Veiligheid
Jeugdige verdachten en contact tussen jongeren en politie
Het aandeel als verdachte geregistreerde jongeren is gestaag afgenomen tussen 2009 en 2018. Bij jongens was dit aandeel in 2018 het hoogst bij 18‑jarigen, bij meisjes lag de piek bij de 17‑jarigen. In 2017 kwam 26 procent van de 15- tot 25‑jarige jongeren in contact met de politie in de eigen gemeente. Dit contact betrof voor jonge mannen vaker handhaving, zoals een bekeuring of een waarschuwing. Jonge vrouwen deden daarentegen vaker aangifte of melding. De tevredenheid over dit contact is sinds 2012 licht toegenomen.
8.1Jeugdige verdachten
In Lelystad, Vlissingen en Rotterdam hoogste percentage verdachte jongeren
In 2018 werden ruim 50 duizend jongeren geregistreerd als verdachte van een misdrijf. Dit is 1,7 procent van alle jongeren van 12 tot 25 jaar. Het aandeel verdachte jongeren verschilt per gemeente. Dit was het hoogst in de gemeenten Lelystad, Vlissingen en Rotterdam (2,8 procent) en het laagst in de gemeenten Winsum, Tubbergen, Mill en Sint Hubert, Sint Anthonis en Bergen (Limburg) (0,4 procent). Waar in 2017 nog 15 gemeenten meer dan 2,5 procent verdachte jongeren hadden, waren dat er in 2018 maar 9. Met name de grote steden, gemeenten aan de kust en gemeenten grenzend aan het IJsselmeer laten hogere aandelen verdachte jongeren zien.
Geregistreerde verdachten
De politie registreert een persoon als verdachte van een misdrijf als er een redelijk vermoeden van schuld aan dat misdrijf bestaat. De gegevens over geregistreerde verdachten voor 2009 komen uit de Geïntegreerde Interactieve Databank voor Strategische bedrijfsinformatie (GIDS) van de politie. De gegevens over 2010 tot en met 2018 komen uit de ‘Basisvoorziening Informatie’ (BVI) van de politie.
Een persoon wordt in een jaar als verdachte geteld als de persoon geregistreerd is als verdachte van een delict dat gemeld is in het betreffende jaar. Personen die verdacht zijn van meerdere misdrijven in een jaar worden éénmaal als verdachte geteld. De aantallen verdachten per type misdrijf tellen dan ook op tot een getal dat hoger is dan het totale aantal unieke verdachten, omdat er mensen zijn die van meer dan één type misdrijf worden verdacht. In zo’n geval wordt een persoon slechts één keer meegeteld in het totale aantal verdachten. Wel wordt deze persoon dan één keer geteld per type delict waarvan hij of zij is verdacht. Een voorbeeld: een verdachte van tien inbraken en twee geweldsdelicten wordt éénmaal geteld bij het vaststellen van het totale aantal verdachten, éénmaal bij de hoofdgroep vermogensdelicten en éénmaal bij de hoofdgroep geweldsdelicten.
Hoogste percentage verdachten onder jonge mannen
Het aandeel geregistreerde verdachten is beduidend lager onder vrouwen dan onder mannen. Ook voor jongeren is dit het geval. In 2018 was het aandeel het hoogst bij 18‑jarige jongens. Op deze leeftijd was 3,6 procent van de jongens geregistreerd als verdachte. Bij meisjes lag de piek iets eerder en aanzienlijk lager. Op 17‑jarige leeftijd was 0,9 procent van de meisjes geregistreerd als verdachte. Ook in de afgelopen jaren lag de piek bij meisjes vroeger dan bij jongens.
Dalende trend voor alle leeftijdsgroepen
Sinds 2009 is er een afname in het aandeel geregistreerde verdachten. Deze daling geldt voor alle leeftijdsgroepen, maar is sterker voor jongeren dan voor 25‑plussers. In 2009 was nog 4 procent van de jongeren van 12 tot 25 geregistreerd als verdachte, in 2018 is dit gedaald tot 1,7 procent. De afname in het aandeel verdachten onder 12- tot 15‑jarigen was relatief het sterkst in deze periode. Het aandeel verdachten in de groep 45- tot 65‑jarigen nam het minst sterk af.
