Het aanbod van arbeid
Om te bepalen hoe groot het aanbod van arbeidskrachten is, wordt allereerst gekeken naar de Nederlandse bevolking van 15 tot 75 jaar. Tussen 1 januari 2019 en 1 januari 2020 groeide dit deel van de bevolking met 91 duizend personen tot 13,2 miljoen.
Deze toename is het saldo van omvangrijke stromen. Zo werden in de loop van het jaar 198 duizend personen 15 jaar. Ongeveer net zoveel mensen werden 75 jaar (148 duizend) of overleden voor hun 75ste levensjaar (49 duizend). Dat de omvang van de bevolking van 15 tot 75 jaar toch toenam, komt doordat de immigratie de emigratie overtrof. Ook daarbij gaat het om grote stromen. In 2019 vestigden zich 236 duizend mensen van 15 tot 75 jaar in Nederland, terwijl er 146 duizend vertrokken.
Jaar | Bevolking | Bevolking, prognose |
---|---|---|
1950 | 6,857 | . |
1951 | 6,950 | . |
1952 | 7,015 | . |
1953 | 7,061 | . |
1954 | 7,122 | . |
1955 | 7,193 | . |
1956 | 7,277 | . |
1957 | 7,353 | . |
1958 | 7,434 | . |
1959 | 7,550 | . |
1960 | 7,646 | . |
1961 | 7,732 | . |
1962 | 7,905 | . |
1963 | 8,070 | . |
1964 | 8,204 | . |
1965 | 8,340 | . |
1966 | 8,472 | . |
1967 | 8,599 | . |
1968 | 8,702 | . |
1969 | 8,813 | . |
1970 | 8,936 | . |
1971 | 9,068 | . |
1972 | 9,199 | . |
1973 | 9,317 | . |
1974 | 9,440 | . |
1975 | 9,576 | . |
1976 | 9,736 | . |
1977 | 9,864 | . |
1978 | 9,991 | . |
1979 | 10,127 | . |
1980 | 10,275 | . |
1981 | 10,423 | . |
1982 | 10,542 | . |
1983 | 10,651 | . |
1984 | 10,759 | . |
1985 | 10,878 | . |
1986 | 11,000 | . |
1987 | 11,115 | . |
1988 | 11,222 | . |
1989 | 11,302 | . |
1990 | 11,369 | . |
1991 | 11,451 | . |
1992 | 11,532 | . |
1993 | 11,604 | . |
1994 | 11,678 | . |
1995 | 11,728 | . |
1996 | 11,766 | . |
1997 | 11,805 | . |
1998 | 11,851 | . |
1999 | 11,904 | . |
2000 | 11,961 | . |
2001 | 12,037 | . |
2002 | 12,120 | . |
2003 | 12,184 | . |
2004 | 12,228 | . |
2005 | 12,264 | . |
2006 | 12,294 | . |
2007 | 12,323 | . |
2008 | 12,369 | . |
2009 | 12,442 | . |
2010 | 12,518 | . |
2011 | 12,582 | . |
2012 | 12,641 | . |
2013 | 12,687 | . |
2014 | 12,735 | . |
2015 | 12,796 | . |
2016 | 12,870 | . |
2017 | 12,964 | . |
2018 | 13,051 | . |
2019 | 13,135 | . |
2020 | 13,226 | . |
2021 | . | 13,330 |
2022 | . | 13,373 |
2023 | . | 13,408 |
2024 | . | 13,447 |
2025 | . | 13,483 |
2026 | . | 13,511 |
2027 | . | 13,530 |
2028 | . | 13,536 |
2029 | . | 13,538 |
2030 | . | 13,540 |
2031 | . | 13,533 |
2032 | . | 13,523 |
2033 | . | 13,506 |
2034 | . | 13,483 |
2035 | . | 13,457 |
2036 | . | 13,430 |
2037 | . | 13,399 |
2038 | . | 13,371 |
2039 | . | 13,343 |
2040 | . | 13,316 |
2041 | . | 13,297 |
2042 | . | 13,284 |
2043 | . | 13,276 |
2044 | . | 13,268 |
2045 | . | 13,253 |
2046 | . | 13,244 |
2047 | . | 13,245 |
2048 | . | 13,255 |
2049 | . | 13,281 |
2050 | . | 13,313 |
2051 | . | 13,351 |
2052 | . | 13,390 |
2053 | . | 13,428 |
2054 | . | 13,464 |
2055 | . | 13,497 |
2056 | . | 13,524 |
2057 | . | 13,552 |
2058 | . | 13,583 |
2059 | . | 13,613 |
2060 | . | 13,639 |
StatLine: Bevolking 1950–2019, Bevolking 2020 en Bevolkingsprognose tot 2060.
De groei van de bevolking van 15 tot 75 jaar tussen 2019 en 2020 was iets hoger dan de groei in de beide voorafgaande jaren. Deze leeftijdsgroep gaat naar verwachting de komende jaren minder snel groeien en daarna krimpen. Dit komt vooral doordat meer mensen dan in voorgaande jaren de 75‑jarige leeftijd bereiken. Het zijn de babyboomers, de generatie van de naoorlogse geboortegolf.
Cijfers over het aanbod op de arbeidsmarkt worden samengesteld op basis van gegevens uit de Enquête beroepsbevolking (EBB). Het CBS voert deze enquête uit onder personen van 15 jaar en ouder die in een particulier huishouden in Nederland wonen. De uitkomsten worden meestal gepresenteerd voor de bevolking van 15 tot 75 jaar. Daarmee sluit het CBS aan bij internationale afspraken over statistieken met betrekking tot de beroepsbevolking.
In 2019 waren er volgens de definities van de EBB gemiddeld 13,0 miljoen mensen van 15 tot 75 jaar. Doordat de EBB niet wordt uitgevoerd onder de bevolking in inrichtingen, instellingen en tehuizen (de institutionele bevolking), is dit aantal lager dan het eerder genoemde aantal van 13,2 miljoen volgens de Bevolkingsstatistiek.
