Verenigde Staten – Een introductie

Dat de herverkiezing van Donald Trump tot 47^e president van de Verenigde Staten ervoor heeft gezorgd dat er een andere wind waait in Washington DC, is misschien wel het understatement van het jaar. President Trump laat er namelijk geen gras over groeien tijdens de start van zijn tweede termijn. Bijna dagelijks regent het plannen en presidentiële decreten in het Witte Huis; om het beleid van zijn voorganger de nek om te draaien of om een ‘nieuw, gouden tijdperk’ mogelijk te maken (Tukker, 2025). Dit heeft niet alleen consequenties voor de VS zelf, maar voor de hele wereld en dus ook Nederland.

Zo zullen weinigen buiten de Verenigde Staten in een feeststemming zijn geweest naar aanleiding van wat president Trump op 2 april 2025 aankondigde als ‘Liberation Day’: een algemene invoerheffing van 10 procent op alle buitenlandse goederen, evenals dubbelcijferige heffingen voor tientallen andere landen die – volgens functionarissen van zijn regering – de VS oneerlijk zouden behandelen (Swanson & Romm, 2025). De heffingen zijn een verdere uitbreiding van de handelsstrijd die Trump voert met zijn handelspartners, waar de EU dus ook niet aan ontkomt.

De Europese Unie en de VS onderhouden al lange tijd een innige relatie. ‘Het trans-Atlantische bondgenootschap is al bijna een eeuw de basis voor vrede en welvaart’, aldus Ursula von der Leyen (2025), voorzitter van de Europese Commissie, ‘we delen veel van dezelfde zorgen – of het nu gaat om regionale stabiliteit of de wereldeconomie. Geen andere economieën ter wereld zijn zo geavanceerd met elkaar geïntegreerd als de Europese Unie en de Verenigde Staten’. Samen vertegenwoordigen de EU en de VS bijna 30 procent van de wereldhandel in goederen en diensten en 43 procent van het mondiale bbp. Dagelijks gaan er voor meer dan 4,4 miljard euro aan goederen en diensten de Atlantische Oceaan over (Europese Raad, 2025).

Maar die innige relatie tussen de VS en de EU – en in het bijzonder de handelsrelatie – staat momenteel hevig onder druk. In 2023 exporteerde de EU meer goederen naar de VS dan omgekeerd, terwijl de VS juist meer diensten exporteerden naar de EU dan omgekeerd (Eurostat, 2025a, 2025b). En vooral dat eerste zit president Trump niet lekker (Harithas et al., 2025). De toekomst zal leren wat het groeiende protectionisme in de VS zal betekenen voor de mondiale wereldeconomie, de handelsbetrekkingen tussen de EU en de VS, en wat dit gaat betekenen voor ons land.

In deze editie van de Internationaliseringsmonitor zullen we lang niet alle vragen kunnen beantwoorden die er momenteel leven over de Nederlandse relatie met de VS. Enerzijds heeft dat ermee te maken dat er heel veel vragen leven, op allerlei vlakken. Anderzijds, kost het verzamelen en maken van betrouwbare cijfers ook tijd. Om die reden hebben verreweg de meeste cijfers in deze editie van de Internationaliseringsmonitor betrekking op de pre-Trump periode.

Voordat we inzoomen op de handelsrelatie tussen de VS en Nederland, schetsen we in hoofdstuk 1 eerst een beeld van de Amerikaanse economie. Dat de VS de grootste economie ter wereld is, zal voor velen geen verrassing zijn. Maar hoe presteert het land op andere vlakken, zoals internationale handel, investeringen, innovatie, digitalisering en duurzaamheid? Om deze cijfers in perspectief te plaatsen, vergelijken we de Amerikaanse cijfers met de Nederlandse en leggen we deze cijfers ook langs de mondiale meetlat. Dit hoofdstuk dient als achtergrondinformatie voor de andere hoofdstukken.

In hoofdstuk 2 richten we ons op de Nederlandse goederenhandel met de Verenigde Staten en de kenmerken van bedrijven in Nederland die goederen met de VS verhandelen. Hoe belangrijk zijn Nederland en de VS nu voor elkaar, en welke goederen zijn hiermee gemoeid? Wat typeert de bedrijven in Nederland die goederen verhandelen met de VS? Dit zijn enkele vragen die beantwoord zullen worden in dit hoofdstuk.

Zowel de VS als Nederland zijn belangrijke spelers in de mondiale dienstenhandel. In hoofdstuk 3 staat de bilaterale dienstenhandel tussen deze twee landen centraal. We beschrijven deze handelsstroom vanuit het Nederlandse én het Amerikaanse perspectief. We onderzoeken hoe de bilaterale dienstenhandel zich heeft ontwikkeld en welke dienstensoorten een belangrijke rol spelen.

In hoofdstuk 4 beschrijven we in hoeverre Nederland en de VS verweven zijn in internationale waardeketens. We onderzoeken wat beide landen verdienen aan de bilaterale export, en hoeveel werkgelegenheid dit oplevert. Ook onderzoeken we in welke mate sprake is van Nederlandse importafhankelijkheden vanuit de VS en hoe deze import ingezet wordt in de Nederlandse economie.

We sluiten deze editie van de Internationaliseringsmonitor af met een onderzoek naar de Amerikaanse multinationals in Nederland. In hoofdstuk 5 analyseren we de kenmerken van deze bedrijven in ons land. Wat typeert de Amerikaanse multinationals in Nederland, en hoe zit dat met het profiel van hun werknemers? Een Europese vergelijking biedt inzicht in hoe de Amerikaanse multinationals in Nederland zich verhouden tot die in andere EU-landen. Ten slotte komen in dit hoofdstuk ook de bilaterale investeringsstromen tussen Nederland en de VS aan bod.

Het dossier Globalisering bevat de meest recente ontwikkelingen en rapporten op het gebied van internationale handel en globalisering, evenals eerdere edities van de Internationaliserings­monitor.

Literatuur

Open literatuurlijst