12- tot 15‑jarigen minst vaak verdachte onder jonge mannen
Bij jonge mannen is een duidelijk verschil te zien tussen de leeftijdsgroepen. Het percentage verdachten is onder de 12- tot 15‑jarige jongens in 2018 met 0,9 procent beduidend lager dan bij de 15- tot 18‑jarigen en de 18- tot 25‑jarigen (respectievelijk 2,9 en 3,2 procent). Het aantal verdachte jongens onder de 15 jaar is in tien jaar tijd met ruim twee derde afgenomen. Dit is relatief de sterkste daling van alle onderscheiden leeftijdsgroepen.
15- tot 18‑jarigen steeds hoogste aandeel verdachten bij jonge vrouwen
Niet alleen staan jonge vrouwen minder vaak dan jonge mannen geregistreerd als verdachte, ook de verschillen tussen de leeftijdsgroepen zien er anders uit. Waar bij de jongens consistent een groot verschil te zien is tussen de 12- tot 15‑jarigen en de 15- tot 25‑jarigen, is bij de meisjes met name de laatste jaren een gelijkere verdeling te zien. Wel is sinds 2009 het aandeel geregistreerde verdachten onder de 15- tot 18‑jarigen consistent het hoogst, en onder de 12- tot 15‑jarigen het laagst.
Aandeel verdachten vermogensdelicten het hoogst
Ook wat betreft het type delict waarvan jongeren verdacht worden zijn verschillen zichtbaar tussen mannen en vrouwen. Zo komen drugs- en (vuur)wapendelicten vrijwel niet voor bij meisjes, en is het aandeel delicten van het type vernieling en openbare orde bij meisjes een stuk lager dan bij jongens. Wat wel overeenkomt, is dat het aandeel geregistreerde verdachten van de categorie vermogensdelicten het hoogst is bij jongens en meisjes van alle leeftijdsgroepen. Bij vermogensdelicten gaat het bijvoorbeeld om winkeldiefstal, fietsendiefstal of oplichting. Geweldsdelicten staan bij de meeste groepen jongeren op de tweede plaats.
Ook afname herhaald verdachten
Net als in eerdere jaren kwamen de meeste jongeren die in 2018 verdacht zijn geweest van een misdrijf in de afgelopen 2 jaar 1 keer in aanraking met de politie. In deze periode was 61 procent van de verdachte jongeren verdachte van 1 misdrijf, 26 procent van 2 of 3 misdrijven en 13 procent van 4 of meer misdrijven. Sinds 2012 neemt het aandeel herhaald verdachte jongeren, net als het aandeel eenmalig verdachte jongeren, gestaag af.
8.2Jongeren en politie
Ruim kwart had in 2017 contact met de politie
Naast verdachte worden van een misdrijf kunnen jongeren ook op andere manieren in contact komen met de politie. Ze kunnen zelf slachtoffer worden en hiervan melding of aangifte doen bij de politie, maar het kan ook gaan om een bekeuring of waarschuwing, een hulpvraag of zomaar een praatje met een agent op straat. In 2017 had 26 procent van de jongeren van 15 tot 25 jaar één keer of vaker contact met de politie in hun woongemeente. Dit aandeel is lager dan in 2012, toen nog 34 procent aangaf contact te hebben gehad met de politie. Daarnaast hadden 15- tot 25‑jarige jongeren vaker contact met de politie dan personen van 25 jaar of ouder, al is het verschil tussen beide groepen in de laatste jaren kleiner geworden. Binnen de groep jongeren hadden de 15- tot 18‑jarigen met 23 procent minder contact met de politie dan de 18- tot 25‑jarigen (28 procent) in 2017.
Bij 15- tot 25‑jarige mannen was de daling in het contact met de politie sterker dan onder vrouwen in deze leeftijdsgroep. Desondanks hadden jonge mannen ook in 2017 nog vaker contact met de politie in eigen gemeente dan jonge vrouwen; 28 versus 24 procent.