Beroepsbevolking verder gegroeid
De beroepsbevolking bestaat uit alle mensen van 15 tot 75 jaar die betaald werk hebben (de werkzame beroepsbevolking) en degenen die geen betaald werk hebben, maar wel recent naar werk hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar zijn (de werkloze beroepsbevolking). In 2019 groeide de beroepsbevolking met 142 duizend personen, de grootste toename sinds 2008. Het aantal werkenden nam vorig jaar toe met bijna 179 duizend en het aantal werklozen nam af met ruim 36 duizend.
Jaar | Verandering | |
---|---|---|
Werkzame beroepsbevolking | 2009, Werkzame beroepsbevolking | 3 |
Werkzame beroepsbevolking | 2010, Werkzame beroepsbevolking | -83 |
Werkzame beroepsbevolking | 2011, Werkzame beroepsbevolking | 2 |
Werkzame beroepsbevolking | 2012, Werkzame beroepsbevolking | 50 |
Werkzame beroepsbevolking | 2013, Werkzame beroepsbevolking | -64 |
Werkzame beroepsbevolking | 2014, Werkzame beroepsbevolking | -52 |
Werkzame beroepsbevolking | 2015, Werkzame beroepsbevolking | 80 |
Werkzame beroepsbevolking | 2016, Werkzame beroepsbevolking | 109 |
Werkzame beroepsbevolking | 2017, Werkzame beroepsbevolking | 176 |
Werkzame beroepsbevolking | 2018, Werkzame beroepsbevolking | 195 |
Werkzame beroepsbevolking | 2019, Werkzame beroepsbevolking | 179 |
Werkzame beroepsbevolking | , Werkzame beroepsbevolking | . |
Werkloze beroepsbevolking | 2009, Werkloze beroepsbevolking | 63 |
Werkloze beroepsbevolking | 2010, Werkloze beroepsbevolking | 54 |
Werkloze beroepsbevolking | 2011, Werkloze beroepsbevolking | -1 |
Werkloze beroepsbevolking | 2012, Werkloze beroepsbevolking | 82 |
Werkloze beroepsbevolking | 2013, Werkloze beroepsbevolking | 131 |
Werkloze beroepsbevolking | 2014, Werkloze beroepsbevolking | 13 |
Werkloze beroepsbevolking | 2015, Werkloze beroepsbevolking | -46 |
Werkloze beroepsbevolking | 2016, Werkloze beroepsbevolking | -76 |
Werkloze beroepsbevolking | 2017, Werkloze beroepsbevolking | -100 |
Werkloze beroepsbevolking | 2018, Werkloze beroepsbevolking | -88 |
Werkloze beroepsbevolking | 2019, Werkloze beroepsbevolking | -36 |
Werkloze beroepsbevolking | , Werkloze beroepsbevolking | . |
Niet-beroepsbevolking | 2009, Niet-beroepsbevolking | -9 |
Niet-beroepsbevolking | 2010, Niet-beroepsbevolking | 69 |
Niet-beroepsbevolking | 2011, Niet-beroepsbevolking | 39 |
Niet-beroepsbevolking | 2012, Niet-beroepsbevolking | -43 |
Niet-beroepsbevolking | 2013, Niet-beroepsbevolking | 29 |
Niet-beroepsbevolking | 2014, Niet-beroepsbevolking | 67 |
Niet-beroepsbevolking | 2015, Niet-beroepsbevolking | -13 |
Niet-beroepsbevolking | 2016, Niet-beroepsbevolking | 48 |
Niet-beroepsbevolking | 2017, Niet-beroepsbevolking | 27 |
Niet-beroepsbevolking | 2018, Niet-beroepsbevolking | -41 |
Niet-beroepsbevolking | 2019, Niet-beroepsbevolking | -63 |
StatLine: Arbeidsdeelname, kerncijfers.
In 2019 bedroeg de brutoarbeidsparticipatie 71,2 procent, een nieuw record. Dit percentage is het deel van de bevolking van 15 tot 75 jaar dat betaald werk heeft of werkloos is. De brutoarbeidsparticipatie was hiermee 0,7 procentpunt hoger dan in 2018. Voor het eerst lag de brutoarbeidsparticipatie ook boven het niveau van 2009. Tien jaar lang was dat het hoogste percentage (70,7) na 1969.
In 2009 groeide de beroepsbevolking minder sterk dan in 2019, vooral omdat toen, in het eerste jaar van de financiële crisis, het aantal werkenden nauwelijks toenam.
Jaar | 15 tot 25 jaar | 25 tot 35 jaar | 35 tot 45 jaar | 45 tot 55 jaar | 55 tot 65 jaar | 65 tot 75 jaar |
---|---|---|---|---|---|---|
2019 | 1,1 | 0,5 | 0,6 | 0,2 | 1,1 | 1,5 |
2009 | -0,3 | 0,1 | 0,3 | 0,4 | 1,7 | 1,4 |
Vorig jaar nam de participatie in alle leeftijdsgroepen toe, het meest bij 55‑plussers en jongeren. De brutoarbeidsparticipatie nam in alle leeftijdsgroepen van 15 tot 45 jaar ook sterker toe dan in 2009. Bij de 45- tot 65‑jarigen was de groei minder sterk. In 2009 was bij 55- tot 65‑jarigen de toename het grootst met 1,7 procentpunt. Door de afbouw van regelingen voor prepensioen en de toegenomen arbeidsparticipatie van vrouwen is de brutoparticipatie van deze leeftijdsgroep sindsdien verder gestegen, maar de laatste paar jaar minder sterk.
9,0 miljoen werkenden
In 2019 groeide de werkzame beroepsbevolking tot 9,0 miljoen, een groter aantal dan ooit tevoren. Dat aantal is overigens niet gelijk aan het aantal werkzame personen dat in hoofdstuk 2 van deze publicatie is vermeld. De werkzame beroepsbevolking omvat namelijk personen van 15 tot 75 jaar in een particulier huishouden die in Nederland wonen en betaald werk hebben, ongeacht in welk land ze werken. Bij de werkzame personen in hoofdstuk 2 wordt iedereen meegeteld die bijdraagt aan de productie in Nederland, ongeacht leeftijd en woonland. Bijlage 2 licht deze verschillen nader toe.
