Inkomen

Betaald werk is voor veel mensen de belangrijkste bron van inkomen. Op basis van de gegevens van de Belastingdienst publiceert het CBS inkomensgegevens over personen in particuliere huishoudens met inkomen. Daarbij wordt ook bepaald tot welke sociaaleconomische categorie iemand behoort. Bepalend hiervoor is in beginsel de voornaamste bron van het inkomen dat een persoon in een jaar ontvangen heeft. Daarnaast wordt er rekening mee gehouden of een persoon ingeschreven staat bij een onderwijsinstelling. In 2018 werd 45 procent van de totale bevolking ingedeeld in de sociaaleconomische categorie van de werkenden. Bij de bevolking van 20 tot 65 jaar was dat 75 procent.

Toon tabel6.1 Bevolking ingedeeld naar sociaaleconomische categorie, 1 januari 2018 (mln)Verberg tabel6.1 Bevolking ingedeeld naar sociaaleconomische categorie, 1 januari 2018 (mln)

6.1 Bevolking ingedeeld naar sociaaleconomische categorie, 1 januari 2018 (mln)

	tot 20 jaar	20 tot 65 jaar	65 jaar en ouder
Werknemer	0,073	6,3627	0,049
Directeur-grootaandeelhouder	0,0001	0,2021	0,0114
Zelfstandig ondernemer	0,0028	0,8897	0,0495
Overige zelfstandige	0,0003	0,0825	0,004
Meewerkend gezinslid	0	0,0215	0,0013
	.	.	.
Ontvanger werkloosheidsuitkering	0,0001	0,1317	0,0037
Ontvanger bijstandsuitkering	0,005	0,4115	0,0059
Ontvanger uitkering sociale voorziening overig	0,0028	0,1739	0,004
Ontvanger uitkering ziekte/ arbeidsongeschiktheid	0,0004	0,4835	0,0128
Ontvanger pensioenuitkering	0,0008	0,2171	2,9674
(School)kind of student met inkomen	0,9326	0,4402	0
(School)kind of student zonder inkomen	2,7374	0,0376	0
Overig zonder inkomen	0,0053	0,4743	0,0019
	.	.	.
Institutionele bevolking en huishoudens zonder waargenomen inkomen	0,0502	0,2031	0,1283

StatLine: Personen naar sociaaleconomische categorie.

De sociaaleconomische categorie werknemers telt 6,5 miljoen personen, naast 1,3 miljoen personen voor wie het inkomen als zelfstandige de voornaamste bron van inkomen was. Het gaat hier om 942 duizend zelfstandig ondernemers, 214 duizend directeuren-grootaandeelhouders, 23 duizend meewerkende gezinsleden en 87 duizend overige zelfstandigen (onder meer personen met resultaat uit overige werkzaamheden, zoals freelancers). Een kwart van de zelfstandigen heeft personeel in dienst, drie kwart is zzp’er. Het totaal aantal personen met inkomen uit werkzaamheden als zelfstandige ligt echter hoger omdat ook werknemers, studenten of ontvangers van een uitkering nevenwerkzaamheden als zelfstandigen verrichten. Ruim 1,9 miljoen personen hadden in 2018 inkomsten uit werkzaamheden als zelfstandige (zie ook StatLine: Inkomen van zelfstandigen).

In 2018 bedroeg het persoonlijk inkomen van alle mensen in particuliere huishoudens met inkomen gemiddeld 32 duizend euro per jaar. Bij personen met werk als voornaamste inkomensbron was dat 42 duizend euro. Het inkomen van directeuren-grootaandeelhouders (dga’s) was het hoogst, namelijk 70 duizend euro. Het persoonlijk inkomen omvat niet alleen het inkomen uit werk, maar al het inkomen uit arbeid, het inkomen uit eigen onderneming, de uitkering inkomensverzekeringen en de uitkering sociale voorzieningen (met uitzondering van kinderbijslag en kindgebonden budget).

Toon tabel6.2 Gemiddeld persoonlijk jaarinkomen per sociaaleconomische categorie, 2018 (1 000 euro)Verberg tabel6.2 Gemiddeld persoonlijk jaarinkomen per sociaaleconomische categorie, 2018 (1 000 euro)

6.2 Gemiddeld persoonlijk jaarinkomen per sociaaleconomische categorie, 2018 (1 000 euro)

	Persoonlijk jaarinkomen
Werknemer	42
Directeur-grootaandeelhouder	69,6
Zelfstandig ondernemer	41,7
Overige zelfstandige	15,7
Meewerkend gezinslid	10
Ontvanger werkloosheidsuitkering	25,3
Ontvanger bijstandsuitkering	12,9
Ontvanger uitkering sociale voorziening overig	16,4
Ontvanger uitkering ziekte/arbeidsongeschiktheid	23,7
Ontvanger pensioenuitkering	24,8
(School)kind of student met inkomen	4,5

StatLine: Gemiddeld persoonlijk inkomen.

