Risico op armoede bij huishoudens

Dit hoofdstuk laat zien hoe het aandeel huishoudens met (langdurig) een inkomen onder de lage-inkomensgrens zich in de periode 1977–2020 heeft ontwikkeld. Daarbij wordt ook vooruitgeblikt naar 2021 en 2022. Bevolkingsgroepen worden niet in gelijke mate getroffen door armoede: welke sociaaleconomische en demografische groepen lopen het meest risico op armoede en wat zijn de recente ontwikkelingen daarin? En hoe hoog zijn de armoederisico’s in de Nederlandse gemeenten?

2.1Trends in risico op armoede

Armoederisico gedaald

In 2020 hadden volgens de nieuwe voorlopige inkomensgegevens 513 duizend van de ruim 7,5 miljoen huishoudens een inkomen onder de lage-inkomensgrens, hetgeen overeen komt met een aandeel van 6,8 procent. Dat is minder dan in 2019 toen nog 7,5 procent van de huishoudens met een laag inkomen moest rondkomen. Het aandeel huishoudens dat in 2020 al ten minste vier jaar op rij een laag inkomen had, bedroeg 3,1 procent. In 2019 was dat nog 3,4 procent, vrijwel evenveel als in de twee jaren daarvoor.

Toon tabel2.1.1 Risico op (langdurige) armoede (% huishoudens)Verberg tabel2.1.1 Risico op (langdurige) armoede (% huishoudens)

2.1.1 Risico op (langdurige) armoede (% huishoudens)

		Laag inkomen	Langdurig laag inkomen
'77-'00	'77, '77-'00	13,1	.
'77-'00	'81, '77-'00	13,5	.
'77-'00	'85, '77-'00	22,4	.
'77-'00	'89, '77-'00	16,6	.
'77-'00	'90, '77-'00	14,8	.
'77-'00	'91, '77-'00	15,2	.
'77-'00	'92, '77-'00	15,4	7,5
'77-'00	'93, '77-'00	15,2	7,4
'77-'00	'94, '77-'00	15,9	7,7
'77-'00	'95, '77-'00	15,2	7,8
'77-'00	'96, '77-'00	15,4	7,8
'77-'00	'97, '77-'00	14,8	7,7
'77-'00	'98, '77-'00	13,2	6,9
'77-'00	'99, '77-'00	12,8	6,5
'77-'00	'00, '77-'00	12	6,2
'00-'20*	'00, '00-'20*	10,9	5,8
'00-'20*	'01, '00-'20*	8,8	4,7
'00-'20*	'02, '00-'20*	8,2	4
'00-'20*	'03, '00-'20*	8,8	3,8
'00-'20*	'04, '00-'20*	8,5	3,4
'00-'20*	'05, '00-'20*	8,7	3,3
'00-'20*	'06, '00-'20*	7,9	3,1
'00-'20*	'07, '00-'20*	6,7	2,6
'00-'20*	'08, '00-'20*	6,5	2,5
'00-'20*	'09, '00-'20*	6,7	2,3
'00-'20*	'10, '00-'20*	6,5	2,3
'00-'20*	'11, '00-'20*	6,9	2,2
'00-'20*	'12, '00-'20*	8	2,4
'00-'20*	'13, '00-'20*	8,9	2,7
'00-'20*	'14, '00-'20*	8,5	2,7
'00-'20*	'15, '00-'20*	8,2	3,1
'00-'20*	'16, '00-'20*	7,9	3,2
'00-'20*	'17, '00-'20*	7,9	3,3
'00-'20*	'18, '00-'20*	7,9	3,3
'00-'20*	'19, '00-'20*	7,5	3,4
'00-'20*	'20*, '00-'20*	6,8	3,1

De ontwikkeling van het percentage huishoudens met een armoederisico volgt in grote lijnen de conjunctuur: in tijden van economische neergang stijgt het percentage met een inkomen onder de lage-inkomensgrens, in tijden van economische voorspoed daalt dit percentage. In 1985 piekte het armoederisico naar het historisch hoge niveau van 22,4 procent. Dat was pal na de economische crisis in het begin van de jaren tachtig. Met de eind jaren tachtig ingezette verbetering van de economie begon ook het armoederisico weer te dalen om in de jaren negentig van de vorige eeuw op gemiddeld bijna 15 procent uit te komen. Tussen 2000 en het begin van de economische crisis in 2009 is het armoederisico sterk afgenomen. Onder invloed van een zwakke conjunctuur nam het aandeel met een laag inkomen tussen 2002 en 2005 wel licht toe, maar in 2006 en 2007 bloeide de economie weer op, daalde de werkloosheid en ging de koopkracht omhoog.

De economische crisis vanaf eind 2008 heeft de positieve ontwikkeling teniet gedaan en in vier jaar tijd nam het aantal huishoudens met een laag inkomen sterk toe. In 2014 herstelde de economie, de werkloosheid begon te dalen en de koopkracht steeg voor het eerst weer. Deze positieve ontwikkelingen hebben zich in de hierop volgende jaren voortgezet en het aandeel huishoudens met een laag inkomen daalde tot 7,9 procent in 2016. Maar in de twee jaren daarna bleef het aandeel op dit niveau steken. Dat kwam mede door de eerdere, massale toestroom van vluchtelingen. Zij zijn gaandeweg als statushouder deel uit gaan maken van de Nederlandse bevolking, maar bleven merendeels afhankelijk van een bijstandsuitkering (zie verder paragraaf 2.5). Ondanks de coronacrisis en de economische terugval zette de in 2019 begonnen daling van het armoederisico in 2020 door. Dat kwam door een relatief sterke koopkrachtverbetering die te maken had met al gemaakte cao-afspraken over loonstijgingen en door overheidsbeleid, zoals fiscale maatregelen (zie CBS, 2021a) en het grootschalige pakket aan tijdelijke coronasteunmaatregelen (zie kader).

Langdurig armoederisico daalt in 2020

Van de 513 duizend huishoudens met een laag inkomen in 2020, moesten er 221 duizend al ten minste vier jaar achtereen van een laag inkomen rondkomen. Daarmee kwam het aandeel huishoudens met een langdurig laag inkomen uit op 3,1 procent en dat is 0,2 tot 0,3 procentpunt lager dan in de drie jaren ervoor. Tussen 2011 en 2017 is sprake van een voortdurende stijging van het aandeel huishoudens met een langdurig laag inkomen. Daarna stabiliseert het langdurige armoederisico, en in 2020 daalt het.

	Totaal	Laag inkomen		Langdurig laag inkomen
	x 1 000		%	x 1 000	%
2011	7 009	482	6,9	144	2,2
2012	7 066	562	8,0	161	2,4
2013	7 112	630	8,9	180	2,7
2014	7 128	608	8,5	185	2,7
2015	7 172	590	8,2	209	3,1
2016	7 240	572	7,9	221	3,2
2017	7 324	581	7,9	224	3,3
2018	7 393	581	7,9	230	3,3
2019	7 465	556	7,5	235	3,4
2020*	7 536	513	6,8	221	3,1
2021 (raming)	7 596	510	6,7	.	.
2022 (raming)	7 669	519	6,8	.	.

Bron:2011–2020: CBS-Inkomensstatistiek; 2021–2022: CPB (2021)

De aanvankelijke toename van het langdurige armoederisico komt voornamelijk doordat meer huishoudens langdurig afhankelijk werden van een bijstandsuitkering. Veel huishoudens die door toedoen van de vorige economische crisis onder de streep terecht waren gekomen, wisten zich hieraan niet te onttrekken. Zo had 85 procent van de huishoudens met in 2017 een langdurig laag inkomen een jaar later nog steeds met een armoederisico te maken. Twee jaar later was dit anders. Van de langdurig lage inkomens in 2019 had een jaar later nog bijna 78 procent een laag inkomen. Onder degenen die uit de langdurige risicosituatie kwamen, bevonden zich in 2020 bovendien meer uitkeringsontvangers dan in 2018: 82 tegen 73 procent. De daling van het langdurige armoederisico in 2020 heeft te maken met de al genoemde koopkrachtverbetering in dat jaar. Ook speelt een rol dat mensen vanuit een langdurige uitkeringssituatie de AOW instromen. Bij een volledige AOW-opbouw komen ze dan boven de lage-inkomensgrens uit (zie hoofdstuk 1).