Van de werkzame beroepsbevolking werkte in 2019 iets meer dan de helft voltijds. Bij jongeren tot 25 jaar en 65‑plussers was het aandeel voltijders relatief klein. Onder mannen was het aandeel voltijders veel groter (72 procent) dan onder vrouwen (27 procent). Wel is het aandeel voltijdwerkende vrouwen in de laatste jaren licht toegenomen. Bij mannen is het aandeel voltijders juist gedaald.
leeftijd in jaren | Werkzaam 35 uur per week of meer (voltijd) | Werkzaam 12 tot 35 uur per week | Werkzaam < 12 uur per week | Niet werkzaam |
---|---|---|---|---|
0 | 0 | 0 | 0 | 162 |
1 | 0 | 0 | 0 | 172 |
2 | 0 | 0 | 0 | 168 |
3 | 0 | 0 | 0 | 180 |
4 | 0 | 0 | 0 | 174 |
5 | 0 | 0 | 0 | 178 |
6 | 0 | 0 | 0 | 181 |
7 | 0 | 0 | 0 | 177 |
8 | 0 | 0 | 0 | 189 |
9 | 0 | 0 | 0 | 183 |
10 | 0 | 0 | 0 | 189 |
11 | 0 | 0 | 0 | 191 |
12 | 0 | 0 | 0 | 197 |
13 | 0 | 0 | 0 | 197 |
14 | 0 | 0 | 0 | 200 |
15 | 0 | 7 | 73 | 121 |
16 | 2 | 25 | 92 | 84 |
17 | 3 | 39 | 87 | 77 |
18 | 11 | 53 | 76 | 71 |
19 | 19 | 58 | 66 | 73 |
20 | 29 | 60 | 54 | 72 |
21 | 40 | 60 | 48 | 67 |
22 | 49 | 65 | 40 | 60 |
23 | 65 | 62 | 29 | 58 |
24 | 82 | 64 | 21 | 51 |
25 | 98 | 67 | 13 | 44 |
26 | 115 | 65 | 10 | 32 |
27 | 125 | 64 | 7 | 30 |
28 | 122 | 68 | 5 | 31 |
29 | 120 | 68 | 6 | 30 |
30 | 118 | 65 | 4 | 31 |
31 | 113 | 63 | 5 | 30 |
32 | 121 | 68 | 3 | 28 |
33 | 113 | 73 | 5 | 28 |
34 | 103 | 65 | 4 | 31 |
35 | 105 | 70 | 3 | 28 |
36 | 98 | 72 | 4 | 27 |
37 | 104 | 71 | 4 | 29 |
38 | 96 | 77 | 5 | 26 |
39 | 100 | 68 | 3 | 29 |
40 | 96 | 71 | 4 | 30 |
41 | 100 | 68 | 4 | 29 |
42 | 100 | 69 | 5 | 29 |
43 | 98 | 65 | 5 | 29 |
44 | 102 | 68 | 5 | 32 |
45 | 102 | 75 | 6 | 29 |
46 | 108 | 76 | 6 | 31 |
47 | 117 | 80 | 6 | 39 |
48 | 126 | 85 | 6 | 40 |
49 | 134 | 82 | 7 | 41 |
50 | 127 | 82 | 7 | 42 |
51 | 121 | 84 | 7 | 38 |
52 | 125 | 77 | 7 | 39 |
53 | 121 | 82 | 7 | 42 |
54 | 119 | 83 | 8 | 45 |
55 | 118 | 79 | 8 | 49 |
56 | 113 | 78 | 9 | 50 |
57 | 104 | 79 | 7 | 55 |
58 | 99 | 73 | 9 | 59 |
59 | 92 | 69 | 10 | 65 |
60 | 85 | 69 | 10 | 67 |
61 | 75 | 65 | 9 | 75 |
62 | 66 | 60 | 9 | 84 |
63 | 54 | 54 | 10 | 96 |
64 | 47 | 47 | 9 | 105 |
65 | 31 | 38 | 9 | 126 |
66 | 11 | 18 | 13 | 159 |
67 | 5 | 11 | 11 | 169 |
68 | 4 | 9 | 12 | 166 |
69 | 2 | 5 | 11 | 173 |
70 | 2 | 9 | 8 | 172 |
71 | 2 | 9 | 12 | 185 |
72 | 1 | 5 | 9 | 201 |
73 | 1 | 2 | 5 | 148 |
74 | 1 | 2 | 6 | 136 |
75 | 1 | 2 | 4 | 138 |
76 | 0 | 2 | 3 | 114 |
77 | 0 | 2 | 2 | 116 |
78 | 0 | 1 | 2 | 114 |
79 | 0 | 1 | 1 | 109 |
80 | 0 | 0 | 0 | 104 |
81 | 0 | 1 | 1 | 96 |
82 | 0 | 1 | 0 | 87 |
83 | 0 | 0 | 0 | 78 |
84 | 0 | 0 | 0 | 58 |
85 | 0 | 0 | 1 | 58 |
86 | 0 | 1 | 0 | 52 |
87 | 0 | 0 | 0 | 40 |
88 | 0 | 0 | 0 | 34 |
89 | 0 | 0 | 0 | 27 |
90 | 0 | 0 | 0 | 22 |
91 | 0 | 0 | 0 | 14 |
92 | 0 | 0 | 0 | 12 |
93 | 0 | 0 | 0 | 8 |
94 | 0 | 0 | 0 | 7 |
95 | 0 | 0 | 0 | 7 |
96 | 0 | 0 | 0 | 4 |
97 | 0 | 0 | 0 | 3 |
98 | 0 | 0 | 0 | 1 |
99 | 0 | 0 | 0 | 1 |
100 | 0 | 0 | 0 | 0 |
StatLine: Werkzame beroepsbevolking, arbeidsduur, Arbeidsdeelname, jongeren en Arbeidsdeelname; ouderen.
Het deel van de bevolking van 15 tot 75 jaar dat betaald werk heeft, wordt de nettoarbeidsparticipatie genoemd. In 2019 had 68,8 procent van alle 15- tot 75‑jarigen een betaalde baan als werknemer of zelfstandige, 1,0 procentpunt meer dan een jaar eerder. Na 2008, het begin van de financiële crisis, bereikte de nettoarbeidsparticipatie in 2014 het laagste punt. Sindsdien is deze steeds toegenomen, waardoor de arbeidsdeelname vorig jaar voor het eerst weer boven het niveau van 2008 lag. Dat was eerder met 67,9 procent het hoogste niveau.
