(Gezond) leven

Op welke leeftijd maken mannen en vrouwen belangrijke mijlpalen mee, zoals trouwen, de geboorte van het eerste kind en pensionering? Hoe oud worden ze gemiddeld? Wie voelt zich gezonder: mannen of vrouwen? En wat zijn de man-vrouwverschillen in roken, drinken en bewegen? Dit hoofdstuk gaat over de levensloop en de gezondheid van mannen en vrouwen.

1.1Anders van jong naar oud?

Vrouwen jonger op eigen benen dan mannen

Voor veel jonge mannen en vrouwen zijn het afronden van hun opleiding en het verlaten van hun ouderlijk huis de eerste stappen waarmee ze op eigen benen gaan staan. Vrouwen en mannen zijn ongeveer even oud bij het behalen van een mbo-diploma. Bij het behalen van een hbo- of universitair diploma zijn vrouwen gemiddeld een jaar jonger dan mannen (Glijn, Kooiman & Van Gaalen, 2023).

Op 1 januari 2024 woonde 39 procent van alle 18-‍ tot 30‑jarige vrouwen nog thuis en 50 procent van de mannen. Twintig jaar eerder was het man-vrouwverschil in thuiswonenden groter, maar het is geleidelijk afgenomen (CBS, 2023a). De gemiddelde leeftijd waarop vrouwen in 2023 uit huis gingen was 22,6 jaar, mannen waren gemiddeld 24,1 jaar oud. Dat is iets jonger dan twee jaar eerder: toen was de gemiddelde leeftijd 23,0 jaar bij vrouwen en 24,7 jaar bij mannen (en in 2022 bleef dat vrijwel gelijk). Jonger uit huis gaan valt samen met het opnieuw invoeren van de basisbeurs met ingang van het studiejaar 2023/’24. Voor de hogere beurs voor uitwonenden moeten studenten op een ander adres staan ingeschreven dan hun ouders (CBS, 2024a). Het is voor jongvolwassenen steeds lastiger geworden om zelfstandig te gaan wonen. Het percentage dat aangeeft uit huis te willen om zelfstandig te gaan wonen en dat in de twee jaar daarna ook echt doet, is tussen 2015 en 2021 gedaald van 51 procent naar 45 procent (CBS, 2024b).

Het ouderschap begint gemiddeld op leeftijd 30,3 jaar voor vrouwen en op leeftijd 32,9 voor mannen. De gemiddelde trouwleeftijd ligt op 32,9 jaar voor vrouwen en 35,1 jaar voor mannen. Samenwonen doet men vaak wel eerder. In 2024 woonde op 30‑jarige leeftijd 65 procent van de vrouwen en 53 procent van de mannen gehuwd of ongehuwd samen.

Vrouwelijke werknemers waren in 2023 ruim een half jaar jonger bij pensionering (zie Begrippen) dan mannelijke werknemers, met 65,5 tegenover 66,2 jaar. Dat is een toename ten opzichte van 2021: vrouwen gingen toen gemiddeld met 65,2 jaar met pensioen en mannen met 65,6 jaar. Deze toename past in de stijgende lijn in de pensioenleeftijd sinds 2007 (CBS, 2024c). Vrouwen worden gemiddeld ouder dan mannen. In 2023 was de levensverwachting (zie Begrippen) van vrouwen 83,3 jaar en van mannen 80,3 jaar. Dat is enkele maanden meer dan in 2021 (respectievelijk 83,0 en 79,7 jaar).

Leeftijd bij trouwen iets gestegen, aantal echtscheidingen iets gedaald

De meeste mensen gaan tussen hun 25^e en 30^e samenwonen (gehuwd of ongehuwd), mannen gemiddeld later dan vrouwen. Op 1 januari 2024 woonde 23 procent van de 25‑jarige mannen samen en 39 procent van de 25‑jarige vrouwen. In 2022 lagen die percentages hoger: respectievelijk 26 procent en 43 procent. Van alle mensen in een samenwoonrelatie leefde begin 2024 ongeveer een kwart ongehuwd samen en was driekwart getrouwd of had een geregistreerd partnerschap. Dat is de laatste jaren nauwelijks veranderd. Vrouwen die in 2023 voor het eerst trouwden waren gemiddeld 32,9 jaar oud en mannen gemiddeld 35,1 jaar. Dat is bijna een jaar ouder dan in 2021: toen waren vrouwen gemiddeld 31,9 en mannen gemiddeld 34,3 jaar oud. De gemiddelde trouwleeftijd steeg sinds 2013 met ruim twee jaar, maar in 2020 en 2021 was er geen stijging. In die jaren werden er ook minder huwelijken gesloten, vanwege de coronamaatregelen die toen golden (CBS, 2023c).