Toon tabel2.1.3 Dynamiek armoederisico (% huishoudens)Verberg tabel2.1.3 Dynamiek armoederisico (% huishoudens)

2.1.3 Dynamiek armoederisico (% huishoudens)

		Laag inkomen in jaar erna	Boven lage-inkomensgrens in jaar erna
Laag inkomen	2017, Laag inkomen	73,2	26,8
Laag inkomen	2019, Laag inkomen	67,1	32,9
Langdurig laag inkomen	2017, Langdurig laag inkomen	85,4	14,6
Langdurig laag inkomen	2019, Langdurig laag inkomen	77,6	22,4
Boven lage- inkomensgrens	2017, Boven lage- inkomensgrens	1,7	98,3
Boven lage- inkomensgrens	2019, Boven lage- inkomensgrens	1,5	98,5

Stabilisatie armoederisico verwacht

Op verzoek van het CBS heeft het Centraal Planbureau (CPB, 2021) ramingen gemaakt voor 2021 en 2022 van het aantal huishoudens met een laag inkomen. Deze ramingen wijzen erop dat het aandeel huishoudens met een risico op armoede in 2021 en 2022 waarschijnlijk vrijwel stabiel blijft: 6,7 procent in 2021 en 6,8 procent in 2022. In beide jaren zullen naar verwachting ruim een half miljoen huishoudens een laag inkomen hebben.

2.2Intensiteit van armoede

Naast het aantal huishoudens met kans op armoede vormt de intensiteit van armoede een belangrijke aanvullende dimensie. Het gaat in de basis om de vraag hoe ver de betroffen huishoudens zich onder de armoedegrens bevinden. Intensiteit van armoede wordt uitgedrukt aan de hand van het relatieve inkomenstekort ten opzichte van de lage-inkomensgrens. Hoe hoger het inkomenstekort, hoe hoger de intensiteit van armoede.

Voor huishoudens met kans op armoede wordt de intensiteit in deze paragraaf beschreven aan de hand van de mediaan van het relatieve inkomenstekort. De mediaan is de middelste waarneming, nadat alle waarden van laag naar hoog gerangschikt zijn. Daarnaast wordt ingegaan op het mediane besteedbare bedrag dat huishoudens met armoederisico te kort komen ten opzichte van de lage-inkomensgrens. Tot slot worden de tekorten van alle risicohuishoudens opgeteld om de financiële omvang van de armoedeproblematiek te schetsen.

Inkomenstekort risicohuishoudens 8 procent in 2020

Het inkomen van de huishoudens met armoederisico in 2020 bedroeg in doorsnee 92,1 procent van de lage-inkomensgrens en lag er dus 7,9 procent onder. Daarmee was de intensiteit van armoede in 2020 duidelijk minder dan in voorgaande jaren. Dit heeft mede te maken met de gunstige koopkrachtontwikkeling in 2020, waarbij 7 op de 10 Nederlanders er in koopkracht en welvaart op vooruit gingen (CBS, 2021a).

Toon tabel2.2.1 Intensiteit van armoede (Inkomenstekort¹ (doorsnee %))Verberg tabel2.2.1 Intensiteit van armoede (Inkomenstekort¹ (doorsnee %))

2.2.1 Intensiteit van armoede (Inkomenstekort¹ (doorsnee %))

	Inkomenstekort
2011	-11,4
2012	-11,2
2013	-11,6
2014	-10,5
2015	-10,3
2016	-9,3
2017	-9,6
2018	-9,8
2019	-9,3
2020*	-7,9
1) Ten opzichte van de lage-inkomensgrens.

De intensiteit van langdurige armoede was iets lager en kwam in 2020 uit op 7,6 procent. Het inkomenstekort van huishoudens met een langdurig laag inkomen is doorgaans iets kleiner dan dat van de totale groep met een laag inkomen. Dit komt doordat de groep die langdurig van een laag inkomen moet rondkomen, relatief veel bijstandsontvangers bevat van wie het inkomenstekort verhoudingsgewijs klein is.

Inkomenstekort het grootst onder zelfstandigen

De intensiteit van armoede was in 2020 veruit het hoogst onder zelfstandigen. Zij hadden een doorsnee inkomenstekort van ruim 35 procent. Dit is een gebruikelijk beeld. De kans op eenmalige grote inkomenstekorten is het grootst onder zelfstandigen, zeker wanneer zij hun boekjaar met een nettoverlies afsluiten. Hun armoede-intensiteit was wel lager dan in 2019 en 2018.

Toon tabel2.2.2 Intensiteit van armoede naar voornaamste inkomensbron, 2020* (Inkomenstekort¹⁾ (doorsnee %))Verberg tabel2.2.2 Intensiteit van armoede naar voornaamste inkomensbron, 2020* (Inkomenstekort¹⁾ (doorsnee %))

2.2.2 Intensiteit van armoede naar voornaamste inkomensbron, 2020* (Inkomenstekort¹⁾ (doorsnee %))

	2020*
Werknemers	-12,3
Zelfstandigen	-36,3
Bijstandsontvangers	-7,5
Overig overdrachtsinkomen	-10,4
1) Ten opzichte van de lage-inkomensgrens.

Inkomenstekorten van 5 tot 10 procent komen het meest voor

Van de ruim 510 duizend huishoudens met een laag inkomen in 2020 hadden er 200 duizend een inkomenstekort van 5 tot 10 procent. Een tekort tot 5 procent kwam voor bij bijna 100 duizend huishoudens. Tot beide groepen behoren vooral bijstandsontvangers. Daarnaast hadden zo'n 100 duizend huishoudens een inkomenstekort van meer dan 25 procent. Onder zelfstandigen komt deze situatie het meest voor.

Toon tabel2.2.3 Spreiding inkomenstekort, 2020* (Huishoudens (x 1 000))Verberg tabel2.2.3 Spreiding inkomenstekort, 2020* (Huishoudens (x 1 000))

2.2.3 Spreiding inkomenstekort, 2020* (Huishoudens (x 1 000))

	Werknemers	Zelfstandigen	Bijstandsontvangers	Overig overdrachtsinkomen
Meer dan 25%	17,8	30,8	20,0	35,9
20% tot 25%	4,6	3,1	7,1	8,2
15% tot 20%	6,5	3,5	16,1	10,7
10% tot 15%	9,7	3,6	25,3	14,7
5% tot 10%	13,5	3,8	149,9	32,9
Tot 5%	15,6	4,1	41,8	33,6

Doorsnee tekort bedraagt 1 200 euro in 2020

Huishoudens met armoederisico kwamen in 2020 in doorsnee 1 200 euro te kort om boven de lage-inkomensgrens uit te komen. Dat komt neer op een maandelijks tekort van 100 euro. Zelfstandigen met kans op armoede kwamen in doorsnee met bijna 500 euro per maand het meest tekort, bijstandsontvangers het minst (85 euro).

Toon tabel2.2.4 Doorsnee inkomenstekort, 2020* (Per maand (euro))Verberg tabel2.2.4 Doorsnee inkomenstekort, 2020* (Per maand (euro))

2.2.4 Doorsnee inkomenstekort, 2020* (Per maand (euro))

	Besteedbaar inkomenstekort
Totaal met laag inkomen	-100
	.
Werknemers	-175
Zelfstandigen	-495
Bijstandsontvangers	-85
Overig overdrachtsinkomen	-140

Totale inkomenstekort daalt naar 1,8 miljard euro in 2020

De huishoudens met een inkomen onder de lage-inkomensgrens in 2020 kwamen in totaal 1,8 miljard euro aan besteedbaar inkomen tekort om buiten de risicozone van armoede te blijven. Tussen 2018 en 2020 is het totale tekort met 400 miljoen euro gedaald (rekening houdend met inflatie). Vooral het inkomenstekort van zelfstandigen nam relatief veel af. Een verklaring hiervoor ligt mede in de tijdelijke steunmaatregelen (zie paragraaf 2.1) die de overheid nam om de nadelige economische gevolgen van de coronacrisis te verzachten. In 2013 was het totale inkomenstekort het grootst met 3,1 miljard euro. In vergelijking met 2013 was het totale inkomenstekort van werknemers en zelfstandigen samen in 2020 ongeveer 60 procent kleiner.