Contact met de politie
De cijfers over het contact van jongeren met de politie komen uit de Veiligheidsmonitor van het CBS en het ministerie van Justitie en Veiligheid, een grootschalige tweejaarlijkse enquête onder Nederlanders van 15 jaar of ouder. Thema’s die in dit onderzoek verder aan bod komen zijn onder andere leefbaarheid, veiligheidsbeleving en slachtofferschap van criminaliteit. In 2017 werd de Veiligheidsmonitor ingevuld door bijna 150 duizend personen. De cijfers over de redenen voor en de tevredenheid met het contact hebben betrekking op het laatste contactgeval. Hierbij telt alleen het contact met de politie in de eigen woongemeente mee.
Jongeren relatief vaak contact met politie omwille van handhaving
Melding of aangifte doen van een delict was in 2017 voor 30 procent van de 15- tot 25‑jarige jongeren de reden voor het contact met de politie in de eigen gemeente. Voor 25 procent ging het om een handhavingscontact. Voorbeelden hiervan zijn het krijgen van een bekeuring of waarschuwing, of het ondergaan van een controle. Het vaakst (45 procent) was er een andere reden voor het contact, zoals bijvoorbeeld het vragen om advies, hulp of het maken van een praatje. Wat dit laatste betreft verschillen jongeren weinig van 25‑plussers. In vergelijking met personen van 25 jaar of ouder hadden 15- tot 25‑jarigen wel meer dan twee keer zo vaak contact met de politie omwille van handhaving. Aangifte of melding was bij 15- tot 25‑jarigen juist minder vaak de reden van het politiecontact.
Jonge mannen hadden met 30 tegen 18 procent vaker contact met de politie in verband met handhaving dan jonge vrouwen. Daarentegen hadden 15- tot 25‑jarige vrouwen (35 procent) juist vaker contact met de politie in verband met een aangifte of melding dan mannen (27 procent).
Meer jongeren tevreden met contact politie
Van de jongeren van 15 tot 25 jaar die in 2017 contact hadden met de politie in hun woongemeente was 61 procent (zeer) tevreden over het laatste contact. Dat is een groter deel dan in 2012 toen 55 procent van de jongeren nog (zeer) tevreden was. Onder de bevolking van 25 jaar of ouder steeg de tevredenheid met het laatste politiecontact van 59 procent in 2012 naar 61 procent in 2017. Waar jongeren eerder nog wat minder tevreden waren dan 25‑plussers, zijn beiden in 2017 even vaak (zeer) tevreden hierover.
De tevredenheid met het laatste contact verschilt per contactreden. Jongeren die te maken kregen met handhaving waren in 2017 het minst vaak (zeer) tevreden over het contact met de politie (49 procent). Voor aangifte of melding was dit wat hoger met 56 procent. Bij de overige contacten was het aandeel (zeer) tevreden jongeren met 71 procent het hoogst. Overigens nam ten opzichte van 2012 de tevredenheid bij de overige- en handhavingscontacten sterker toe dan bij de contacten naar aanleiding van het doen van aangifte of melding.
Jongeren vaker slachtoffer van criminaliteit dan ouderen
Jongeren van 15 tot 25 jaar waren in 2017 relatief vaak slachtoffer van gewelds-, vermogens- of vandalismedelicten. 20 procent van de jongeren werd hiervan slachtoffer, tegenover 18 procent van de 25- tot 45‑jarigen, 15 procent van de 45- tot 65‑jarigen en 9 procent van de 65‑plussers. Het aandeel slachtoffers van deze traditionele vormen van criminaliteit is in de periode 2008–2017 onder jongeren tevens sterk gedaald: in 2008 bedroeg dat nog bijna 30 procent.