In 2023 werden 7,2 van elke 1 000 huwelijken ontbonden door echtscheiding, in 2021 waren dat er 7,8 per 1 000. Mannen die scheidden waren in 2023 gemiddeld 48 jaar oud en vrouwen 44,6 jaar. Naarmate mensen ouder zijn, gaan ze minder vaak opnieuw samenwonen na relatie-ontbinding. Ook gaan vaders en moeders met inwonende kinderen minder vaak met een nieuwe partner samenwonen dan mannen en vrouwen zonder inwonende kinderen (Kooiman, 2023).

Huwelijksontbinding door overlijden van een van de partners gebeurde in 2023 19,2 keer per 1 000 huwelijken. Dat is minder dan in coronajaar 2021, toen het 20,3 keer per 1 000 huwelijken was. In de jaren voor corona lag het getal wat lager, rond de 18 per 1 000 huwelijken in de jaren 2017 tot en met 2019. Mannen waren in 2023 gemiddeld 76,4 jaar oud als hun partner overleed en vrouwen 74,8 jaar.

Steeds minder tienermoeders

Vrouwen kregen in 2023 hun eerste kind toen ze gemiddeld 30,3 jaar oud waren. Dat was in 2022 en 2021 ook al zo (CBS, 2024d). Mannen die voor het eerst vader worden zijn ongeveer 2,5 jaar ouder dan vrouwen. Zij waren gemiddeld 32,9 jaar in 2023 bij de geboorte van hun eerste kind (zie Statline). In 2023 kwam moederschap op latere leeftijd wat vaker voor dan tien jaar eerder: 5 procent van alle levend geboren kinderen werd in 2023 geboren bij een moeder van 40 jaar of ouder, in 2013 was dat nog 4 procent. Het percentage kinderen geboren bij vaders van 40 jaar of ouder ligt al jaren stabiel rond de 16 procent.

Geboorten bij vrouwen onder de 20 jaar (tieners) komen weinig voor, in 2023 werden 980 kinderen geboren uit tienermoeders. In 2021 waren dat er 1 022. Dat komt neer op een lichte daling van 2,1 naar 2,0 baby’s per 1 000 meisjes van 15 tot 20 jaar. Eerder kwamen geboorten uit tienermoeders wat vaker voor: in 2013 werden nog 3,9 baby’s geboren per 1 000 meisjes van 15 tot 20 jaar oud.

Toon tabel1.1.2 Tienermoeders (aantal )Verberg tabel1.1.2 Tienermoeders (aantal )

1.1.2 Tienermoeders (aantal )

leeftijd moeder bij geboorte van het kind	2021	2022	2023
Tot 16 jaar	12	33	22
16 jaar	45	48	47
17 jaar	133	146	124
18 jaar	286	292	265
19 jaar	546	556	522

Hbo- of universitair geschoolde vrouwen het vaakst op latere leeftijd moeder

Hoe langer vrouwen onderwijs volgen, hoe later ze kinderen krijgen. Als reden daarvoor wordt vaak genoemd dat het gezinsleven moeilijk te combineren is met studeren en het vervolgens betreden van de arbeidsmarkt (Van Agtmaal-Wobma & Van Huis, 2012). Vrouwen met een hbo- of universitair diploma bleven in de laatste decennia ook uiteindelijk vaker kinderloos – uit eigen keuze of ongewenst – dan vrouwen met alleen basisonderwijs, een vmbo-diploma of mbo-diploma of daarmee vergelijkbaar. Zo had 23 procent van de in 1970 geboren vrouwen met een hbo- of universitair diploma geen kinderen op 40‑jarige leeftijd, tegen 16 procent van degenen met basisonderwijs of een vmbo-diploma en 19 procent van degenen met een havo-, vwo- of mbo-diploma (Te Riele en Loozen, 2017). Dit verschil is in jongere geboortecohorten omgeslagen (Van Duin en Feijten, 2023). Van de vrouwen die geboren zijn in 1981 had 18 procent van degenen met een mbo-, hbo- of universitair diploma geen kinderen op hun 40^e (in 2021), en bij degenen met basisonderwijs of een vmbo-diploma was dat 22 procent. Toen deze vrouwen nog 35 jaar waren, waren de hbo- en universitair geschoolden nog het vaakst kinderloos. Vooral zij hebben dus op latere leeftijd alsnog kinderen gekregen.