Toon tabel2.2.5 Totaal inkomenstekort (Mln euro (in prijzen van 2020))Verberg tabel2.2.5 Totaal inkomenstekort (Mln euro (in prijzen van 2020))

2.2.5 Totaal inkomenstekort (Mln euro (in prijzen van 2020))

	Werknemers	Zelfstandigen	Bijstandsontvangers	Overig overdrachtsinkomen
2020*	-280	-470	-490	-560
2019	-350	-580	-520	-550
2018	-400	-650	-580	-570
2017	-400	-700	-570	-570
2016	-430	-780	-550	-530
2015	-580	-990	-570	-670
2014	-640	-920	-570	-600
2013	-740	-1090	-620	-650
2012	-790	-1170	-520	-610
2011	-800	-1170	-420	-580

2.3Sociaaleconomische risicogroepen

Bijstandsontvangers lopen het meeste risico op armoede

Bijna 64 procent van de huishoudens die voornamelijk van een bijstandsuitkering of een verwante sociale voorziening (bijvoorbeeld een Wajong-uitkering) moesten rondkomen, had in 2020 een laag inkomen. Ruim 40 procent van deze bijstandsontvangers had bovendien al minstens vier jaar een laag inkomen. Ook onder ontvangers van een werkloosheids- of arbeidsongeschiktheidsuitkering lag het aandeel huishoudens met een laag inkomen ruim boven het landelijk gemiddelde van 6,8 procent. Van alle huishoudens met een overdrachtsinkomen als belangrijkste inkomensbron, hebben de pensioenontvangers de meest gunstige positie. Van hen had 3,6 procent in 2020 een inkomen onder de lage-inkomensgrens; ruim 1 op de 100 pensioenhuishoudens had een langdurig laag inkomen. Het betreft dan merendeels huishoudens met een onvolledige AOW-opbouw en geen of weinig aanvullend pensioen.

Toon tabel2.3.1 Risicohuishoudens naar voornaamste inkomensbron, 2020* (% huishoudens)Verberg tabel2.3.1 Risicohuishoudens naar voornaamste inkomensbron, 2020* (% huishoudens)

2.3.1 Risicohuishoudens naar voornaamste inkomensbron, 2020* (% huishoudens)

	Laag inkomen	Langdurig laag inkomen
Inkomen uit werk	2,5	0,5
Inkomen als werknemer	1,7	0,4
Inkomen als zelfstandige	7	1,3
Overdrachtsinkomen	13,9	7,2
Werkloosheid	18,5	1,7
Arbeidsongeschiktheid	18,4	9,3
Pensioen	3,6	1,3
Sociale voorziening	63,8	42,7

Ontvangers van een sociale voorziening (meestal een bijstandsuitkering) profiteerden aanvankelijk helemaal niet van het herstel dat vanaf 2014 intrad: het aandeel met een laag inkomen was in de periode 2014–2019 vrijwel even hoog als of iets hoger dan in 2013. Dat had tot gevolg dat ook het aandeel bijstandshuishoudens met een langdurig laag inkomen in die jaren sterk toenam, en wel van 37 procent in 2014 naar 49 procent in 2019. In 2020 heeft zich een sterke daling van zowel het incidentele als het langdurige armoederisico onder ontvangers van een sociale voorziening voorgedaan. Dat had te maken met de relatief grote koopkrachtvooruitgang van bijstandsontvangers in 2020 (CBS, 2021a). Daardoor kwam, vergeleken met eerdere jaren, een deel van hen boven de lage-inkomensgrens terecht, zoals bijvoorbeeld eenoudergezinnen met alleen bijstand, kinderbijslag en kindgebonden budget (zie hoofdstuk 1).

Vooral door de sterke daling onder bijstandsontvangers nam het armoederisico onder alle uitkeringsontvangers van 2019 op 2020 af (zie StatLine). Behalve bij bijstandsontvangers daalde ook het risico bij huishoudens met voornamelijk een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Ontvangers van een werkloosheidsuitkering hadden met een stijging te maken, bij pensioenontvangers veranderde het armoederisico vrijwel niet.

Toon tabel2.3.2 (Langdurig) armoederisico ontvangers sociale voorziening (% huishoudens)Verberg tabel2.3.2 (Langdurig) armoederisico ontvangers sociale voorziening (% huishoudens)

2.3.2 (Langdurig) armoederisico ontvangers sociale voorziening (% huishoudens)

	Laag inkomen	Langdurig laag inkomen
'11	61,5	32,9
'12	68,7	34,3
'13	73,8	35,5
'14	72,8	36,6
'15	73,7	41,5
'16	73,1	44,2
'17	73,9	45,4
'18	75,1	47,7
'19	73,7	49
'20*	63,8	42,7

Bijstandsontvangers grootste groep onder de (langdurig) lage inkomens

Niet alleen is het risico op een (langdurig) laag inkomen het grootst onder ontvangers van bijstand of een andere sociale voorziening. Ook vormen bijstandsontvangers de meerderheid van zowel de huishoudens met een laag inkomen als de huishoudens met een langdurig laag inkomen. Bijstandsontvangers (inclusief de verwante sociale voorzieningen) waren in 2020 goed voor de helft van de huishoudens met een laag inkomen en twee derde van de huishoudens met een langdurig laag inkomen. In 2019 waren de percentages vrijwel hetzelfde. Tussen 2014 en 2017 is het aandeel bijstandsontvangers in zowel de groep met een laag inkomen als de groep met een langdurig laag inkomen gestegen. Daarna daalde het aandeel onder de lage inkomens licht, terwijl het onder de langdurig lage inkomens stabiliseerde.

Toon tabel2.3.3 Voornaamste inkomensbron van risicohuishoudens, 2020* (%)Verberg tabel2.3.3 Voornaamste inkomensbron van risicohuishoudens, 2020* (%)

2.3.3 Voornaamste inkomensbron van risicohuishoudens, 2020* (%)

	Inkomen als werknemer	Inkomen als zelfstandige	Bijstand of andere sociale voorziening	Overdrachtsinkomen excl. sociale voorzieningen
Laag inkomen	13,2	9,5	50,7	26,5
Langdurig laag inkomen	6,5	3,8	66,2	23,5

Ook huishoudens met vooral inkomen uit werk lopen risico

Van de huishoudens met vooral inkomen als werknemer had 1,7 procent in 2020 een laag inkomen. Dat is een kwart van het landelijk gemiddelde van 6,8 procent. Het risico op een langdurig laag inkomen bij werknemers bedroeg 0,4 procent. Bij zelfstandigen moest bijna 1 op de 15 huishoudens rondkomen van een laag inkomen. Het gaat dan om zelfstandigen die slechts een geringe winst boekten of met een verlies te kampen hadden. Een lage winst bij ondernemers (of een laag loon bij werknemers) is niet altijd de enige oorzaak van een laag inkomen. Negatieve inkomsten uit vermogen, zoals betaalde hypotheekrente, kunnen ook een rol spelen (Bos, 2013). Over het algemeen heeft een laag inkomen bij zelfstandigen geen langdurig karakter. Ruim 1 procent had in 2020 vier jaar of langer een laag inkomen. Bij zowel werknemers- als ondernemershuishoudens liep het (langdurige) armoederisico sinds de crisis terug. Wel moet worden aangetekend dat de voorlopige inkomensgegevens slechts voorzien in daadwerkelijke waarnemingen bij ruim een derde deel van de zelfstandigen. Bij bijna twee derde van de zelfstandigen zijn de inkomensgegevens geschat, met een minder zuivere vaststelling van het risicopercentage als gevolg.