Van de 7,7 miljoen personen met werk als voornaamste inkomensbron in 2018 bedroeg het persoonlijk inkomen bij 480 duizend personen minder dan 10 duizend euro, terwijl er anderzijds 326 duizend personen op minstens 100 duizend euro uitkwamen. Bij duizend werkenden overschreed het bedrag de 1 miljoen euro.

De hoge inkomens tellen zwaar door in het gemiddeld inkomen. Daarom berekent het CBS ook het mediaan inkomen. Dit is het inkomen van de middelste persoon, indien personen op basis van hun inkomen van laag naar hoog worden gerangschikt. Anders gezegd: 50 procent heeft een lager inkomen en 50 procent heeft een hoger inkomen. Terwijl het gemiddeld persoonlijk inkomen van de werkenden in 2018 op 42,3 duizend euro uitkwam, lag de mediaan met 35,6 duizend euro beduidend lager.

Toon tabel6.3 Verdeling persoonlijk jaarinkomen van werkenden, 2018 (werkenden (x 1 000) per klasse van 1 000 euro)Verberg tabel6.3 Verdeling persoonlijk jaarinkomen van werkenden, 2018 (werkenden (x 1 000) per klasse van 1 000 euro)

6.3 Verdeling persoonlijk jaarinkomen van werkenden, 2018 (werkenden (x 1 000) per klasse van 1 000 euro)

1 000 euro	Werkenden
<0	31
1	48
2	37
3	37
4	36
5	38
6	43
7	49
8	50
9	53
10	57
11	63
12	67
13	77
14	93
15	102
16	112
17	118
18	123
19	129
20	134
21	138
22	148
23	152
24	153
25	157
26	158
27	153
28	155
29	153
30	151
31	152
32	154
33	156
34	153
35	153
36	152
37	148
38	147
39	142
40	139
41	135
42	131
43	126
44	120
45	116
46	116
47	108
48	103
49	98
50	90
51	88
52	84
53	82
54	79
55	75
56	68
57	65
58	64
59	64
60	61
61	57
62	52
63	50
64	48
65	47
66	45
67	44
68	41
69	39
70	36
71	34
72	32
73	32
74	31
75	30
76	29
77	27
78	25
79	24
80	22
81	22
82	21
83	21
84	19
85	18
86	17
87	16
88	16
89	15
90	14
91	15
92	13
93	12
94	12
95	12
96	11
97	11
98	10
99	10
100	10

StatLine: Personen naar inkomensklasse.

Voor een deel van de Nederlandse bevolking is het inkomen dusdanig laag, dat gesproken kan worden van een armoederisico. In 2018 maakten ruim 1 miljoen personen deel uit van een huishouden met een dergelijk laag inkomen. Hieronder waren ook 181 duizend werkenden (2,3 procent van de werkenden), van wie bijna de helft zelfstandigen. Bij ongeveer 9 van elke 10 werkenden met risico op armoede gaat het om deeltijders. Bijna 38 duizend werkenden behoorden al ten minste vier jaar achtereen tot de groep met een laag inkomen.

Er is sprake van risico op armoede als het inkomen van het huishouden als geheel onder een bepaalde grens komt, die wordt aangeduid met lage-inkomensgrens. Personen die deel uitmaken van een dergelijk huishouden hebben dezelfde lage inkomenswelvaart. In 2018 bedroeg de lage-inkomensgrens voor een alleenstaande 12 750 euro per jaar netto. Voor meerpersoonshuishoudens is de lage-inkomensgrens met behulp van een equivalentiefactor aangepast voor de omvang en samenstelling van het huishouden. Zo geldt voor een paar met twee kinderen een lage-inkomensgrens van 1,88 maal het bedrag voor een alleenstaande. In deze armoedecijfers zijn mensen die niet het hele jaar door inkomen hadden buiten beschouwing gelaten, evenals mensen die verbleven in studentenhuishoudens of in instellingen, inrichtingen en tehuizen (zie ook StatLine: Personen met laag inkomen).