Ook bij vrouwen die in 1986 geboren zijn en in 2021 dus nog wat jonger waren komt dit patroon terug. Van zowel vrouwen met basisonderwijs of een vmbo-diploma als vrouwen met een hbo- of universitair diploma had 28 procent (nog) geen kinderen op hun 35^e. Het is waarschijnlijk dat een groter deel van de hbo- en universitair geschoolde vrouwen alsnog kinderen zal krijgen, omdat zij vaker laat moeder worden. Het lagere aandeel moeders onder vrouwen met hoogstens een vmbo-diploma heeft er onder andere mee te maken dat zij vaker een ongunstige arbeidsmarktpositie hebben, zoals flexwerk en een laag inkomen (Van Wijk, 2023). Vrouwen met een havo, vwo- of mbo-diploma zijn het vaakst moeder. Van hen was respectievelijk 22 en 23 procent kinderloos met 35 jaar in geboortecohorten 1981 en 1986.

Toon tabel1.1.3 Kinderloze vrouwen (% van in Nederland geboren vrouwen¹⁾)Verberg tabel1.1.3 Kinderloze vrouwen (% van in Nederland geboren vrouwen¹⁾)

1.1.3 Kinderloze vrouwen (% van in Nederland geboren vrouwen¹⁾)

		Basisonderwijs, vmbo, mbo1	Havo, vwo, mbo2-4	Hbo, universitair
Geboren in 1981	35 jaar, Geboren in 1981	25	23	28
Geboren in 1981	40 jaar, Geboren in 1981	22	17	18
Geboren in 1986	35 jaar, Geboren in 1986	28	22	28
1)Het onderwijsniveau van in het buitenland geboren mensen is vaak onbekend.

Vrouwen bijna 6 keer zo vaak alleenstaande ouder als mannen

Tussen 25 en 55 jaar zijn mannen vaker alleenstaand dan vrouwen: 25 procent tegenover 15 procent. Vrouwen leven veel vaker als alleenstaande ouder dan mannen: 11 procent van de vrouwen van 25 tot 55 jaar was een alleenstaande ouder, en 2 procent van de mannen. Hierin is weinig veranderd tussen 2021 en 2023. Deze cijfers gaan over de geregistreerde woonsituatie. Zo kunnen kinderen maar op één adres ingeschreven staan en is het onbekend of kinderen voor een deel bij de andere ouder wonen. Ook kunnen mensen die alleen wonen wel een partner hebben.

Toon tabel1.1.4a Huishoudenspositie vrouwen, 1 januari 2024 (% vrouwen in particuliere huishoudens)Verberg tabel1.1.4a Huishoudenspositie vrouwen, 1 januari 2024 (% vrouwen in particuliere huishoudens)

1.1.4a Huishoudenspositie vrouwen, 1 januari 2024 (% vrouwen in particuliere huishoudens)

	Thuiswonend kind	Alleenstaand	Partner in paar zonder kinderen	Partner in paar met kinderen	Alleenstaande ouder	Overig lid
18-24 jaar	57,8	24,8	11,4	1,9	0,8	3,4
25-29 jaar	15,1	26,2	35,8	16,7	3,4	2,8
30-34 jaar	4,1	17,5	24,1	45,4	7,3	1,6
35-39 jaar	1,7	11,7	11,8	62,2	11,6	1
40-44 jaar	1	9,8	9,5	64,4	14,5	0,8
45-49 jaar	0,7	10,7	12	60,6	15,1	0,9
50-54 jaar	0,6	13,2	21,1	50,9	13,2	0,9
55-59 jaar	0,4	17,7	39,9	32,1	8,8	1,1
60-64 jaar	0,2	22,5	57,2	14	4,7	1,4
65-69 jaar	0,1	27,1	63	5,7	2,6	1,5
70-74 jaar	0	32,4	61,5	2,7	1,9	1,4
75-79 jaar	0	40,9	54,2	1,7	1,8	1,5
80-84 jaar	0	55,1	39,7	1,1	2,3	1,8
85-89 jaar	0	70,8	23,2	0,7	3	2,4
90 jaar of ouder	0	83,4	8,3	0,3	4,2	3,8

