Inkomen

Betaald werk is voor veel mensen de belangrijkste bron van inkomen. Op basis van de gegevens van de Belastingdienst publiceert het CBS inkomensgegevens over personen in particuliere huishoudens met inkomen. Daarbij wordt ook bepaald tot welke sociaaleconomische categorie iemand behoort. Bepalend hiervoor is in beginsel de voornaamste bron van het inkomen dat een persoon in een jaar ontvangen heeft. Daarnaast wordt er rekening mee gehouden of een persoon ingeschreven staat bij een onderwijsinstelling. In 2019 werd 46 procent van de totale bevolking ingedeeld in de sociaaleconomische categorie van de werkenden. Bij de bevolking van 20 tot 65 jaar was dat 76 procent.

Toon tabel6.1 Bevolking ingedeeld naar sociaaleconomische categorie, 1 januari 2019 (mln)Verberg tabel6.1 Bevolking ingedeeld naar sociaaleconomische categorie, 1 januari 2019 (mln)

6.1 Bevolking ingedeeld naar sociaaleconomische categorie, 1 januari 2019 (mln)

	Tot 20 jaar	20 tot 65 jaar	65 jaar en ouder
Werknemer	0,0808	6,4678	0,0688
Directeur-grootaandeelhouder	0,0001	0,2061	0,0124
Zelfstandig ondernemer	0,0033	0,9109	0,0524
Overige zelfstandige	0,0004	0,0789	0,0046
Meewerkend gezinslid	0	0,0213	0,0013
	.	.	.
Ontvanger werkloosheidsuitkering	0,0001	0,1093	0,0059
Ontvanger bijstandsuitkering	0,0043	0,3903	0,009
Ontvanger uitkering sociale voorziening overig	0,0028	0,1696	0,0065
Ontvanger uitkering ziekte/ arbeidsongeschiktheid	0,0005	0,4814	0,0214
Ontvanger pensioenuitkering	0,0007	0,2038	2,9929
(School)kind of student met inkomen	0,9423	0,4391	0
(School)kind of student zonder inkomen	2,7042	0,044	0
Overig zonder inkomen	0,0054	0,4536	0,0094
	.	.	.
Institutionele bevolking en huishoudens zonder waargenomen inkomen	0,047	0,2004	0,1295

StatLine: Personen naar sociaaleconomische categorie.

De sociaaleconomische categorie werknemers telt 6,6 miljoen personen. Daarnaast zijn er 1,3 miljoen personen voor wie het inkomen als zelfstandige de voornaamste bron van inkomen was. Het gaat hier om 967 duizend zelfstandig ondernemers, 219 duizend directeuren-grootaandeelhouders, 23 duizend meewerkende gezinsleden en 84 duizend overige zelfstandigen (onder meer personen met resultaat uit overige werkzaamheden, zoals freelancers). Het aantal zelfstandigen is in tien jaar tijd met 20 procent toegenomen. Deze groei zat vooral in het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). Een kwart van de zelfstandigen heeft personeel in dienst, drie kwart is zzp’er. Het totaal aantal personen met inkomen uit werkzaamheden als zelfstandige ligt echter hoger, omdat ook werknemers, studenten of ontvangers van een uitkering nevenwerkzaamheden als zelfstandige verrichten. Bijna 2,0 miljoen personen hadden in 2019 inkomsten uit werkzaamheden als zelfstandige (zie ook StatLine: Inkomen van zelfstandigen).

In 2019 bedroeg het persoonlijk inkomen van alle mensen in particuliere huishoudens met inkomen gemiddeld 33 duizend euro per jaar. Bij personen met werk als voornaamste inkomensbron was dat 44 duizend euro. Het inkomen van directeuren-grootaandeelhouders (dga’s) was het hoogst, namelijk 71 duizend euro. Het persoonlijk inkomen omvat niet alleen het inkomen uit werk, maar al het inkomen uit arbeid, het inkomen uit eigen onderneming, de uitkering inkomensverzekeringen en de uitkering sociale voorzieningen (met uitzondering van kinderbijslag en kindgebonden budget). Premies inkomensverzekeringen, behalve de premies voor volksverzekeringen, zijn hierop in mindering gebracht.

Toon tabel6.2 Gemiddeld persoonlijk jaarinkomen per sociaaleconomische categorie, 2019 (1 000 euro)Verberg tabel6.2 Gemiddeld persoonlijk jaarinkomen per sociaaleconomische categorie, 2019 (1 000 euro)

6.2 Gemiddeld persoonlijk jaarinkomen per sociaaleconomische categorie, 2019 (1 000 euro)

	Persoonlijk jaarinkomen
Werknemer	43,1
Directeur-grootaandeelhouder	70,6
Zelfstandig ondernemer	44
Overige zelfstandige	15,8
Meewerkend gezinslid	10,5
Ontvanger werkloosheidsuitkering	25,9
Ontvanger bijstandsuitkering	13,1
Ontvanger uitkering sociale voorziening overig	16,8
Ontvanger uitkering ziekte/arbeidsongeschiktheid	24,2
Ontvanger pensioenuitkering	25,5
(School)kind of student met inkomen	4,6

StatLine: Gemiddeld persoonlijk inkomen.

