat er 9 duizend.

3.2.1 Ontwikkeling van het aantal jongeren met jeugdzorg (2015=100)
jaar Jeugdhulp in natura zonder verblijf Jeugdhulp in natura met verblijf Jeugdbescherming Jeugdreclassering
2015 100,0 100,0 100,0 100,0
2016 107,7 108,1 94,6 95,8
2017 114,2 114,0 94,1 90,9
2018 117,9 105,6 95,5 84,2
2019* 121,7 106,1 97,9 81,7
*voorlopige cijfers

Toename vooral in jeugdhulp zonder verblijf

De meest voorkomende vorm van jeugdhulp zonder verblijf is ambulante jeugdhulp op locatie van de jeugdhulpaanbieder. In 2015 ontvingen 265 jongeren jeugdhulp zonder verblijf, in 2019 waren dit er 294 duizend. Dat is een toename van 10,8 procent. Ook andere vormen van jeugdhulp zonder verblijf, daghulp en jeugdhulp in het netwerk van de jongere namen toe, met respectievelijk 14,5 procent en 40 procent. Jeugdhulp door het wijk- of buurtteam van de gemeente steeg van 2015 tot 2018 met 125 procent en daalde in 2019 met 3,5 procent ten opzichte van 2018.

3.2.2 Jeugdhulp zonder verblijf (x 1 000 jongeren)
hulpvorm 2019* 2018 2017 2016 2015
Wijkhulp 79,44 82,35 81,64 62,13 36,53
Ambulant 293,90 281,51 281,51 269,06 265,28
Daghulp 29,14 28,16 27,33 25,55 25,45
Netwerk 79,77 73,23 58,01 59,16 56,99
*voorlopige cijfers

Bij jeugdhulp waarbij de jongere niet thuis verblijft, zijn de ontwikkelingen minder sterk. De eerder geconstateerde groei in 2017 wordt voornamelijk veroorzaakt door een sterke groei van de overige vormen van jeugdhulp met verblijf, die in 2018 werd gevolgd door een afname van 16,7 procent. Het is onbekend welke andere vormen van jeugdhulp met verblijf deze ontwikkeling hebben veroorzaakt.

In de categorieën pleegzorg, gezinsgericht en gesloten plaatsing is weinig verandering. Dat hangt mogelijk samen met het gegeven dat deze vormen van jeugdhulp gebonden zijn aan het aantal beschikbare plaatsen. Voor zover bekend is er geen recente beschrijving van de capaciteitsontwikkeling bij jeugdhulpinstellingen die deze vormen van jeugdhulp leveren.

3.2.3 Jeugdhulp met verblijf (x 1 000 jongeren)
zorgvorm 2019* 2018 2017 2016 2015
Pleegzorg 21,52 20,74 21,96 21,37 21,17
Gezinsgericht 5,55 6,17 5,33 5,06 4,48
Gesloten 2,55 2,57 2,65 2,53 2,49
Anders 17,92 18,15 21,78 19,88 16,74
*voorlopige cijfers

Om de toename van het aantal jongeren met jeugdzorg in beeld te brengen is gekeken hoeveel nieuwe jongeren sinds 2015 jeugdhulp kregen en hoeveel van hen al langer jeugdhulp ontvingen. In 2016 had 56 procent van de jongeren met jeugdhulp zonder verblijf geen jeugdhulp zonder verblijf ontvangen in 2015 en 44 procent wel. Het hoeft daarbij niet om aaneengesloten zorg te gaan, er is alleen gekeken of de jongere in het betreffende jaar jeugdhulp zonder verblijf heeft gehad. In 2019 kregen bijna 95 duizend jongeren jeugdhulp zonder verblijf, die dat ook in 2015 kregen.