Toon tabel1.1.4b Huishoudenspositie mannen, 1 januari 2024 (% mannen in particuliere huishoudens)Verberg tabel1.1.4b Huishoudenspositie mannen, 1 januari 2024 (% mannen in particuliere huishoudens)

1.1.4b Huishoudenspositie mannen, 1 januari 2024 (% mannen in particuliere huishoudens)

	Thuiswonend kind	Alleenstaand	Partner in paar zonder kinderen	Partner in paar met kinderen	Alleenstaande ouder	Overig lid
18-24 jaar	69,0	20,9	6,6	0,6	0,0	2,9
25-29 jaar	26,9	32,3	29,5	8,2	0,1	3,0
30-34 jaar	9,4	28,0	28,7	31,6	0,4	1,9
35-39 jaar	4,9	23,1	16,2	53,4	1,1	1,3
40-44 jaar	3,2	21,7	11,4	60,4	2,2	1,1
45-49 jaar	2,3	21,2	12,0	60,1	3,4	1,0
50-54 jaar	1,8	20,5	17,3	55,2	4,2	1,0
55-59 jaar	1,1	20,2	31,5	42,3	3,8	1,2
60-64 jaar	0,5	20,5	50,9	24,1	2,5	1,4
65-69 jaar	0,1	20,4	65,0	11,4	1,5	1,6
70-74 jaar	0,0	20,3	71,6	5,5	1,0	1,5
75-79 jaar	0,0	21,2	73,2	3,3	0,8	1,4
80-84 jaar	0,0	25,5	69,4	2,6	0,9	1,5
85-89 jaar	0,0	34,1	61,1	2,0	1,2	1,7
90 jaar of ouder	0,0	50,8	43,7	1,3	1,9	2,2

Vrouwen met Surinaamse of Caribische herkomst vaker alleenstaande moeder

Vrouwen die zelf, of van wie de ouders, zijn geboren op de Nederlandse Cariben of in Suriname, zijn veel vaker alleenstaande moeder dan vrouwen met een andere herkomst. Van vrouwen (25 tot 55 jaar) die zijn geboren op de Nederlandse Cariben is 34 procent in 2024 een alleenstaande moeder. Bij vrouwen met een Nederlandse herkomst is dat 9 procent. Onder mannen komt alleenstaand vaderschap in alle herkomstgroepen weinig voor: minder dan 5 procent van de mannen van 25 tot 55 jaar heeft deze huishoudenspositie (niet in figuur). In 2021 zag dit beeld er ongeveer hetzelfde uit.

Toon tabel1.1.5 Alleenstaande moeders, 1 januari 2024 (% van vrouwen van 25 tot 55 jaar)Verberg tabel1.1.5 Alleenstaande moeders, 1 januari 2024 (% van vrouwen van 25 tot 55 jaar)

1.1.5 Alleenstaande moeders, 1 januari 2024 (% van vrouwen van 25 tot 55 jaar)

	Geboren in Nederland	Geboren buiten Nederland
Totaal	9,8	13,3
Nederland	9,1	0,0
Europa (excl. Nederland)	11,7	9,9
Turkije	11,1	13,1
Marokko	15,0	18,0
Suriname	24,0	28,3
Nederlandse Cariben	22,1	34,0
Indonesië	13,5	7,8
Overig buiten Europa	11,1	12,7

Vrouwen op latere leeftijd vaak alleen, mannen vaak samen

Met een stijgende leeftijd verandert voor veel mensen hun huishoudenssamenstelling. Kinderen gaan uit huis, en de kans dat iemands partner komt te overlijden neemt toe. Omdat vrouwen gemiddeld 2,5 jaar jonger zijn dan hun partner, en mannen een lagere levensverwachting hebben (zie figuur 1.1.1 en StatLine), raken vrouwen veel vaker verweduwd dan mannen. Van de vrouwen van 65 jaar of ouder waren 3 op de 10 verweduwd. Van de mannelijke 65‑plussers was dat 1 op de 10, zowel op 1 januari 2024 als 2022.