Armoederisico tweeverdieners miniem

Hoe meer verdieners er zijn in een huishouden, hoe kleiner het armoederisico is. Zo liep nog geen 1 op de 100 tweeverdieners in 2020 risico op armoede, bij de eenverdieners waren dat er 6 van de 100 en bij de nulverdieners, oftewel de economisch inactieve huishoudens die in hoofdzaak afhankelijk zijn van een uitkering, 14 van de 100. Een langdurig laag inkomen kwam bij tweeverdieners zo goed als niet voor, het aandeel was een kleine 2 procent bij eenverdieners en bijna 8 procent bij nulverdieners. In de drie jaren ervoor waren de risicopercentages bij vooral nul- en eenverdieners een fractie hoger. Als verdiener zijn alleen de werkenden aangemerkt die deel uitmaken van de huishoudenskern. De kern bestaat uit de hoofdkostwinner en de eventuele partner. Volwassen kinderen tellen niet mee, en bij eenoudergezinnen gaat alleen om eventuele verdieninkomsten van de ouder.

Minder risico bij hoger opleidingsniveau

Van de huishoudens met een hoogopgeleide hoofdkostwinner had 3,2 procent in 2020 een laag inkomen. Dit is minder dan bij middelbaar (5,9 procent) en vooral laagopgeleiden (12,2 procent). De armoederisico’s bij de drie opleidingsgroepen waren het grootst op het hoogtepunt van de vorige economische crisis in 2013. Daarna daalde onder middelbaar en hoogopgeleiden het armoederisico tot in 2020 voortdurend. Bij laagopgeleiden nam het risico tussen 2016 en 2018 nog toe, om vervolgens sterk te dalen. Dat komt doordat zich onder laagopgeleiden relatief veel bijstandsontvangers bevinden, een groep waarvan het armoederisico sterk daalde in 2020.

Ook een langdurig laag inkomen komt het meest voor onder laagopgeleiden. In 2020 had 6,5 procent er mee te maken, tegen 2,5 procent van de middelbaar opgeleiden en 1,1 procent van de hoogopgeleiden. Het risico op langdurige armoede nam tussen 2014 en 2019 bij elk van de opleidingsniveaus toe. Bij de laagopgeleiden, een groep met zoals gezegd relatief veel bijstandsontvangers, ging de stijging het hardst. In 2020 nam het langdurig armoederisico bij elk opleidingsniveau af ten opzichte van 2019. Het sterkst was de daling bij de laagopgeleiden.

Toon tabel2.3.4 Armoederisico naar opleidingsniveau hoofdkostwinner (% huishoudens)Verberg tabel2.3.4 Armoederisico naar opleidingsniveau hoofdkostwinner (% huishoudens)

2.3.4 Armoederisico naar opleidingsniveau hoofdkostwinner (% huishoudens)

	Laag	Middelbaar	Hoog
'11	10,9	6	3,5
'12	13	6,9	3,7
'13	14,7	7,8	4
'14	14,4	7,7	3,8
'15	14	7,5	3,6
'16	13,7	6,9	3,5
'17	14	6,8	3,4
'18	14,2	6,8	3,4
'19	13,6	6,4	3,3
'20*	12,2	5,9	3,2

2.4Demografische risicogroepen

Alleenstaanden tot AOW-leeftijd lopen grootste armoederisico

Van alle huishoudenstypen is het armoederisico onder alleenstaanden tot de AOW-gerechtigde leeftijd met bijna 17 procent het grootst. Daarna volgen de eenoudergezinnen met uitsluitend minderjarige kinderen: 15 procent van hen liep in 2020 risico op armoede. De laagste risico’s zijn voorbehouden aan paren onder de AOW-leeftijd met ten minste één meerderjarig kind (1,6 procent in 2020) en aan paren vanaf AOW-leeftijd zonder kinderen (2,3 procent).

Toon tabel2.4.1 Armoederisico per huishoudenstype, 2020* (%)Verberg tabel2.4.1 Armoederisico per huishoudenstype, 2020* (%)

2.4.1 Armoederisico per huishoudenstype, 2020* (%)

	Laag inkomen	Langdurig laag inkomen
Alleenstaand	.	.
tot AOW-leeftijd	16,8	9,7
vanaf AOW- leeftijd	3,4	1,2
Eenoudergezin	.	.
uitsluitend kinderen <18 jaar	15,1	5,4
minstens 1 kind>=18 jaar	7,4	2
Paar zonder kinderen	.	.
tot AOW-leeftijd	3	1,1
vanaf AOW- leeftijd	2,3	0,8
Paar met kinderen	.	.
uitsluitend kinderen <18 jaar	4,2	1,9
minstens 1 kind>=18 jaar	1,6	0,5
Overig huishouden	4,1	1

Armoederisico onder eenoudergezinnen en alleenstaanden daalt

Lange tijd bezetten eenoudergezinnen de eerste plek in de rangorde van huishoudens met een hoog armoederisico, gevolgd door alleenstaanden tot AOW-leeftijd (zie ook UL/CBS, 2021). Na 2013, toen het aandeel met een laag inkomen bij eenoudergezinnen als gevolg van de toenmalige economische crisis een hoogtepunt had bereikt (bijna 30 procent), daalde het voortdurend (zie StatLine). De daling houdt mede verband met een belangrijke verandering in de kindregelingen: vanaf 2015 krijgen alleenstaande ouders een extra hoog kindgebonden budget waardoor met name werkende alleenstaande ouders vaker dan voorheen boven de kritische grens uitkomen. Door het sterk gedaalde armoederisico bij eenoudergezinnen is sinds 2019 het armoederisico onder alleenstaanden tot AOW-leeftijd het grootst.

Toon tabel2.4.2 Armoederisico onder alleenstaanden¹⁾ en eenoudergezinnen²⁾ (%)Verberg tabel2.4.2 Armoederisico onder alleenstaanden¹⁾ en eenoudergezinnen²⁾ (%)

2.4.2 Armoederisico onder alleenstaanden¹⁾ en eenoudergezinnen²⁾ (%)

	Alleenstaande met laag inkomen	Eenoudergezin met laag inkomen	Alleenstaande met langdurig laag inkomen	Eenoudergezin met langdurig laag inkomen
'11	16,4	22,3	6,3	7
'12	18,5	25,8	6,9	7,5
'13	20,6	29,4	7,7	8,2
'14	20,4	27,6	8	7,8
'15	20,4	24,4	9,2	7,9
'16	20	22,5	10	7,9
'17	20,4	21,3	10,4	7,7
'18	19,7	19,7	10,6	7,2
'19	18,9	17,8	10,8	6,3
'20*	16,8	15,1	9,7	5,4
1)Tot AOW-leeftijd.
2) Met alleen minderjarige kinderen.

Langdurig armoederisico onder alleenstaanden grootst

Bijna 1 op de 10 alleenstaanden onder de AOW-leeftijd ging in 2020 langdurig gebukt onder een laag inkomen. Daarmee staat deze groep eveneens aan kop als het gaat om langdurige armoedeproblematiek. Het aandeel met een langdurig laag inkomen was aanvankelijk nog vrijwel gelijk aan dat onder eenoudergezinnen, maar steeg tussen 2014 en 2019. In 2020 daalde het aandeel. Het merendeel van de alleenstaanden met een langdurig armoederisico moet voornamelijk van een bijstandsuitkering rondkomen. Bij alleenstaanden onder de AOW-leeftijd en bijstandsontvangers lopen de ontwikkelingen van het langdurige armoederisico dan ook synchroon.