3.2.4 Jongeren met jeugdhulp zonder verblijf naar vroegste zorgjaar (x 1 000 jongeren)
jaar 2015 2016 2017 2018 2019
2015 332,65 0,00 0,00 0,00 0,00
2016 201,55 156,58 0,00 0,00 0,00
2017 143,34 102,03 134,42 0,00 0,00
2018 111,58 66,57 89,64 124,26 0,00
2019* 94,95 52,03 56,61 88,21 113,20
*voorlopige cijfers

Het aantal jongeren dat niet in een eerder jaar jeugdhulp zonder verblijf heeft gehad neemt jaarlijks af, van 157 duizend in 2016 tot 113 duizend in 2019. In 2019 had 72 procent van de jongeren al in een eerder jaar jeugdhulp zonder verblijf gehad. Dat dit aandeel het hoogst is in 2019 komt mede doordat 2015 als startpunt is genomen. Een jongere die in 2016 jeugdhulp kreeg en in 2015 niet, maar in 2014 wel hulp ontving, wordt als nieuw gezien in 2016.

Ook het aantal nieuwe jongeren met jeugdhulp met verblijf nam af, maar stabiliseerde in 2018 en 2019 op 10 duizend. Jeugdhulp met verblijf betreft vaak langdurige trajecten. Van de 41 duizend jongeren die in 2015 jeugdhulp met verblijf kregen, hadden er 17 duizend (42 procent) ook in 2019 jeugdhulp met verblijf. Van de jongeren die in 2019 jeugdhulp met verblijf kregen had 16 procent ook jeugdhulp met verblijf in 2016.

3.2.5 Jongeren met jeugdhulp met verblijf naar vroegste zorgjaar (x 1 000 jongeren)
jaar 2015 2016 2017 2018 2019
2015 40,51 0,00 0,00 0,00 0,00
2016 28,70 15,10 0,00 0,00 0,00
2017 23,10 9,55 13,54 0,00 0,00
2018 19,15 6,02 7,44 10,16 0,00
2019* 16,91 4,73 5,28 6,49 9,57
*voorlopige cijfers

3.3Instroom neemt af, duur neemt toe

Naast het aantal nieuwe jongeren met jeugdhulp is ook gekeken naar de jeugdhulptrajecten die in een jaar zijn begonnen. Het gaat per hulpvorm om het aandeel nieuw begonnen jeugdhulptrajecten. Van alle trajecten door het wijk- of buurtteam in 2019 was ruim 43 procent in dat jaar gestart. In 2018 was dit bijna 46 procent. De meeste gemeenten zijn pas vanaf 2015 met een wijk- of buurtteam gestart, waardoor de instroom in 2015 uiteraard erg hoog was.

3.3.1a Instroom jeugdhulp zonder verblijf (%)
zorgvorm 2019* 2018 2017 2016 2015
Wijkhulp 43,4 45,8 49,9 57,9 89,6
Ambulant 49,3 64,1 54,1 56,8 72,1
Daghulp 46,2 56,9 53,6 56,6 65,7
Netwerk 51,2 61,9 60,5 61,5 64,2
*voorlopige cijfers
3.3.1b Instroom jeugdhulp met verblijf (%)
zorgvorm 2019* 2018 2017 2016 2015
Pleegzorg 18,0 24,7 23,5 24,0 35,2
Gezinsgericht 44,7 48,1 49,0 52,9 67,1
Gesloten 65,3 74,3 68,4 72,1 71,8
Anders 50,0 57,2 54,7 55,6 60,8
*voorlopige cijfers

In 2019 zijn ruim 281 duizend nieuwe jeugdhulptrajecten gestart. Dat is een afname van 16 procent ten opzichte van 2018. Deze afname wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt doordat in de geestelijke gezondheidszorg (GGz) werd geregistreerd aan de hand van de diagnose-behandelcombinaties (DBC). Deze systematiek is per 1 januari 2018 afgeschaft in de jeugd-GGz. Het gevolg van deze afschaffing was dat sommige jeugdhulpaanbieders hun DBC’s op 31 december 2017 om administratieve reden hebben afgesloten. Veelal liep de zorg gewoon door en werden voor deze jongeren nieuwe jeugdhulptrajecten aangeleverd met als startdatum 1 januari 2018. Door deze manier van registreren is de instroom in 2018 relatief groot. Dit betreft voornamelijk de ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder. Desondanks laat de instroom bij alle hulpvormen een dalende lijn zien.