Onder 80‑plussers die nog zelfstandig buiten een instelling wonen, leeft 67 procent van de mannen en 31 procent van de vrouwen samen met een partner. Het merendeel van de vrouwen, 64 procent, woont in die leeftijdsgroep alleen (zie figuren 1.1.4a en b). Van alle 80‑plussers woont 7 procent van de mannen en 14 procent van de vrouwen in een instelling. Dat is evenveel als in 2021, maar een stuk minder dan voorheen. In 2000 woonde 13 procent van de mannelijke en 24 procent van de vrouwelijke 80‑plussers in een instelling. Deze daling heeft te maken met toegenomen gezondheid en met het beleid om het aantal plaatsen in verzorgings- en verpleeghuizen te verkleinen (Verkooijen, 2020).

1.2Even gezond?

Vrouwen ongezonder dan mannen

Vrouwen beoordelen hun gezondheid minder positief dan mannen, volgens de Gezondheidsenquête van het CBS. Gemiddeld over de jaren 2022 en 2023 gaf 75 procent van de vrouwen aan hun gezondheid als (zeer) goed te ervaren (zie Begrippen). Van de mannen was dat 80 procent. Ook meldden meer vrouwen dan mannen (van 4 jaar of ouder) een beperking (zie Begrippen) te hebben: 33 procent tegen 27 procent. Dat gaat samen met het meer rapporteren door vrouwen van aandoeningen aan het bewegingsapparaat zoals chronische gewrichtsontstekingen, aandoeningen van nek en schouder en gewrichtsslijtage van heup of knie, zie StatLine.

In 2022/2023 beoordeelden ongeveer evenveel vrouwen hun gezondheid als (zeer) goed als in de pre-coronaperiode 2018/2019. Mannen beoordeelden hun gezondheid minder goed dan voor corona. Tijdens de coronajaren 2020/2021 waren zowel mannen als vrouwen positiever over hun gezondheid. Het aandeel met een beperking was in 2022/2023 iets hoger dan in de coronaperiode.

Toon tabel1.2.1 Zelfgerapporteerde gezondheid (%)Verberg tabel1.2.1 Zelfgerapporteerde gezondheid (%)

1.2.1 Zelfgerapporteerde gezondheid (%)

		2018/2019	2020/2021	2022/2023
(Zeer) goede ervaren gezondheid	Vrouwen, (Zeer) goede ervaren gezondheid	76,9	80,3	76
(Zeer) goede ervaren gezondheid	Mannen, (Zeer) goede ervaren gezondheid	80,9	83,2	79,7
Geen beperking (4 jaar of ouder)	Vrouwen, Geen beperking (4 jaar of ouder)	67,4	68,4	66,7
Geen beperking (4 jaar of ouder)	Mannen, Geen beperking (4 jaar of ouder)	74,4	75	73,2

Dat vrouwen zich ongezonder voelen en vaker een beperking hebben dan mannen speelt in elke leeftijdsklasse. Naarmate ze ouder zijn, voelen minder vrouwen en mannen zich gezond en neemt ook het aandeel met een beperking toe, zie StatLine.

Angst- of depressiegevoelens komen bij vrouwen meer voor dan bij mannen

Meer vrouwen dan mannen hebben te maken met angst- of depressiegevoelens in de afgelopen vier weken (zie Begrippen). Bijna de helft (49 procent) van de vrouwen van 12 jaar of ouder hadden deze psychische klachten in de vier weken voorafgaand aan de Gezondheids­enquête, tegen 37 procent van de mannen. In iedere leeftijdsgroep gaven meer vrouwen dan mannen aan angst- of depressiegevoelens te hebben.