Van de 7,9 miljoen personen met werk als voornaamste inkomensbron in 2019 bedroeg het persoonlijk inkomen bij 454 duizend personen minder dan 10 duizend euro, terwijl er anderzijds 361 duizend personen op minstens 100 duizend euro uitkwamen. Bij ruim duizend werkenden overschreed het bedrag de 1 miljoen euro.

De hoge inkomens tellen zwaar door in het gemiddeld inkomen. Daarom berekent het CBS ook het mediaan inkomen. Dit is het inkomen van de middelste persoon, indien personen op basis van hun inkomen van laag naar hoog worden gerangschikt. Anders gezegd: 50 procent heeft een lager inkomen en 50 procent heeft een hoger inkomen. Terwijl het gemiddeld persoonlijk inkomen van de werkenden in 2019 op 43,6 duizend euro uitkwam, lag de mediaan met 36,6 duizend euro beduidend lager.

Toon tabel6.3 Verdeling persoonlijk jaarinkomen van werkenden, 2019 (werkenden (x 1 000) per klasse van 1 000 euro)Verberg tabel6.3 Verdeling persoonlijk jaarinkomen van werkenden, 2019 (werkenden (x 1 000) per klasse van 1 000 euro)

6.3 Verdeling persoonlijk jaarinkomen van werkenden, 2019 (werkenden (x 1 000) per klasse van 1 000 euro)

1 000 euro	Werkenden
<0	30
1	45
2	33
3	36
4	34
5	36
6	42
7	47
8	49
9	50
10	54
11	59
12	64
13	70
14	89
15	98
16	107
17	115
18	119
19	126
20	130
21	137
22	139
23	151
24	151
25	154
26	158
27	156
28	154
29	154
30	154
31	153
32	154
33	156
34	156
35	155
36	154
37	152
38	149
39	146
40	141
41	140
42	134
43	131
44	126
45	120
46	122
47	112
48	108
49	104
50	97
51	92
52	88
53	85
54	83
55	80
56	74
57	69
58	67
59	64
60	62
61	63
62	58
63	54
64	51
65	49
66	47
67	46
68	45
69	44
70	41
71	37
72	36
73	34
74	33
75	31
76	31
77	31
78	28
79	26
80	25
81	24
82	23
83	22
84	21
85	21
86	19
87	18
88	17
89	16
90	15
91	15
92	15
93	14
94	14
95	13
96	12
97	12
98	11
99	11
100	10

StatLine: Personen naar inkomensklasse.

Voor een deel van de Nederlandse bevolking is het inkomen dusdanig laag, dat gesproken kan worden van een armoederisico. Of werkelijk sprake is van (inkomens)armoede is uiteraard ook afhankelijk van andere factoren en omstandigheden. In 2019 maakten ruim 1 miljoen personen deel uit van een huishouden met een dergelijk laag inkomen. Hieronder waren ook 183 duizend werkenden (2,3 procent van de werkenden), van wie bijna de helft zelfstandigen. Bij de meeste werkenden met risico op armoede gaat het om deeltijders. Ruim 37 duizend werkenden behoorden al ten minste vier jaar achtereen tot de groep met een laag inkomen.

Er is sprake van risico op armoede als het inkomen van het huishouden als geheel onder een bepaalde grens komt, die wordt aangeduid met lage-inkomensgrens. Personen die deel uitmaken van een dergelijk huishouden hebben dezelfde lage inkomenswelvaart. In 2019 bedroeg de lage-inkomensgrens voor een alleenstaande 1 090 euro per maand netto. Voor meerpersoonshuishoudens is de lage-inkomensgrens met behulp van een equivalentiefactor aangepast voor de omvang en samenstelling van het huishouden. Zo geldt voor een paar met twee kinderen een lage-inkomensgrens van 1,91 maal het bedrag voor een alleenstaande. In deze armoedecijfers zijn mensen die niet het hele jaar door inkomen hadden buiten beschouwing gelaten, evenals mensen die verbleven in studentenhuishoudens of in instellingen, inrichtingen en tehuizen (zie ook StatLine: Personen met laag inkomen).

Een uitgebreide beschrijving van de financiële situatie van huishoudens en de leden van die huishoudens geeft het CBS in de publicatie Materiële welvaart in Nederland 2020.