361 dagen was de gemiddelde duur van een jeugdhulptraject in 2019 Buitenvorm Binnenvorm

Jeugdhulptrajecten duren langer

Een jeugdhulptraject dat in 2019 werd afgesloten duurde gemiddeld 361 dagen. Dat is 24 dagen langer dan trajecten die in 2018 werden afgesloten en 65 dagen langer dan die in 2016 werden afgesloten.

3.3.2a Duur afgesloten trajecten jeugdhulp zonder verblijf (dagen)
zorgvorm 2019* 2018 2017 2016 2015
Wijkhulp 373,3 364,9 319,8 248,1 146,0
Ambulant 362,8 334,9 317,9 289,6 303,9
Daghulp 351,8 320,3 317 335,1 310,3
Netwerk 312,7 282,3 251,8 263,3 267,6
*voorlopige cijfers
3.3.2b Duur afgesloten trajecten jeugdhulp met verblijf (dagen)
zorgvorm 2019* 2018 2017 2016 2015
Pleegzorg 851,8 763,5 794,9 886,6 753,5
Gezinsgericht 401,8 401,5 374,3 356,3 287,8
Gesloten 185,3 166,5 174,4 170,6 190,4
Anders 276,3 261,4 284,5 299,4 273,5
*voorlopige cijfers

De toename in duur van de trajecten geldt voor bijna alle vormen van jeugdhulp. Pleegzorgtrajecten duren met gemiddeld 852 dagen in 2019 het langst. Er was een toename van de pleegzorgduur te verwachten in 2019, omdat vanaf 1 juli 2018 pleegkinderen, indien zij dat wensen, standaard tot 21 jaar in hun pleeggezin kunnen verblijven. Voordien was dat tot 18 jaar. De toename van de duur van jeugdhulptrajecten door het wijk- of buurtteam van de gemeente komt deels doordat deze hulpvorm pas een korte tijd, sinds 2015, bestaat.

3.4Begrippen

Jeugdhulp

Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet (2014). Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders.

Jeugdbescherming

Een maatregel die de rechter dwingend oplegt. Het doel van de kinderbeschermingsmaatregelen is het opheffen van de bedreiging voor de veiligheid en ontwikkeling van het kind. Een kind of jongere wordt dan ‘onder toezicht gesteld’ of ‘onder voogdij geplaatst’.

Jeugdreclassering

Een combinatie van begeleiding en controle voor jongeren vanaf 12 jaar, die voor hun 18e verjaardag met de politie of leerplichtambtenaar in aanraking zijn geweest en een proces-verbaal hebben gekregen. Indien gewenst kan het jeugdstrafrecht eveneens worden toegepast op jongvolwassenen in de leeftijd 18 tot en met 22 jaar. De jongere krijgt op maat gesneden begeleiding van een jeugdreclasseringswerker om te voorkomen dat hij of zij opnieuw de fout ingaat.

Jeugdhulp zonder verblijf

Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet (2014). Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. De jongere verblijft thuis, in het eigen gezin. Of anders gezegd, de jongere slaapt thuis. In ieder geval formeel. Het kan zijn dat de jongere bij opa en oma slaapt of bij iemand anders, echter dit is dan niet formeel zo geregeld.

Uitgevoerd door het wijk- of buurtteam

Nagenoeg elke gemeente werkt met de inzet van wijk- of buurtteams. Soms beperken deze teams zich tot het coördineren van de hulp aan de jongere, maar veelal bieden deze teams ook zelf hulp. De jeugdhulp die door een wijk- of buurtteam wordt uitgevoerd bevindt zich vaak op de grens tussen het voorkomen van problemen (preventie) en de hulp bij problemen (jeugdhulp). In principe wordt preventie niet tot de jeugdhulp gerekend zoals het CBS daarover rapporteert. Een gemeente mag echter bij de aanlevering van gegevens aan het CBS zelf bepalen welke activiteiten zij tot de jeugdhulp rekent.