Het percentage vrouwen en mannen dat te maken had met angst- of depressiegevoelens was in 2020/2021 en 2022/2023 hoger dan in de periode voor corona (2018/2019). De mentale gezondheid van Nederlanders is tijdens de coronacrisis achteruitgegaan (zie Reep en Hupkens, 2021). De toename van angst- of depressiegevoelens ten opzichte van de periode voor corona was het sterkst in de leeftijdsgroepen tot 45 jaar. Vooral onder de 12-‍ tot 25‑jarige vrouwen en mannen nam het aandeel met angst- of depressiegevoelens toe ten opzichte van 2018/2019. Onder jonge vrouwen tot 25 jaar steeg het percentage van 46 tot 59 procent. Bij mannen in deze leeftijdsgroep was dat van 32 tot 36 procent. In het bijzonder bij tienermeisjes is de mentale gezondheid achteruit gegaan (Stevens, Reijmes, De Roos, Van Dorsselaer en De Looze, 2024).

Toon tabel1.2.2 Angst- of depressiegevoelens (%)Verberg tabel1.2.2 Angst- of depressiegevoelens (%)

1.2.2 Angst- of depressiegevoelens (%)

		2018/2019	2020/2021	2022/2023
Vrouwen	Totaal, Vrouwen	43,9	47,6	48,9
Vrouwen	12 tot 25 jaar, Vrouwen	46	54,5	58,7
Vrouwen	25 tot 45 jaar, Vrouwen	43,6	50,9	50,4
Vrouwen	45 tot 65 jaar, Vrouwen	42,1	43,3	46,1
Vrouwen	65 jaar of ouder, Vrouwen	45	44,2	43,5
Mannen	Totaal, Mannen	32,9	36,3	37,5
Mannen	12 tot 25 jaar, Mannen	31,9	37,7	36,3
Mannen	25 tot 45 jaar, Mannen	35	40,2	44,6
Mannen	45 tot 65 jaar, Mannen	33,1	35,3	35,9
Mannen	65 jaar of ouder, Mannen	30,8	31,1	31

Meer ziekteverzuim bij vrouwen dan bij mannen

Niet alleen rapporteren vrouwen vaker gezondheidsproblemen, ook verzuimen ze op hun werk meer dan mannen wegens ziekte. In 2023 bedroeg het ziekteverzuim onder vrouwelijke werknemers van 15 tot 75 jaar 5,7 procent. Bij mannen was dat 3,9 procent (zie ook StatLine). Dit betekent dat vrouwen van elke 1 000 te werken dagen er 57 verzuimden wegens ziekte, en mannen 39 (TNO/CBS, 2024). Het vaakst wordt verzuimd wegens griep of verkoudheid, gevolgd door psychische klachten, overspannenheid en burn-out. Het ziekteverzuim ligt al sinds 2018 het hoogst in de bedrijfstak zorg (zie ook StatLine). In 2023 ging het binnen deze bedrijfstak om ruim 7 procent van de werknemers.

Bij 12 procent van de vrouwelijke werknemers die in 2023 weleens verzuimden door ziekte hingen de klachten bij het laatste verzuimgeval samen met zwangerschap, menstruatie of overgang. Verzuim in verband met menstruatieklachten komt van de drie typen klachten het vaakst voor (zie ook CBS 2022; 2023d).

Minder vrouwen dan mannen roken en drinken

Vrouwen roken minder en gebruiken minder alcohol dan mannen. In de periode 2022/2023 zei 21 procent van de mannen van 12 jaar of ouder wel eens te roken, tegen 15 procent van de vrouwen in die leeftijd. Ook in iedere leeftijdsgroep zijn er in verhouding meer mannen dan vrouwen die wel eens roken, zie Statline. Van de mannen voldeed 37 procent in 2022/2023 aan de Alcoholrichtlijn (zie Begrippen), tegen 54 procent van de vrouwen. Vanaf 25 jaar voldeden in iedere leeftijdsgroep vrouwen vaker dan mannen aan de Alcoholrichtlijn. Bij jongeren tot 25 jaar was er geen verschil in het percentage vrouwen en mannen dat aan de richtlijn voldeed.