De toename van de participatie was niet bij alle groepen even sterk. Bij vrouwen was de nettoarbeidsparticipatie in 2019 in alle leeftijdsgroepen hoger dan in 2008, net als bij mannen van 45 jaar of ouder. Bij de mannen tot 45 jaar was de arbeidsdeelname lager dan voor het begin van de financiële crisis. Vooral alleenstaande mannen werkten in 2019 minder vaak dan toen.
Jaar | 15 tot 75 jaar | 15 tot 25 jaar | 25 tot 45 jaar | 45 tot 75 jaar |
---|---|---|---|---|
1969 | 58,9 | 72 | 66,3 | 43,3 |
1970 | 59,1 | 71,8 | 67,4 | 42,6 |
1971 | 58,8 | 70,5 | 67,8 | 42,3 |
1972 | 58,1 | 68,9 | 68,7 | 40,7 |
1973 | 57,9 | 67,8 | 69,4 | 40 |
1974 | 57,8 | 66,7 | 70,3 | 39,3 |
1975 | 57,3 | 65,6 | 71,1 | 37,8 |
1976 | 56,9 | 64,5 | 71,4 | 37,1 |
1977 | 56,8 | 64,2 | 72 | 36,3 |
1978 | 56,6 | 63,8 | 72,8 | 35 |
1979 | 56,8 | 63,5 | 73,2 | 34,9 |
1980 | 56,7 | 63,5 | 74 | 33,6 |
1981 | 56 | 62,3 | 73,6 | 32,7 |
1982 | 54,9 | 59,4 | 72,4 | 32,5 |
1983 | 54,1 | 58,1 | 71,5 | 32,3 |
1984 | 53,8 | 57,5 | 71,9 | 31,3 |
1985 | 54,1 | 57,6 | 72,6 | 31 |
1986 | 54,6 | 58,5 | 73,4 | 30,8 |
1987 | 55,7 | 60 | 74,8 | 30,9 |
1988 | 55,8 | 59,7 | 74,3 | 31,8 |
1989 | 56,8 | 60,4 | 75,7 | 32,6 |
1990 | 57,9 | 60,9 | 77,4 | 33,6 |
1991 | 58,3 | 60,3 | 77,6 | 34,7 |
1992 | 58,7 | 60,6 | 78,5 | 35,5 |
1993 | 58,4 | 59 | 78,6 | 35,9 |
1994 | 58,5 | 58,7 | 78,9 | 36,4 |
1995 | 59,4 | 58,1 | 79,9 | 38 |
1996 | 60,8 | 59,6 | 81,8 | 38,9 |
1997 | 62 | 61,6 | 82,3 | 41 |
1998 | 63,5 | 61,8 | 84,3 | 42,7 |
1999 | 64,5 | 64,3 | 84,6 | 44,2 |
2000 | 65,3 | 64,9 | 85 | 45,8 |
2001 | 65,6 | 65,7 | 84,8 | 46,9 |
2002 | 65,2 | 64,3 | 83,5 | 48,2 |
2003 | 64,2 | 62,2 | 82,4 | 48,3 |
2004 | 63,8 | 59,7 | 82,5 | 48,8 |
2005 | 64,1 | 59,3 | 82,9 | 49,7 |
2006 | 65 | 60,5 | 84,4 | 50,3 |
2007 | 66,6 | 63,1 | 85,9 | 52,3 |
2008 | 67,9 | 64,3 | 87,3 | 53,9 |
2009 | 67,6 | 62,9 | 86,7 | 54,7 |
2010 | 66,7 | 60,7 | 85,7 | 54,7 |
2011 | 66,5 | 61,3 | 85 | 55 |
2012 | 66,4 | 61,1 | 84,5 | 55,6 |
2013 | 65,4 | 60,1 | 82,9 | 55,2 |
2014 | 64,9 | 58,8 | 82,6 | 55 |
2015 | 65,4 | 60,8 | 83,1 | 55,4 |
2016 | 65,8 | 60,8 | 83,5 | 56,1 |
2017 | 66,7 | 62,3 | 84 | 57,1 |
2018 | 67,8 | 63,9 | 85,2 | 58,1 |
2019 | 68,8 | 65,3 | 85,7 | 59,2 |
StatLine: Arbeidsdeelname, vanaf 1969.
Mannen werken langer door
Cijfers over de arbeidsparticipatie per geboortecohort geven een ander perspectief op de ontwikkelingen in arbeidsparticipatie. De arbeidsparticipatie van jongere cohorten is bij vrijwel elke leeftijd hoger dan die van oudere cohorten. Vooral voor vrouwen gaat dat op (zie ook StatLine: Nettoarbeidsparticipatie per geboortegeneratie). Dit geldt niet voor mannen tussen de 15 en 55 jaar. Door de economische crisis die in 2008 begon was de arbeidsparticipatie van mannen tussen de 15 en 55 jaar in het jongste cohort lager dan bij de oudere cohorten.
Bij mannen valt vooral op dat zij steeds langer doorwerken. De hogere arbeidsdeelname is bijvoorbeeld zichtbaar bij vergelijking van 50‑plussers met een verschillend geboortejaar. Van de vooroorlogse generaties was op 65‑jarige leeftijd tussen de 10 en 13 procent werkzaam. Van de mannen die in de eerste vijf jaar na de Tweede Wereldoorlog zijn geboren, was op die leeftijd ruim 23 procent nog aan het werk. Hierbij speelt een rol dat regelingen voor vervroegde uittreding zijn ingetrokken of versoberd, waardoor werknemers later met pensioen gaan dan aan het begin van deze eeuw.
Sinds 2013 wordt de AOW-leeftijd stapsgewijs verhoogd, waardoor mensen in 2024 vanaf hun 67e jaar AOW krijgen. Van de mannen op 67‑jarige leeftijd werkte in 2019 nog 20,0 procent. Van de vrouwen was dat 7,9 procent.
Steeds meer ouderen aan het werk
Tussen 2009 en 2019 is het aantal werkende zestigers gestegen van 460 duizend naar 860 duizend. Deze toename is voor een deel toe te schrijven aan demografische ontwikkelingen: het aantal mensen in deze leeftijdsgroep is groter geworden. Maar ook de toegenomen participatie van ouderen in de afgelopen jaren heeft hieraan bijgedragen. Steeds meer ouderen werken door en tot op een hogere leeftijd.