Ambulante jeugdhulp op locatie van de aanbieder

Ambulante jeugdhulp op locatie betreft ambulante hulp of groepsgesprekken op het kantoor waarbij in principe één (algemene) expertise tegelijkertijd binnen de hulpverlening wordt ingezet.

Daghulp op locatie van de aanbieder

Bij daghulp is een begeleider of hulpverlener minimaal een dagdeel in de nabije omgeving van de jongere. De hulp kan individueel plaatsvinden, maar ook in een groep. Dagbesteding en dagstructurering vallen hier ook onder. Daghulp vindt plaats op de locatie van de aanbieder. Een belangrijk kenmerk van de dagbehandeling is dat een multidisciplinair team voor de dagbehandeling wordt ingezet. Het gaat bijvoorbeeld om een combinatie van fysiotherapie, gedragstherapie en psychotherapie die tijdens de dagbehandeling wordt ingezet.

Jeugdhulp in het netwerk van de jongere

Jeugdhulp in het netwerk van de jongere vindt plaats bij de jongere thuis, op school of elders in het netwerk van de jongere. In ieder geval niet op locatie bij de aanbieder. De intensiteit kan variëren van één of enkele uren tot 24 uur per dag.

Jeugdhulp met verblijf

Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet (2014). Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. De jongere verblijft elders. Of anders gezegd, de jongere slaapt formeel niet thuis in het eigen gezin. Dit betekent dat het hier alleen om de verblijfsvormen gaat waarbij er sprake is van een overnachting. Ook verblijf in logeerhuizen, alleen tijdens weekenden of juist door de week, vallen onder jeugdhulp met verblijf.

Pleegzorg

Vorm van jeugdhulp waarbij een jongere (tijdelijk) wordt opgenomen in een pleeggezin en waarbij pleegkind, pleegouders en eigen ouders worden begeleid door een pleegzorgaanbieder.

Gezinsgericht

Alle vormen van verblijf die een gezinssituatie benaderen, maar geen pleegzorg zijn. Te denken valt aan gezinshuizen, logeerhuizen en zorgboerderijen waar overnacht wordt.

Gesloten plaatsing

De jongere verblijft bij een jeugdhulpaanbieder op basis van een machtiging gesloten jeugdzorg of op basis van een machtiging BOPZ (Wet Bijzondere Opname Psychiatrische Ziekenhuizen).

Overig verblijf bij een jeugdhulpaanbieder

De jongere verblijft op de accommodatie van de jeugdhulpaanbieder, veelal in een groep met andere jongeren. In feite betreft het alle vormen van verblijf die niet onder een van de voorgaande categorieën vallen. Hieronder vallen ook begeleid wonen en kamertraining.

3.5Meer informatie en literatuur

Meer informatie

In de onderzoeksbeschrijving Beleidsinformatie Jeugd staat beschreven hoe de cijfers worden samengesteld.

Cijfers over jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering zijn te vinden in Jeugdmonitor StatLine en StatLine.

De ontwikkeling van de jeugdhulp is nader beschreven in de rapportage Jeugdhulp 2019.

De ontwikkeling van de jeugdbescherming en jeugdreclassering is nader beschreven in de rapportage Jeugdbescherming en jeugdreclassering 2019.

Colofon

Deze website is ontwikkeld door het CBS in samenwerking met Textcetera Den Haag.
Heb je een vraag of opmerking over deze website, neem dan contact op met het CBS.

