Samenvatting
Van alle ondernemingen in het mkb in de business economy heeft 22 procent behoefte aan nieuwe externe financiering in het jaar van juli 2019 tot juli 2020, waarvan de laatste vier maanden in de coronaperiode vallen. Het gaat hierbij om vreemd vermogen of om eigen vermogen dat buiten het bedrijf, of buiten het eigen geld van de ondernemer, wordt gezocht. Van de groep bedrijven met een financieringsbehoefte zet 80 procent serieuze stappen om de mogelijkheden te verkennen en bij 8 procent zijn de mogelijkheden al bekend. Van die 88 procent samen besluit vervolgens 59 procent daadwerkelijk een financieringsaanvraag te doen. Daarvan is 79 procent succesvol. Zij krijgen het aangevraagde bedrag geheel of ten dele. De opvallendste uitkomsten uit de Financieringsmonitor 2020 zijn als volgt:
Behoefte aan financiering verandert niet significant
Ten opzichte van de vorige Financieringsmonitor hebben iets meer bedrijven een externe financieringsbehoefte. Deze toename is niet statistisch significant en volledig toe te schrijven aan het microbedrijf: bedrijven met minder dan 10 werkzame personen. Daar nam de behoefte aan financiering toe van 17 naar 22 procent. Deze bedrijven zijn relatief sterk vertegenwoordigd in de sectoren handel, vervoer en horeca en in de zakelijke dienstverlening. In die sectoren is ook een toename van de behoefte te zien. Bij de bedrijven met 10 of meer werkzame personen zijn de verschillen met vorig jaar kleiner.
Kans op geslaagde financiering neemt toe met grootte van het bedrijf
Aanvragen van grotere bedrijven zijn vaker succesvol. Zo is de kans op (deels) succes in het microbedrijf 77 procent en loopt dit op tot 93 procent voor het grootbedrijf. Na startups (55 procent) blijken sociale ondernemingen het moeilijkst financiering te vinden. Van hen is 65 procent (deels) succesvol. De bedrijven waarvan de financieringsaanvraag wordt afgewezen, krijgen bijna altijd een toelichting van de financier. De meest genoemde reden is dat de onderneming onvoldoende zakelijke zekerheden kan bieden. Voor het grootste deel van de afgewezen ondernemingen biedt de uitleg geen aanknopingspunten voor een nieuwe aanvraag. Slechts 12 procent wordt op mogelijke alternatieven gewezen.
Gevolgen corona vaak een reden om krediet aan te vragen
In deze editie van de Financieringsmonitor is ook stilgestaan bij de gevolgen van corona voor bedrijven en in het bijzonder voor de externe financiering van bedrijven. Bedrijven zagen de gevolgen van het coronavirus als de grootste uitdaging in de periode juli 2019 tot juli 2020.
Ruim 17 procent van de (deels) succesvolle financieringsaanvragen is dan ook bedoeld voor het overbruggen van de moeilijke periode vanwege de gevolgen van het coronavirus. Bedrijven in de handel, vervoer en horeca geven het vaakst aan dat dit het doel is van de aanvraag en jonge bedrijven ook iets vaker dan oudere bedrijven. Tegelijk wordt corona door sommige bedrijven juist als reden gezien om af te zien van financiering, omdat ze vanwege de gevolgen van het coronavirus geen verplichtingen durven aan te gaan, hun doelen zoals uitbreiding even in de koelkast hebben gezet, of denken de financiering niet voor elkaar te krijgen.
Coronavirus beïnvloedt verwachte financieringsbehoefte
Vooruitkijkend verwacht 14 procent van alle bedrijven in het mkb in de business economy een financieringsbehoefte te hebben in de periode juli 2020 tot juli 2021. Bedrijven die belemmeringen ondervinden vanwege het coronavirus voorzien dan vaker een externe financieringsbehoefte dan bedrijven voor wie dit geen uitdaging is.
Bank net als vorig jaar belangrijkste kanaal maar belang neemt af
Banken blijven het voornaamste kanaal voor externe financiering. Zo klopt 72 procent van de bedrijven met een financieringsbehoefte als eerste bij de bank aan om over de mogelijkheden te praten. Deze duidelijke voorkeur voor bancaire financiering komt door de bestaande relatie met de huisbank en simpelweg de bekendheid van dit kanaal.
Het uitstaande bedrag aan bancair krediet neemt sinds eind 2012 echter wel af. De financieringsbedragen uit verschillende non-bancaire vormen nemen in 2019 ten opzichte van het voorgaande jaar dan ook weer verder toe: vooral equipment lease, factoring en private equity hebben een grote groei doorgemaakt. Desalniettemin overweegt 60 procent van het mkb met een financieringsbehoefte bancair krediet. Daar is een afname zichtbaar ten opzichte van vorig jaar: toen was dit 70 procent. Op hetzelfde moment stijgt het aantal bedrijven dat zich online oriënteert.
Na de bank doen bedrijven het liefst een beroep op hun accountant als ze de mogelijkheden gaan verkennen. Deze is bekend met de bedrijfseconomische kant van de onderneming, heeft zicht op de prestaties van de onderneming en is om die redenen een logische gesprekspartner voor de ondernemer.
Vrouwen vragen minder vaak financiering aan en hun slaagkans is lager
Bedrijven in het mkb die minstens voor de helft uit vrouwelijke ondernemers bestaan, komen vaker voor in grootteklassen en sectoren die over het algemeen minder vaak behoefte hebben aan externe financiering. Na correctie voor die bedrijfskenmerken blijkt echter dat vrouwelijke ondernemers alsnog minder vaak een financieringsbehoefte hebben dan mannen, minder vaak de mogelijkheden verkennen en minder vaak overgaan tot een aanvraag. Als er uiteindelijk een aanvraag wordt ingediend, is de slaagkans voor vrouwelijke ondernemers lager dan voor mannelijke ondernemers. In de hele zoektocht naar financiering zijn ze dus minder actief en uiteindelijk ook minder succesvol in het verkrijgen van financiering.
De Financieringsmonitor
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) stelt de Financieringsmonitor samen in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). De voorgaande edities zijn in januari 2019 en januari 2020 verschenen, dit onderzoeksrapport bevat de uitkomsten van de derde meting.
De monitor bestaat uit een verkenning van de vraagzijde van de markt voor financiering. Met een digitale enquête onder 10 000 ondernemingen, waarvan er 5 100 respondeerden, is de gehele zoektocht naar financiering in beeld gebracht: van behoefte tot aan uitkomst. De uitkomsten gelden voor het mkb in de business economy in het jaar dat loopt van juli 2019 tot juli 2020. Voor de uitkomsten voor vrouwelijk ondernemerschap zijn persoonsgegevens van de ondernemers gecombineerd met de uitkomsten van drie jaargangen van de enquête. Bedrijven waarvan de helft of meer van de geregistreerde ondernemers vrouw is, worden gezien als vrouwelijke ondernemers.
Het rapport schetst ook de recente ontwikkelingen op de Nederlandse financieringsmarkt. Dat gebeurt op basis van data van aanbieders van acht vormen van financiering: bancair krediet, crowdfunding, factoring, leasing, private equity, direct lending, mkb-beurs en kredietunies. De resultaten van de monitor zijn opgenomen in dit onderzoeksrapport en ook te vinden in een online dashboard.noot1
Noten
Klik hier om het dashboard te bezoeken.