Verder werden naar verhouding ook veel jongeren slachtoffer van cybercrime. Daarbij gaat het om online identiteitsfraude, koop- en verkoopfraude, hacken of cyberpesten. In 2017 werd 17 procent van de 15- tot 25‑jarigen hiervan slachtoffer, 13 procent van de 25- tot 45‑jarigen, 10 procent van de 45- tot 65‑jarigen en 5 procent van de 65‑plussers. Tussen 2013 en 2016 daalde het aantal jeugdige slachtoffers van cybercrime, waarna het tussen 2016 en 2017 weer wat toenam.
Voor meer informatie over slachtofferschap van criminaliteit onder jongeren, zie paragraaf 8.2 uit het Jaarrapport Landelijke Jeugdmonitor 2018.
8.3Begrippen
Aangifte/melding (Veiligheidsmonitor)
Contact met politie in eigen gemeente vanwege aangifte (via internet of persoonlijk), of melding van een verdachte situatie of delict.
Andere contacten (Veiligheidsmonitor)
Contact met politie in eigen gemeente vanwege: opgeroepen worden als getuige i.v.m. delict, verloren of gevonden voorwerpen, vragen om hulp, advies e.d., sociaal contact of praatje en andere contacten.
Drugsmisdrijven (Standaardclassificatie misdrijven)
Harddrugs, softdrugs en overige drugsmisdrijven.
Geweldsmisdrijven (Standaardclassificatie misdrijven)
Mishandeling, bedreiging, stalking, seksuele misdrijven, levensmisdrijven, vrijheidsbeneming/gijzeling, mensenhandel, mensensmokkel en overige geweldsmisdrijven.
Handhaving (Veiligheidsmonitor)
Contact met politie in eigen gemeente vanwege een bekeuring, waarschuwing of controle.
Tevredenheid over laatste contact politie (Veiligheidsmonitor)
Gevraagd is: Hoe tevreden of ontevreden bent u over het optreden van de politie bij die gelegenheid? De antwoordmogelijkheden zijn ‘zeer tevreden’, ‘tevreden’, ‘niet tevreden en niet ontevreden’, ontevreden’, ‘zeer ontevreden’ en ‘geen antwoord’. Onder ‘tevreden’ worden alle respondenten verstaan die ‘zeer tevreden’ of ‘tevreden’ hebben geantwoord.
Verkeersmisdrijven (Standaardclassificatie misdrijven)
Verlaten plaats ongeval, rijden onder invloed, rijden tijdens ontzegging, rijden tijdens rijverbod, voeren vals kenteken, joyriding, weigeren blaastest/bloedonderzoek en overige verkeersmisdrijven.
Vermogensmisdrijven (Standaardclassificatie misdrijven)
Diefstal/verduistering en inbraak, bedrog, valsheidsmisdrijven, heling, afpersing en afdreiging, bankbreuk, witwassen en overige vermogensmisdrijven.
Vernieling en misdrijven tegen openbare orde en gezag (Standaardclassificatie misdrijven)
Vernieling en beschadiging, openbare orde misdrijven, brandstichting/ontploffing, openbaar gezag misdrijven.
Vuurwapenmisdrijven (Standaardclassificatie misdrijven)
Misdrijven omschreven in artikel 55 van de Wet Wapens en Munitie. De wet regelt de opsporing, vervolging en berechting van handelingen die te maken hebben met (verboden) wapenbezit en wapenhandel.
8.4Meer informatie en literatuur
Meer informatie
Cijfers over verdachten van 12 tot 25 jaar naar delictgroep en persoonskenmerken zijn te vinden op Jeugdmonitor StatLine.
Cijfers over verdachten tot 25 jaar naar delictgroep en woonregio zijn te vinden op Jeugdmonitor StatLine.
Cijfers over verdachten naar delictgroep, geslacht, leeftijd en migratieachtergrond zijn te vinden op StatLine.
Cijfers over het contact met de politie en de tevredenheid met het laatste contact onder jongeren van 15 tot 25 jaar zijn te vinden op StatLine.
Cijfers over burgers en politie naar diverse persoonskenmerken zijn te vinden op StatLine.
Cijfers over slachtofferschap van criminaliteit onder jongeren van 15 tot 25 jaar zijn te vinden op Jeugdmonitor StatLine.