Internationalisering en China – Een introductie

China heeft de afgelopen decennia ongekende ontwikkelingen doorgemaakt, zowel op economisch, demografisch als op sociaal gebied. Een wereld zonder ‘Made in China’-producten is tegenwoordig haast ondenkbaar. Echter, nog niet zo lang geleden was het belang van China in de wereldeconomie vele malen kleiner. Zo was aan het eind van de jaren zeventig van de vorige eeuw nog 70 procent van de Chinese bevolking werkzaam in de agrarische sector, terwijl deze sector voor maar een derde bijdroeg aan het bbp. Grote economische hervormingen zorgden ervoor dat China’s aandeel in de wereldeconomie groeide van 2 procent in 1980 tot bijna 16 procent in 2018. In diezelfde periode is het bruto nationaal product per capita 40 keer groter geworden, heeft er een enorme urbanisatie plaatsgevonden en zijn meer dan 800 miljoen mensen uit de armoede geraakt (Ministerie van Buitenlandse Zaken, 2019). Door te investeren, innoveren en kennis op te bouwen wil China haar ambitie realiseren om de grootste tech-markt en kenniseconomie ter wereld te worden. Het Chinese ‘Belt and Road Initiative’ vormt een belangrijk onderdeel van die strategie, en is gericht op het stimuleren van internationale verbindingen, infrastructuur, investeringen, kennis en handelsstromen tussen de deelnemende landen (Brakman et al., 2019). Deze ontwikkelingen bieden ook Nederland aanzienlijke kansen. Niet voor niets is China de belangrijkste handelspartner van Nederland in Azië. Zo is China de zevende exportbestemming van goederen van Nederlandse makelij, en importeert ons land alleen uit Duitsland en België meer goederen dan uit China. Ook zijn veel Nederlandse bedrijven actief in China, werkt er een behoorlijke groep Chinese werknemers in ons land en ontvangen Nederlandse universiteiten ook duizenden studenten uit China.

De bilaterale relatie tussen Nederland en China is breed en intensief. Deze relatie werd in 2014 versterkt door het aangaan van een ‘Open and Pragmatic Partnership for Comprehensive Cooperation’ met China. Tegelijkertijd roept de toenemende invloed van China in cruciale sectoren, infrastructuur en in het internationale speelveld ook vragen op met betrekking tot de positie van Nederland in Europa en de balance of power in de wereld (Ministerie van Buitenlandse Zaken, 2019). De handelsoorlog tussen China en de Verenigde Staten geeft ook duidelijk aan dat de Chinese opmars niet zonder slag of stoot plaatsvindt. En hoe de wereld er na de coronacrisis uit zal zien, welke gevolgen die voor bijvoorbeeld het toerisme of bepaalde productieketens heeft, is op dit moment voer voor debat onder economen. Kortom, de hoogste tijd om in deze editie van de Internationaliseringsmonitor in ieder geval de huidige economische betrekkingen met China nader onder de loep te nemen.

Hoofdstuk 1 beschrijft allereerst de ontwikkeling die China als land en als economie doorgemaakt heeft, hoe het land tegenwoordig presteert en wat de effecten zijn van het coronavirus op de Chinese economie en export per april 2020. In dit hoofdstuk worden ook de belangrijkste economische kerncijfers gegeven en in internationaal perspectief geplaatst, waarbij de Chinese kerncijfers steeds afgezet worden tegen die van Nederland.

In hoofdstuk 2 wordt de handel tussen Nederland en China nader belicht, en ook ingezoomd op de bedrijven die goederen verhandelen met China. Speciale aandacht is er tevens voor de rol die Hongkong heeft als intermediair in de goederenhandel tussen Nederland en het Chinese vasteland. De goederenhandel wordt ook belicht vanuit Chinees perspectief. Ten slotte worden de bilaterale investeringen tussen beide handelspartners in kaart gebracht.

De economische opkomst en integratie van China in mondiale waardeketens is overwegend gunstig geweest voor de groei van de wereldeconomie en heeft ook positieve effecten gehad op de Nederlandse economie (Ministerie van Buitenlandse Zaken, 2019). In hoofdstuk 3 schetsen we een beeld van wat Nederland verdient aan de export naar China, hoeveel werkgelegenheid dit oplevert en wat China omgekeerd aan de handel met Nederland verdient. Daarbij wordt er een onderscheid gemaakt naar directe export en de indirecte export die via andere landen naar China of Nederland gaat.

De snelgroeiende afzetmarkten, de grote R&D-budgetten, het vele talent en de hoogwaardige kennisinfrastructuur in China bieden Nederlandse bedrijven en instellingen veel kansen (Ministerie van Buitenlandse Zaken, 2019). Internationale (kennis)werkers zijn belangrijk voor de kenniseconomie en de concurrentiepositie van Nederland. Hoofdstuk 4 beschrijft waar inwoners van Nederland met een Chinese nationaliteit wonen, werken en studeren.

De overheid heeft een breed programma aan instrumenten om bedrijven die activiteiten op de Chinese markt willen ontplooien te ondersteunen. Met hoofdstuk 5 willen we inzicht bieden in demografische kenmerken van de bedrijven die gebruikmaken van zulke beleidsinstrumenten en hoe hun goederenhandel met China zich door de tijd ontwikkelt.

Tenzij anders vermeld, wordt in deze publicatie met China gedoeld op ‘Mainland China’, exclusief Macau, Hongkong en Taiwan. In internationale statistieken worden Macau, Hongkong en Taiwan meestal als eigenstandige economische regio's genoemd. Het Centraal Bureau voor de Statistiek impliceert daarmee nadrukkelijk niets over de staatkundige status van Macau, Hongkong en Taiwan.

Literatuur

Open literatuurlijst