Het totaal aantal zestigers is de laatste tien jaar toegenomen van 1,8 miljoen naar 2,1 miljoen mensen. Terwijl in 2009 bijna 26 procent van de zestigers betaald werk had, was dat in 2019 41 procent. Van de 60- tot 65‑jarigen werkte 61 procent, terwijl dat tien jaar eerder 35 procent was. Van de 65- tot 70‑jarigen had 19 procent betaald werk in 2019.
De gemiddelde leeftijd waarop werknemers met pensioen gaan, is in tien jaar tijd met 3 jaar opgelopen naar 65 jaar in 2018 (gegevens op basis van voornaamste inkomensbron). Zie ook: Aanvullende statistieken: Pensioenleeftijd werknemers in 2018.
Jaar | Leeftijd | Minder dan 12 uur per week | 12 tot 20 uur per week | 20 tot 35 uur per week | 35 uur per week of meer (voltijd) |
---|---|---|---|---|---|
2009 | 60 tot 65 jaar, 2009 | 65 | 43 | 95 | 165 |
2009 | 65 tot 70 jaar, 2009 | 34 | 16 | 21 | 21 |
2019 | 60 tot 65 jaar, 2019 | 48 | 62 | 233 | 327 |
2019 | 65 tot 70 jaar, 2019 | 55 | 27 | 55 | 53 |
StatLine: Arbeidsdeelname, ouderen.
Arbeidsdeelname naar migratieachtergrond
Er waren in 2019 7,0 miljoen mensen met een Nederlandse achtergrond aan het werk, naast 1,0 miljoen mensen met een niet-westerse en 915 duizend met een westerse migratieachtergrond. De 15- tot 75‑jarigen met een Nederlandse achtergrond hadden met 70,1 procent het vaakst betaald werk. Daarna volgden personen met een westerse achtergrond (67,6 procent) en die met een niet-westerse migratieachtergrond (61,7 procent).
Na 2008, het begin van de financiële crisis, nam de arbeidsparticipatie van personen met een niet-westerse migratieachtergrond relatief veel af, waardoor het verschil met de groep met een Nederlandse achtergrond groter werd (55,3 procent versus 67,1 procent in 2015). In 2019 was de arbeidsparticipatie van zowel personen met een Nederlandse als met een niet-westerse achtergrond hoger dan het niveau vlak voor het begin van de financiële crisis. Het verschil tussen deze groepen was in 2019 bijna weer hetzelfde als elf jaar eerder.
StatLine: Arbeidsdeelname; migratieachtergrond.
In 2019 waren er 7,5 miljoen werknemers. De meesten, 5,6 miljoen, hadden een vaste arbeidsrelatie, dat wil zeggen een contract voor onbepaalde tijd en een vast aantal uren per week. Het aantal vaste werknemers nam vanaf 2016 weer toe, maar was in 2019 nog wel lager dan voor het begin van de financiële crisis. Het aantal werknemers met een flexibele arbeidsrelatie is vrijwel voortdurend gegroeid, maar laat in 2019 een daling zien. In 2019 hadden 1,9 miljoen werknemers een flexibele arbeidsrelatie, 47 duizend minder dan een jaar eerder. Deze daling kwam vooral door een afname van het aantal uitzendkrachten en het aantal werknemers met een tijdelijk dienstverband. De rest van de werkenden, 1,5 miljoen, verrichtte geen arbeid in loondienst, maar werkte voor eigen rekening of risico. De meeste van hen waren zzp’er.
Jaar | Zelfstandigen met personeel | Zelfstandigen zonder personeel | Werknemers flexibele arbeidsrelatie | Werknemers vaste arbeidsrelatie |
---|---|---|---|---|
2009 | 341 | 843 | 1431 | 5703 |
2010 | 331 | 865 | 1450 | 5585 |
2011 | 322 | 875 | 1471 | 5560 |
2012 | 321 | 906 | 1556 | 5501 |
2013 | 320 | 957 | 1639 | 5309 |
2014 | 325 | 988 | 1688 | 5172 |
2015 | 316 | 1022 | 1767 | 5143 |
2016 | 338 | 1028 | 1841 | 5158 |
2017 | 342 | 1055 | 1948 | 5206 |
2018 | 349 | 1074 | 1970 | 5352 |
2019 | 344 | 1101 | 1923 | 5552 |
StatLine: Werkzame beroepsbevolking, positie in de werkkring.
Vast en flexibel werk: verschillen in uitkomsten
De gegevens over de arbeidsrelatie van werknemers zijn gebaseerd op de Enquête beroepsbevolking (EBB). In 2019 liet de EBB een toename zien van het percentage werknemers met een vaste arbeidsrelatie en een afname van het percentage met een flexibele arbeidsrelatie.
Daarnaast publiceert het CBS op basis van de Statistiek werkgelegenheid en lonen (SWL) over banen van werknemers, waarbij eveneens onderscheid wordt gemaakt tussen vast en flex. Bij vaste banen gaat het om reguliere werknemersbanen met een contract voor onbepaalde tijd; bij flexibele banen gaat het om reguliere werknemersbanen met een contract voor bepaalde tijd, uitzendbanen, oproepbanen en stagebanen.
Anders dan de EBB liet de SWL tot medio 2019 geen toename van het percentage vaste banen zien. Tot 2019 nam het percentage vaste banen volgens de SWL af en gedurende de eerste helft van 2019 bleef het vrijwel stabiel. Sinds de tweede helft van 2019 liet de SWL een toename zien.
Op dit moment onderzoekt het CBS in hoeverre de verschillen tussen EBB en SWL een rol spelen bij het uiteenlopende beeld van de recente ontwikkeling in vast en flexibel werk die niet te maken hebben met populatieverschillen.