Toon tabel1.2.3 Roken en alcohol drinken (% in bevolking van 4 jaar of ouder)Verberg tabel1.2.3 Roken en alcohol drinken (% in bevolking van 4 jaar of ouder)

1.2.3 Roken en alcohol drinken (% in bevolking van 4 jaar of ouder)

		2018/2019	2020/2021	2022/2023
Weleens roken	Vrouwen, Weleens roken	17,7	16,2	14,7
Weleens roken	Mannen, Weleens roken	23,8	22,1	21,3
Voldoen aan Alcoholrichtlijn	Vrouwen, Voldoen aan Alcoholrichtlijn	52,5	55,5	54,3
Voldoen aan Alcoholrichtlijn	Mannen, Voldoen aan Alcoholrichtlijn	33,1	37	36,9

In 2022/2023 is het percentage rokers onder mannen en vrouwen kleiner dan in de voorgaande periodes. Dit beeld past in de langere dalende trend vanaf 2001, zie m/v-stat. In 2022/2023 voldeden iets meer mannen aan de Alcoholrichtlijn dan in 2018/2019 en ongeveer evenveel als tijdens de coronaperiode (2020/2021). Voor vrouwen was er geen verschil in deze periodes.

Minder mannen dan vrouwen met obesitas

Terwijl vrouwen minder roken en drinken, hebben mannen minder vaak ernstig overgewicht oftewel obesitas (zie Begrippen). In de periode 2022/2023 kampte 15 procent van de vrouwen van 4 jaar of ouder met obesitas, tegen 12 procent van de mannen in die leeftijd. Het percentage met obesitas is alleen in de leeftijdsgroep van 45 tot 65 jaar bij vrouwen hoger dan bij mannen (zie StatLine). In de andere leeftijdsgroepen is er geen aantoonbaar verschil.

Ernstig overgewicht kwam bij vrouwen in 2022/2023 niet vaker voor dan in 2020/2021 en 2018/2019. Bij mannen was in 2022/2023 het percentage met obesitas wel hoger dan in de periodes ervoor.

Toon tabel1.2.4 Obesitas en bewegen (% in bevolking van 4 jaar of ouder)Verberg tabel1.2.4 Obesitas en bewegen (% in bevolking van 4 jaar of ouder)

1.2.4 Obesitas en bewegen (% in bevolking van 4 jaar of ouder)

		2018/2019	2020/2021	2022/2023
Ernstig overgewicht (obesitas)	Vrouwen, Ernstig overgewicht (obesitas)	14,3	14	14,6
Ernstig overgewicht (obesitas)	Mannen, Ernstig overgewicht (obesitas)	11,3	10,6	12,3
Voldoen aan Beweegrichtlijnen	Vrouwen, Voldoen aan Beweegrichtlijnen	45,8	47,9	42,7
Voldoen aan Beweegrichtlijnen	Mannen, Voldoen aan Beweegrichtlijnen	50,1	52,2	46,7

Meer mannen dan vrouwen voldoen aan de Beweegrichtlijnen

Ook wat betreft het voldoen aan de Beweegrichtlijnen, die in 2017 werden opgesteld door de Gezondheidsraad, ziet het beeld er voor vrouwen ongunstiger uit. In 2022/2023 voldeed 43 procent van de vrouwen (4 jaar of ouder) aan de Beweegrichtlijnen (zie Begrippen). Bij de mannen was dat 47 procent. Behalve in de leeftijd van 45 tot 65 jaar voldoen in alle leeftijdsgroepen vrouwen minder vaak aan de Beweegrichtlijnen dan mannen, zie Statline. In 2022/2023 voldeden minder vrouwen en mannen aan de Beweegrichtlijnen dan in de periodes ervoor.

Vrouwen leven langer dan mannen

De levensverwachting (zie Begrippen) van vrouwen is hoger dan die van mannen. In 2023 was de levensverwachting bij geboorte van vrouwen 83,3 jaar en van mannen 80,3 jaar. Het verschil is in ruim twintig jaar tijd wel kleiner geworden (zie ook m/v-stat). Dat komt onder meer doordat het rookgedrag van vrouwen en mannen tegenwoordig minder uiteenloopt dan vroeger en daarmee ook de sterfte aan ziekten gerelateerd aan roken (Poos, 2014; Willemsen, 2017). In de coronajaren 2020 en 2021 was er meer sterfte dan gemiddeld en daalde de levensverwachting licht bij zowel vrouwen als mannen (zie ook Stoeldraijer, Van Duin, De Regt, Van der Reijden en Te Riele, 2021). Bij mannen was dit met name in 2020 het geval. Ook in 2022 was er nog sprake van oversterfte, maar die was iets lager dan in 2020 en 2021 (CBS, 2023e). In 2023 stierven er minder mensen. Vooral tot 65 jaar was de sterfte lager. Hierdoor is de levensverwachting in 2023 voor zowel vrouwen als mannen toegenomen, maar is nog wel iets lager dan voor corona in 2019 (CBS, 2024e).