Disclaimer en copyright

Cookies

CBS maakt op deze website gebruik van functionele cookies om de site goed te laten werken. Deze cookies bevatten geen persoonsgegevens en hebben nauwelijks gevolgen voor de privacy. Daarnaast gebruiken wij ook analytische cookies om bezoekersstatistieken bij te houden. Bijvoorbeeld hoe vaak pagina's worden bezocht, welke onderwerpen gebruikers naar op zoek zijn en hoe bezoekers op onze site komen. Het doel hiervan is om inzicht te krijgen in het functioneren van de website om zo de gebruikerservaring voor u te kunnen verbeteren. De herleidbaarheid van bezoekers aan onze website beperken wij zo veel mogelijk door de laatste cijfergroep (octet) van ieder IP-adres te anonimiseren. Deze gegevens worden niet gedeeld met andere partijen. CBS gebruikt geen trackingcookies. Trackingcookies zijn cookies die bezoekers tijdens het surfen over andere websites kunnen volgen.

De geplaatste functionele en analytische cookies maken geen of weinig inbreuk op uw privacy. Volgens de regels mogen deze zonder toestemming geplaatst worden.

Meer informatie: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/telecommunicatie/vraag-en-antwoord/mag-een-website-ongevraagd-cookies-plaatsen

Leeswijzer

Verklaring van tekens

. Gegevens ontbreken
* Voorlopig cijfer
** Nader voorlopig cijfer
x Geheim
Nihil
(Indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met
0 (0,0) Het getal is kleiner dan de helft van de gekozen eenheid
Niets (blank) Een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen
2019–2020 2019 tot en met 2020
2019/2020 Het gemiddelde over de jaren 2019 tot en met 2020
2019/’20 Oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz., beginnend in 2019 en eindigend in 2020
2017/’18–2019/’20 Oogstjaar, boekjaar, enz., 2017/’18 tot en met 2019/’20

In geval van afronding kan het voorkomen dat het weergegeven totaal niet overeenstemt met de som van de getallen.

Over het CBS

De wettelijke taak van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is om officiële statistieken te maken en de uitkomsten daarvan openbaar te maken. Het CBS publiceert betrouwbare en samenhangende statistische informatie, die het deelt met andere overheden, burgers, politiek, wetenschap, media en bedrijfsleven. Zo zorgt het CBS ervoor dat maatschappelijke debatten gevoerd kunnen worden op basis van betrouwbare statistische informatie.

Het CBS maakt inzichtelijk wat er feitelijk gebeurt. De informatie die het CBS publiceert, gaat daarom over onderwerpen die de mensen in Nederland raken. Bijvoorbeeld economische groei en consumentenprijzen, maar ook criminaliteit en vrije tijd.

Naast de verantwoordelijkheid voor de nationale (officiële) statistieken is het CBS ook belast met de productie van Europese (communautaire) statistieken. Dit betreft het grootste deel van het werkprogramma.

Voor meer informatie over de taken, organisatie en publicaties van het CBS, zie cbs.nl.

Contact

Met vragen kunt u contact opnemen met het CBS.

Medewerkers

Auteurs

1. Inleiding

Ruud van Herk (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)

2. Jongeren in Nederland

Dominique van Roon

3. Ontwikkeling van de jeugdzorg 2015–2019

Rudi Bakker

4. Opgroeien in bijstand

Daniël Herbers

5. School

Brigitta Struijkenkamp en Marijke Hartgers

6. Werk

Willem Gielen

7. Middelengebruik en gezondheid

Christianne Hupkens

8. Criminaliteit

Lisanne Jong en Willem Gielen

9. Jongeren in Caribisch Nederland

Suzanne Loozen, Carel Harmsen en Mark Ramaekers

10. Welzijn van jongeren

Moniek Coumans

11. Trends in gebruik speciale onderwijsvoorzieningen

Tom van Yperen, Afke Donker en Chaja Deen (Nederlands Jeugdinstituut)

12. Gemeenten zien meer beleidseffecten

Jaap van Sandijk (Freelance journalist)

Redactie

Astrid Pleijers

Martijn Souren

Robert de Vries

Linda Fernandez Beiro

Eindredactie

Karolien van Wijk