Verandering | |
---|---|
Totaal | 179 |
. | |
Geslacht | . |
Mannen | 77 |
Vrouwen | 102 |
Leeftijd | . |
15 tot 25 jaar | 38 |
25 tot 35 jaar | 35 |
35 tot 45 jaar | 14 |
45 tot 55 jaar | -14 |
55 tot 65 jaar | 74 |
65 tot 75 jaar | 32 |
Onderwijsniveau | . |
Laag | 11 |
Middelbaar | 37 |
Hoog | 117 |
Positie werkkring | . |
Werknemer | 153 |
Zelfstandige | 25 |
Arbeidsduur | . |
< 12 uur | 5 |
12 tot 20 uur | 6 |
20 tot 35 uur | 96 |
>= 35 uur | 72 |
StatLine: Werkzame beroepsbevolking, positie in de werkkring.
3,0 miljoen flexwerkers
In 2019 waren er 3,0 miljoen flexwerkers (15 tot 75 jaar) in Nederland. Het aantal flexibele werknemers is sinds 2003 toegenomen van 1,1 naar 1,9 miljoen. Wel is dit aantal ten opzichte van 2018 gedaald. In 2018 waren er bijna 2,0 miljoen flexibele werknemers. Het aantal zzp’ers groeide van ruim 630 duizend in 2003 naar 1,1 miljoen in 2019. De meesten (890 duizend) bieden eigen arbeid of diensten aan. De rest van de zzp’ers verkoopt producten. Daarmee is zzp-eigen arbeid de meest voorkomende flexvorm, gevolgd door de oproepkracht (545 duizend). De flexvormen die tussen 2003 en 2019 naar verhouding het meest zijn toegenomen, zijn de werknemers met een vast contract zonder vaste uren, de oproepkrachten en de tijdelijke werknemers zonder vaste uren.
2019 | 2003 | |
---|---|---|
Werknemer tijdelijk >= 1 jaar |
149 | 102 |
Werknemer vast, geen vaste uren |
152 | 67 |
Werknemer tijdelijk < 1 jaar |
191 | 162 |
Werknemer tijdelijk, geen vaste uren |
237 | 118 |
Uitzendkracht | 266 | 185 |
Werknemer tijdelijk, uitzicht op vast |
383 | 200 |
Oproep/-invalkracht | 545 | 258 |
Zelfstandige zonder personeel (zzp) |
1101 | 634 |
StatLine: Werkzame beroepsbevolking, positie in de werkkring.
Het Dossier flexwerk geeft een actueel beeld van flexwerk in Nederland en bevat ook een rubriek met veel gestelde vragen.
Zelfstandigen zonder personeel
In 2019 nam, net als in de voorafgaande jaren, het aantal zelfstandigen zonder personeel toe. Dat jaar telde Nederland 1,1 miljoen zelfstandigen zonder personeel, drie kwart van alle mensen die in hun voornaamste werkkring als zelfstandige werkten. Een zelfstandige zonder personeel is iemand die arbeid verricht voor eigen rekening of risico en geen mensen in dienst heeft. Dat kan in een eigen bedrijf of praktijk zijn, of als directeur-grootaandeelhouder. Overige zelfstandigen, zoals freelancers, worden ook tot de zelfstandigen zonder personeel gerekend. Van de zelfstandigen zonder personeel bood 81 procent vooral eigen arbeid of diensten aan, terwijl 19 procent vooral producten verkocht of grondstoffen aanbood.
In 2019 waren zelfstandigen zonder personeel voor het merendeel mannen, namelijk 6 op de 10. Daarnaast waren ze gemiddeld ouder dan werknemers: 59 procent was 45 tot 75 jaar, tegen 41 procent van de werknemers. Ook waren hoogopgeleiden oververtegenwoordigd. Van de zelfstandigen zonder personeel was 46 procent hoogopgeleid, tegen 37 procent van de werknemers. Ze werkten in 2018 in vergelijking met werknemers relatief vaak in de specialistische zakelijke dienstverlening, bouwnijverheid, landbouw en visserij en cultuur, sport en recreatie.
StatLine: Zelfstandigen zonder personeel en Zelfstandigen zonder personeel naar bedrijfstak.
Vanuit de Inkomensstatistiek worden eveneens uitkomsten gepubliceerd over het aantal zzp’ers en over hun inkomen en vermogen, zie StatLine: Zzp’ers o.b.v. de Inkomensstatistiek.
Het Dossier zzp geeft een actueel beeld van zzp’ers in Nederland en omvat ook een rubriek met veel gestelde vragen.
Meer ‘grote’, minder ‘kleine’ anderhalfverdieners
In 2019 waren er 3,3 miljoen paren waarvan één of beide partners werkten. Anderhalfverdieners, waarbij de ene partner voltijds (35 uur of meer) en de andere in deeltijd werkt, is het verdienerstype dat bij deze stellen het meest voorkomt. Steeds vaker gaat het om ‘grote’ anderhalfverdieners, waarbij de deeltijder 20 tot 35 uur per week werkt. Het aandeel ‘grote’ anderhalfverdieners nam sinds 2003 toe van 27 procent naar 37 procent. Tegelijkertijd daalde het aandeel ‘kleine’ anderhalfverdieners, met een partner in een deeltijdbaan van minder dan 20 uur per week. Ook het percentage eenverdieners was in 2019 aanzienlijk lager dan in 2003.
StatLine: Arbeidsdeelname paren.
Meer mensen werken vanuit huis
Tussen 2013 en 2019 is een groter deel van de werkende bevolking vanuit huis gaan werken. Het aantal nam toe met 652 duizend. De stijging was groter bij vrouwen dan bij mannen. In 2019 werkten 3,5 miljoen Nederlanders gewoonlijk of incidenteel thuis. Dat is 39 procent van alle werkenden. In 2013 was dat ruim 34 procent.
Mannen werkten vaker thuis dan vrouwen, maar dit verschil is in de afgelopen jaren wel kleiner geworden. In 2019 werkte 40 procent van de mannen thuis en 38 procent van de vrouwen. In 2013 was dat respectievelijk 37 procent en bijna 32 procent.
De meeste thuiswerkers – ruim 6 op de 10 – werkten incidenteel thuis, al dan niet op een vaste dag. De rest werkte gewoonlijk thuis, dat wil zeggen doorgaans in of vanuit de eigen woning. Het aantal incidentele thuiswerkers nam tussen 2013 en 2019 meer toe dan het aantal mensen die gewoonlijk thuiswerken.
StatLine: Thuiswerkers.
