Voorwoord

De Nederlandse betrekkingen met Duitsland staan centraal in deze editie van de Internationaliseringsmonitor. Er is sprake van een grote mate van verwevenheid tussen de Nederlandse en Duitse economie. Die verwevenheid is op vele punten zichtbaar. Zo is Duitsland al sinds jaar en dag onze belangrijkste handelspartner en is Nederland op haar beurt ook heel belangrijk voor Duitsland. Zo zijn er veel investeringen over en weer en is er sprake van een hoge mate van grensoverschrijdende bedrijvigheid, (arbeids)migratie en grenspendel. Het belang van de bilaterale relatie verschilt per deelstaat en provincie en is in de loop van de jaren ook veranderd. Zo groeien deelstaten als Baden-Württemberg, Hessen en Beieren aan belang in de bilaterale handel. Verder spelen bij arbeidsmobiliteit en grenspendel de grensgebieden in Nederland, zoals Limburg en Twente en de aangrenzende deelstaten Noordrijn-Westfalen en Nedersaksen een grote rol.

Bezoek onze website voor de laatste cijfers over de stand van de economie, werkgelegenheid en maatschappelijke ontwikkelingen. In het dossier Globalisering op www.cbs.nl/globalisering staat het laatste nieuws en rapporten op het gebied van internationale handel en globalisering alsook voor eerdere edities van de Internationaliseringsmonitor.

De Directeur-Generaal

Dr. T.B.P.M. Tjin-A-Tsoi

Den Haag/Heerlen/Bonaire, maart 2020