Ook bij eenoudergezinnen is het risico op langdurige armoede gedaald, al zette die daling mede door de aangepaste kindregelingen al vanaf 2017 in. Het aandeel dat al minstens vier jaar achtereen van een laag inkomen moet rondkomen blijft met 5,4 procent in 2020 relatief groot.

Alleenstaanden bepalend voor omvang armoedeproblematiek

Van alle huishoudens met een inkomen onder de lage-inkomensgrens in 2020 kwam 57 procent voor rekening van alleenstaanden onder de AOW-leeftijd, van de huishoudens met een langdurig laag inkomen was dat 65 procent. Eenoudergezinnen met alleen minderjarige kinderen maken met respectievelijk 8 en 6 procent een veel kleiner deel uit van de risicohuishoudens. Dat komt doordat het aantal eenoudergezinnen met minderjarige kinderen in Nederland met nog geen 300 duizend in 2020 verhoudingsgewijs klein is. Het aantal alleenstaanden onder de AOW-leeftijd is met 2 miljoen aanzienlijk groter, zodat het relatief hoge aandeel van deze groep met een armoederisico doorslaggevend is in het totale aantal huishoudens met armoedeproblematiek.

Betrekkelijk veel lage inkomens onder 55- tot 65‑jarigen

De hoogte van het huishoudensinkomen en daarmee het risico op armoede varieert per levensfase. Zo stijgt het arbeidsinkomen aanvankelijk op grond van werk, werkervaring en het aanvaarden van beter betaalde functies. Op latere leeftijd, tussen 55 en 65 jaar, raken echter steeds meer mensen door arbeidsongeschiktheid en werkloosheid afhankelijk van een uitkering. In deze leeftijdsgroep is het aandeel met een armoederisico dan ook hoger. Met de pensionering verbetert de inkomenssituatie voor velen doordat het (volledige) AOW-pensioen boven de lage-inkomensgrens uitkomt. Bovendien hebben de meeste ouderen naast de AOW nog aanvullend pensioen en inkomsten uit vermogen. De 65‑plussers lopen van alle leeftijdsgroepen dan ook het minst risico op (langdurige) armoede.

Toon tabel2.4.3 Huishoudens met (langdurig) armoederisico (%)Verberg tabel2.4.3 Huishoudens met (langdurig) armoederisico (%)

2.4.3 Huishoudens met (langdurig) armoederisico (%)

Leeftijd hoofdkostwinner	Laag inkomen 2018	Laag inkomen 2020*	Langdurig laag inkomen 2018	Langdurig laag inkomen 2020*
25	11,4	8,8	2,1	1,8
26	10	7,7	2,1	1,8
27	9,5	7,2	2,3	1,9
28	9,3	7,1	2,5	2
29	9,5	7,3	2,7	2,2
30	9,4	7,4	2,9	2,5
31	9,5	7,5	3,3	2,7
32	9,8	7,5	3,7	2,9
33	9,7	7,7	3,9	3,2
34	10	8	4,2	3,5
35	9,8	7,9	4,2	3,4
36	9,4	8	4,1	3,7
37	9,4	7,9	4,1	3,7
38	9,1	7,6	4	3,5
39	9,1	7,5	4,1	3,6
40	9,1	7,4	4,1	3,5
41	8,7	7,4	4,1	3,5
42	8,7	7,3	4,1	3,5
43	8,7	7	4	3,5
44	8,5	7,2	3,9	3,4
45	8,5	7,1	3,9	3,5
46	8,2	7	3,8	3,4
47	8,2	7,2	3,9	3,5
48	8,1	7	3,8	3,4
49	8,3	7,1	3,9	3,5
50	8,2	7	3,9	3,5
51	8,6	7,4	4,1	3,7
52	8,8	7,4	4,3	3,8
53	9	7,7	4,5	4
54	9,1	8,1	4,5	4,3
55	9,5	8,4	4,9	4,6
56	9,7	8,5	5	4,7
57	10,2	9	5,4	5,1
58	10	9,2	5,4	5,4
59	10,5	9,8	5,7	5,8
60	10,7	9,9	5,9	5,9
61	11	10,4	6,2	6,3
62	11,3	10,5	6,4	6,5
63	11,7	11,1	6,8	6,9
64	11,9	11,4	6,8	7,1
65	3,9	5,7	1,2	3,1
66	3,8	3,6	0,7	1
67	3,9	3,2	0,7	0,7
68	2,6	3	0,9	1
69	2,6	3,1	1	1,3
70	2,5	2,5	0,9	1
71	2,4	2,5	0,9	1
72	2,7	2,3	1	1
73	2,6	2,1	1	0,9
74	2,6	2,5	1	1
75	2,9	2,6	1,1	1,1
76	2,6	2,5	0,9	1,1
77	2,8	2,7	1,1	1,2
78	2,7	2,6	1,1	1
79	2,7	2,8	1	1,2
80	2,9	2,8	1	1,1
81	3	2,8	0,9	1,1
82	2,8	3	0,8	1,1
83	2,8	3,1	0,9	1,1
84	3,2	3,1	0,9	1
85	3,1	3,1	0,8	1

Armoederisico onder 55- tot 65‑jarigen afgenomen

Na de vorige economische crisis bleef alleen in de groep 55- tot 65‑jarigen het armoederisico stijgen, terwijl de meeste andere leeftijdsgroepen profijt hadden van het economisch herstel en hun risico zagen dalen. Een deel van de 55- tot 65‑jarigen werd door de toenmalige crisis langdurig afhankelijk van een uitkering, waarmee er veelal sprake was van een (langdurig) armoederisico. Daarnaast speelde de geleidelijke verhoging van de AOW-leeftijd een rol in het oplopende armoederisico van 55- tot 65-jarigen (zie CBS, 2019). Pas vanaf 2019 is onder hen een daling in het armoederisico te zien (zie StatLine), mede doordat de koopkracht van uitkeringsontvangers verbeterde (CBS, 2021a).

Het risico op langdurige armoede onder huishoudens met een hoofdkostwinner van 55 tot 65 jaar nam na de vorige economische crisis nog enige jaren toe (CBS, 2019). Maar door de daling van het incidentele armoederisico liep het langdurige risico in 2020 voor het eerst terug. En waar in de jongere groepen tot 55 jaar na de crisis aanvankelijk sprake was van stabilisatie, deed zich in 2020 ook een daling van het langdurige risico voor (zie StatLine).

Armoederisico 65‑plussers stabiel

In de groep huishoudens met een hoofdkostwinner van 65 jaar of ouder steeg het aandeel met een laag inkomen tussen 2015 en 2018, maar tussen 2018 en 2020 niet meer. De aanvankelijke stijging had te maken met een vergeleken met andere bevolkingsgroepen ongunstige koopkrachtontwikkeling, ook als gevolg van het beperkt of niet indexeren van pensioenuitkeringen. Vanaf 2018 is de koopkracht van pensioenontvangers aangetrokken, met een stabilisatie van het armoederisico als gevolg.

Ruim 1 op de 100 65‑plus huishoudens had in 2020 al ten minste vier jaar een laag inkomen. Merendeels betreft het dan huishoudens met een onvolledige AOW-opbouw. Betrekkelijk vaak gaat het daarbij om eerste generatie migranten: zij maken ruim 40 procent uit van de groep 65‑plussers met langdurig armoederisico.

2.5Demografische risicogroepen: migratieachtergrond

Bovengemiddeld armoederisico bij huishoudens met Oost-Europese herkomst

Ruim een vijfde van de huishoudens met een hoofdkostwinner van niet-westerse afkomst had in 2020 een laag inkomen. Onder huishoudens met een Nederlandse hoofdkostwinner was dat een kleine 5 procent. Met een hoofdkostwinner van westerse, maar niet-Nederlandse komaf was het armoederisico ruim 8 procent. Zowel in de groep huishoudens met een westerse als een niet-westerse migratieachtergrond verschillen de armoederisico’s sterk per land. Westerse huishoudens met een Duitse, Belgische, Britse of Indonesische herkomst hebben minder vaak een laag inkomen dan die met een Poolse, Bulgaarse of Roemeense achtergrond. Arbeidsmigranten met een Oost-Europese achtergrond doen meestal laaggeschoold werk, terwijl degenen met een West-Europese herkomst vaak (hoogopgeleide) kenniswerkers zijn. Met bijna 20 procent liepen huishoudens met een Bulgaarse achtergrond in 2020 een relatief groot risico op armoede. Wel gaat het om een betrekkelijk kleine groep van bijna 3 duizend Bulgaarse risicohuishoudens.