Mannen leven langer zonder beperkingen

De levensverwachting van vrouwen is dus hoger dan die van mannen. Tegelijk ervaren relatief veel vrouwen een minder goede gezondheid. Dat betekent dat vrouwen meer jaren leven met een minder goede gezondheid dan mannen. De levensverwachting in als goed ervaren gezondheid (zie Begrippen) bedroeg in 2023 voor vrouwen en mannen gemiddeld 63,3 jaar. Sinds 2020 is er geen verschil meer tussen vrouwen en mannen.

De levensverwachting zonder beperkingen was lager onder vrouwen (55,5 jaar) dan onder mannen (59,4 jaar) in 2023. Het verwachte aantal jaren mét een beperking is voor vrouwen daarmee zo’n 7 jaar hoger dan voor mannen. In de periode 2014–2023 varieerde dit verschil tussen 5 en 7 jaar.

Kies categorie: Levensverwachting In als goed ervaren gezondheid Zonder beperkingen

Toon tabel1.2.5 (Gezonde) levensverwachting¹⁾ bij geboorteVerberg tabel1.2.5 (Gezonde) levensverwachting¹⁾ bij geboorte

1.2.5 (Gezonde) levensverwachting¹⁾ bij geboorte, levensverwachting (jaar)

Jaar	Vrouwen, levensverwachting	Mannen, levensverwachting
2001	80,7	75,8
2002	80,7	76
2003	80,9	76,2
2004	81,4	76,9
2005	81,6	77,2
2006	81,9	77,6
2007	82,3	78
2008	82,3	78,3
2009	82,7	78,5
2010	82,7	78,8
2011	82,9	79,2
2012	82,8	79,1
2013	83	79,4
2014	83,3	79,9
2015	83,1	79,7
2016	83,1	79,9
2017	83,3	80,1
2018	83,3	80,2
2019	83,6	80,5
2020	83,1	79,7
2021	83	79,7
2022	83,1	80,1
2023	83,3	80,3
¹⁾ De levensverwachting zonder beperkingen is vanaf 2014 beschikbaar.

1.2.5 (Gezonde) levensverwachting¹⁾ bij geboorte, in als goed ervaren gezondheid (jaar)

Jaar	Vrouwen, in als goed ervaren gezondheid	Mannen, in als goed ervaren gezondheid
2001	61,6	61,8
2002	61,9	62
2003	61,6	62,4
2004	62	62,6
2005	61,8	62,5
2006	62,9	63,6
2007	63,4	64,7
2008	63,5	63,7
2009	63,8	65,3
2010	63	63,9
2011	63,3	63,7
2012	62,6	64,7
2013	63,5	64,6
2014	64	64,9
2015	63,2	64,6
2016	63,3	64,9
2017	63,8	65
2018	62,7	64,2
2019	63,2	64,8
2020	65,8	66,4
2021	65,1	65,4
2022	62,3	63,2
2023	62,4	64,1
¹⁾ De levensverwachting zonder beperkingen is vanaf 2014 beschikbaar.

1.2.5 (Gezonde) levensverwachting¹⁾ bij geboorte, zonder beperkingen (jaar)

Jaar	Vrouwen, zonder beperkingen	Mannen, zonder beperkingen
2001	.	.
2002	.	.
2003	.	.
2004	.	.
2005	.	.
2006	.	.
2007	.	.
2008	.	.
2009	.	.
2010	.	.
2011	.	.
2012	.	.
2013	.	.
2014	59,1	60,9
2015	57,5	61
2016	57,9	60,8
2017	56,6	59,5
2018	55,8	60,2
2019	57	59,5
2020	56,9	60,4
2021	57,6	59,8
2022	56,7	58,8
2023	55,5	59,4
¹⁾ De levensverwachting zonder beperkingen is vanaf 2014 beschikbaar.

1.3Literatuur

Open literatuurlijst