Jongeren zonder startkwalificatie zonder werk
Van de 181 duizend jongeren van 15 tot 27 jaar die zonder startkwalificatie het onderwijs hebben verlaten, hadden 70 duizend geen werk in 2019. Dat is 39 procent. Dat zijn er relatief veel, vergeleken met de jongeren die wel een startkwalificatie hebben. Van de 625 duizend jongeren die geen onderwijs volgden, maar wel een startkwalificatie hadden, hadden 66 duizend jongeren vorig jaar geen werk (ruim 10 procent).
Bijna 32 duizend niet-werkende en niet-onderwijsvolgende 15- tot 27‑jarigen zonder startkwalificatie wilden wel werken, maar konden geen werk vinden. Van de 70 duizend jongeren die zonder startkwalificatie het onderwijs hebben verlaten en geen werk hadden, gaven er bijna 39 duizend aan niet te willen of kunnen werken. Een veel voorkomende reden om niet te werken is ziekte of arbeidsongeschiktheid. Als ze werk hebben, is dat vaker op een lager beroepsniveau dan werkende leeftijdgenoten met een startkwalificatie.
StatLine: Arbeidsdeelname; jongeren (15 tot 27 jaar).
Werkloosheid in 2019 op het laagste niveau sinds 2001
In 2014 piekte de werkloosheid met 7,4 procent, waarna een daling inzette die vorig jaar resulteerde in een lager percentage dan in 2008, net voor het uitbreken van de financiële crisis. Hiermee was de werkloosheid met 3,4 procent in 2019 ook op het laagste niveau sinds 2001. Toen was 3,3 procent van de beroepsbevolking werkloos.
Bij een vergelijking van 2019 en 2008 valt vooral het grotere aantal werkloze mannen op. In 2019 waren 168 duizend mannen werkloos, tegenover 141 duizend in 2008. Van de mannelijke beroepsbevolking van 25 tot 45 jaar was vorig jaar 2,7 procent werkloos. Dat percentage is bijna tweeënhalf keer zo hoog als in 2008, toen dat 1,1 procent was. Ook was in 2019 het aantal werkloze hoogopgeleiden, 25- tot 35‑jarigen en 55‑plussers hoger dan in 2008.
2019 | 2008 | |
---|---|---|
Geslacht | . | . |
Mannen | 168 | 141 |
Vrouwen | 146 | 176 |
. | . | |
Leeftijd | . | . |
15 tot 25 jaar | 100 | 119 |
25 tot 35 jaar | 60 | 42 |
35 tot 45 jaar | 43 | 55 |
45 tot 55 jaar | 46 | 54 |
55 tot 65 jaar | 54 | 43 |
65 tot 75 jaar | 11 | 3 |
. | . | |
Onderwijsniveau | . | . |
Laag | 111 | 141 |
Middelbaar | 118 | 117 |
Hoog | 81 | 56 |
StatLine: Werkloze beroepsbevolking, persoonskenmerken en Werkloosheidsduur.
In 2019 waren 95 duizend werklozen een jaar of langer op zoek naar werk. Daarmee was 30 procent van alle werklozen langdurig werkloos. In 2015 kende het aandeel langdurig werklozen nog een piek met 43 procent.
Aantal werklozen afgenomen met 36 duizend
Voortdurend komen er mensen bij op de arbeidsmarkt, anderen trekken zich terug. Tegenover degenen die hun werk kwijtraken, staan werklozen die betaald werk vinden. Mensen kunnen werkloos raken doordat ze hun werk verliezen. Maar ook mensen die de arbeidsmarkt op komen en op zoek gaan naar werk, zoals schoolverlaters en herintreders, worden tot de werklozen gerekend.
In 2019 waren gemiddeld 314 duizend mensen werkloos. Een jaar eerder waren dat er 350 duizend. In die periode is het aantal werklozen dus met 36 duizend afgenomen. Deze ontwikkeling is een resultaat van stromen tussen de werkzame en werkloze beroepsbevolking, en tussen de werkloze en niet-beroepsbevolking.
In 2019 vonden meer werklozen werk dan dat er mensen met werk werkloos werden: 161 duizend werklozen vonden een betaalde baan, terwijl 106 duizend werkenden werkloos werden. Daarmee verminderde het aantal werklozen met 55 duizend. Anders gezegd: de netto-instroom in werkloosheid vanuit de werkzame beroepsbevolking was negatief.
In dezelfde periode was het aantal mensen dat de arbeidsmarkt op kwam en werkloos werd groter dan het aantal werklozen dat de arbeidsmarkt verliet. Tegenover de 135 duizend personen die toetraden tot de arbeidsmarkt en werkloos werden, stonden 116 duizend werklozen die zich terugtrokken van de arbeidsmarkt. Bij het werkloosheidscijfer moest 19 duizend worden opgeteld. De netto-instroom in werkloosheid vanuit de niet-beroepsbevolking was dus positief.
Meer mensen wisselen van beroep
Meer werkenden wisselden de laatste jaren van beroep. Na een hoogtepunt in 2008 van meer dan een miljoen beroepswisselaars, daalde het aantal tot 777 duizend in 2014. Sinds 2015 is het aantal mensen dat naar een ander beroep overstapt weer toegenomen.
In 2019 waren er 1,1 miljoen mensen tussen 15 en 75 jaar met een ander beroep dan het jaar ervoor. In de meeste gevallen (813 duizend) ging het om een overstap naar een andere beroepsklasse, bijvoorbeeld van een pedagogisch beroep naar een zorgberoep. Deze beroepsklassewisselaars wisselden in 2019 naar verhouding het vaakst vanuit transport- en logistieke beroepen, commerciële beroepen en dienstverlenende beroepen. Het overige deel van de beroepswisselaars (324 duizend) oefende wel een ander beroep uit, maar bleef werken binnen dezelfde beroepsklasse.
Wisseling van beroep komt naar verhouding vaak voor onder jongeren van 15 tot 25 jaar. Van alle beroepswisselaars in 2019 waren er 352 duizend in die leeftijdsgroep. Deels gaat het om schoolgaande jongeren met een bijbaan. Denk aan kassamedewerkers (ingedeeld bij de commerciële beroepen), horecapersoneel (dienstverlenende beroepen) of vakkenvullers en dagbladbezorgers (transport en logistieke beroepen). Iemand die kassamedewerker is en overstapt naar een baan als vakkenvuller, verandert dus van beroepsklasse.