Toon tabel2.5.1 Armoederisico naar achtergrond (% huishoudens)Verberg tabel2.5.1 Armoederisico naar achtergrond (% huishoudens)

2.5.1 Armoederisico naar achtergrond (% huishoudens)

	2019	2020*
Nederland	5,1	4,6
Westers land	8,7	8,2
Duitsland	6,1	5,7
België	6,8	6,3
Indonesië	7,2	6,5
Verenigd Koninkrijk	8,2	7,8
Polen	8,7	8,6
Roemenië	12,5	10,9
Bulgarije	19,9	19,5
Overig westers	11,7	10,9
Niet westers land	22,8	20,7
Suriname	15,2	13,7
Turkije	19	17,3
Antillen	21,2	20,1
Marokko	25,3	22,7
Iran	30	27,4
Afghanistan	31,7	28,4
Irak	39,8	36,8
Eritrea	48,5	39
Somalië	43,8	40,4
Syrië	61	54,4
Overig niet-westers	19,8	17,8

Van de niet-westerse huishoudens lopen Surinaamse minste risico

Van de vier grootste groepen in Nederland met een niet-westerse migratieachtergrond had de Marokkaanse met bijna 23 procent het vaakst een laag inkomen. Van de huishoudens met een Antilliaansenoot1 achtergrond had 20 procent risico op armoede. Bij huishoudens met een Surinaamse herkomst was het armoederisico met bijna 14 procent het kleinst. Dit hangt samen met een relatief hoge arbeidsdeelname onder personen met een Surinaamse migratieachtergrond.

Armoederisico vluchtelingenhuishoudens groot, maar wel gedaald

Tot de vluchtelingengroepen rekent het CBS personen met een Afghaanse, Irakese, Iraanse en Somalische achtergrond. Met de vluchtelingencrisis zijn daar Syrië en Eritrea bijgekomen. Bijna 40 procent van de huishoudens van wie de hoofdkostwinner een dergelijke migratieachtergrond heeft, liep risico op armoede in 2020. Dat was bijna 6 keer zo vaak als gemiddeld in Nederland. Bij huishoudens met een hoofdkostwinner van Syrische komaf was het armoederisico met 54 procent het hoogst. Huishoudens van Iraanse afkomst liepen van alle vluchtelingenhuishoudens met ruim 27 procent het minste risico op armoede. De meeste vluchtelingen deden zodra ze een verblijfsvergunning kregen een beroep op de bijstand en vluchtelinghuishoudens hebben daardoor vaak een laag inkomen (zie ook figuur 2.5.4).

In 2019 bedroeg het armoederisico van de vluchtelingenhuishoudens ruim 43 procent, en net na de vluchtelingencrisis in 2016 nog ruim de helft. De sterkste daling vond plaats bij Eritrese huishoudens: bijna 10 procentpunt van 2019 op 2020. Wel is het aantal huishoudens met een Eritrese achtergrond in Nederland beperkt.

Langdurig armoederisico in alle migratiegroepen afgenomen

De migratiegroepen met de grootste armoederisico’s springen er ook uit wat betreft langdurige armoede, al liggen de langdurige risico’s op een lager niveau. Onder de westerse landen spant Bulgarije de kroon met bijna 8 procent huishoudens die al minstens vier jaar een laag inkomen hebben. Dat is bijna 2 keer zo groot als het armoederisico onder alle westerse huishoudens. Onder de niet-westerse landen is het langdurige armoederisico van Syrische huishoudens met 39 procent het grootst.

In elke onderscheiden migratiegroep liep het aandeel langdurig lage inkomens van 2019 op 2020 terug. Het sterkst waren de dalingen bij Roemeense en Eritrese huishoudens. Bij Syrische huishoudens was de afname verhoudingsgewijs het kleinst.

Toon tabel2.5.2 Langdurig armoederisico naar achtergrond (% huishoudens)Verberg tabel2.5.2 Langdurig armoederisico naar achtergrond (% huishoudens)

2.5.2 Langdurig armoederisico naar achtergrond (% huishoudens)

	2019	2020*
Nederland	2,2	2
Westers land	4,1	3,8
Duitsland	2,9	2,7
België	3,3	2,9
Indonesië	3,4	3,1
Polen	3,5	3,3
Verenigd Koninkrijk	3,9	3,6
Roemenië	6,4	5,1
Bulgarije	8,8	7,5
Overig westers	6,4	5,9
Niet westers land	12,1	11,6
Suriname	7,7	7,2
Turkije	9,8	9,1
Antillen	11,8	11,4
Marokko	13,7	12,5
Afghanistan	17,6	16
Iran	18,4	17,2
Irak	24,4	23,5
Somalië	30,9	27,7
Eritrea	34,2	27,7
Syrië	39,9	39
Overig niet-westers	10,7	10

Steeds meer risicohuishoudens afkomstig uit vluchtelingenland

De toestroom van vluchtelingen uit met name Syrië in 2015 werd gevolgd door groei van het aantal bijstandsontvangers. Dit betekende dat in de groep huishoudens met een laag inkomen het aandeel met als migratieachtergrond een vluchtelingenland toenam. De toename speelde tussen 2015 en 2018, daarna stabiliseerde het aandeel. Vooral door de toestroom van vluchtelingenhuishoudens zijn niet-westerse huishoudens tussen 2011 en 2020 een steeds groter deel van de risicohuishoudens gaan uitmaken. Hun aandeel in de groep met een laag inkomen nam echter eerder ook al toe door de instroom van niet-westerse huishoudens. In 1995 had 15 procent van de huishoudens met een laag inkomen een niet-westerse migratieachtergrond, in 2010 was dat aandeel bijna verdubbeld (zie UL/CBS, 2021) en in 2020 ging het om 35 procent. Ruim de helft hiervan had een traditionele migratieachtergrond (Turks, Marokkaans, Surinaams of Antilliaans). Een kwart betrof huishoudens uit de nieuwere migratielanden Iran, Irak, Syrië, Afghanistan, Somalië en Eritrea.

Toon tabel2.5.3 Risicohuishoudens naar achtergrond (%)Verberg tabel2.5.3 Risicohuishoudens naar achtergrond (%)

2.5.3 Risicohuishoudens naar achtergrond (%)

	Nederland	Westers land	Vier grootste niet-westerse landen1)	Vluchtelingland	Overige niet-westers landen
'11	57,2	12,9	17,7	4,9	7,2
'12	55,6	13	18,7	5,2	7,4
'13	55,5	12,9	19	5,3	7,3
'14	55,1	12,8	19,2	5,5	7,4
'15	55,7	12,5	18,6	5,9	7,3
'16	54,4	12,4	18,5	7,1	7,6
'17	53,9	12,1	17,8	8,5	7,7
'18	53,6	12,1	17,9	8,7	7,7
'19	53,5	12,2	18	8,4	7,8
'20*	52,1	12,8	18,3	8,6	8,2
1)Turkije, Marokko, Suriname en Antillen.

Bijstand oververtegenwoordigd bij risicohuishoudens uit vluchtelingenlanden

Het merendeel van de huishoudens met een Eritrese, Syrische of Somalische achtergrond die een laag inkomen hebben, ontvangt bijstand. Van alle niet-westerse huishoudens met armoederisico moest 63 procent in 2020 van voornamelijk een bijstandsuitkering of andere sociale voorziening rondkomen. Met een Somalische achtergrond was dat 85 procent, met een Syrische of Eritrese iets minder. Onder lage-inkomenshuishoudens met een hoofdkostwinner van Turkse of Marokkaanse herkomst was het aandeel bijstandsontvangers minder dan gemiddeld (respectievelijk 49 en 56 procent). Daarentegen kwam een werkloosheids- of arbeidsongeschiktheidsuitkering bij deze groepen relatief vaak voor.