StatLine: Werkzame beroepsbevolking naar beroep en Beroepswisseling; beroepsklasse.
Onbenut arbeidspotentieel
In 2019 waren er 4,1 miljoen mensen van 15 tot 75 jaar die niet werkten. Uiteraard zijn die niet allemaal werkloos. Volgens de richtlijnen van de International Labour Organization (ILO) telt iemand als werkloos als die recent naar werk heeft gezocht en direct aan de slag kan. Verreweg de meeste mensen (3,2 miljoen) die geen betaald werk hebben, willen of kunnen niet werken, bijvoorbeeld omdat ze een opleiding volgen, moeten zorgen voor een gezin, ziek zijn of te oud.
Naast de 314 duizend werklozen waren er in 2019 mensen die óf recent hebben gezocht (154 duizend) óf direct beschikbaar zijn voor werk (212 duizend). Deze twee groepen worden niet tot de werklozen gerekend. Die moeten namelijk aan beide voorwaarden voldoen. Samen met de werklozen zijn dat 680 duizend mensen die geen betaald werk hebben, maar wel beschikbaar zijn voor werk en/of hiernaar hebben gezocht. Zij vormen het onbenut arbeidspotentieel zonder werk.
Hiermee was het aantal personen in het onbenut arbeidspotentieel zonder werk vorig jaar het laagste na 2008. Het onbenut arbeidspotentieel zonder werk nam sinds het begin van de financiële crisis in 2008 toe tot bijna 1,2 miljoen personen in 2014. Hierna is dat aantal met 486 duizend afgenomen. Met 346 duizend was de daling in de werkloze beroepsbevolking duidelijk groter dan die van het overige arbeidspotentieel zonder werk, dat met 140 duizend afnam.
Deeltijders die meer uren willen werken
Ook onder werkenden is er onbenut potentieel. Het gaat dan om mensen die in deeltijd werken, maar graag het aantal uren zouden willen uitbreiden en ook beschikbaar zijn. Zij worden ook wel onderbenutte deeltijdwerkers genoemd en vormen het onbenut arbeidspotentieel met werk. In 2019 ging het om 335 duizend mensen. Dat is bijna 4 procent van de werkzame beroepsbevolking. Het totale onbenut arbeidspotentieel – dus met én zonder werk – kwam daarmee uit op iets meer dan 1,0 miljoen mensen. Aan het eind van de crisis in 2014, toen de arbeidsmarkt ruim was, ging het nog om 1,7 miljoen. Sindsdien nam het aantal onderbenutte deeltijdwerkers af met 248 duizend.
3,2 miljoen mensen willen of kunnen niet werken
Naast de werkzamen, werklozen en het overig onbenut arbeidspotentieel zonder werk, waren er in 2019 dus ook nog 3,2 miljoen personen die niet op zoek waren naar werk, niet op korte termijn konden beginnen en niet wilden of konden werken. Bijna de helft noemde pensioen of hoge leeftijd als reden om niet te willen werken. Daarbij gaat het vooral om 65‑plussers.
Andere redenen om geen betaald werk te willen of kunnen doen, zijn opleiding of studie, ziekte of arbeidsongeschiktheid en zorg voor gezin of huishouden. Jongeren wijzen vooral op een opleiding of studie. Bij 25- tot 65‑jarigen speelt relatief vaak dat zij niet kunnen werken vanwege ziekte of arbeidsongeschiktheid. Verder wijzen 25- tot 45‑jarigen, voornamelijk vrouwen, vaak op zorgtaken voor het gezin of huishouden.
Het aantal mensen, met name vrouwen, die vanwege zorgtaken niet willen werken, is afgenomen tot 207 duizend, in 2003 was dat nog meer dan een half miljoen. Het aantal mensen van 55 tot 65 jaar die niet willen werken wegens pensioen of hoge leeftijd nam nog sterker af, van ruim een half miljoen in 2003 naar 130 duizend in 2019.
Leeftijd | Vanwege zorg gezin/huishouden | Vanwege opleiding/studie | Vanwege vut/pensioen/hoge leeftijd | Vanwege ziekte/arbeidsongeschiktheid | Vanwege andere redenen |
---|---|---|---|---|---|
15 tot 25 jaar | 1 | 82 | 0 | 8 | 9 |
25 tot 35 jaar | 21 | 28 | 0 | 39 | 11 |
35 tot 45 jaar | 28 | 4 | 0 | 57 | 10 |
45 tot 55 jaar | 17 | 2 | 1 | 68 | 12 |
55 tot 65 jaar | 10 | 0 | 23 | 54 | 13 |
65 tot 75 jaar | 2 | 0 | 89 | 6 | 3 |
StatLine: Arbeidsdeelname, binding met de arbeidsmarkt.
Arbeidsmarkt regionaal
Veel arbeidsmarktcijfers zijn ook per regio bekend. Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat het werkloosheidspercentage in 2019 het hoogst was in de gemeenten Rotterdam (5,9) en Groningen (5,4) en het laagst in de gemeenten Edam-Volendam, Renswoude, Staphorst en Tubbergen (2,2).
Meer cijfers:
- Vacatures per provincie
- Werkzame en werkloze beroepsbevolking per woongemeente
- Banen van werknemers: gemeente x bedrijfstak
- Banen van werknemers: woonregio x werkregio
- Regionale kerncijfers; nationale rekeningen
- Inkomen van personen; persoonskenmerken en regio
- Personen met een uitkering per woongemeente.
Arbeidsmarkt internationaal
Eurostat, het bureau voor de statistiek van de Europese Unie, publiceert voor alle EU-lidstaten onder meer cijfers over:
- Vacatures
- Werkzame personen
- Werkgelegenheid (gewerkte uren en banen) per bedrijfstak
- Werkloosheid
- Onbenut arbeidspotentieel
- Beroepsbevolking
- Deeltijdwerk
- Arbeidskosten per bedrijfstak
- Arbeidskostenindex
- Lonen.
Door de ILO, de International Labour Organization, worden cijfers gepubliceerd over landen in de hele wereld (zie www.ilo.org).