Ook onder westerse huishoudens ging risico op armoede relatief vaak samen met bijstand. Maar vaker nog dan bij niet-westerse risicohuishoudens was loon of winst de voornaamste inkomensbron. Vooral risicohuishoudens met een Poolse, Bulgaarse of Roemeense migratieachtergrond haalden dikwijls het meeste inkomen uit werk: respectievelijk 49, 63 en 64 procent.

Toon tabel2.5.4 Voornaamste inkomensbron risicohuishoudens, 2020* (%)Verberg tabel2.5.4 Voornaamste inkomensbron risicohuishoudens, 2020* (%)

2.5.4 Voornaamste inkomensbron risicohuishoudens, 2020* (%)

	Werk	Werkloos of arbeidsongeschikt	Pensioen	Bijstand
Nederland	24,6	12,8	17,2	45,3
Westers land	32	11,1	16,3	40,5
Duitsland	20,8	11,4	24,7	43
Indonesië	23,3	12,8	16,5	47,4
België	23,7	12	22	42,2
Verenigd Koninkrijk	33,5	10,2	22,4	33,9
Polen	48,8	19,4	8,6	23,3
Bulgarije	62,7	8	3,4	25,8
Roemenië	64	6,1	6,3	23,5
Overig westers	31,8	8,4	15,8	43,9
Niet-westers land	16,7	9,1	11,6	62,6
Somalië	9,1	2,8	3	85
Iran	11,9	5,9	7,8	74,3
Syrië	12,7	1,2	1,8	84,2
Irak	13,1	4,6	9,9	72,3
Marokko	14	15,2	14,2	56,5
Suriname	14,2	11,1	11,7	63
Eritrea	14,9	0,9	1,1	82,8
Antillen	15,1	6,8	17,4	60,8
Afghanistan	17	4,9	12,3	65,8
Turkije	17,3	15,7	18	48,9
Overig niet-westers	24,1	6,8	10	59

2.6Armoederisico in gemeenten

Grootste armoederisico in Rotterdam

Per gemeente liep het aandeel huishoudens met een laag inkomen in 2020 uiteen van 1,9 tot 12,8 procent, tegen 6,8 procent gemiddeld voor heel Nederland. De top tien van gemeenten met het hoogste aandeel huishoudens met een laag inkomen werd aangevoerd door Rotterdam (12,8 procent), gevolgd door Groningen (12,0 procent), Amsterdam (11,9 procent), Den Haag (11,7 procent) en Arnhem (11,5 procent). De overige gemeenten in de top tien zijn: Heerlen, Enschede, Leeuwarden, Nijmegen en Vaals.

De laagste percentages huishoudens met risico op armoede zijn vooral te vinden in kleinere gemeenten. In 2020 stonden Rozendaal (1,9 procent) gevolgd door Renswoude (2,4 procent), Boekel, Hilvarenbeek, Stein en Wierden met elk 2,9 procent onderaan op de ranglijst.

In Rotterdam was ook het risico op langdurige armoede het grootst, met 7,0 procent lag het ruim 2 keer boven het landelijk gemiddelde van 3,1 procent. Groningen, Amsterdam, Arnhem en Den Haag volgden met respectievelijk 6,5 procent, 6,4 procent, 6,0 procent en 5,9 procent. De gemeenten Vlieland en Uitgeest hadden in 2020 het kleinste aandeel huishoudens met een langdurig laag inkomen (0,8 procent).

Laag inkomen			Langdurig laag inkomen
Hoogste aandeel		%	Hoogste aandeel
1	Rotterdam	12,8	1	Rotterdam	7,0
2	Groningen	12,0	2	Groningen	6,5
3	Amsterdam	11,9	3	Amsterdam	6,4
4	's-Gravenhage	11,7	4	Arnhem	6,0
5	Arnhem	11,5	5	's-Gravenhage	5,9
6	Heerlen	10,8	6	Enschede	5,6
7	Enschede	10,7	7	Heerlen	5,5
8	Leeuwarden	10,3	8	Vaals	5,5
9	Nijmegen	10,3	9	Leeuwarden	5,3
10	Vaals	10,0	10	Nijmegen	5,2
Laagste aandeel		%	Laagste aandeel		%
1	Rozendaal	1,9	1	Vlieland	0,8
2	Renswoude	2,4	2	Uitgeest	0,8
3	Boekel	2,9	3	Terschelling	0,9
4	Hilvarenbeek	2,9	4	Rozendaal	0,9
5	Stein	2,9	5	Montfoort	0,9
6	Wierden	2,9	6	Renswoude	0,9
7	Drimmelen	3,0	7	Woudenberg	0,9
8	Edam-Volendam	3,0	8	Hilvarenbeek	0,9
9	Midden-Delfland	3,0	9	Oirschot	0,9
10	Molenlanden	3,0	10	Sint Anthonis	0,9

¹⁾Gemeentelijke indeling van 1-1-2021.

Vooral in noordoosten van Nederland risicogemeenten

Een hoog percentage huishoudens met een laag inkomen komt niet alleen voor in Rotterdam, Amsterdam, Den Haag en de grotere gemeenten, maar ook in kleinere gemeenten in met name het noordoosten van het land. Ook in Zuid-Limburg is in enkele gemeenten sprake van een groot armoederisico. De gemeenten Heerlen, Kerkrade en Landgraaf in de regio Parkstad springen er naast Maastricht en Vaals uit. In het westen van het land zijn er, buiten de grote steden, relatief weinig gemeenten met een bovengemiddeld aandeel huishoudens met een laag inkomen.

Toon tabel2.6.2 Huishoudens met een laag inkomen, 2020*Verberg tabel2.6.2 Huishoudens met een laag inkomen, 2020*

2.6.2 Huishoudens met een laag inkomen, 2020*

	Percentage laag inkomen
Groningen	12,0
Almere	7,0
Stadskanaal	7,2
Veendam	7,8
Zeewolde	5,0
Achtkarspelen	6,3
Ameland	3,1
Harlingen	8,3
Heerenveen	6,7
Leeuwarden	10,3
Ooststellingwerf	6,2
Opsterland	5,2
Schiermonnikoog	5,3
Smallingerland	7,4
Terschelling	4,0
Vlieland	6,4
Weststellingwerf	5,4
Assen	7,1
Coevorden	6,1
Emmen	7,6
Hoogeveen	6,1
Meppel	5,8
Almelo	9,2
Borne	4,2
Dalfsen	3,6
Deventer	7,7
Enschede	10,7
Haaksbergen	4,1
Hardenberg	4,6
Hellendoorn	3,5
Hengelo	7,8
Kampen	5,3
Losser	4,9
Noordoostpolder	5,9
Oldenzaal	5,3
Ommen	4,5
Raalte	3,9
Staphorst	3,6
Tubbergen	3,1
Urk	3,7
Wierden	2,9
Zwolle	7,4
Aalten	3,7
Apeldoorn	6,1
Arnhem	11,5
Barneveld	3,8
Beuningen	4,4
Brummen	4,5
Buren	3,5
Culemborg	5,1
Doesburg	7,5
Doetinchem	6,4
Druten	4,3
Duiven	4,8
Ede	5,0
Elburg	3,9
Epe	4,8
Ermelo	4,7
Harderwijk	5,4
Hattem	3,3
Heerde	3,2
Heumen	4,4
Lochem	4,3
Maasdriel	4,3
Nijkerk	3,9
Nijmegen	10,3
Oldebroek	4,1
Putten	3,6
Renkum	5,4
Rheden	6,5
Rozendaal	1,9
Scherpenzeel	3,1
Tiel	7,0
Voorst	3,5
Wageningen	7,1
Westervoort	5,9
Winterswijk	5,7
Wijchen	5,1
Zaltbommel	4,1
Zevenaar	5,4
Zutphen	7,6
Nunspeet	4,6
Dronten	5,1
Amersfoort	6,1
Baarn	5,3
De Bilt	5,2
Bunnik	3,1
Bunschoten	3,3
Eemnes	4,4
Houten	3,5
Leusden	3,6
Lopik	4,1
Montfoort	3,0
Renswoude	2,4
Rhenen	4,6
Soest	5,1
Utrecht	8,4
Veenendaal	5,8
Woudenberg	3,1
Wijk bij Duurstede	3,4
IJsselstein	4,3
Zeist	6,7
Nieuwegein	5,7
Aalsmeer	3,4
Alkmaar	6,4
Amstelveen	5,6
Amsterdam	11,9
Beemster	3,3
Bergen (NH.)	4,6
Beverwijk	6,4
Blaricum	4,8
Bloemendaal	4,3
Castricum	3,1
Diemen	6,8
Edam-Volendam	3,0
Enkhuizen	5,8
Haarlem	6,6
Haarlemmermeer	4,5
Heemskerk	5,0
Heemstede	3,8
Heerhugowaard	4,5
Heiloo	4,3
Den Helder	7,2
Hilversum	6,9
Hoorn	6,1
Huizen	5,7
Landsmeer	4,4
Langedijk	3,7
Laren	5,5
Medemblik	4,2
Oostzaan	3,6
Opmeer	3,4
Ouder-Amstel	4,9
Purmerend	5,7
Schagen	4,1
Texel	5,0
Uitgeest	3,5
Uithoorn	4,6
Velsen	6,0
Weesp	5,8
Zandvoort	7,6
Zaanstad	7,1
Alblasserdam	5,3
Alphen aan den Rijn	4,4
Barendrecht	3,6
Drechterland	3,7
Brielle	3,9
Capelle aan den IJssel	7,2
Delft	8,9
Dordrecht	8,0
Gorinchem	6,7
Gouda	6,7
's-Gravenhage	11,7
Hardinxveld-Giessendam	3,3
Hellevoetsluis	5,5
Hendrik-Ido-Ambacht	3,6
Stede Broec	3,7
Hillegom	4,2
Katwijk	4,2
Krimpen aan den IJssel	4,9
Leiden	8,1
Leiderdorp	4,0
Lisse	3,8
Maassluis	6,4
Nieuwkoop	3,4
Noordwijk	4,5
Oegstgeest	4,0
Oudewater	3,6
Papendrecht	4,4
Ridderkerk	5,1
Rotterdam	12,8
Rijswijk	7,1
Schiedam	8,4
Sliedrecht	5,7
Albrandswaard	4,1
Westvoorne	4,4
Vlaardingen	8,1
Voorschoten	4,2
Waddinxveen	4,0
Wassenaar	6,1
Woerden	4,1
Zoetermeer	6,0
Zoeterwoude	3,2
Zwijndrecht	6,2
Borsele	3,9
Goes	6,1
West Maas en Waal	4,4
Hulst	4,5
Kapelle	3,4
Middelburg	6,6
Reimerswaal	4,5
Terneuzen	5,9
Tholen	4,6
Veere	3,7
Vlissingen	8,9
De Ronde Venen	4,0
Tytsjerksteradiel	4,9
Asten	4,4
Baarle-Nassau	5,4
Bergen op Zoom	7,3
Best	4,1
Boekel	2,9
Boxmeer	3,9
Boxtel	4,6
Breda	7,0
Deurne	4,2
Pekela	7,6
Dongen	4,0
Eersel	3,3
Eindhoven	8,3
Etten-Leur	5,0
Geertruidenberg	4,5
Gilze en Rijen	4,7
Goirle	3,9
Grave	4,2
Helmond	7,8
's-Hertogenbosch	6,7
Heusden	4,3
Hilvarenbeek	2,9
Loon op Zand	3,9
Mill en Sint Hubert	3,5
Nuenen, Gerwen en Nederwetten	3,8
Oirschot	3,2
Oisterwijk	3,9
Oosterhout	5,2
Oss	5,4
Rucphen	5,0
Sint-Michielsgestel	3,3
Someren	3,9
Son en Breugel	3,5
Steenbergen	4,5
Waterland	3,8
Tilburg	8,5
Uden	4,9
Valkenswaard	5,0
Veldhoven	3,7
Vught	4,3
Waalre	4,0
Waalwijk	5,1
Woensdrecht	4,3
Zundert	4,0
Wormerland	4,0
Landgraaf	6,8
Beek	5,0
Beesel	4,5
Bergen (L.)	4,1
Brunssum	6,9
Gennep	5,0
Heerlen	10,8
Kerkrade	9,5
Maastricht	9,3
Meerssen	3,8
Mook en Middelaar	4,1
Nederweert	3,1
Roermond	8,0
Simpelveld	4,6
Stein	2,9
Vaals	10,0
Venlo	7,9
Venray	5,4
Voerendaal	3,5
Weert	5,8
Valkenburg aan de Geul	6,1
Lelystad	7,7
Horst aan de Maas	3,6
Oude IJsselstreek	5,4
Teylingen	3,5
Utrechtse Heuvelrug	5,1
Oost Gelre	3,0
Koggenland	3,2
Lansingerland	3,5
Leudal	4,0
Maasgouw	4,0
Gemert-Bakel	4,6
Halderberge	5,0
Heeze-Leende	3,3
Laarbeek	3,5
Reusel-De Mierden	3,3
Roerdalen	4,1
Roosendaal	6,9
Schouwen-Duiveland	4,6
Aa en Hunze	4,7
Borger-Odoorn	5,0
Cuijk	5,1
Landerd	3,6
De Wolden	4,1
Noord-Beveland	5,0
Wijdemeren	4,2
Noordenveld	4,8
Twenterand	4,5
Westerveld	4,5
Sint Anthonis	3,1
Lingewaard	3,9
Cranendonck	4,2
Steenwijkerland	5,2
Moerdijk	4,5
Echt-Susteren	4,5
Sluis	5,6
Drimmelen	3,0
Bernheze	3,1
Alphen-Chaam	4,0
Bergeijk	3,1
Bladel	3,3
Gulpen-Wittem	4,4
Tynaarlo	4,1
Midden-Drenthe	4,5
Overbetuwe	4,1
Hof van Twente	4,1
Neder-Betuwe	4,4
Rijssen-Holten	3,8
Geldrop-Mierlo	5,1
Olst-Wijhe	4,2
Dinkelland	3,4
Westland	4,0
Midden-Delfland	3,0
Berkelland	4,0
Bronckhorst	3,9
Sittard-Geleen	7,8
Kaag en Braassem	3,8
Dantumadiel	6,0
Zuidplas	4,1
Peel en Maas	3,5
Oldambt	8,4
Zwartewaterland	3,7
S�dwest-Frysl�n	6,6
Bodegraven-Reeuwijk	3,5
Eijsden-Margraten	3,2
Stichtse Vecht	4,3
Hollands Kroon	4,2
Leidschendam-Voorburg	6,5
Goeree-Overflakkee	3,8
Pijnacker-Nootdorp	3,3
Nissewaard	6,5
Krimpenerwaard	4,3
De Fryske Marren	4,9
Gooise Meren	5,4
Berg en Dal	6,3
Meierijstad	3,9
Waadhoeke	5,7
Westerwolde	6,0
Midden-Groningen	7,7
Beekdaelen	4,5
Montferland	4,3
Altena	4,0
West Betuwe	3,7
Vijfheerenlanden	4,4
Hoeksche Waard	3,3
Het Hogeland	6,1
Westerkwartier	4,5
Noardeast-Frysl�n	6,0
Molenlanden	3,0
Eemsdelta	8,5

2.7Literatuur

Open literatuurlijst